Morgunblaðið - 12.05.1962, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. maí 1962
Kosningaskrifstoía Sjálfstæð-
isflokksins verður opnuð á
þriðjudagskvöld að Skólabraut
17, kl. 8 og verður opin á kverju
kvöldi kl. 8—10 e.h. Kosninga-
Hakon Bjarnason: Það vorar
Sitkagreni
f SÉÐASTA spjalli lét ég að þvi
liggja, farið yrði fleiri orðum
um sitkagreni en þar var unnt.
Sibkagreni er svo merkileg trjá
tegund og hefur náð svö undra-
verðum þrosika hér á landi, að
það hefur vakið forvitni margra.
En nú má sjá sitkagreni hvar-
vetna um land með miklum
vexti, þó að ekki séu nema um
þrír tugir ára frá því að fyrstu
tré þessarar tegundar fóru að
vaxa, og innan við tveir tugir frá
þvi að fólk átti almennt kost
á að fá sitkaplöntur.
Heimkynni sitkagrenisins eru
á Kyrrahafsströnd Norður-Ame-
ríku. Vex sitkagrenið frá Kali-
forníu Og norður til Alaska. Frá
syðstu mörkum þess að hinum
nyrstu eru um 2400 kíiómetrar,
en óvíða vex það meir en 100
km frá ströndinni. Svo bundið
er það sjávarloftinu. Vex það
fast að sjó og virðast sjávar-
slettur ekki hafa minnstu áihrif
á vöxt þess.
Þar sem sifkagrenið nær mest-
um þroska, á landamiærum
Bandaríkjanna og Kanada, hafa
mælzt 90 metra há tré, sem voru
um 500 ára gömul. Sitkagreni er
stórvaxnasta grenitegund heims,
og af sumurn talin þriðja hæsta
trjátegund heims. í Alaska,
skaimmt sunnan við norðurmörk
tegundarinnar hafa mælzt 45 m
há tré, eða hærri greni en mælzt
hafa á Norðurlöndum.
Viður sitkagrenisins er svip-
aður venjúlegum grenivið en er
þó tekinn frarn yfir hann á
sumum sviðum. Viðurinn er frem
ur léttur en styrkleiki hans mjög
mikill miðað við þyngdina.
Sitkagrenið er hraðvaxta tré
og gerir minni kröfur til jarð-
vegs en t.d. nörskt greni. Það
stendur líka betur af sér storma.
Greinar þess eru grófari og barr
ið miklu hvassara. Tréð þarf
mikinn loftraka og mifcla úr-
komu. T.d. er ekki unnt að nota
það sem jólatré, því að barrið
dettur af því notokrum tímum
eftir að það kemur í hús.
Nafnið sitkagreni mun frekar
dregið af görolum Indíánaþjóð-
flokki, sem bjó og býr enn á
Alaskaströndum fremur en af
bænum Sitka í Alaska, sem einn
ig dregur nafn af Sitkaindiíán-
unum.
Sitkagreni er yfirleitt ekki
kvillasamt. Samt fylgja því
nokkrar tegundir lúsa, skordýra
og sveppa eins og öllum öðrum
trjátegundum, Ekki er nokkur
vandi að útrýma lús af þvi, ef
menn hirða um að fylgjast með
þrifum trjánna. Ein tegund þess
ara lúsa hefur valdið nokkrum
skemmdum hjá einstöku mönn-
um af því, að menn þekktu hana
ekki nógu snemma. Enda er þessi
lúsategund svo lítil að erfitt er
að greina han með berum aug-
um. Þess vegna láist mönnum að
taka eftir henni fyrr en barrið
er farið að visna, verða bláieitt
og brúmleitt en þá hefur lúsin
oft náð takmarki sínu. Þá getur
mikill hluti barrsins fallið af,
jaifnvel þó að sprautað sé strax.
Þá missa trén vöxt sinn að
mifclu leyti í eitt eða tvö ár og
líta þá hörmulega út.
Bót er í rnáli, að lýs eða maðk
ar á trjám verða þeim sjaldan
að aildurtila. En bezt er að vera
laus við hvorttveggja með því að
biðja garðyrkjumenn að láta á
trén sín við Og við. Yfirleitt eru
áraskipti að lúsa- og maðkafar
aldri, og oft líða 10—12 ár á
milli þeirra. Verði menn varir
við óþrif í nágrenni sínu er full
ástæða til að líta eftir trjánum.
