Morgunblaðið - 14.12.1961, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 14. des. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3
EINN daginn, þegar norðan-
garrinn var sem mestur,
kom Blátindur til Keflavík-
ur. Hann hafði farið til
Danmerkur til að sækja sér
nýja vél, enda bilaði hann
eftirminnilega á útleið, svo
að illa horfði um sinn. Nú
var Blátindur kominn aftur
með nýja vél, eftir að hafa
Hluti af skólanum í Lundi.
Hún kom sem kokkur
Skrifabi kónginum til ab fá ab
læra þjálfun fatlabra og lamabra
hreppt hið varsta veður í
hafi, þar s Tn allir stormar
steðjuðu að 1 einu, svo að
þaulvönum sjómönnum þótti
nóg um.
Tilefni var til að fara um
borð og fregna af svaðilför-
um og fá eina kollu af ekta
skipakaffi og svo líka í
veikri von um einn íslenzk-
an menningarfjanda — einn
drekkanlegan bjór. — Kaffið
var tii reiðu en fátt um bjór.
Þeim mun forvitnilegri var
kokkurinn, með svolítið fjær
rænan hreim í rödd, en
heimavön í lúkar, svo sem
verða má um þá tegund
kokka.
Hún heitir Elín, dóttir Ás-
mundar Friðrikssonar skip-
stjóra, og eftir öll þau með-
mæli sem Ásmundur og Ámi
Þorsteinsson hrúguðu á kokk
inn, þá eru lífcl líkindi til að
gamalgóður vestfirzkur skak-
kokkur eins og ég, fái pláss
þar sem þeir ráða skipum.
Elín Ásmundsdóttir var að
koma frá námi og starfaði í
Svíþjóð við þjálfun lamaðra
og fatlaðra, sem er tiltölu-
lega ný grein læknisfræðinn-
ar, en á því sviði hefur Sví-
þjóð verið forustuþjóð og eru
þar nú starfandi tveir skól-
ar í faginu, sem útskrifa
báðir um 80 nemendur ár-
lega, sem er alltof lítið fyrir
Svíþjóð eina, hvað þá helzt
ef talsvert heltist úr lestinni
og hverfur til sinna heima-
landa, eins og Elín Ásmunds-
dóttir er að þessu sinni að
gera. Skólar þessir eru í
Lundi og Stokkhólmi og ér
mjög erfitt að komast inn í
þá. Þar er krafizt mjög góðs
stúdentsprófs og sérlega góðr
ar einkunnar í efna- og eðlis
fræði, en Elín sagðist ekkert

Elín Ásmundsdóttir,
hafa haft nema sæmilegt
„gaggarapróf" og þá voru
600 umsækjendur, svo hún
tók það ráð að fornum ís-
lenzkum sið að skrifa kóng-
inum bréf og biðja hann
ásjár, og hvort sem kóngur
hefur lesið bréfið eður ei, þá
hreif þessi dirfska og hún
fékk skólavist og stundaði
nám við Syðsvenska gymna-
stik instituttet í Lundi í tvö
ár. Kennsla fer þar fram í
meðferð lamaðra á öllum
stigum, svo og þjálfun brot-
inna lima, einnig að sérhæfa
fólk, sem slasazt hefur, til
einhverra starfa, sem það
getur leyst af hendi, með sér-
stakri þjálfun, og að læra
nýjar vinnuaðferðir.
Að loknu námi vorið 1960
fór Elín til vinnu við hælið
í Apelviken, skammt frá
Gautaborg, sem er eitt
stærsta hæli sinnar tegundar
og rúmar um 600 sjúklinga,
en gat ekki tekið á móti
nema 400 vegna skorts á
starfsfólki, sem voru aðeins
10 stúlkur og 4 læknar, fyrir
utan eldhúss- og annað
starfsfólks. Þetta hæli í Apel
viken var áður berklahæli,
en þeir eru nú að mestunni
úr sögu í Svíþjóð, svo þessi
ágæti staður er nú helgaður
fötluðum og lömuðum, og
þjálfun þeirra sem illa hafa
orðið úti 1 slysum og þurfa
að breyta um störf.
Æfingahælið í ' Apelvigen,
er eitt fremsta í sinni röð,
búið öllum beztu tækjum til
æfinga, stórri sundlaug og
baðströnd, sem var notuð
þegar til þess viðraði. Skýrsl
ur sýna að fjölmargir fá þar
bata og geta komizt aftur til
starfa.
Örorku- og sjúkratrygg-
ingar eru mjög fullkomnar í
Svíþjóð og oft er reynt að
misnota það og féll það oft
í okkar hlut að sannprófa
það, hvort örorka væri svo
mikil, sem af var látið og
veit ég mörg kátleg dæmi
um það þegar rangt var far-
ið með.
