Morgunblaðið - 10.10.1958, Blaðsíða 20

2C
MORCVNBLAÐIÐ
Fðstudagur 10. okt. 1958
' „Ég mæli eindregið með því að
þessi áætlun verði samþykkt",
sagði Nicholson ofursti, er hann
leit aftur upp og var búinn að
lýsa hinu nýja skipulagi og út-
ekýra orsakir þess og ástæður.
„Ég er að sjálfsögðu ávallt reiðu-
búinn að veita yður nánari skýr-
ingar á hvaða atriði sem er og
hvenær sem þér æskið þess og ég
fullvissa yður um það, að sérhver
tillaga muni verða tekin til ná-
kvæmrar athugunar. Samþykkið
þér þessar tiliögur í meginatrið-
um?“
Saito þarfnaðist vissulega nán-
ari útskýringa, en ofurstinn var
svo valdsmannslegur í útliti, þeg
ar hann sagði síðustu orðin, að
hann þorði ekki að hreyfa frekai'i
■andmælum. Hann kinkaði aftur
lítillega kolli og samþykkti þar
með áætlunina í heild, enda þótt
hún svipti Japanina öllum frum-
kvæðisrétti og gerði stöðu hans
sjálfs lítilmótlega að meira eða
minna leyti. Hann var þess albú-
inn að sætta sig við næstum hvaða
auðmýkingu sem var. Hann vildi
fórna öllu til þess að sjá brúar-
stólpana fasta og tilbúna til að
bera uppi allan þann þunga, sem
á þá kynni að verða lagður. Brú-
arsmíðinni varð að ijúka á hinum
tilsetta tíma, annars var staða
hans og jafnvel lífið sjálft í veði.
Nicholson ofursti, sem fann til
aukins kjarks við þennan byrjun-
arsigur sinn, hélt áfram:
„Svo er annað mikilvægt atriði,
Saito ofursti — tíminn. Að sjálf-
sögðu er yður það jafnljóst og okk
ur, hversu mikillar aukavinnu
verður þörf við lengingu brautar-
línunnar. Svo eru það nýju búð-
irnar, sem við verðum óhjákvæmi
lega að reisa.....“
„Hvers vegna nýjar búðir?“
sagði S a»to í mótmæiatón. „Auð-
vitað geta fangarnir gengið nokkr
ar mílur til vinnu sinnar".
„Starfsbræður mínir hafa at-
hugað þetta mál frá báðum sjón-
armiðum", svaraði Nicholson of-
ursti hinn þolinmóðasti. — „Þeir
hafa komizt að þeirri niður-
stöðu.....“
Athuganir þeirra Reeves og
Hughes sýndu, að allur sá tími
sem fór i slíkar göngur, til og frá
vinnustað, varð margfallt lengri
en sá sem bygging nýrra búða
krafðist. Aftur stóð Saito alger-
lega ráðþrota andspænis ágizkun-
um, sem byggðar voru á vest-
rænni fyrirhyggju og framsýni.
Ofurstinn hélt áfram: — „Auk
þess höfum við eytt heilum mán-
uði til ónýtis, sem er afleiðing af
óheppilegum ágreiningi, sem við
áttum enga sök á. Til þess að
ljúka brúarsmíðinni á tilsettum
tíma — og það skal líka verða
gert, ef þið samþykkið þessar
nýju tillögur mínar — þá verð-
um við að byrja á því að fella
trén og undirbúa grundvöllinn nú
þegar, meðan aðrir flokkar vinna
samtímis við járnbrautarlínuna
og enn aðrir að byggingu íbúðar-
Hughes majors — og hann er
sannarlega enginn viðvaningur í'
þessum málum — þá höfum við-
ekki nægilega marga verkamenn
til þess að geta lokið við allar
þessar framkvæmdir á réttum
tíma“.
Nicholson ofursti tók sér ör-
stutta málhvíld, en hélt svo áfram
í ákveðnum tón: — „Þessar eru
þá tillögur mínar, Saito ofursti.
Fyrst um sinn Mtum við mestan
hluta brezku hermannanna vinna
að brúargerðinni. Aðeins mjög fá-
ir munu þó haida áfram við braut
arlagninguna, svo að ég verð því
að mælast til þess að þér lánið
okkur hina japönsku hermenn yð-
ar, til þess að hægt verði að Ijúka
við fyrra svæðið svo fljótt sem
mögulegt er. Ég tel að menn yðar
ættu l'íka að reisa nýju skálana.
