Morgunblaðið - 12.08.1962, Blaðsíða 2

2
MOnCZJNBLAÐIÐ
Sunnudagur 12. ágúst 1962
kc
UM siðustu helgi tókst stjórn
Suður-Afríku að hafa hend-
ur i hári eins harðasta and-
stæðings síns og eins þekkt-
asta forystumanns blökku-
manna, málafærslumannsins
Nelson Rolihlahla Mandela.
Með honum var handtekinn
annar blökkumannaforingi,
Walter Sisulu.
f opinberri tilkynningu
stjórnar Verwoerds segir, að
þeir hafi báðir verið hand-
teknir í nágrenni Durban, en
þangað hafi þeir verið komn-
ir úr leyniferð til Tangany-
ika. Handtökunni og fyrstu
réttarmeðferð var haldið
stranglega, leyndu — lög-
fræðingi Mandela tókst ekki
að komast í réttarsalinn fyrr
en á síðustu stundu — rétt
Walter Sisulu
ingi flokksins árin 1950—52,
en þá varð hann foringi af-
ríkanskra sjálfboðaliða, er
settu sér það takmark að
brjóta lögin um aðskilnað
kynþáttanna í landinu. Hann
var hvað eftir annað dæmdur
frá þátttöku í mannamótum
og fyrirskipað að fara ekki
frá Jóhannesborg án leyfis
stjórnarvaldanna. Loks kom
svo, að hann var neyddur til
þess að hætta störfum fyrir
flokk sinn. Eftir fjöldamorð-
in 1 Sharpville var flokkur-
inn bannaður, sem kunnugt
er og Mandela var meðal
þeirra, sem fangelsaðir voru.
Frá því hann losnaði úr fang-
elsinu undir árslok 1960, hef-
ur hann farið huldu höfði.
•—★
Allt fram til ársins 1960
voru Mandela og Albert Lut-
huli, handhafd friðarverð'
launa Nobels, samstarfsmenn
og skoðanabræður, en eftir
atburðina í Sharpeville gekk
Mandela í lið með þeim er
toldu einsýrit, að kynþátta-
Svarta akurliljan fangelsuð
Nelson Mandela
I þann mund, er úrskurðað
var, án þess nokkur sönnun-
argögn hefðu verið lögð fram,
að Mandela skyldi haldið í
fangelsi í tólf daga til að
byrja með, á þeirri forsendu
að hann hafi æst til andstöðu
gegn stjórninni.
Að þeim tíma loknum verða
Mandela og Sisulu dregnir
fyrir rétt, sakaðir um
skemmdarstarfsemi og land-
ráð, sem dauðarefsing liggur
við.
★—•—★
Mandela er 44 ára að aldri,
sonur höfðingja frá Transkei-
héraðinu, syðst í landinu. —
Hann lauk lögfræðiprófi árið
1942, og tíu árum síðar kom
hann á fót fyrstu löglegu
málafærsluskrifstofu blökku-
manna í Suður-Afríku, ásamt
vini sínum og vel þekktum
stjórnmálamanni blökku-
manna, Oliver Tambo, sem
nú lifir í útlegð.
Mandela gerðist þegar árið
1944 félagi í flokki Afríku-
manna, The African Nation
Congress og var æskulýðsfor
misréttinu í landinu yrði
aldrei létt, nema gripið væri
til róttækra ráðstafana gegn
ríkisstjóminn-i. Mandela hef-
ur farið ótal ferðir til og frá
Suður-Afríku þessi tvö ár, og
hefur þótt tíðindum sæta, að
hann skyldi ekki handtekinn
fyrr, því að stjórnin hefur
leitað hans rækilega. En
Mandela hefur stöðugt skipt
um dvalarstað og skotið upp
á ólíklegustu stöðum til að
skipuleggja mótmælaaðgerðir
blökkumanna og gefa út yfir-
lýsingar. Hefur hann af þessu
hlotið nafnið „Svarta akur-
liljan."
Þrátt fyrir ákafa leit að
Mandela hefur stjórn Suður-
Afríku aldrei sett nafn hans
á lista yfir þá, er taldir eru
stjórninni hættulegir. Þar er
hins vegar að finna nafn
málafærslumanns hans, sem
hefur í för með sér, að um-
mæli hans sem verjanda
Mandela í væntanlegum rétt-1
arhöldum í Jóhannesarborg,
verða hvergi birt í suður-
afrískum blöðum.
