Morgunblaðið - 18.04.1957, Qupperneq 12

12
MORGVWBLAmrt
Fimmtudagur 18. apríl 1957
►

Crtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgrciðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Aðeins óbyrg og heiðarleg síjórn-
arslefna leysir vanda okkar
UTAN UR HEIMI
iil
Mynni Rance-fljótsins. — Stiflugaiðui'inn vevour byggður þar, sein hvita líuan er diegin
ætla að virkja
sjávarföllin
Á HINUM kyrru dögum páska-
vikunnar gefst tækifæri til þess
að staldra lítillega við og skyggn
ast um í íslenzku þjóðlífi í dag.
í raun og veru er það einnig
nauðsynlegt að gefa sér tóm til
þess að líta yfir farinn veg og
freista þess jafnframt að gera
sér ljóst, hvert stefni. Þetta er
ekki hvað sízt gagnlegt vegna
þess hraða, sem einkennir í vax-
andi mæli líf nútímamannsins,
einnig hér í okkar litla og fá-
menna þjóðfélagi. önn dagsins
dreifir oft athygli fólksins frá
því, sem er að gerast í hinum
stærri dráttum. Menn skynja
fyrst og fremst áhrif andartaks-
ins, hina líðandi stund.
En mitt í hringiðu hraðaald-
arinnar þrá einstaklingarnir und-
ir niðri kyrrlátar íhugunarstund-
ir. Þær veitast aðeins of fáum
og of sjaldan.Menn telja sér a.m.
k. trú um, að þeir hafi ekki tíma
til hvíldar og íhugunar, álíta sig
svo ómissandi hver á sínum stað,
að allt fari í handaskolum ef þeir
hverfi frá nokkra daga eða vik-
ur.
Það er þessi oftrú margra
manna á sjálfum sér, sem sviptir
fjölda þjóðfélaga um þéssar
mundir starfskröftum margra
góðra manna, langt fyrir aldur
fram. Enginn maður er ómiss-
andi. Það kemur ávallt maður
í manns stað og lífið gengur sinn
gang eftir sem áður.
í leit að rósemi hugans
Þrátt fyrir dýrkun nútíma-
mannsins á hraðanum er þó
svo komið, að honum er orðið
ljóst, að hraði og tækniþróun
er ekki einhlítt til þess að
skapa fullkomið og þroska-
vænlegt þjóðfélag og fagurt
mannlíf. Hraðadýrkunin getur
þvert á móti svipt manninn
rósemi hugans og truflað and-
legt jafnvægi hans.
Á grundvelli þessa skilnings
leitar nútímamaðurinn í vaxandi
mæli griðastaða og skjóls frá
þeirri vélrænu hringiðu, sem dag
legt líf hans og starf er orðið.
Það er eitt af hlutverkum þjóð-
félaganna í dag að styðja og
hjálpa einstaklingunum í þessari
leit þeirra að jafnvægi og ró-
semi hugans. Uppeldis- og menn
ingarstofnanir verða að leggja
þar hönd á plóginn. Blöð og út-
varp geta þar lagt fram sinn
skerf. Þessar áhrifamiklu frétta-
stofnanir geta stuðlað að heil-
brigðu mati fólksins á því, sem
gefur lífinu raunverulegt gildi
og skapar einstaklingnum and-
leg og efnisleg þroskaskilyrði.
Þetta er m.a. ástæða til þess
að íhuga á þeim kyrrlátu dög-
um, sem framundan eru og fjöldi
fólks í öllum kristnum löndum
notar til fjallaferða, hvíldar og
hressingar frá önn hins daglega
lífs.
Hvert stefnir í okkar
þjóðfélagi?
En eins og einstaklingur at-
hugar sinn gang á tímamótum
verður þjóðfélagið að gera sér
ljóst, hvernig hagur þess sé og
hvert stefni um mál þess.
Því miður verður sú staðreynd
ekki sniðgengin, að um margt
horfir óvænlega í hinu íslenzka
þjóðfélagi í dag. Þjóðin er e.t.v.
sundraðri ea nokkru sinni á
hinu stutta tímabili, sem liðið
er frá stofnun lýðveldis á fs-
landi. Hér situr að vísu ríkis-
stjórn, sem studd er af þremur
stjórnmálaflokkum er hlutu rúm
lega helming atkvæða við síð-
ustu alþingiskosningar. Engu að
síður nýtur þessi ríkisstjórn ekki
trausts nema hjá örlitlum hluta
þjóðarinnar.
