Morgunblaðið - 14.12.1961, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 14. des. 1961
JltomimM&Mli
CTtgefandi: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (átim.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Úlaj sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SVIK CASTROS
Úg hef verið undir áhrif-^
um marxismans allt frá
skólaárum mínum“, sagði
Fiedel Castro, einvaldur
Kúbu, í ræðu sem hann
flutti ekki alls fyrir löngu.
Síðan lýsti hann því yfir, að
hann hefði óbilandi trú á
gildi marxismans. „Ég hef
alltaf talið að hann væri hin
rétta þjóðfélagskenning ....
Ég er marx-leninisti og mun
verða marx-leninisti meðan
ég lifi“.
Ræðu þessa flutti Castro
2. desember sl. og tók hún
fimm klukkustundir, eins og
áður hefur verið skýrt frá
hér í blaðinu. Vert er að
hafa það til hliðsjónar fyrr-
nefndum ummælum hans, að
allan tímann sem hann var
skæruliðaforingi reyndi hann
að afla sér stuðnings meðal
Bandaríkjamanna og annarra
vestrænna þjóða og hafði
ekkir við að fullyrða, að hann
væri ekki kommúnisti. Nú
þykist hann vera orðinn
nógu fastur í sessi til að
geta lýst því yfir, 'að hann
hafi komizt til valda á Kúbu
með svikum.
1 orðum Castros 2. desem-
ber sl. felst það, að hann
hafi svikið kommúnismann
inn á kúbönsku þjóðina. Að-
ferð hans er mjög lærdóms-
rík, ekki sízt fyrir okkur,
sem þurfum að horfast í
augu við þá staðreynd, að
hér eru svokallaðir vinstri
menn, sem hafa farið eins að
og Castro og lýst því yfir í
tíma og ótíma að þeir séu
ekki kommúnistar, en mundu,
ef þeir næðu töglum og
högldum, flytja Island aust-
ur fyrir járntjaldið, eins og
Castro hefur gert við sitt
föðurland. Jafnframt sýna
þessi orð Castros okkur enn
einu sinni, að kommúnisma
verður ekki komið á í neinu
landi nema með svikum eða
ofbeldi. í frjálsum kosning-
um er kommúnisminn dauða
dæmdur.
Það sýnir annars trúna á
ágæti kommúnismans, að
leiðtogar hans skuli ekki
þora að viðurkenna, að þeir
séu kommúnistar meðan þeir
eru ekki fastir í sessi. —
Castro vissi, að hann mundi
aldrei njóta\ neinnar samúð-
ar kúbönsku þjóðarinnar,
meðan á skæruhemaði hans
gegn Batista stóð, ef hann
gengi hreint til verks og
skýrði Kúbumönnum af-
dráttarlaust frá því, að hann
væri boðberi kommúnismans
og hygðist koma á kommún-
ísku þjóðskipulagi í landi
sínu. Hann vissi sem var, að
menn hefðu þá jafnvel kosið
gerræði Batista fram yfir
ofbeldi kommúnismans, vit-
andi að skylt er skeggið
hökunni. Castro vissi, að
Kúbumenn höfðu engan á-
huga á því að fara úr ösk-
unni í eldinn, en því miður
hefur ódrengskapur hans
valdið því, að kúbanska þjóð
in hefur nú um stundarsakir
hafnað í eldinum.
Við skulum samt vera
þess minnug, að kommún-
isminn gengur hjá eins og
hver önnur plága. Þó honum
takist að fjötra þjóðir, kem-
ur sá dagur að þær rísa upp
og krefjast síns réttar; þær
rísa upp og krefjast þess
þjóðskipulags, sem þær
héldu að Castro mundi
koma á, áður en hann kast-
aði grímunni og varpaði
þjóð sinni í bjarnarhramm-
inn. —
HLUTLEYSIS-
STEFNAN DAUÐ
C|á kafli í ræðu Castros, sem
^ f jallaði um hlutleysis-
stefnuna var einnig hinn at-
hyglisverðasti. Castro sagði
meðal annars:
„Það er ekki til neinn
millivegur milli sósíalisma
og heimsvaldastefnunnar. —
Hver sá, sem reynir að
fylgJ3 einhverri þriðju
stefnu, er í raun og veru að
hjálpa heimsvaldasinnum“.
Þannig afneitar Castro
hlutleysisstefnunni og segir,
að ekki sé hægt að horfa að-
gerðarlaus á þau átök, sem
nú eigi sér stað í heiminum
milli hinna tveggja ólíku
afla; enginn millivegur sé til
milli sósíalisma og heims-
valdastefnunnar, eins og
hann kemst að orði sam-
kvæmt rússneskri fyrirmynd.