Byrlaði Verwoerd fuil
trúa S.Þ. eitur í vor?
Dvöl Dr. Soblen í Eng-
landi talin óæskileg
Hann verður sendur til Bandahkj-
anna með annari flugvél, neiti
El Al oð flytja hann
London, 11. ágúst. (NTB-AP)
ÍSRAELSKA flugfélagið E1
A1 hefur ákveðið að láta
næstu flugvél, sem fer áætl-
imarferð til New York,
sleppa viðkomu í London. Er
almennt talið, að það sé einn
þátturinn í viðleitni stjórnar
ísraels til þess að reyna að
forða því, að Dr. Soblen,
bandaríski njósnarinn, verði
sendur til Bandaríkjanna,
þar sem ævilangt fangelsi
bíður hans.
Dr. Soblen dvelur enn í
Englandi, en í morgun til-
kynnti brezka innanríkisráðu
neytið, að ef E1 Al, ísraelska
flugfélagið, vildi ekki flytja
hann til New York, þá yrði
gripið til annarra farartækja.
í tilkynningunni segir enn
fremur, að dvöl Dr. Soblen í
Englandi sé talin mjög óæskileg,
og sé það vilji brezkra yfir-
Erlend tíðindi
Framh. af bls. 22.
ánægður til síns heima.
Vart var Alsogaray kominn til
Buenos Aires aftur, er fregnin
um nýja uppreisn barst. Enn
hafði herinn látið til skarar
skríða, vegna þess, að notokrir
hershöfðingjar gátu ekki sætt
sig' við skipun nýs manns, Edu-
ardo Senorans, í embætti her-
málaráðherra.
Sem betur fer, fyrir Argen-
tínumenn, var lántakan um garð
gengin. Hve langt er að bíða
næstu uppreisnar — og lántöku
— skal látið ósagt, en hvort
tveggja virðist næstum ómiss-
andi þáttur í lífi manna þar
syðra.
ALVARLEGT mál er nú ris-
ið vegna skýrslu tveggja full
trúa í SA-Afríkunefnd SÞ. í
maí í vor fékk formaður
nefndarinnar, Filippseyja-
maðurinn Victorio Carpio, á-
samt varaformanninum, Mart
inez de Alva, varaformanni
nefndarinnar, leyfi Verwo-
erd, forsætisráðherra Suður-
Afríku, til að heimsækja S.-
Afríku og kynna sér ástand-
ið í kynþáttamálunum. Að
lokinni ferðinni, kom í ljós,
að Carpio hafði undirritað
skýrslu um meðferð þá, sem
þeldökkir menn sæta, og var
því lýst þar, að stjórnin kæmi
vel fram við þá í hvívetna.
Nú bar hins vegar svo við,
er skýrsla nefndarformanns-
ins var tekin til umræðu í
gær, að hann neitaði að
standa við hana, og vísaði
til síðari skýrslu um málið.
Sagði Carpio, að hann hafi
verið „veikur“, er hann und-
irritaði fyrri skýrsluna, og sé
ekkert mark á henni takándi.
Liggur grunur á, að Carpiö
hafi verið byrlað eitur í kaffi,
er hann drakk með Verwoerd,
forsætisráðherra, og hafi hann
síðan verið látinn undirrita
skýrsluna í vímu.
Þykir mál þetta allt hið skugga
legasta, enda er síðari skýrsla
formanrisins á allt annan veg,
og bendir til þess, að kjör blökku
manna í S-Afríku séu svo bág,
og meðferð á þeim svo ill, að
láti nærri, að útrýmingu þeirra
muni af leiða, ef svo gangi til
framvegis’ sem hingað til.
Ráðgjafi U Thants, fram-
kvæmdastjóra SÞ í málum laga-
legs eðlis, Constantin Stavrop-
oulus, hefur farið þess á leit, að
rannsókn verði látin fara fram
í málinu.
Þá hefur komið fram, að öðr-
um af sendimönnum þeim, er
framan greinir, hafi verið ógn-
að með lífláti, ef hann bæri
stjórn S-Afríku ekki vel söguna.
Uppnám varð á fundi nefndar
innar, er Carpio neitaði að
standa við fyrstu skýrslu sina,
og sagði fulltrúi S-Afriku, að
Carpio stefndi að því að níða
niður stjóm landsins.