Ástæður þess eru ýmsar, m.a.
sú, að stjórnin er mynduð af
flokkum með gerólíkar stefnur.
Þessir flokkar vantreysta hver
öðrum og klögumálin gangá á
víxl milli þeirra, bæði leynt og
ljóst.
Einn af stjórnarflokkunum
er einræðisflokkur, sem lýtur
stjórn erlends herveldis og geng-
ur erinda þess, hvenær sem tæki-
færi gefst. Yfirgnæfandi meiri-
hluti þjóðarinnar fyrirlítur þenn
an flokk og telur stjórnarþátt-
töku hans hrapalegt glapræði.
Þegar við þetta bætist, að svo
að segja allir hugsandi menn við-
urkenna, að engin ríkisstjórn hafi
svikið jafnhroðalega öll sín lof-
orð sín og þessi stjórn, verður
auðsætt að þjóðin hlýtur að van-
treysta henni.
Öngþveiti
í efnahagsmálum
Ef efnahagsmál okkar eru
krufin til mergjar verður það
ljóst að þar er nú að skapast al-
gert öngþveiti. Þeir erfiðleikar,
sem spruttu af hinum pólitísku
verkföllum og hernaðaraðgerð-
um kommúnista fyrir tveimur
árum og voru viðráðanlegir fyrir
einu ári eru nú að verða óviðráð-
anlegir. Enda þótt núverandi
stjórn hafi margfellt gengi krón-
unnar dugar það ekkert til þess
að koma framleiðslunni á rétt-
an kjöl. Sparifjármyndun þjóð-
arinnar hefur stöðvazt og fjár-
magn skortir til nauðsyniegustu
framkvæmda. Verðlag og kaup-
gjald hækkar og svikamylla dýr
tíðarinnar er í fullum gangi.
Þannig er þá myndin af við-
horfunum í íslenzkum efnahags-
málum í dag.
Þessir erfiðleikar verða
ekki sigraðir með úrræðum
yinstri stjórnarinnar, loforð
um um „raunhæfar aðgerðir“,
sem aldrei sjá dagsins ljós.
Þeir verða heidur ekki sigr-
aðir með rakalausum fullyrð-
ingum um „arf“ frá fyrrver-
andi stjórn, sem öil vand-
kvæði hafi skapað. Aðeins
ábyrg og heiðarleg stjórn-
arstefna og skilningur og
traust fólksins á henni getur
leyst vanda okkar.
Frakkar
M
iYJ.eð hverju árinu sem
líður gætir vaxandi orkuþarfar
iðnaðarins í Frakklandi. Þannig
er það með flest Evrópulönd.
Fáir eru þó jafnilla á vegi stadd-
ir á þessu sviði og Frakkar, því
að þeir verða að flytja nær alla
orkugjafa inn. Nú þegar eru
þeir stærstu orkuinnflytjendur
Evrópu — og ef fer sem horfir —
munu þeir verða að auka inn-
flutninginn um ailt að 50 mill-
jörðum á ári upp úr 1970.
N
l"ú þegar hafa Frakkar
virkjað öll helztu vatnsföll lands-
ins. Kolainnflutningnum eru tak-
mörk sett — og sýnt er, að ekki
verður hægt að auka vinnslu úr
kolanámum Frakklands. Fuilvíst
er, að framleiðsla rafmagns með
kjarnorku verður ekki hafin að
neinu ráði innan næstu 20 ára
— og þess vegna er sýnt, að
Frakkar verða að gera einhverjar
hagfelldar ráðstafanir til úrbóta,
ef orkuþörfinni á að verða full-
nægt.
að er þess vegna að
franskir vísindamenn hafa nú
tekið saman höndum og eru
um þessar mundir að ráðast
í eitt hið mesta stórvirki, sem
mun valda tímamótum í tækni
sögunni. Frakkar ætla sem sé
að nota snúning jarðarinnar
og áhrif tunglsins á hana sem
orkugjafa: Sjávarföllin.