Sitkagreni er fremur skógar-
tré en garðtré. Samt er lítiil
vandi að nota það í hæfilega stór
um görðum svo að vel íari. í
litlum görðum eni ýms ráð til
að halda því í skefjun þegar það
fer að nálgast þá stærð, sem
menn óska. Hætt er við að hér
verði menn að notast við sitfca
í garða meðan ekki er meira
viðaval en nú er. Þess vegna er
unnt að grípa til eftirfarandi,
D-listinn
á Seltjarnarnesi
1. Jón Guðmundsson, endur-
skoðandi Nýjabæ.
2.ö Karl B. Guðmundsson,
fulltr., Vegamótum.
3. Sigurgeir Sigurðsson, sölu-
maður, Skólabraut 41,
4. Snæbjörn Ásgeirsson, skrif-
stofumaður, Nýlendu.
6. Kristinn Michelsen iðnaðar-
maður, Unnarbraut 30.
6. Ingibjörg Stephensen, hús-
frú, Breiðabliki.
7. Vilhjálmur H. Vilhjálmsson,
stórkaupmaður, Skólabr. 17
8. Ásgeir M. Ásgeirsson, skip-
stjóri, Fögrubrekku.
9. Tryggvi Gunnsteinsson,
bifreiðastj., Tryggvastöðum.
10 Friðrik P. Dungal, kaup-
maður, Útsölum.
Til sýslunefndar:
Jón Guðmundsson, endurskoð-
andi, Nýjabæ.
Til vara:
Karl B. Guðmundsson, fulltrúi
Vegamótum.
sími er 26022.
LONDON, 4. maí — AP. —
Skýrt var frá því í London í dag
að Arababandalagið hafi farið
þess á leit við brezku stjórnina,
að hún veiti bandalaginu láns-
heimild, ti) vörukaupa, allt að
30 milljónum sterlingspunda.
Óstaðfestar fréttir segja, að einn
ig hafi verið leitað til Banda-
ríkjanna og V-Þýzkalands, og
þau lönd beðin um fjárhagsað-
stoð. Fiármál bandalagsins eru
ekki góð, og er kennt um óhag-
stæðum viðskiptajöfnuði og
siæmri baðmullaruppskeru á
s - áfi.
• Gengið frá lóðum
Ef gengið er um bæinn
þessa dagana, sér maður víða
fólk að vinna í görðum sin-
um. Sl. sunnudag sá ég hvar
hópur af fólki var að hamast
við vinnu á lóðinni kringum
stórt sambýlishús inn með
Buðurlandsbrautinni. Hafði
hússtjórnin sýnilega kallað
út sjálfboðaliða og hvert
heimili í húsinu lagði fram
vinnu til að prýða kringum
húsið sitt.
Það er ákaflega misjafnt
hvernig fólk gengur um
kringum húsin sín. Sumir
geta fengið sér viðarhurðir,
teppi út í hvert horn og dýr-
indis húsgögn inni, en tekst
svo að láta sem þeir sjái ekki
svaðið við tröppurnar, þegar
þeir tipla yfir það. Gera
semsagt ekkert til að ganga
frá úti, eins og lóðin tilheyri
því alls ekki. En svona fólk
er víst alltaf til. Sumir eru
sóðar, og tekst ekki að breiða
yfir það, jafnvel þó þeir
reyni að fara að eins og hús-
móðir, sem sópar undir tepp-
in.
Samlbýlishúsin vilja oft
verða illa úti hvað þetta
snertir, því ábyrgðin hvílir
ekki á neinum einstökum og
auðveldara er víst að liggja
undir að verða sóði í hópi
sóða og þeir sem betur vilja,
fá kannske litlu ráðið. Þess
vegna er svo ánægjulegt að
sjá þar sem svo vel tekst til,
að í heilli blokk er snyrtilegt
og hreinlegt fólk, sem lætur
sér annt um að prýða um-
hverfi hússins síns engu síð-
ur en stofurnar og leggur á
sig vinnu til þess.
