Morgunblaðið - 13.10.1957, Blaðsíða 13

Sunnudagur 13. okt. 1957
MORCVTSBÍ 4 ÐIÐ
1S
REYKJAVÍKUHBREF
Mynd af hluta forsíðu Þjóðviljans sl. föstudag. — Þó að Þjóðviljinn geti þess ekki, er myndin
raunar tekin þangað úr bandarísku blaði og af þvi hvernig Bandaríkjamaður nokkur hugsaði sér,
að gervitungl tilbúið þar vestra liti út!
Laugard. 12. október
Sovétmáninn
GERVIMÁNI Sovétríkjanna er
mikið tæknilegt afrek. Eðlilegt
er að Rússar miklist af því. Fylgi
hnettir þeirra víða um lönd
hreykja sér og mjög af þessum
nýja félagsbróður. Kommúnistar
hér á landi eru svo glaðir, að
ánægja þeirra myndi litlu meiri,
þótt máninn hefði verið smíðað-
ur á Skólavörðustíg 19. Gagn-
rýnin, sem þeir öðru hverju að
undanförnu hafa talið sér hyggi-
legt að bera fram gegn einstök-
um þáttum skipulags í Sovét-
ríkjunum, er nú gleymd með
öllu. Eins talið um það að ís-
lenzka stjórnmálabaráttu megi
ekki heyja austur á Volgu-bökk-
um. Gervimáninn á að hafa sann-
að í eitt skipti fyrir öll yfirburði
hins kommúniska þjóðfélags!
„Gervitungl, um loft þú líður
-------segir Þjóðviljinn stór-
um stöfum á föstudaginn og inni
í blaðinu byrjar grein um stjórn-
arkreppuna í Frakklandi svo:
„Gervitunglið heldur áfram að
hringsnúast umhverfis jörðina og
Coty Frakkiandsforseti heldur
áfram að snúast í leit sinni að
nýjum forsætisráðherra".
Ófyrirsjáanlep;
álirif
Skiljanlegt er, að kommúnistar
vilji leiða huga manna frá við-
fangsefnum íslenzkra stjórnmála.
En úr gildi gervimánans og af-
rekinu, sem birtist í gerð hans,
er á engan hátt dregið, þótt sagt
sé sem satt er, að hann sannar
engan veginn ágæti, hvað þá yfir
burði Sovétskipulagsins. Hér
kemur fram það, sem oft hefur
orðið áður, að einræðisríki á hæg
ara með að einbeita kröftunum
að úrlausn ákveðins verkefnis en
lýðræðisríki. Þetta var mjög áber
andi á árunum fyrir seinni heims
styrjöldina um ýmislegt, sem þá
var gert í Hitlers-Þýzkalandi. —
Yfirburðir nazista í hernaðarefn-
um á fyrstu stríðsárunum spruttu
m. a. af þessu. Engu að síður var
sjálft þjóðskipulagið í Þýzka-
landi gerspillt. A sama veg er nú
í Rússlandi. Hitt er annað, að lýð-
ræðisríkin fá hér enn einu sinni
hvatningu til að leggja sig betur
fram en þau hafa hingað til gert.
Áhrifin af þessari nýju tækni
eru ófyrirsjáanleg. Þar skiptir
ekki öllu máli, hver á undan
verður á hverjum spretti fyrir
sig. Reynslan er búin að sýna, að
áður en varir eru metin jöfnuð.
Ilrslitaþýðingu hefur, að tæknin
er orðin svo voðaleg, að ekkert
má láta undan'íallast til að koma
í veg fyrir, að hún verði notuð
í nýrri heimsstyjöld. Oft hefur
verið þörf en nú er nauðsyn, að
allra ráða sé leitað til að tryggja
frið í heiminum.
. Norsku
kosningarnar
Sigur Ve^rkamannaflokksins í
norsku kosningunum kom mönn-
um ekki á óvart. Þó er hann eft-
irtektarverður. Ekki sízt fyrir
það, að fylgisaukning Verka-
mannaflokksins svarar nákvæm-
lega til fylgistaps kommúnista.