Þeir eru vanari að fást við
bambusreyr en menn mínir",
Það var á þessu augnabliki, sem
Clipton varð gripinn sterkri, við-
kvæmri aðdáun. Fram að þessu
hefði hann helzt viljað kyrkja
ofurstann í greipum sínum, en
nú gat hann ekki hætt að horfa á
þessi bláu augu, sem litu vin-
gjarnlega og spyrjandi á sérhvern
þátttakanda ráðstefnunnar, eins
og til að krefjast staðfestingar
þeirra á því, hvort þessi síðasta
beiðni hefði ekki verið réttmæt og
sanngjörn.
Sem snöggvast hvarflaði sá
grunur að Cliptoii, að eitthvert
kænt, undirförult afl kynni að
vera hér að verki, á bak við þetta
að því er virtist hreinskilna ytra
gervi. Kviðafullur, æstur og
þreyjulaus reyndi hann að upp-
götva einhver merki um leynd,
sviksamleg áform í hinum alvar-
legu andlitsdráttum ofurstans, en
brátt gafst hann upp við það og
leit undan.
„Nei, það kemur ekki til nokk-
urra mála“, hugsaði hann með
sér. — „Hvert orð hans er sagt
í einlægni og fullri hreinskilni.
Hann hefur í raun og veru reynt
að finna beztu leiðina, til þess að
flýta fyrir verkinu".
Hann leit aftur upp, til þess að
athuga svipinn á Saito, en sú sjón
varð honum ekki til neins hugar-
léttis. Japanski ofurstinn minnti
helzt á fórnardýr á kvalabekk. —
Hann þjáðist af blygðun og ofsa-
reiði, veiddur í gildru þessara
miskunnarlausu rökréttu sann-
•anna. Hann hafði litla eða enga
möguleika á því að sleppa út úr
henni. Enn einu sinni var hann
neyddur td að samþykkja, eftir að
hafa hikað á milli andmæla og
undirgefni. Hans eina von var sú,
að ná aftur einhverju af sínu
fyrra valdi, meðan á framkvæmd-
um vei'ksins stæði. Clipton vissi
hins vegar, að Japaninn myndi
aldrei framar öðlast það vald, er
hann hafði nú afsalað sér.
Allt í einu urraði Saito einhver
skipunarorð til förunauta sinna,
á japönsku. Þar sem ofurstinn
hafði talað mjög hratt og einung-
is Saito einn skilið hvað h-ann
sagði, þá gat hann nú skýrt mönn
um sínum frá tillögunum sem sín'
um eigin hugmyndum og breytt
þeim í skipanir. Þegar hann hafði
lokið því, tók Nicholson ofursti
aftur til máls:
„Þá er aðeins eftir að ákveða
hluta yðar manna, sem vinna við
brautarlínuna, Saito ofursti. — í
fyrstu datt mér í hug að láta
þrjú teningsfet á dag nægja, svo
að þeir ofþreyttu sig ekki. En við
nánari athugun sá ég, að bezt
myndi vera að gera þeim jafnhátt
undir höfði og brezku hermönnun-
um. Það myndi líka skapa heil-
brigðan samkeppnisanda, eða
haldið þér það ekki?“
„Japönsku hermennirnir munu
ljúka við sex teningsfet á dag“,
hreytti Saito út úr sér. — „Ég
hef nú þegar skipað svo fyrir“.
Nicholson ofursti kinkaði kolli
samþykkis.
„Þá vona ég að verkið sækist
fljótt. Ég held að við séum þá bún
ir að segja það sem segja þarf,
Saito ofursti. Ég á aðeins eftir að
þakka yður fyrir hinar góðu und-
irtektir. Ef þið þurfið ekki að
taka neitt sérstakt fram, herrar,
mínir," þá held ég að við getum
sagt þessum fundi slitið. Á moig-
un byrjum við svo að vinna, sam-
kvæmt þeim skilmálum, sem sam-
þykktir hafa verið“.
Hann reis á fætur, kvaddi og
gekk á biaut, sannfærður um það,
að honum hefði tekizt að stýra
fundinum eftir þeirri braut, er
hann helzt vildi, — að almenn
skynsemi hefði unnið sigur þann
dag og að ákveðið spor hefði ver-
ið stigið í rétta átt. Hann hafði
sýnt sig sem mjög mikinn her-
skipunarmeistari og hann vissi,.
að hann hafði dreift liðsafla sín-
um á hinn bezta mögulega hátt.
