Morgunblaðið - 09.10.1960, Page 13

r Sunnudagur 9. okt. 1960
MORCVNBLAÐIÐ
13
Laugaveg 18, og prentsmiðju-
kaup á Akureyri, þar sem emnig
var um milljónir að tefla. Þá
sagði Þjóðviljinn frá því í sum-
ar, um leið og hann birti mynd
af séra Sigurjóni Einarssyni, sem
seldi rúblurnar forðum, að stór-
fé þyrfti til Brúsastaðafundar.
Þó að Þjóðviljinn hirði yfirleitt
lítið um sannleikann, voru þetta
áreiðanlega orð að sönnu. Auk
gífurlegs kostnaðar við ferðalög
um landið þvert og endilangt og
greiðslna undir „fulltrúana“ á
sjálfan Brúsastaðafund, þá
glumdu auglýsingar um þá sam
komu látlaust í eyrum útvarps-
hlustenda lengi áður en hún
var haldinn. Hins sama urðu
menn áheyrandi nú í vikunni,
Fundaírelsi.
íslenzka stjórnarskráin, eins
Og stjórnarskrár annarra lýð-
ræðisríkja, verndar rétt manna
til þess að halda fundi um hugð
arefni sín. Þar 4 meðal er heim-
ilt að halda útifundi, ef það er
gert í friðsamlegum tilgangi. Um
þetta segir í 74. gr. stjórnarskár-
innar:
„Rétt eiga menn á að safnast
saman vopnlausir. Lögreglu-
stjórninni er heirr.ilt að vera við
almennar samkomur. Banna má
mannfundi undir berum himni,
þegar uggvænt þykir að af
þeim leiði óspektir".
Auðvitað er ekkert sjálfsagð-
Séð yfir kaupstaðinn í Vestmannaeyjum.
REYKJAVÍKURBRÉF
• Laugardagur 8. okt.
áður en þeir kumpánar efndulara en mönnum sé heimil* að
til gönguferðar sinnar um' halda fundi, meðan gætt er reglu
Reykjavíkurgötur sl. föstudag. og forðazt að efna til óþarfa
Sjálft útvarpið hljóp þar raun- æsinga. Slíkan útifund hé du
ar undir bagga með óvenjuleg- kommúnistar daginn, sem við-
um hætti, þegar í hádegisfrétt- ræðurnar hófust við Breta og
um á föstudag var sagt frá þess- fér hann friðsamlega fram þó
' Borgarstjóra-
skipti.
• Þegar Gunnar Thoroddsen
hefur sagt lausu starfi borgar-
stjóra Reykjavíkur, þakka Reyk
vikingar og raunar allir þjóð-
hollir íslendingar honum frábær
störf og mikil afrek í bví vanda-
sama embætti. Alla íslenzku
þjóðina varðar mjög að forysta
höfuðstaðarins sér í öruggum
höndum, svo sem hún reyndist
í borgarstjóratíð Gunnars Thor-
oddsen. Hina sömu hæfileika
hefur hann enn sýnt sem fjár-
málaráðherra. Hann tók við því
embætti, þegar allt valt á, að
vandamálin væru tekin föstum
tökum, horfið væri frá óreiðu
fyrri ára og stefnt að heilbrigðri
fjárstjóm í framtíðinni. Nú þeg-
ar hefur orðið gjörbreyting til
bóta, nauðsynlegustu breytingar
á skattakerfinu lögfestar og enn
aðrar, ekki síður nauðsynlegar,
undirbúnar. I stað þess að reyna
að dylja fyrir Alþingi og almenn
ingi líklegar tekjur og gjöld rik-
issjóðs, eins og löngum var áður
gert, leggur Gunnar áherzlu á
raunhæfar áætlanir, sem að sjálf
sögðu eru forsenda þess, að fjár-
stjórn fari vel úr hendi.
Jafnframt þvi, sem Gunnar
Thoroddsen hefur sagt lausu
borgarstjórastarfi, lætur frú
Auður Auðuns af meðferð þess
hluta embættisins, sem hún hef-
ur gegnt í rúma 10 mánuði. Frú
Auður hefur þar sem ella getið
sér ágætt orð fyrir ötulleik,
skýra úrskurði og áhuga um
framfarir. Sama máli gegnir um
Geir Hallgrímsson, sem nú tek-
ur við öllu embættinu einn. Með
því er mikill vandi lagður á
herðar ungs manns, en Geir
hefur þegar sýnt, að hann er
maður til að standa i þeim vanda.
