Morgunblaðið - 09.10.1960, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 9. okt. 1960
— segir Jóhann-
es Snorrason,
yfirflugstjóri
Flugfélagsins
ÞEGAR minnzt er á Græn-
land fer kuldahrollur um
marga. Enda þótt þetta heims
ins stærsta eyland sé næsti
nágranni okkar, vitum við í
rauninni sáralítið um landið
annað en það, sem við lesum
um svaðilfarir hugdjarfra
Iandkönnuða og kynlegar
venjur Grænlendinga, sér-
lega hvað hjónabandið snert-
ir. —
Ýmislegt hefur verið gert hér
til að glæða áhuga manna á
Grænlandi. Til eru samtök, sem
hafa það helzta markmið að fá
viðurkenndan rétt íslendinga til
Grænlands. En áhugi almenn-
ings á íslandi er vægast sagt lít-
ill fyrir málinu og þess hefur
ekki verið getið. að Grænlend-
ingar væru sjálfir mjög áfnm
um að komast undir íslenzka
lögsögu.
En ekki er þar með sagt að
‘við séum rofin úr tengsium við
Grænland. Allt frá lokum síð-
ari heimsstyrjaldarinnar hafa
Faxar Flugfélags íslands flogið
yfir þveran og endilangan Græn
landsjökul og þó landgæði séu
óvíða mikil á Grænlandi, hefur
það reynzt Flugfélagi ísiands
hið mesta gósenland.
Ferðir til Grænlands farft óð-
Jóhannes Snorrason.
(Ljósm.: Sv. Þorm.)
hafa lent á ótal stöðum lands-
hornanna á milli, allt frá Nars-
sarssuak í suðri til Thule í
norðri.
Komst í hann krappann
Fáir íslenzkir flugmenn hafa
jafnoft séð Grænland rísa úr
hafi og Jóhannes Snorra-
son, yfirflugstjóri Flugfélagsins.
Hann hefur tekið virkan þátt í
Grænlandsfluginu frá upphafi
og hann hlakkar alltaf til að
sjá Grænland aftur, eins og ail-
ir, sem kynnzt hafa þessu hrika-
lega, en stórbrotna landi.
— Fyrsta Grænlandsferðin
mín var allt annað en upplífg-

(Ljósmynd: Sn. Sn.)
Grænland rís úr hafi — myndin tekin rétt við Angmagsalik,
andi, sagði Jóhannes, er frétta-
maður Mbl. fór til fundar við
hann.
— Það var í janúarmánuði ár-
ið 1946. Ég var að koma heim
frá Bandarikjunum með einn
Katalínubátanna. sem Flugfé-
lagið keypti. Og við ientum í
vitlausu veðri, þegar við kom-
um upp að vesturströnd Græn-
lands. Ætluðum að fara til
Narssarssuak, sem er innst ínni
I einum af þessum löngu fjöyð-
um þarna syðst á vesturströnd-
inni. Þar er landið mjög vog-
skorið, firðirnir bugðóttir og
fjöllin þverhnýpt á báða bóga.
Þeir drápu sig nokkrir á stríðs
árunum á því að villast á fjörð-
um. Og þegar þeir loks komust
inn í dalbotninn og áttuðu sig
á að þeir voru ekki í rétta firð-
inum var orðið svo þröngt á
milli fjallanna, að ekki var við-
lit að ná beygju og komast út
aftur. En það er nú önnur saga.
„Þá varð ég feginn“.
— Þegar ég kom þarna upp
að ströndinni í fyrsta sinn lent-
um við í vitlausu veðri, norð-
austan, beint í fangið, hörku-
frost og blindbylur svo' að ekki
sá út úr augum.
— En það syrti í álinn, þeg-
ar annar hreyfillinn stöðvaðist
Og- ekki tók betra við, þegar
radiotækin biluðu. Eftir það
gátum við ekki fullvissað okk-
ur um að við værum á réttri
leið, vorum alls ekki vissir um
hvar við værum. En við urðum
að halda áfram úr því sem kom-
ið var.
— Ástandið varð þó fyrst ó-
hugnanlegt, þegar olíukælirinn
bilaði á hreyflinum, sem gekk.
Olían fór að leka af honum og
við sáum fram á það, að hann
mundi bræða_ úr sér eftir
skamma hríð. Ég var farinn að
rýna út í sortann í von um að
ég sæi jökulinn fyrir neðan.
Það var þó skárra að lenda á
jöklinum en á sjónum, enda þótt
hvorugur kostur væri góður.
— En svo rofaði svolítið til og
Narssarssuak var framundan.
Við skriðum þangað inn með
naumindum, þegar hreyfillinn
var alveg að gefast upp, sagði
Jóhannes. Þá varð ég feginn.