Clipton fór með honum og þeir
urðu samferða heim í kofann sinn.
„Þetta eru nú meiri aularnir,
sii“, sagði læknirinn og leit fast
á ofurstann. — „Ef okkar hefði
ekki notið við, þá hefðu þeir
byggt brúna í feni og svo hefði
hún auðvitað sokkið á kaf undan
þunga lestanna, hlöðnum hermönn
um og birgðum".
Það kom annarlegur glampi í
augu hans, meðan hann talaði,
en andlit ofurstns hélzt alltaf
jafnórannsakanlegt. Þessi dular-
fulli svipur gat ekki opinberað
leyndarmál hans, þar sem hann
átti ekkert leyndarmál til að op-
inbera.
„Já, eru þeir það ekki?“ svar-
aði hann alvarlega. — „Þeir eru
það sem ég hef allt-af sagt að þeir
væru: frumstæðir, óþroskaðir eins
og börn, sem hufa fengið of
snemma á síg ytra útlit siðmenn-
ingar. Bak við það eru þeir alger
lega fáfróðir. Þeir geta ekki gert
neitt upp á eigin spýtur. Ef við
hefðum ekki verið, þá lifðu þeir
enn á öld seglskipanna og ættu
ekki eina einustu flugvél. Aðeins
börn .... en þó svo hejmtufrekir
og þóttafullir. Að því er ég fæ
séð, þá eru þeir einungis færir um
að búa til gangbrú úr skriðjurt-
um“.
11.
Það er ekkert sameiginlegt
með brú, eins og vestrænar menn
ingarþjóðir, eiga að venja.st, og
þeim nytsamlegu smiðapöllum,
sem japanski herinn var að
byggja á meginlandi Asíu. Þann-
ig eru líka byggingaraðferðirnar
með öllu gagnstæðar. Hæfir iðn-
fræðingar voru að vísu til í jap-
anska keisaradæminu, en þeir
voru allir störfum hlaðnir í höfuð
borginni. í hernumdu löndunum
varð herinn að sjá um allar bygg
ingarframkvæmdir. Hinir fáu
verkfræðingar, sem sendir höfðu
verið til Siam, höfðu litla kunn-
áttu og jafnvel enn minna vald.
Flestir þeirra voru eins og vilja-
laus verkfæri í höndum hinna
óbreyttu hermanna.
Aðferð hinna síðarnefndu —
sem var fljótleg og að vissu
marki, árangui'srík — hafði verið
fyrirskipuð vegna óhjákvæmilegr-
ar nauðsynjar, því að í þeim lönd
um, sem þeir herjuðu, höfðu óvin-
irnir eyðilagt öll mannvirki, á
flóttanum. Aðferðin var fólgin í
því, að reknar voru tvær raðir af
staurum niður á árbotninn, en því
næst var hrúgum af alls konar
timbri og spýtnabraki hlaðið of-
an á þessar undirstöður, án þess
að um nokkra uppdrætti eða út-
reikninga á þunga og burðarþoli
væri að ræða. Á þessa klunnalegu
yfirbyggingu, sem stundum náði
geisilegri hæð, voru lagðir þykkir
plankar í tveimur samhliða röðum
og eftir þeim lágu svo sjálfir
brautarteinarnir. Þá var brúin
talin fullgerð. Hún fullnægði þörf
um líðandi stundar. Þar var ekk-
DUGLEGA
SENDMS VEMNA
vantar okkur nú þegar á ritstjórna-
skrifstofuna kl. 10—6.
JlIWgttttllfftftÍfr
Aðalstræti 6 — Sími 22480.
1) „Við verðum að fara til
ókunna fólksins og segja því að
hypja sig í burtu“.
2) „Við erum víst að fá gesti“,
segir Sirrí. „Þetta hlýtur að vera
Göngugarpur", svarar Markús.