Reykvíkingar vita, að enn sem
fyrr halda styrkar hendur um
stjórnvöl bæjarmálanna.
Vestiíuuinaeyjar.
Til fárra staða hér á landi er
ánægjulegra að koma en Vest-
mannaeyja. Á síðustu árum
hefur bærinn tekið miklum
stakkaskiptum. Mörg ný hús
hafa verið reist og flestum hinna
eldri er haldið svo vel við. að til
fyrirmyndar er. Þá hefur hin
mikla gatnagerð,, er staðið hef-
«r undanfarin ár og nú hefur
verið fullkomnuð með víðtækri
malbikun í mestum hluta mið-
bæjarins, sett á hann enn fegurri
svip. Unnið er og að miklum
endurbótum hafnarinnar og
•ukning rafmagns undirbúin. All
•r lýsa þessar framkvæmdir ár-
vökrum og ötulum stjórnenduni
bæjarfélagsins og er þar fremst-
ur í flokki Guðlaugur Gísla-
son, bæjarstjórj og aloing-
ismaður. Framfarirnar eru því
ánægjulegri, þegar haft er i huga
að útsvör hafa hlutfadslega
mjög lækkað frá því sem var
þegar Framsóknarmenn og
kommúnistar réðu mestu í bæj-
arstjórn, lögðu á gegndarlausa
skatta, en fengu litlu áorkað til
umbóta.
Sjósókn eyjarskeggja er að
sjálfsögðu undirstaða framfara
í Vestmannaeyjum. Tilkoma
hinna miklu vinnslustöðva á
fiski veldur einnig miklu. í
þeim efnum hata verið unnin
þrekvirki á skömmu árabili.
Áræði, framtakssemi og sjálf-
stæðishugur lýsa sér þar í öllum
verkum og athöfnum.
Erfiðleikar, sem
úr verðnr að leysa
Hin stórkostlega og öra upp-
bygging fiskvinnslustöðva í
Vestmannaeyjum hefur auðvitað
ekki þar fremur en annarsstað-
ar verið erfiðleikalaus. Segja
má, að lausn beirra erfiðleika
hafi verið skotið á frest á með-
an uppbótakerfið varð þess vald
andi, að látið var vaða á súð-
um um fjárhag útvegsins. Nú
þegar breytt hefur verið um
stefnu og menn verða að hafa
fastan fjárhagsgrundvöll fyrir
framkvæmdum sínum, verður
úrlausn vandans ekki lengur
skotið á frest. Fjár til ótrúlega
mikilla framkvæmda hefur ver
ur verið aflað með því að taka
það úr rekstrinum langt umfram
það, sem' eðlilegt er og hann með
heilbrigðum hætti getur staðið
undir. Þess vegna verður nú ljós
brýn þörf á stofnlánum til langs
tíma.
Þetta vandamál er ekki auð-
velt viðureignar þar sem lána-
kerfið hefur þegar verið þanið
til hins ítrasta og stjórnarhætt-
ir undanfarið verið með þeim
hætti, að stórlega hlaut að draga
úr sparifjár. og þar með fjár-
magnsmyndun í landinu. Hér
lýsir sér ein óhugnanlegasta arf
leifð uppbóflakerfisins. En hér
sem ella verður að horfast í augu
við staðreyndirnar og finna lausn
vandans. Hún verður til fram-
búðar einungis fundin á grund-
velli heilbrigðrar fjárstjórnar.
Því alvarlegri sem vanhirða und
anfarinna ára í þessum efnum
reynizt, því brýnni þörf er nú
að ráða sem allra fvrst bót á
henni. Þar er um að ræða einn
þátt viðreisnarinnar, sem eitki
má undan fallast að kippt sé
í lag. ’
Elzti Vesímanna-
eyingarinn
Seint mun þeim úr minni faila,
sem heilsar upp á og spjallar við
Gunnar Ólafsson. Hann er r.ú
elzti maðurinn í Vestmannaeyj-
um, kominn hátt á 97. ár. Vafa-
laust er hann einnig elztur nú-
lifandi manna, sem setið hafa á
Alþingi fslendinga og sennilega
eru þeir ekki margir, sem verið
hafa á þingi eftir að það var
endurreist 1845, er náð hafa
hærri aldri.