1 sambandi við þetta hæli
er einnig rekin útvegun á
heppilegri vinnu og þægi-
legum íbúðum fyrir þá sem
fengið hafa nokkurn bata —
hælið er á þann hátt hlekk-
ur í langri keðju til hjálpar
þeim sem goldið hafa af-
hroð á líkamlegri heilsu
sinni á einn eða annan hátt.
— Hvað er svo framund-
an? spyr ég kokkinn á Blá-
tind.
Meira kaffi, alveg nýlagað!
— Annars er nú þessari
harðsóttu sjóferð lokið og eft
ir áramótin fer ég að vinría
í æfingastöð fatlaðra og lam-
aðra í Keykjavík. Ég vil
gjaman taka þátt í því mikla
starfi, sem þar er framund-
an, því ég veit að það getur
gefið góðan árangur. Ég veit
að það er nauðsynlegt að
byggja upp þessa starfsemi
við sjúkrahúsin hér heima,
en það kann að vera nokkur
vantrú á þessu eins og
mörgu öðru nýju en fengin
reynsla í Svíþjóð staðfestir
að sjúkraleikfimi og æfing-
ar fatlaðra miða í rétta átt,
þess vegna hlakka ég til að
starfa hér heima.
Vildu Svíarnir sleppa þér
burtu?
Nei, þeir vildu gjarnan
hafa mig og ég kann vel við
þá, þeir eru dálítið stirðir en
ágætir inn við beinið, þeir
skildu vel að ég vildi heldur
starfa hér heima. Það hafa
áður verið tvær íslenzkar
stúlkur við nám í þessum
sænsku skólum, önnur þeirra
fór til Ameríkú en hin er,
það ég bezt veit, starfandi í
Reykjavík.
Þegar ég klöngraðist upp
úr Blátindi, hlæja þeir Ás-
mundur og Árni að tilburð-
unum og ekki frítt við að
mér heyrist þeir tala um að
mér veitti ekki af einhverri
liðkun á limina — og satt er
það, það væri hreint ekki svo
vitlaust að vera eitthvað
þykjast veikur, eftir að hafa
talað við kokkinn á Blátind.
—hsj—.
Stúlka í æfingastól.

Aðalfundi L.Í.Ú.
lauk f fyrrinótt
Sverrir Júlíusson endurkjörinn formaður
í FYRRADAG hófst á ný aðal-
fundur L.Í.Ú:, sem frestað var 16.
f.m. Hófst fundurinn kl. 2 síð-
degis,_ með því að fundarstjóri,
Jón Árnason frá Akranesi setti
fundinn og bauð fundarmenn vel
komna.
Því næst gaf hann Margeir Jóns
syni, Keflavík, orðið. Rakti Mar-
geir störf afurðasölunefndar og
fjárhagsnefndar, sem hafa starf-
eð síðan fundinum var frestað.
Kvað hann starf nefndanna eink
um hafa snúizt um þrennt, þ. e.
aö vátryggingariðgjöld fiskiskipa
flotans yrðu að fullu greidd fyrir
árið 1960—1962, af útflutnings-
gjaldi sjávarafurða, sem á
var lagt við gengisbreytinguna 4.
ágúst s. 1., að lengdur yrði láns-
tími af stofnlánum í Fiskveiða-
sjóði íslands í 20 ár, eins og hann
var fyrir gengisbreytinguna 1960,
og að lækkaðir yrðu vextir af af.
urðalánavíxlum fiskvinnslufyrir-
tækja, svo að þau gætu hækkað
fiskverð, svo og af stofnlánum
hjá Fiskveiðisjóði niður í það,
sem þeir voru fyrir gengisbreyt-
inguna 1960. Ennfremur að gerð-
ar yrðu ráðstafanir til þess, að
þeir útvegsmenni sem keypt hafa
báta erlendis undanfarin ár, m.a.
fyrir erlend lán, fái stuðning
vegna þeirra gengisbreytinga,
sem gerðar hafa verið, og hafa
hækkað afborganir og vexti af
‘hinum erlendu lánum.
Skýrði Margeir Jónsson frá ár
angri af störfum nefndarinnar, og
lagði fram svofellda tillögu frá
þeim, sem samþykkt var að lokn-
um umræðum:
Mælir með að róðrar hefjist
„Með tilliti til afgreiðslu þeirr-
ar, sem nú liggur fyrir á greiðslu
á vátryggingariðgjöldum fiski-
skipaflotans fyrir árið 1960, 1961
og 1962, og í trausti þess, að lag-
færing fáist á vaxta- og lánakjör
um í samræmi við ályktanir fund
arins, og í trausti þess, að Verð-
lagsráð sjávarútvegsins verði
komið á fót, sem ákveði fiskverð,
eigi síðar en 20. janúar 1962, sem
viðunandi verði talið, samþykkir
aðalfundur L.Í.Ú., haldinn þriðju
daginn 12. desember 1961 að
mæla með því við útvegsmenn,
að hafnir verði róðrar um n.k.