W* NA /5 hnútar [ yf'- SV50hnútar X Snjó/como P OSi v- 7 Skúrir EC Þrumur mss, KuMoski/ Hitsskif H HssZ 1 L Ua»\

1.ÆGÐIN við Skotland hafði
dýpkað talsvert í gærmogun,
og um leið snerist vindur
meira til norðausturs og létti
sunnan lands, en á Norður-
og Austurlandi var þykkt loft /
og nokkur rigning. Vindur för
iþar líka hægt vaxandi.
Horfur eru á góðu veðri
sunnan lands í dag.
Merce£es-2enz drepur mink
AKUREYRI 11. ágúst. Um tólf
leytið sl. nótt var Bjarni Bjarna
son bifreiðastjóri á leið austan af
landi, en hann ekur 18 manna
Mercedes-Benz-bifreið. — Þegar
hann nálgaðist suðurenda flug-
brautarinnar við Akureyri, virt-
ist honuin hann sjá tvö ljós á veg
inum. Við nánari athugun kom
í ljós, að þarna var minkur á ferð.
Sneri minkurinn þegar frá bíln-
um og hljóp eftir veginum. —
Bjarni jók ferðina, náði minkn-
um og ók yfir hann rétt við flug
brautareadann. — St E. Sig.
valda, að hann verði á brott hið
fyrsta.
Sennilegt er talið, að hant
verði nú sendur til New York
með annarri áætlunarflugvél.
Ekki er þó vitað, hvort það verð-
ur í dag.
Lektorstaða
FREIE Universitat í Berlín hefir
ákveðið að stofna lektorsstarf I
nútímaíslenzku. Er ætlunin að
lektorinn taki til starfa 1. janúar
eða í síðasta lagi 1. apríl n.k.
Launin eru 1020 þýzk mörk á
mánuði og að auki ýmsar upp-
bætur fyrir fjölskyldumenn.
Umsóknir um starfið, sem rit-
aðar séu á þýzku og stílaðar til
rektors Freie Universitat, Berlin,
sendist skrifstofu Háskóla íslands
fyrir 10. september n.k.
(Frétt frá Háskóla íslands).
Brezkir sjóliðar
AKUREYRI, 11. ágúst. — Brezka
herskipið Malcolm kom hér i
gær, og var fréttamönnum boðið
að skoða skipið. Commander
Kibby skýrði m.a. frá því, að
menn af skipinu hefðu oft tekið
sér langar gönguferðir, er þeir
hefðu legið við land. Var t.d.
fyrir skömmu farin löng göngu
ferð um Nurður-Noreg. Að þessu
sinni fóru tíu menn af áhöfn
skipsins fótgangandi frá Akur-
eyri áleiðis til Reykjavíkur. Ætla
þeir að fara bílveginn vestur í
Húnavatnssýslu, en síðan fara
þeir óbyggðir, þar til þeir koma
í byggðir syðra. Leiðangursstjóri
er Evans undirforingi.
Borgara-
styrjöld í
Argen-
tínu?
BUENOS AIRES, 11. ágúst —
NTB—AP — Ástandið í Argen
tínu er sagt mjög alvarlegt, og
er nú talið að koma kunni
til borgarastyrjaldar í landinu.
Stjórnarherinn er sagður fá
mennur og ekki líklegur til
þess að geta veitt uppreisnar
mönnum neina mótspyrnu. —
Hafa þeir þegar lagt undir sig
1 flestar setuliðsborgir í land-
inu.
Uppreisnin hófst í gær, eftir
að uppvíst varð, að forseti
landsins, Jose Maria Guodo,
hafði útnefnt Eduardo Senor
ans sem hermálaráðherra.
Hafa hershöfðingj arnir, sem
að uppreisninni standa, nú til
kynnt, að þeir krefjist þess,
að Guido, forseti, segi af sér.
í fyrstu var það lanctherinn,
sem að uppreisninni stóð, og
var þá talið, að herforingjar í
öðrum deildum hersins hefðu
brugðið heiti sínu um að
styrkja uppreisnarmenn. Síð-
ustu fréttir herma þó, að sjó-
herinn hafi nú lagt uppreisnar
mönnum lið, og er ástandið
sagt öllu alvarlegra fyrir þær
sakir.
V