• Greinarnar
á annarri lóð
En úr því ég er farinn að
tala um lóðir og frágang í
görðum, þá ætla ég að minn-
ast á atriði, sem kona nokkur
talaði um við mig fyrir
skömmu, ef frásögn hennar
ráða til að draga úr vexti grenis
ins. Þessar aðferðir má og nota
við flest önnur tré, sem eins
þarf að fara með.
Einfaldasta ráðið er að stýfa
greinaenda trésins og halda þeim
innan vissra marka. Með því
þéttist krónan og tréð verður
keilulaga, og þannig má halda
því í svipuðum skorðuro um
mörg ár. Ef tiil vill þarf að grípa
til þess að stýfa toppinn með
nokkurra ára bili. Erlendis er
þetta algengt, og hafa margir
gaman af.
Annað ráð er að rótstýfa trén
með fárra ára millibili, en það
ættu menn að fela garðyrkju-
mönnum. Þriðja ráðið er að
svelta trén, draga úr áburði við
þau, en ekki er það öruggt, þvi
að tréri senda þá rætur sínar á
ótrúlegustu staðL
Sitkagreni þolir aillvel að
klippast á ýmsa vegu, eins og
reyndar flest barrtré nema fura.
Því má nota það í limgirðingu,
en til þess að slík girðing verði
falleg verður að klippa með ná-
kvæmni. Lítil reynsla er komin
á þetta enn hér á landi, en þar
sem okkur skörtir tilfinnanlega
sígrænar limgirðingar hlýtur
þetta að verða reynt víða.
í því sambandi skal þess getið,
að menn skulu ekki ætla að þeir
geti eignast fallegar limgirðing-
ar af þessu tægi nema með þvl
að skýla plöntunum með skjói
grindum í nokkur ár meðan
plöntumar eru að þroska rætur
sínar á ný eftir gróðursetning-
una. Á fjölda staða hér í bse
hafa verið gerðar tilraunir með
slíkar limgirðingar sem nefndar
hafa verið. Plestar eru án skjól.
borða, og því mikil hætta á að
flestir, sem hafa látið skjólborð
undir höfuð leggjast, hafi teflt
á tæpasta vaðið og hafi meiri út
gjöld en ánægju.
Við gróðursetningu sitkagrenis
í garða skyldu menn ávailt skýla
trjánum í tvö eða þrjú ár fyrir
næðingi með skjólgrindum. Sitka
greni og raunar öl'l barrtré eru
nokkuð lengi að þroeka nýjar
rætur við flutning og á meðan
á því stendur þurfa þau hjúkr-
un og vöm fyrir nœðingum. En
eftir hsefiilegan tima virðast þau
ailveg ódrepandi, hverju sem á
gengur, nema að menn finni upp
á því að kvista þau upp eins og
lauftré, eða þau verði fyrir bitL
mætti verða viti til varnaðar,
Á næstu lóð við hennar
hefur verið plantað birki-
trjám, og sett röð af þeim
rétt á lóðatakmörkin, eða
nokkra cm frá þeim. Hennar
megin við lóðatakmörkin er
innkeyrslan í bílskúrinn.
Þessi tré eru að byrja að
dafna og eiga eftir að stækka
og þroskast á næstu árum.
Og þá er sýnilegt að grein-
arnar breiða sig út yfir inn-
keyrsluna í bílskúrinn á
næstu lóð. Og þá verður eins
gott fyrir nágrannana að eiga
ekki nýjan gljáandi bíl.
• Ekki ráð nema
í tíma sé tekið
Þegar þar að kemur verður
þetta vandamál og veldur
e.t.v. nágrannadeilum. Það
verður erfitt að fara fram á
það við nágrannana að þeir
höggvi niður tré, sem þeir
hafa verið að rækta árum
saman. Því er bezt að afhuga
slíkt í tíma og gera ráð fyrir
því að trén vaxi og breiði úr
greinum sínum.
Hér áður fyrr meðan fólk
trúði því að tré mundu aldrei
verða stór hér, reyndi það að
setja þau niður í skjóli við
húsin, með þeim afleiðingum
að víða hafa ræturnar
sprengt veggi og greinarnar
orðið svo þéttar fyrir glugg-
unum að varla hefur sézt út.
Allt slíkt verður að at’huga i
tíma ,og eins að hver lóðar-
eigandi á ekki nema að lóða-
mörkunum og á ekki rétt á
að láta greinar sínar slúta
inn á annarra lóðir.