Sigurinn hefur vafalaust margar
skýringar, en eitt af því, sem
mjög hefur styrkt stöðu Verka-
mannaflokksins, er hin skelegsa
stefna Halvards Lange í utan-
ríkismálum. Sú stefna nýtur ekki
aðeins fylgis meðal Verkamanna-
flokksins sjálfs, heldur er megin-
hluti allrar norskh þjóðarinnar
þeirri stefnu fylgjandi, og telur,
að ekki sé annar hæfari til að
fara með embætti utanríkisráð-
herra þar í landi en Halvard
Lange. Hverjum flokki hlýtur að
vera mikil stoð í að hafa sem
einn af helztu forystumönnum
sínum þann, er nýtur svo al-
menns trausts. Lange hefur frá
upphafi verið einn af mestu
styrktarmönnum Atlantshafs-
bandalagsins. íslendingar mega
einnig vera honum þakklátir fyr-
ir framlag hans í þeim efnum og
raunar allir frjálshuga friðelsk-
andi menn, því að engin stofnun
hefur á seinni árum gert meira
til að halda heimsfriðnum við en
einmitt Atlantshafsbandalagið.
Allt í sömii áít
Fylgistap kommúnista i Nor-
egi er mjög í samræmi við það,
sem orðið hefur hvarvetna ann-
ars staðar í frjálsum löndum. —
Fregnum bæði vestan um haf og
austan, frá Bandaríkjunum og
Danmörku, ber t. d. saman um
upplausn umhverfis kommúnista-
blöðin þar. Blaðamenn hverfa á
brott og lesendum stórfækkar.
Engin regla er þó án undantekn-
inga. Á sama tíma og lið komm-
unista annars staðar riðlast, fær-
ast þeir til aukinna áhrifa á ís-
landi. Hér nota þeir sjálft Stjórn-
arráð Islands til þess að standa
af sér óvirðingardembuna, er
þeir hlutu af Ungverjalandsmál-
unum og Krúsjeff-ræðunni um
Stalin og öðru ámóta. Annars
staðar hafa hinir sósíaldemókrat-
isku flokkar sætt lagi og fengið
til sín verulegan hluta af þeim,
er áður fylgdu kommúnistum.
Hér hjálpar Alþýðuflokkurinn
kommúnistum út úr vandanum,
og eflir þá svo, að þeir verði sjálf
um honum síðar sem allra skeinu
hættastir.
Fiuidinn
í forseta-stól
Þessi greiðasemi Alþýðuflokks
ins íslenzka við kommúnista end-
urnýjaði sig enn í kjöri Einars
Olgeirssonar sem forseta neðri
deildar Alþingis. í sumar fárað-
ist Alþýðublaðið mjög yfir lang-
vinnum fjarvistum Einars. Blað-
ið taldi hann um skeið sitja fund
í Moskvu með öðrum kommún-
istaforingjum úr Vestur-Evrópu,
til þess að fá þar leiðbeiningar
um baráttuaðferðina hér á landi.
Morgunblaðið veit ekki, hvort sú
frásögn málagagns utanríkismála
ráðherrans er rétt eða ekki. Hitt
er víst, að Einar kom nægilega
snemma í leitirnar til þess, að Al-
þýðuflokksmenn á Alþingi gætu
greitt honum atkvæði sem for-
seta þingsins. Næstu mánuðina
má væntanlega ganga að honum
vísum í forseta-stól elzta löggjaf-
arþings heimsins. Ef hann verð-
ur ekki á ný kallaður austur til
Moskvu eða stjórnarflokkarnir
senda hann úr landi til sérstakra
trúnaðarstarfa.
Með þvílíku athæfi ómerkir
Alþýðuflokkurinn gersamlega að
dróttanirnar í Einars garð eða
gerist sjálfur samsekur landráð-
unum, er hann ber á Einar.