áramót, enda hafi fyrir þann tíma
tekizt samningar við sjómenn."
Að kvöldfundarhléi loknu voru
afgreiddar nokkrar tillögur, og
fór því næst fram stjórnarkosn-
ing.
í stjórn voru kosnir: Formaður:
Sverrir Júlíusson, Rvík. Vara-
formaður, Loftur Bjarnas. Hafn-
arfirði. Aðalstjórn, Bjöm Guð-
mundsson, Vestmannaeyjum Va’-
týr Þorsteinsson, Akureyri; Jón
Árnason, Akranesi; Finnbogi
Frh. á bls. 23
SIAKSTEiMAR
Ýmsir gerast nú
útgerðarmeiin
Það vakti athygli á fram-
haldsaðalfundi Landssasnbands
islenzkra útvegsmanna, að þax
voru mættir tveir stórhöfðingj-
ar, formenn þingflokka Fram-
sóknarflokksins og kommúnista,
þeir Eysteinn Jónsson og Lúð-
vík Jósefsson. Höfðu þeir upp
á vasann umboð
til að mæta sem
fullgildir útvegs
menn, o g v a r
almenningi þó ó-
kunnugt um, að
þjóðarbúið hefði
hagnazt mikið
vegna þess afla,
sem þeir félag-
ar hefðu fært á
land. Eysteinn
Það er mál út á fundi LÍÚ
af fyrir sig, að
á sama tima sem formenn þess-
ara tveggja þingflokka lögðu
leið sina á fund útvegsmanna,
var verið að ræða fjárlaga-
frumvarpið á Alþingi, og hafa
menn hingað til haldið, að Ey-
steinn Jónsson teldi ekki hætt-
andi á að vera fjarstaddur af-
greiðslu fjárlaga, því að illa
hlyti að fara fyrir þjóðinni, ef
fjármálavizku hans nyti ekki
við.
Fýluferð
Auðvitað blandast engum
hugur um, hver tilgangur þeirra
félaganna, Lúðvíks og Eysteins,
hafi verið með förinni á fund
LÍÚ. Þeir gerðu þar allt, sem
þeir máttu, til að spilla sam-
komulagi og reyna að lama og
helzt eyðileggja samtök útvegs-
manna, en fyrst og fremst ætl-
uðu þeir sér að fá útgerðar-
menn til að samþykkja, að þær
bjálfalegu skoðanir, sem . þeir
hver um sig hafa að undan-
förnu sett fram um gengisfell-
inguna, væru réttar. Þeir hafa
sem sagt báðir látið sig hafa
það að fullyrða, að gengisfell-
ingin hefði beinlínis verið út-
veginum. til tjóns, og Eysteinn
hefur auk þess unnið það fræki-
lega afrek að „sanna“ að 13—
24% kauphækkanir I sumar
hefðu ekki meiri áhrif á rekst-
ur útvegsins en sem svaraði
1%. Auðvitað afþakkaði aðal-
fundur LÍÚ leiðsögn þessara ný-
bökuðu útvegsmanna, svo að
þeir geta væntanlega snúið sér
að þingstörfum á ný, þar til
þjóðin afþakkar líka störf
þeirra á þeim vettvangi.
Gerðardómur
Lúðviks ox Karls
Óneitanlega er það dálítið
kyndugt, þegar kommúnistar
þessa dagana eru að tala um
„ósvífinn gerðardóm“ í sam-
bandi við umræður um frum-
varpið, sem fjallar um verð-
lagningu sjávarafurða. Þannig
er sem sagt mál með vexti, að
á síðasta Alþingi fluttu þeir
Lúðvík Jósefsson og Karl Guð-
jónsson frumvarp um það, að
sérstakur gerðardómur skyldi
settur á stofn til að ákveða
fiskverð, ef samkomulag næðist
ekki. Þeir verða þess vegna að
njóta þess sannmælis að hafa
átt uppástunguna að gerðar-
dómi í fiskverðsmálum. En þá
kemur það úr hörðustu átt, þeg
ar flokksmenn þeirra og blað
það, sem heimskommúnisminn
gefur út á íslandi, kallar þenn-
an hátt á verðlagningunni
hreina ósvífni og aðför að samn
ingsrétti. En hins er að gæta, að
þeir eru margir í kommúnista-
flokknum, sem eiga um sárt að
binda, síðan Moskva útnefndi
Lúðvík Jósefsson sem formann
þingflokks kommúnista og
stjakaði Einari Olgeirssyni til
hliðar. Hafa þeir því lúmskt
gaman af að svívirða Lúðvík,
þó óbeint sé.