Morgunblaðið - 14.11.1961, Blaðsíða 14

14
MORGVNBLAÐIB
Þriðjudngur 14. nóv. 1961
„Læstar dyr“
Eins og skýrt var frá. í blaðinu á Iaugardagrinn frumsýndi
leikklúbburinn Gríma leikritiff ,,l,æstar dyr“ eftir Jean-Paul
Sartre í Tjarnarbíói í gærkvöldi. Önnur sýning verffur í
kvöld kl. 8.30, og verffa affgöngumiffar seldir í Tjarnarbíói frá
kl. 2 í dag. Myndin sýnir Kristbjörgu Kjeld og Helgu Löve í
hlutverkum sínum, en affrir leikendur eru Haraldur Björnsson
og Erlingur Gíslason. Fyrir sýninguna flytur Þorsteinn Ö.
Stephensen ásamt leikendum formála um höfundinn og verk
hans.
Móðir okkar
IIILDUK BJARNADÓTTIR
Víðimel 31
andaðist aðfaranótt 13. b.m. á Landspítalanum.
Bjarni Guðmundsson, Guðmundur Guðmundsson
Faðir okkar
BJÖRN JÓNSSON
Sóivallagötu 40,
andaðist aðfaranóit mánudags 13. nóv.
Synir hins látna
Móðir mín
GUÐIil'N IVARSDÓTTIR
lézt í Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund 12. þ.m.
Iíelga Jónsdóttir, Framnesvegi 42
VIGLUNDUR B. PÁLSSON
andaðist að heimili sínu, Skúlagötu 62, 12. þ.m. —
Jarðarförin auglvst siðar.
Jóhanna Helgadóttir og systkini hins látna
Móðir okkar
SIGUBLAUG SIG URÐARDÓTTIR
írá Hrútafelli
andaðist í Landspítalanum 12 þ.m.
Börn og tengdabörn
Útför mannsins míns, föður og stjúpföður okkar
DANIVALS DANIVALSSONAR
kaupmanns. Hafnargötu 52, Keflavík
er lézt 6. þ.m. fer frarn frá Keflavíkux-kirkju, þriðju-
daginn 14. þ.m. kj. 1,30 e.h.
Ólína Guðmundsdóttir og börn
Minningarathöfn um elskulega móður og fósturmóður,
RANNVF.IGU LUND
fer fram mlðvikúdaginn 15. nóv. kl. 13,30.
Lúðvíka Lund, Árni P. Lund,
Grímur Lund, María Anna Lund
Halldórn Óladóttir.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vináttu við
andlát og jarðarför konunnar minnar og fósturmóður,
JÓRUNNAR GÍSLADÓTTUR
Oddgeir Þórarinsson, Guðrún Eyberg.
Hjartanlegar þakkir sendi ég öllum þeim, sem hafa
sýnt mér og fjöiskyldu minnl ógleymanJegan samúðar-
og vinarhug við andlát og jarðarfcr eiginmanns mins
ÓLAFS SIGURÐSSONAR
á Helluiandi
Guð blessi ykkur öll
Ragnheiður Konráðsdóttir, Hellulandi
Fundur um raíorku-
mál Snæfellinga
HELLNUM, 13. nóv. Síðastlið
inn laugardag boðaði raforku-
málanefnd Snæfellsness- og
Hnappadalssýslu til fundar að
Vegamótum í Miklaholtshreppi.
Á fundi þessum voru mættir raf
orkumálastjóri, formaður raf-
orkuráðs, fjórir þingmenn Vest-
uiiandsk j örclæmis og hrepps-
nefndir þeirra hreppa í sýslunni,
sem ekki hafa rafmagn frá al-
n. mningsrafveitum, en þeir eru
átta, og sjö hreppar sýsiunnar
hafa ekkert rafmagn nema frá
heimilisrafstöðvum, sem eru
nokkuð víða, en fullnægja hvergi
nærri raforkuþörf heimilanna.
Raforkumálastjóri gerði ýtar-
lega grein fyrir væntanlegum raf
orkuframkvæmdum í héraðinu
en taldi þó ekki endanlega ákveð
ið hver yrði framtíðarlausn
þeixra mála fyrir Snæfellinga.