Óliöndude®
þi
mgsetnmg
Stjórnarflokkunum tókst fleira
óhönduglega við þingsetninguna
en kjörið á kommúnista í forseta
sess neðri deildar. Hermann Jón-
asson setti þingið sem einn af
handhöfum forsetavaldsins og
söknuðu menn þess, að forseti
íslands skyldi ekki gera það
sjálfur. Þegar þingsetning-
unni var lokið gat Hermann ekki
lengur setið á strák sínum og
stóð ekki við það, er leiðtogum
stjórnarandstöðunnar hafði verið
tjáð af ríkisstjórninni daginn áð-
ur. Þá var þeim sagt, að ekki
myndu verða kosnir forsetar á
fyrsta þingdegi, en frá þessu var
brugðið, að því er virtist einungis
til þess, að forsætisráðherra gæti
sýnt mikillæti sitt. í sjálfu sér
skipti þetta ekki máli að öðru
leyti en því, hvort leggja ber
trúnað á orð forsætisráðherra og
samráðherra hans. Það ber auð-
sjáanlega ekki að gera, jafnvel í
svo litlu sem þessu. Var því ó-
skiljanlegra, að svona skyldi far-
ið að, þar sem forseti Sameinaðs
Alþingis frestaði frekari störfum,
þar með kosningu varaforseta,
jafnskjótt sem hann hafði sjálfur
verið kosinn. Það var því ekki
einu sinni verið að hraða þing-
störfum, heldur aðeins að gera
leik að því, að láta töluð orð
ekki standa.
*Ie

frumvarp
Hún var býsna ömurleg fyrsta
kveðjan, sem þingmenn fengu
með hinu nýja fjárlagafrumvarpí
Eysteins Jónssonar. Það lá eitt á
borðum, þegar þingmenn tóku
sér sæti við þingsetninguna. —
Samkvæmt frumvarpinu er beinn ma
tekjuhalli 71 millj. kr. Því til |
viðbótar er sagt í greinargerð-
inni, að búast megi við 20 millj.
í auknum, óráðgerðum niður-
greiðslum á landbúnaðarvörum.
Ólíklegt er annað en, að verk-
legar framkvæmdir verði að
mun hækkaðar frá því sem í
frumvarpinu er. Af orðum grein-
argerðarinnar virðist og ljóst, að
sum rekstrarútgjöldin séu of lágt
áætluð. Þörfin fyrir nýjar tekjur
verður því vafalaust mun meiri
en nemur þeim nær 100 millj.,
sem stjórnin segir frá strax í upp
hafi. Þá er enn ófengið fé fyrir
hallanum í ár, bæði á ríkissjóði
og útflutningssjóði. Eins þarf
vafalaust að afla útflutningssjóði
aukinna tekna í framtíðinni, ef
ekki verður gerbreytt um stefnu.
Vegna þess að ríkisstjórnin
gætir þess að gefa ekki nauðsyn-
legar upplýsingar, er enn ekki
unnt að segja á hve miklum við-
bótartekjum þurfi nú að halda.
Fróðir menn. hafa nefnt 300
millj. kr.
En jafnvel þó að á það sé fall-
ist, að hún þurfi að hafa samráð
við stuðningsflokka sína, þá var
hægurinn hjá að gera það áður
en Alþingi kom saman. Hitt er
miklu meiri kostnaður, að halda
þinginu starfslausu, meðan verið
er að bræða sig saman bak við
tjöldin. í fyrravetur var og haft
mánaðarþinghlé, af því að þá
þóttist stjórnin ekki geta unnið
að tillögugerð nema næði væri
fyrir þingstörfum. Nú er farið
þveröfugt að.
Það sannaðist og við umræður
á Alþingi í fyrra, að þingmenn
stjórnarflokkanna fengu ekki að
sjá undirstöðuskýrslur, sem þá
var byggt á, þegar jólagljöfin al-
ræmda var útbúin. Hina óbreyttu
þingmenn stjórnarflokkanna
skorti því allar forsendur fyrir
því, að gera sér sjálfstæða grein
fyrir þeim ákvörðunum, sem þeir
að lokum voru látnir taka. Þegar
þannig er með þingmennina far-
ið, er það bersýnilegur fyrir-
sláttur að kveðja þá til, fyrr en
stjórnin hefur sínar tillögur fram
að færa. Sannleikurinn er sá, að
hér stendur ekki á stuðningi
stjórnarflokkanna heldur á því,
að ríkisstjórnin sjálf bræði sig
saman.