Klukkan rúmlega 2 sl- fimm'.u
dag sat Gunnar á rúmstokknum
í húsi sínu í Vestmanaeyjum og
las Morgunblaðið. Enn les hann
gleraugnalaust, ef því er að
skipta. Við komumenn tók hann
strax upp fjörlegt rabb, bæði
um atburði líðandi stundar og
löngu liðna tíma. Hann rifjaði
upp, þegar Matthías Jochunr,sson
var sóknarprestur hans i Odda
á árunum eftir 1880. Þa benti
Gunnar á hrafnsmynd, steypta
úr leiri, sem stóð þar á hillu
í stofunni, og kvað hrafninn vera
vitrastan allra fugla. Minntist
hann þess, er hann fyrir löngu
var einn á leið yfir Mýrdalssand,
og tveir hrafnar slógust í fylgd
með honum, og flugu og hopp-
uðu á undan þangað til þeir
komu þar. sem skip hafði borið
að landi og bjarga þurfti mönn-
um. Gunnar sagði að hrafnarn-
ir hefðu leitt sig þangað, sern
einn skipverja velktist og eng-
inn var fyrir honum til hjálp-
ar. En Gunnar gat náð mannin-
um og dregið hann að landi.
Þannig ræddi hin aldna kempa
um atburðarás á sinni löngu ævi,
horfna höfuðskörunga, sem
hann hafði kynnst, og atvix úr
náttúrunnar ríki, sem mannleg-
ur hugur fær ekki skilið en
fyllist aðdáun yfir, þegar hann
verður þeirra sjálfur var eða
heyrir frá þeim sagt af skilrík.
ari sérstöku gönguæfingu. Giltu
þá allt í einu aðrar reglur en
þær, sem fylgt er um fundi
og samkomur stjómmálaflokka.
Víða komu Hallgerði bitlingar
en flugumenn Moskvuvaldsins
hafa enn víðar hreiðrað um sig.
Láta leiðast
stig af stigi.
f Morgunblaðinu var strax i
upphafi bent á, að Brúsastaða-
hreyfing væri einn angi af alls
herjar sókn kommúnista gegn
samstarfi lýðræðisþjóða, er hófst
með því að Krúsjeff hleypti upp
fundi æðstu manna í París á sl.
vori. Talið um „Alþingi göt-
unnar“ við lok gönguferðar úr
Njarðvíkum gerði þetta svo ljóst.
að fundarstjóri gerði tilraun til
þess í lok fundarins að æsa
fundarmenn upp og hvetja þá
til að safnast saman við heim-
ili forsætisráðherra. Sú áskor-
un fór þó svo óhönduglega úr
hendi að allmikill hópur hinna
hörðustu kommúnista safnaðist
saman fyrir utan ráðherrabú-
staðinn í Tjamargötu og fámennt
var i kringum fundarboðerd-
urna við heimili forsætisráð-
herrans.
Gönguferð ,á borð við þá,
sem kommúnistar efndu til í gær,
miðast hinsvegar beinlínis við
það að ögra og reyna að æsa
menn tij óhæfuverka. Kommún-
istar voru mjög aumir yfir þvi
hversu dauflegt var yfu- fundi
þeirra síðastliðinn laugardag og
hafa ætlað sér að reyna að
örfa lið sitt með göngunni til
ráðherrabústaðarins. Sem bet-
að ekki varð um villzt. Engu að, ur fer er þroski íslendinga meiri
síður létu nokkrir góðir og'en svo að þeir sýni slíkum til-
gegnir menn ánetjast. Höfðu þeir
} þó í fyrstu þann fyrirvara á„ að
| einungis væri um að ræða sam-
starf um eitt tiltekið mál. Nú
er komið á daginn, að „hreyf-
ingin“ er notuð í hverjum þeim
tilgangi, sem kommúnistum
hentar þá og þá stundina. Ætl-
unin er auðsjánlega sú, að „Al-
þingi götunnar" eigi að taka
ráðin af löglegum stjórnarvöld-
um og setja sjálft sig í stað
Alþingis fslendinga. Meginþorri
manna horfir á þær aðfarir með
j undrun og fyrirlitningu. Full-
; kominn misskilningur er, að
skrílsháttur eftir verstu aust-
rænum fyrirmyndum muni ráða
nokkru um meðferð mála hér á
landi. Athæfi þeirra, sem slíkt
reyndu 1946 og 1949, varð þeim
sjálfum til ævarandi skammar og
svo mun enn reynast.