Taldi raforkumálastjóri líklegt
að í væntanlegri tíu ára áætlun
raforkumálastjórnarinnar myndu
að minsta kosti tveir hreppar sýsl
unnar. Helgafellssveit og Skógar
strönd, ekki fá rafmagn frá al-
menningsrafveitu. Ennfremur
upplýsti hann að háspennulínu
frá Fossárvirkjun til Breiðuvík-
ur, sem upphaflega átti að leggj-
ast á næsta ári, yrði ekki lögð
fyrr en árið 1963.
Þingmennirnir Sigurður Ágústs
son og Halldór E. Sigurðsson
lögðu áherzlu á að Breiðuvíkur-
línan yrði lögð á næsta ári eins
og ákveðið hefði verið. Eins og
gefur að skilja líta íbúar hinna
rafmagnslausu hreppa ekki björt
um augum á framtíðina vitandi
það að verða án þessara sjálf-
sögðu lífsþæginda næsta áratug-
inn.
I fundarlok var eftirfarandi til-
laga borin upp og samþykkt:
„Fundur boðaður af raforku-
málanefnd Snæfellsness- og
Hnappadalssýslu haldinn að
Vegamötum 11. nóv. til að ræða
um rafmagnsmál þeirra hreppa
á Snæfellsnesi, sem ekki hafa
fengið rafmagn frá almennings-
rafveitu, samþ. að taka undir
áskorun síðasta sýslufundar til
raforkuráðs um raforkufram-
kvæmdir í héraðinu.
Telur fundurinn mjög þýðing-
aimikið að gerð verði allsherjar
áætlun um rafvæðingu sveitanna
svo að séð verði hvenær hver
sveit megi vænta þessara eftir-
sóttu Mfsgæða. Ennfremur telur
fundurinn alveg óhjákvæmilegt
að framkvæmdir verði hafnar í
Framh. á bls. 17.
VETTVANGUR
Framh. af bls. 13.
heldur áfram að endurfaka, að
ég hafi sagt að þjóðin í heild
vanmeti Kristmann verð ég einn
ig að endurtaka þau ummœli
mín, sem að þessu lutú í von um
að Hannes verði betur fyrirkall-
aður er hann les þau nú: —
„Þrátt fyrir mótblásturinn hef-
ur Kristmann eignazt fleiri vini
en e. t. v. nokkur annar íslenzk-
uir rithöfundur. Menn eru aildrei
hluítlausir gagnvart honum, sum
um hefúr orðið trúaraitriði að
vera á móti honum, aðrir hafa
sitaðið fast með honum og metiff
hann umfram affra höfunda.“
Ef þetta er Hannesi torskilið
ætti hann að biðja Ragnar í
Smára og húskarla hans að
hjálpa sér betur við að skilja og
svara greinum mínum, — ekki
vantar þar kertin í ljósakrón-
una.
Hannes telur upp í báðum
greinum sínum fimm atriði sem
„sanni“ að ráðamenn á íslandi
hafi sýnt Kristmanni marghátt-
aðan heiður. — Persónulega fæ
ég ekki séð að það sé neinn sér-
stakur heiður að hafa setið í
stjóm A.B., skrifa í Morgunblað-
ið, eða þurfa að flytja fyrir-
lestra í skólum. Og hvað 9kálda-
launin snertir, þá getur það tæp-
lega talizt ofrausn hjá íslenzka
ríkinu að veita einum þekktasta
rithöfundi laindsins í fyrsta
9kipti heiðurslaun er hann stend
ur á sextugu. Fimmti Mður í
þessari skýrslu Hannesar er, að
Kristmann hafi verið heiðrað-
ur með því að fá um skeið að
vinna fyrri menningarejóð. Það
er skiljanlegt, að Hannes telii
þetta mikla upphefð, því hann
er nú sjálfur í snatti hjá þessu
ágæta fyrirtæki. — Það er hins
vegar mín skoðun að þjóð, sem
kann að meta skáld sín, sýni það
bezt méð því að gera þeim fært
að stunda eingöngu list sína.
1 fyrri grein sinni gefur Hann-
es í skyn að ég hafi fengið ti'l-
vitnanir mínar úr erlendum 'rit-
dómum um Kristmann hjá 9káld
inu sjálfu. Eg beniti Hannesi á
að þær eru tefenar upp úr bók
sem Ragnar í Smára gaf út'.