Gainbur gegn
málefnum
Mjög var það áberandi, að
sama daginn var birt í tveim
stjórnarblaðanna grein eftir
Hannibal Valdemarsson og í
Morgunblaðinu var sagt frá Varð
arfundi daginn áður. — Grein
Hannibals var eitthvert innan-
tómasta gambur, sem sézt hefur
í blöðum lengi. — Ráðherrann
skýrði efni greinar sinnar rétt,
þegar hann nefndi hana: „Það
dugir ekki að stappa — við verð-
um að arga“. Af frásögn Morg-
unblaðsins af Varðarfundinum
mátti aftur á móti marka, að þar
höfðu átt sér stað rækilegar mál-
efnalegar umræður um velferð-
armál bæjarfélags Reykjavíkur.
Þegar gengið er til bæjarstjórn-
arkosninga undirbúa Sjálfstæðis-
menn þær með rólegri íhugun
málanna og fræðslu um stað-
reyndirnar. — Andstæðingarnir
halda aftur á móti uppi einskis-
verðu fjasi og reyna að forðast
málefnin, sem allra mest. Segja
að Hannibal sé ekki um að
kenna, þó að hann geti ekki leynt
tómahljóðinu. Við öðru sé ekki af
honum að búast. Hann getur
ekki við því gert frekar en rit-
höfundar Tímans að ósanninda-
hneigðinni, sem virðist álög á öll-
um þeim, er þar rita að staðaldri.
Algjört
ur
si
Tvenn
Tíma-ósannindi
I greinargerð fjárlagafrum-
varpsins er berum orðum tekið
fram, að ríkisstjórnin hafi að
sinni engar tillögur fram að bera
um lausn fjárhagsvanda þess,
sem hún hefur nú komið þjóð-
inni í. Sagt er, að stjórnin geti
ekki mótað iillögurnar nema í
samráði við þingflokkana og
Af óteljandi Tíma-ósannindum
skal að þessu sinni aðeins minnzt
á tvenn. Annars vegar er gömul *
skröksaga um það, að Sjálfstæðis
menn og kommúnistar hafi á
næstu árunum fyrir seinna stríð-
ið gert bandalag sín á milli í
verkalýðsfélögunum. Á Bjarni
Benediktsson að hafa staðið fyrir
þeim samningum. Þessi saga er
uppspuni frá rótum. Slíkt banda-
lag átti sér aldrei stað og um það
voru aldrei gerðir neinir samn-
ingar né eftir þeim leitað. Það
sem þessi skröksaga styðst við,
er, að verkamenn úr ýmsum
flokkum vildu ekki una því, að
Alþýðubandalagið var á þessum
árum eins konar útibú frá Al-
þýðuflokknum. Þeir, er öðrum
flokkum tilheyrðu, nutu þá
minni réttar innan allsherjarsam-
taka verkalýðsins en Alþýðu-
flokksmenn. Þetta horfði til al-
gers ófarnaðar, enda vildu verka-
menn ekki una því. Það var og
beinlínis gert að samningum í
sambandi við þjóðstjórnarmynd-
unina 1939, að þessu skyldi
breytt. Alþýðuflokksmenn voru
þess vegna hafi orðið að bíða þá sjálfir orðnir sannfærðir um,
þingsins með að semja þær. Hér að nýja skipun yrði að taka upp
skýtur mjög skökku við. Ríkis
stjórn er höfð til þess að veita
forystu. Sú forysta hefur nú ger- , er sú,
samlega br.ugðizt.
og stóðu síðan við það.
Önnur nýrri skröksaga Tímans
að Bjarni Benediktsson
Framh. á bls. 19