Það er rétt hjá Castro að
hlutleysisstefnan hefur geng-
ið sér til húðar. Átökin eru
um það, hvort heimurinn
skuli lúta kommúnisma eða
ekki. Hver einasti maður,
hver einasta þjóð, sem ekki
vill, að heimurinn verði
kommúnismanum að bráð,
hver einasti Islendingur, sem
vill ekki að land hans verði
ofbeldinu að bráð, verður að
skipa sér í fylkingu gegn
kommúnismanum, með lýð-
ræðinu. Hálfvelgja gagnvart
kommúnisma gæti orðið okk
ur að fjörtjóni. í stað þess
að fara að dæmi Castros og
skipa okkur í fylkingu með
ofbeldinu, skulum við standa
fast um lýðræðið og halda
vörð um það frelsi, sem
Síbreytilegt
„andlit“ Afríku
FRELSISÞRÁ og sjálfstæðis-
vitund þjóða hinnar „svörtu
heimsálfu“, Afríku, hefur
rækilega vaknað á undan-
förnum árum — og hefur
þróunin í þessum efnum ver-
ið svo ör, að segja má, að
kortagerðarmenn hafi varla
haft við að breyta Afríku-
kortinu eftir því sem ný-
lendurnar hafa fengið sjálf-
stæði. Við birtum nú hér
nýjasta Afríkukortið, sem
borizt hefur til blaðsins,
ásamt stuttri grein eftir Col-
in Legum, sérfræðing „Ob-
Belgíu (á vegum Sameinuðu
þjóðanna), Ruanda og Urundi
(íb. 4,5 millj.), sem sennilega
hljóta sjálfstæði saman á næsta
ári, ef tekst að setja niður deil-
ur þær, sem undanfarið hafa
valdið vandræðaástandi í kon-
ungdæminu Ruanda.
— ★ —
Um framtíð þriggja land-
svæða í Mið-Afríku — Norður-
Ródesíu, Suður-Ródesíu og
Njassalands, sem mynda Mið-
Afríkusambandið svonefnda —
verður fjallað á ráðstefnu, sem
fyrirhugað er að halda fyrir
lok næsta árs.
— ★ —
f>á eru enn ótalin tvö hinna
★ Þrír ríkjahópar
Á liðnu ári hafa hin sjálf-
stæðu Afríkuríki gengið saman
í þrjá (laust-tengda) ríkjahópa
— og í tveim þeirra eru sömu
ríkin að nokkru leyti. — Casa-
blanca-ríkin svonefndu eru nú
þessi: Arabíska sambandslýð-
veldið, Marokkó, Ghana, Guinea
og Mali — en auk þess telst
útlagastjóm Alsírmanna aðili
að Casablanca-ríkjunum.
Brazzaville-ríkin eru annar
hópurinn til (fyrrum nýlendur
Frakklands). Þau eru: Mauri-
tania, Senegal, Chad, Dahomey,
Nígería, Efri-Volta, Fílabeins-
ströndin (Ivory Coast), Gabon,
Mið-Afríkulýðveldið (má ekki
rugla saman við Mið-Afríku-
sambandið, sem áður var á
minnzt), Cameroun, Madagasc-
ar og Kongólýðveldið (fyrrum
Franska Kongó, en ríkjaheildin
er kennd við höfuðborg þess,
Brazzaville). — Öll Brazzaville-
ríkin eru einnig aðilar að Mon-
rovia-sambandinu, sem kennt
er við höfuðborg Líberíu. Hin
ríkin eru, auk Líberíu: Nígería,
Sierra Leone, Libya, Eþíópía,
Túnis, Togo og Somalía. — Það
eru aðeins Súdan, Kongó (áður
Belgíska Kongó) og Sambanós-
500 1000 1500 3
5
INDEPENDENT
1961
Þannig lítur hið „pólitíska landakort“ Afríku út í dag. Nokkur
ríki hljóta að líkindum sjá.lfstæði á næsta ári — svo að búast má
við, að Afríka komi enn mikið við heimsfréttirnar árið 1962.
servers“ í Afríkumálum. —
Legum farast svo orð:
★ Helmingur rikjanna
nú sjálfstæður
Þegar Tanganyika hlaut
fullt sjálfstæði, hinn 9. þ. m.,
urðu sjálfstæð ríki Afríku 29
talsins — en við lok heims-
styrjaldarinnar síðari voru að-
eins þrjú sjálfstæð ríki í
Afríku. — Þetta er svo að
segja réttur helmingur allra af-
markaðra landsvæða Afríku (ef
eyjamar eru með taldar). En
aðeins níu hinna 28 landanna
eru nokkuð fjölmenn — hin eru
öll minni háttar, og framtíð
þeirra hlýtur að verulegu leyti
að verða háð því, hvernig mál
næstu nágranna skipast.