Hannes sleppir sér af vonzku,
þegar hann minnist á þetta rit.
Hann segir: „Víst vissi ég um
þetta rit“ (þetta út af fyrir sig
leyfi ég mér að draga í efa). Og
Hannes heldur áfram . . . „en
skil hinsvegar ekki af hverju ég
hefði átt að þekkja það. — Mig
hefur aldrei langað til að eiga
han.n.“(Hannes á við bæklinginn).
Sjálfsagt hefur Krstmann lagt
fram þá ritdóma, sem um hann
hafá verið 9krifaðir — flestir
rithöfundar safna ritd'ómum —
en hér skiptir auðvitað það eitt
máli hverjir skrifa ritdómana;
og hvað í þeim stendur en ekki
hitt, hver hefur safnað þeim
saman. Skal ég svo ekki hafa
fleiri orð um hina lágkúrulegu
árás Hannesar á afmæMsgrein-
ina um Kristmann Guðmunds-
son, en raus Hannesar um Krist-
mann minni á sperrinig hunda-
þúfunnar í kvæði Steingríms:
Hundaþúfan hreykti kaimb
hróðug mjög með þurradramb.
Skamma tók hún fremdar fjall
„Fáðu skömm þú ljóti. karl!“,
Fjallið þagði, það ég skil
‘þekkti ei að hún var tiil.
Undir niðri virðist Hannes
hafa skilið hvílík dómadags-
þvæla allt tal hans um Krist-
mann Guðmundsson er og þess
vegna reynir hann í síðari grein
sinni að fara út í állt aðra sálma.
Hin nýju umræðuefni, sem
Hannes fitjar uppá eru deilunni
um Kristmann alveg óviðkom-
andi. Hann fer aillt í einu að tala
um kjördæmamálið, — kýmar á
Indlandi, — hvor okkar sé ríkari
og hvor hafi komizt betur áfram
í Mfinu, — skáldin Asmund Jóns-
son og Stjein Steinar, — ímyndað
listamannafélag, sem 'hann telur
mig meðMm í, — félagsmálaskóla
Framsóknarflokksins — og tæt-
ir loks sundur eitt ljóða minna!
Ekkert af þeesu tel ég málinu
viðkomandi. En þar sem Hannes
gerir eitt ljóða minna að um-
ræðuefni langar mig til að leið-
rétta helztu missagnir bans í sam
bandi við það, og rangan skilning
hans á kvæðinu. Eins vildi ég að
það birtist hér Mka eins og ég
orti það, en ekki aðeins í útgáfu
Hannesar!
Þetta kvæði er í Októberljóff-
um og nefnist Skáldiff. Það fjallar
ekki um mig eins og Hannes full-
yrðir, heldur um skáldið al-
mennt, hið íslenzka skáld, íátæfet
á veraldarvisu, skáld, sem á sér
ljóðadísina eina að „unnustu og
vini.“ — Það er eintal skáldsins
við ljóðadísina og er þannig:
SKÁLDH).
Uthýst var mér, vina mín.
1 landi kuldans kveðið hef ég,
og kvæðabrot mín smá því
gef ég.
En úthýst var mér, vina min,
og verðlaust pund í jörðu
gref ég.
' Bikar skálds er brothætt gler.
Burt með hann, kvað
fjöld-ans dómur.
En hrota minna endurómur
s>vo undarlega hjartað sker,
er söngur dags, er syngur
aldrei meir,
á sólarlagsins rauðu vörum deyr.
Kom þú héðan, hjarta mitt,
_ þangað burt, er sorgin sefur,
og söngUr tregans þagnað
hefur.
Kom þú héðan, hjarta mitt,
hús ei land mitt skáldi gefur.
Veröld okkar vina mín,
vakir út við draumsins
strendur,
þar sem hvorfei styrjöld
stendur
né stjarna failskra vona sikín,'
en söngur dags, er syngur
aldrei meir,
á 9Ólarlagsins rauðu vörum deyr.