Alltaf ferskt og nýtt
— Þetta eru i rauninni einu
erfiðleikarnir, sem ég hef lent í
á Grænlandi, bætti Jóhannes
við. Þegar við fórum að fljúga
þangað að ráði kynntumst við
veðurfarinu strax og aðstaða
okkar batnaði. Við kynntumst
— Þegar kémur inn yfir
ströndina, inn á jökulinn, er
náttúran ekki jafntilbrigðarík.
Grænlandsjökull er rennisléttur,
líka landinu, þessu stórbrotna
landi, sem enginn gleymir er
séð hefur. Grænlandsströndin er
víðast hvar hrikaleg og stór-
brotin, sérstaklega að austan
verðu. Það er unaðslegt að
fljúga meðfram ströndinni í
fögru veðri að sumarlagi. Þetta
er svo ólíkt öllu öðru, sem við
sjáum. Ég hef það stundum á til-
finningunni, að skaparinn hafi
einsett sér að gera þarna eitt
hvað, sem hvergi væri til ann-
ars staðar. Það er ekki hægt að
lýsa því, en þetta er listaverk,
óskaplega ' ‘ stórbrotið, allíaf
ferskt og nýtt.
hann er eins og hafið. Að’ sumr-
inu, þegar skyggni er gott, er
þessi fannhvíta endáleysa samt
falleg. Jökullinn er eins og eyði-
mörk, kuldaleg, en samt vin-
gjarnleg og næstum hlýleg —
hvernig sem á því stendur. Samt
hvarflar það stundum að mér,
þegar ég horfi niður á fönnina,
að Grænlandsjökull yrði ekki
lengur hlýlegur, ef maður ætti
að þramma yfir hann þveran Þá
vildi ég alveg eins vera laus við
Grænland. Maður vinnur það
sennilega enn betur yfir f-ann-
breiðunni en Atlantshafi hve
gott það er að berast á þöndum
Sólfaxi í Ikateq.,
—•<(Ljósm.: Sn. Sn.)
vængjum, segir Jóhannes. Og
svo heldur hann áfram að tala
um Grænlandsferðir sínar.
Vofu hálfhræddir um að missa
stélið
— Eitt af fyrstu verkefnunum
okkar í Grænlandsfluginu var
að fljúga fyrir franska vísinda-
manninn Paul Emil Victor.
Hann kom upp bækistöðvum
inni á miðjum jökli, mitt á mii'í
Disco og Kangerdlungssuaq. Ég
minntist sérstaklega ferða okk-
ar á gamla Gullíaxa með vistir,
sem við vörpuðum út til vísinda
mannanna þarna á jökiinum.
Það var oft erfitt að finna þá,
því þokusamt er á jöklinum.
Þetta var eins og að leita að
árabáti á Atlantshafi.
__ Smávarningi köstuðum við
út í lítilli hæð, vistum, ýmtu.n
útbúnaði, benzíni og kampavíni.
Þeim leið ekki vel, Frökkunum,
r.ema að þeir hefðu kampavín.
Við flugum jafnhægt og við gát-
um í minna en 50 feta hæð með-
an flutningnum var kastað út.
Þannig komst megnið óskemmt
til jarðar.
__ Stærri hlutum var hent út
í fallhlíf úr 1.500 fetum yfir
jöklinum. Þá tókum við dýfu til
að lyfta stélinu örlítið um leið
og kössunum var ýtt út. Við
vorum nefnilega alltaf hálf-
hræddir um að þessir kassar
tækju af okkur stélið, sagði Jó-
hannes og kímdi.
Hækkuðu fjallið um þúsund fet
— En eitt sinn munaði lika
mjóu. Við vorum með einn stór-
an kassa, sem ég vildi setja út
í fallhlíf. Fransmaðurinn, sem
flaug með okkur, vildi ólmur
kasta honum í lágflugi — og ég
lét til leiðast. Svo fór sem ég
óttaðist, að kassinn lenti í stél-
inu og ég var nær búinn að
missa stjóm á vélinni. Þar
mátti litlu muna. Við vorurn á
mjög hægri ferð, nokkrum fet-
um ofan við jökulbunguna. —
Stélið dældist töluvert og stóð
furðanlega- af sér höggið.
__ Mér er líka minnisstætt,
þegar við mældum hæsta tind—
inn á Blossevilleströndinni fyrir
Victor. Þetta er hrikalegasti og
einna tilkomumesti hluti Græn-
landsstrandarinnar, frá Kang-
erdlugssuaq til Scoresbysund,
vestur og norð-vestur af íslandi.
Þetta er geysimikið fjall, ger.g- (
ur fram i sjó — og á kortinu var j