3) „Þú og stóri hundurinn
þinn eruð okkur Navahoíndián-
unum aðeins til ills. Þið verðið
að hypja
oins“
ykkur í burtu undir
ert handrið, engin gangstétt. —
Eina leiðin til að ganga yfir hana
var sú, að stíga af einum plank-
anum á annan, og halda þannig
jafnvæginu, svo að segja í lausu
lofti, en í því voru Japanirnir sér-
lega leiknir. Fyrsta flutningalest
in skrönglaðist venjulega yfir á
mjög hægri ferð. Stundum lenti
eimvagninn út af teinunum á þeim
stað þar sem árbakkinn og brúin
komu saman, en venjulega tókst
hópi hermanna, vopnuðum klauf-
járnum og járnköllum, að lyfta
honum á réttan kjöl aftur. Svo
hélt lestin áfram ferðinni. Yrði
brúin fyrir einhverjum skemmd-
um, þá var bara meira timbur sett
ofan á það sem fyrir var. Og
næsta flutningalest fór yfir á
sama hátt. Smíðapallurinn stóð
nokkurn veginn nothæfur í nokkra
daga 2—3 vikur og stundum jafn
vel í heilan mánuð, en svo sópaði
eitthvert flóðið honum í burtu,
eða hinn sífelldi hristingur liðaði
hann í sundui'. Þá byrjuðu hinir
þolinmóðu Japanir á nýrri brúar-
smíði. Frumskógurinn sá þeim
fyrir óþrjótandi byggingarefni.
Aðferð hinnar vestrænu menn-
ingar var að sjálfsögðu ekki svona
frumstæð. Reeves höfuðsmaður
var fulltrúi mikilvægs þáttar
þeirrar menningar —- hins vél-
fræðilega — og hann hefði aldrei
látið sig dreyma um það, að f-ara
eftir svo frumstæðri reynsluþekk-
ingu.
En þegar um brúarsmíði er að
ræða, þá krefst hin vestræna vél-
fræðilega aðferð mikils undirbún-
ings, sem eykur og margfaldar
þær framkvæmdir er gera þarf,
áður en byrjað er á hinni raun-
verulegu smíði. Hún krefst t. d.
nákvæms uppdráttar og til þess
að slikur uppdráttur verði gerð-
ur, þarf óhjákvæmilega að ákveða
fyrirfram stærð og lögun hvers
planka, hve djúpt á að reka hvern
staur niður og mörg önnur atriði.
Hver tegund, hver lögun og hver
dýpt krefst svo meiri útreiknings,
er grundvallast á tölum, sem sýna
mótstöðuafl hinna margvíslegu
efna, er nota skal og þéttleika
jarðvegsins. Þessar tölur eru hins
vegar komnar undir margföldur-
um, sem reiknaðir eru út eftir
„lögákveðinni fyrirmynd", er
gefin er í mynd stærðfræðilegra
tafla. Þessi aðferð krefst í raun
og veru fullkominnar a priori
þekkingar.
Engar slíkar töflur voru við
höndina á bökkum Kwai, en Ree-
ves höfuðsmaður var reyndur
SHUtvarpiö
Föstudagur 10. október:
Fastir iiðir eins og venjulega.
13.30 Setning Alþingis: a) Guðs-
þjónusta í Dómkirkjunni. (Prest-
ur: Séra Páll Þorleifsson prófast-
ur á Skinnastað. Organleikari dr.
Páll Isólfsson). b) Þingsetning.
19,00 Þingfréttir. 19,30 Tónleik-
ar: Létt lög. 20,30 Guðmundur
Hagalín skáld sextugur. a) Er-
indi: Gils Guðmundsson rithöfund
ur. b) Upplestur úr verkum
skáldsins. Flytjendur: Brynjólf-
ur Jóhannesson, Baldvin Halldórs
son og Guðmundur Hagalín. c)
Tónleikar. 22,10 Kvöldsagan: —
Presturinn á Vökuvöllum XX. —
(Þorsteinn Hannesson les). —
22.30 Sinfónískir tónleikar: Sin-
fonía í. D-dúr eftir C. Franck.
(San Francisco sinfoníuhlj. leik-
ur — Pierre Montreux stjórnar).
Laugardagur 11. október:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 Umferðar-
mál. 14,10 Laugardagslögin. 19,00
Tómstundaþáttur barna og ungl-
inga (Jón Pálsson). 19,30 Tónleik
ar (plötur). 20,30 Raddir skálda:
Heyannir, smásaga eftir Þórleif
Bjarnason (Höf. flytur). 20,55
Leikrit: Lest 56 — eftir Hei'.bert
Grevenius. Leikstjóri og þýðandi:
Ragnhildur Steingrímsdóttir. —■
Leikendur auk hennar: Jóhann
Ögmundsson, Guðmundur Gunn-
arsson og Guðmundur Ólafsson
(hljóðritað á Akureyri í sept.
s.I.). 22,10 Danslög (plötur). —
24,00 Dagskrárlok.