V'
japanskt
ástand66.
um monnum.
Ekki
peningalausir.
Einn er sá hópur manna, sem
ekki er peningalaus um þessar
mundir. Það eru kommúnistar
og hinir nytsömu sakleysingjar,
er þeim hafa gengið á hönd.
Sjálf kommúnistadeildin hér á
landi og undirdeildir hennar
ráðast nú í hverja stórfram-
kvæmdina eftir aðra víðsvegar
um land. Dæmi þeirra eru millj-
óna byggingin, sem nú rís á
Skömmu eftir að uppþotin
urðu í Japan í sumar og skríls-
lætin komust á það stig, að jap-
anka stjómin treysti sér ekki til
að taka á móti Eisenhower for-
seta Banadríkjanna, vék Tíminn
að því að slíkt ástand gæti skap-
azt hér á íslandi. Fór ekki á
milli mála, að sá sem þetta rit-
aði í Tímann, taldi Framsóknar-
flokknum sæma það að standa
við hlið kommúnista í slíkum
aðförum. Munu þau skrif þó
ekki hafa þótt líkleg til ávinn-
ings fyrir flokkinn, þvi að síðan
hefur ekki verið kveðið jsfn
fast að orði. Og hjpu er heldur
ekki að neita, að málgagn Fram
sóknarflokksins var feimnara við
að boða menn sína til komúnista
göngunnar í gær heldur en að
hvetja þá til að ssekja útifund-
inn, sem haldnn var fyrra laug-
' ardag.
Það fer heldur ekki á miili
mála, að mikill fjöldi Framsokn
' armanna, eins og annarra lýð-
—----------«—j-----siikaj- ag_
baki við
ræðissinna fordæmir
ferðir og mun snúa
tektum samúð og ættu komm-
únistar nú að haía sannfærzt um
það, að þeim mun aldrei tak-
ast að stofna á íslandi „alþing
götunnar".
HeppiJegri
fundartími.
En úr því verið er að tala um
fundi má gjarnan minnast á þá
breytingu, sem fyrirhuguð er hjá
Ríkisútvarpinu að því er varð-
ar fréttatímann á kvöldin. Mikl-
ar umræður urðu um það í út-
varpsráði hvort lesa ættj frétf-
ir kl. 7 í stað 8 Niðurstaðan
varð síðan sú að ákveðið var að
aðalfréttatími kvöldsins skyldi
verða kl. 7,30. Virðist þetta vel
ráðið, því að yfirleitt má gera
ráð fyrir, að þeir sean vinna úti
séu komnir heim um það leyti
og geti notið fréttanna, en jafn-
framt lengist þá kvöldið.
Er menn hafa farið út að kvöld
lagi til skemmtana, fundahalda
eða heimsókna hefur yfirleitt
ekki verið lagt af stað fyrr en
eftir hálf niu þegar fréttum var
lokið og þá oft dregist óhæfi-
lega fram eftir kvöldi að menn
gætu gengið til náða. Á þessu
virðist sem sé geta orðið nokk-
ur breyting með tilflutningi
fréttatímans og ber að fagna
því.
Stytting
YÍniiulímans.
Hérlendis er að vísu mikið
unnið og atvinnu þannig hátt-
að, að oft verður að vinna fram
eftir kvöldum. En matartími er
þá yfirleitt líka milli 7 og 8, svo
að þeir, sem aftur hverfa til
vinnu, fá þá notið útvarpsfrétt-
anna.
Hér í blaðinu var fyrir nokkru
vikið að hinum langa vinnudegi
verkamanna og bent á, að hugs-
anlegt væri að stytta hann nokk-
uð með því að hækka dagvinnu-
þeim forystumönnum, sem leix- kauo en lækka jafnframt eitt-
ast við að beita þeim. t Framh. á bis. 14