Hannes segir uar. kvæðið: „Það
leynir sér varla að það er all-
þjáður maður sem á pennanum
heldur. Síðasta Ijóðlínan geymir
viðkvæmt einkiamál skáldsins og
félaga hans að því er virðist. Var
Gunnar farinn að gera sér vonir
um íbúðarhús sem þakklætisvott
frá alþingi fyrir list hans.“ —
Eins og fyrr segir og allir nema
Hannes skilja er kvæðið alls ekki
um mig sjálfan, heldur hið ís-
lenzka skáld, sem venjulega hef-
ur verið úthýst. Hannes þarf
ekki nema í sitt eigið byggðarlag.
Hvernig fór um stórskáld Skaga-
fjarðar, Bólu Hjálmar sem lézt í
beitarhúsum, eins og Hannies hef
ur einhvers staðar heyrf, og veit
náttúrlega betur en alilir aðrir,
og Stephan G. sem einnig var út-
hýst og varð sakir fátæktar að
hrökklast úr landi. Þetta hefur
verið síendurtekin reynsla hins
íelenzka skálds, — jafnvel Jón-
asar Hallgrímesonar.
En Hannes heldur vaðlli sínum
áfram og segir: ,,Hús ei land mitt
skálldi glefur,“ hlýtur að vena
frekari skilgreining þess, um
hvers konar úthýsingu sé að
ræða.“ Noirænudeildin getur
sannarlega verð stolt af Hannesi!
Og til að sanna enn betur lær-
dóm sinn og smekkvísi og hinn
næma Ski'lning á Ijóðagerð held-
ur Hannes áfram. „— Ef þetta er
rangt skýrt hjá mér, merki orða
lagið „að gefa ekki hús“ sama
og úthýsa á mæltu máM, ætti
sýslungi minn (ekki skoðamabróð
ir?) Jakob Benediktsson að sjá
.svo um, að Gunnar Dai komist
þó alla vega inn í hina stóru og
vænitanlegu orðabók tungunnar,
úr því hann komst ekki undir
þak á hinu langþráða gjafahúsi."
Mér þykir leitt að hafa orðið
til þess, að Hannes skuili berstrípa
innræti sitt á þennan hátt. Allt
virðist myrkri hulið, tilfinning
jafnt og 9ki'lningur. Eins og áður
er sagt er kvæðið um skáldið
almennt, hið íslenzka skáld. Allt
venjuilegt fólk á auðvelt með að
skilja og skýra setninguna „hús
ei land mitt skáldi gefur" og
sumir meira að 9egja tvígildi
hennar, þótt þeirri merkingu,
sem Hannes er að biðja vin sinn
Jakob Benediktsson að troða inix
í orðabókina sé alveg sleppt! —
Og hvers vegna ættu skáld ekki
að eiga sér þak yfir höfuðið eins
og annað fólk? Hannes ætti sízt
að amast við slíku. — 1 öðru lagi
þarf það hús, sem þjóð reisir
skáldi ekki nauðsynlega að vera
úr tré eða steini. Þessi ljóðlína
vísar jafnt til hins andlega og
veraldlega húss skáldsins.
Hannes gortar af því í grem
sinni að hann tilheyri hinum við
urkenndu skáldum. Það má ved
vera, að „Hvað er svo gott sem
glaðra vina fundur" og annar
ámóta kveðiskapur sé það bezta,
sem ort hefur verið á Islandi. —
Hannes telur það sannanlegt, þar
sem engin ská’ldskapur hérlendis
hafi verið verðlaunaður meira.
Lí'kt og söngpían laglausa I
Strompleik Laxnesa, viiH Hannes
ekki skilja, að Mammon verff-
launar ekki skáldskan. heldur
'þjónustu við þá sem völdin bafa,
og að haillarhlið þessa konungs er
svo lágreist, að inn um það fer
enginn öðruvisi en skríðandL
Penimgar gera engan að „löggilt-
um listamanni.“ Og sönigpró-
fessoravottorði frá Kristjánl
Karlssyni er haldlauet að veifa.
Þetta er nú einu sinni hans
atvinna. sem honum eir boreað
fyrir. Hannes virðist enn ekki
skiilja að frami hans sem skálds
hefur aldrei verið annað en
menn i ngarpól itfek samþ. fram
kvæmd af þeirri kilíku, sem
reynt hefur að einoka islenzkit
mennimgarlíf allt frá 1940. En
þá sögu verð ég rúmsims vegna að
geyma tiil næstu greinar.
Gunnar Dal.
Mál þetta er útrætt hér í Vett-
vangi
ritstij.