— ★ —
Af hinum níu mikilvægari
löndum, sem nú bíða sjálf-
stæðis, verður víst ekki um það
deilt, að Alsír telst hið mikil-
vægasta (rúmar 10 milljónir
íbúa). En flestir telja, að Alsír-
styrjöldin sé nú komin á loka-
stig — og raunar e. t. v. um
leið hið hættulegasta. Almennt
er gert ráð fyrir því, að styrj-
öldinni verði lokið (og sjálf-
stæði þá á næstu grösum) fyrir
lok næsta árs.
— ★ —
Brezka vemdargæzlulandinu
Uganda (6,5 millj. íbúa) hefur
verið heitið sjálfstæði í júlí nk.
Kenya (6,5 millj) hefur einnig
fengið fyrirheit um sjálfstæði
— og verður það væntanlega
fyrir árslok 1962. Nákvæmari
tímasetning veltúr á úrslitum
stjórnarskrárviðræðnanna, sem
eiga að fara fram í febrúar nk.
Af lendum Breta í Austur-
Afríku eru þá aðeins ótaldar
eyjamar Zanzibar og Pemba
(300.000 íbúar), en sjálfstæðis-
mál þeirra hljóta að verða í
nánum tengslum við Kenya.
— ★ —
Nágrannar fyrrtaldra land-
svæða eru tvö gæzlusvæði
heimskommúnisminn ætlar
með grimmd og svikum að
svipta okkur. Ef við skipum
okkur fast um frelsi og rétt-
læti, ef við verðum trú hug-
sjónum Atlantshafsbandalags
ins, hugsjónum vestræns lýð-
ræðis, leggjum við á vogar-
skálina það litla lóð, sem
ráðið gæti úrslitum í átök-
unum milli góðs og ills.
meiri háttar landa: Portúgölsku
nýlendurnar Angola og Mozam-
bique — hin fyrrnefnda á vest-
urströnd, en hin siðarnefnda á
áusturströnd Afríku. Angola
hefur rúmlega 4,5 milljónir íbúa,
en Mozambique 6,1 millj. —
Hingað til hefur Portúgal ekki
viljað ræða um sjálfstæði til
handa þessum nýiendum sínum.
Á FUNDI í stjórnarnefnd
Flóttamannahjálpar S.Þ., sem
haldinn var í nóvember, dró
utanríkisráðherra lýðveldis-
ins Tógó, Paulin Freitas. at-
hygli fundarmanna að flótta-
mannavandamálinu í Iandi
sínu. Lýðveldið Tógó, sem er
í Vestur-Afríku. hefur 70 km
strandlengju og teygir sig
kringum. 700 km norður frá
ströndinni. Það liggur að
Ghana i vestri og Dahomey í
austri. íbúatalan er hálf önn-
ur milljón, og er íbúunum
ójafnt dreift yfir 53.000 fer-
kílómetra landrými lýðveldis-
ins.
—★—
TógóJbúar komust fyrst í
kynni við flóttamannavanda-
málið árið 1956, þegar hópur
flóttamanna kom yfir landa-
mærin frá Ghana. Þeir voru
tiltölulega fáir og sköpuðu
engin brýn vandamál. Arið
ríki Suður-Afríku, sem ekki eru
í neinum þessara samtaka.
- ★ —
Búizt er við, að ráðstefna
verði haldin í Lagos, höfuðborg
Nígeríu síðari hluta næsta mán-
aðar, í því skyni að reyna að
koma á víðtækara sambandi
Afríkuríkja.
1958 fcomu rúmlega 6000 Tógó
menn til Tógó frá Fílabeins-
ströndinni vegna kynþátta-
misréttis. Þeir voru flestir
skrifstofufólk og smákaup-
rnenn. Stjórnin í Tógó varð þá
að horfast í augu við fyrsta
alvarlega flóttamannavanda.
mál sitt, og leiddi það til marg
víslegra félagslegra vand-
kvæða.
—★—
A liðnu ári hefur svo verið
mikill og stöðugur straumur
flóttamanna frá Ghána, sagði
utanríkisráðherrann, og linnir
honum ekki. Þetta hefur vald
ið mjög miklum erfiðleikum
og skapað vandamál, sem
stjórninni í Tógó veitist erfitt
að leysa af sjálfsdáðum. Eins
og stendur hafa 5.565 þessara
flóttamanna fengið bráða-
birgða-húsaskjól á svæðum,
sem þegar voru raunar full-
setin — og þar sem möguleik-
arnir á fastri búsetu eru hverf
andi litlir.
Flóttaiuannavandainál í Tdgó