Hugmyndin er ekki ný.
f nokkra áratugi hefur hin
geysimikla orka, sem býr í sjávar
föllunum, freistað margra vís-
indamanna. Meira að segja skaut
þeirri hugmynd upp í Bandaríkj-
unum skömmu eftir 1920 að nota
sjávarföllin í Passamaquoddy-
flóanum í Maine til rafmagns-
framleiðsiu. Aldrei varð samt úr
framkvæmdum — aðallega vegna
fjárhagsörðuleika. Nú hafa
franskir vísindamenn tekið að sér
að koma verkinu í framkvæmd
— og hefur franska þingið sam-
þykkt að því skuli flýtt sem kost-
ur er á.
B ygging þessa fyrsta
„tunglorkuvers" hefst nú í vor
—■ og áætlað er, að fulllokið
verði því 1963. Sennilega verður
hægt að taka orkuverið í not-
kun að einhverju leyti áður en
það verður fullgert, en reiknað
er með, að það geti framleitt
800 milljónir kilowatta á ári,
þegar allt verður komið í kring.
Nægir það rafmagn til þess að
lýsa upp öll frönsk heimili
tvo mánuði ársins.
0 rkuverið verður
‘ byggt við ósa Rance-fljóts-
ins, nokkru fyrir ofan gömlu
hafnarborgina St. Maio —
á strönd Brteagne-skagans.
Verður byggður 730 m lang-
ur stíflugarður yfir fljótið. Fljót-
ið er dýpst um 48 m — og neðst
á þeim hluta streymir sjórinn
— inn á flóði — út við útfall —
og í göngunum er komið fyrir
rafölum með skrúfum, sem sjáv-
arstraumurinn snýr. Verður stíflu
garðurinn ekki hærri en svo, að
á stórstraumsflóði stendur hann
rúman metra upp fyrir vatns-
borðið. Á fjöru er veggurinn yfir
vatnsborðinu hins vegar 14—15
m hár. Slíkur er munur flóðs og
fjöru á þessum stað.
En framkvæmdir munu
verða kostnaðarsamar. Þetta
verður dýrasta orkuver, sem
byggt hefur verið í Frakklandi.
Verður þetta ekki of dýrt? —
spyrja margir Frakkar. Nei, er
svar vísindamannanna. Rafmagn
ið verður ekkert dýrara en það,
sem við framleiðum nú með kol-
um. Þegar sjávarfallastraumur-
inn er sterkastur á þeim stað, sem
stíflan verður byggð, munu fara
25,000 rúmmetrar af sjó um göng-
in á sekúndu. Magnið er 300
sinnum meira en í franska stór-
fljótinu Rohne — og svipað og
í Ohio-fljótinu í Bandaríkjunum.
E n ekki verður ráð-
izt í byggingu slíks stórvirk-
is undirbúningslaust. Undan-
farin ár hafa farið fram víð-
tækar rannsóknir á verkefn-
inu — og hefur m.a. verið
byggt stórt líkan af stíflunni.
Sandur sá, er fijótið ber til
sjávar, hefur valdið sérfræð-
ingunum nokkrum erfiðleik-
um — svo og vöxturinn, sem
hleypur í það að haustinu.
En nú þykjast þeir hafa séð
við öllu og munu ráðast í
þessar kostnaðarsömu fram-
kvæmdir fullir bjartsýni.
Undanfarna vetur hafa skólabörn í Keflavik ekki getað stundað
inniíþróttir, þar sem íþróttahús skólans hefur verið i smíðum. — f
þess stað hefur börnunum verið kenndur dans og einnig hafa þau
stundað allmikið útiíþróttir. — Einn sunnudagsmorgun minntust
börnin 100 ára afmælis skólaíþróttanna með hjólreiðaferð. — Fór
íþróttakennarinn, Höskuldur Goði Karlsson, með börnin að Stapa-
felli. Er heim var komið úr þessari skemmtilegu ferð, hélt allur
hópurinn í kirkju og hlýddi messu hjá séra Guðmundi Guðmunds-
syni. Hér fremst á myndinni sést Höskuldur Goði með hópinn er
lagt var af stað í ferðina. — Ingvar. (Ljósm, Heimir Stígsson)