Morgunblaðið - 18.11.1962, Qupperneq 12

12
MORGVNBLAÐ1Ð
Sunnudagur 18. nóv. 1962

Ctgefandi: Hf. Arvakur, ReykjavHc.
Pramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigorður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og algreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakið.
AÐFÖRIN AÐ
LOFTLEIÐUM
CJkandinavíska flugfélagið1®
SAS linnir ekki látum í
aðför sinni að Loftleiðum og
beitir hvers kyns falsrökum
í áróðursherferð sinni. Er ó-
hjákvæmilegt að fletta ofan
af hinu óheiðarlega framferði
SAS og undirstrika svo eng-
uín dyljist, að íslenzka þjóð-
in stendur einhuga að baki
Loftleiðamönnum, sem með
einstökum dugnaði hafa
byggt upp félag sitt — án
styrkja — í harðri samkeppni
við sterkustu flugfélög heims.
Á Norður-Atlantshafsleið-
inni fljúga 18 eða 20 flugfé-
lög, þeirra á meðal stærstu
flugfélög heims. Þess vegna
er gjörsamlega út í bláinn að
tala um, að það byggist á
samkeppni Loftleiða einna,
að SAS er „hægt og sígandi
að verða gjaldþrota“, svo að
notuð séu orð forstjóra SAS.
Meirihluti flutninga Loft-
leiða eru alls ekki á „áhrifa-
svæði“ SAS. Af 11 ferðum til
Evrópu fara Loftleiðir ein-
ungis fimm til Norðurlanda.
— Af þessum ferðum er
ein, sem aðeins er farin til
Noregs og önnur, sem farin
er til Ósló og Helsinki, en
hinar þrjár hafa endastöð í
Hamborg.
Af þessu er augljóst, að það
er ekki við SAS eitt, sem
Loftleiðir keppa, enda er til-
tölulega mestur hluti flutn-
inga Loftleiða til Luxemburg-
ar, en þangað flýgur SAS
alls ekki.
Réttilega hefur verið bent
á, að margir farþega Loft-
leiða mimdu alls ekki fljúga
með öðrum félögum. Þeim er
einungis kleift að fljúga
vegna hinna lágu fargjalda.
Það er því ekki um sam-
keppni við flugfélög að ræða,
að svo miklu leyti, sem ekki
er um hreina aukningu ferða-
lagá að ræða.
Þá er ekki ólíklegt að SAS
bæri fremur að líta í eigin
barm, þegar það leitar á-
stæðna taprekstursins. Þann-
ig er upplýst, að 230 manns
vinni hjá SAS fyrir hverja
flugvél félagsins á móti 70
manns fvrir hverja vél Loft-
leiða.
REYNIR Á
NORRÆNA
SAMVINNU
AS virðist nú reyna að fá
ríkisstjórnir Svíþjóðar,
Noregs og Danmerkur í lið
með sér að koma Loftleiðum
á kné. SAS er eina félagið,
sem flýgur milli Evrópu og
Ameríku um Norður-Atlants-
haf, sem heldur uppi árásum
á Loftleiðir. Öll hin hafa þeg-
ar samþykkt fargjalda-
ákvæði IATA.
Því verður ekki að óreyndu
trúað að ríkisstjórnir þessara
þriggja vinveittu og skyldu
þjóða láti hafa sig til þess að
verða við óskum SAS, eink-
um þegar hliðsjón er höfð af
því, að á öllum Evrópuleið-
um eru fargjöld Loftleiða í
samræmi við IATA-fargjöld-
in. Það er einungis á leiðinni
Reykjavík—New York sem
fargjöld eru lægri.
í sambandi við afstöðu
þessara ríkisstjórna og raun-
ar líka bandarískra yfirvalda
er rétt að undirstrika, að það
er fásinna, sem SAS heldur
fram að samkeppni Loftleiða
sé „óheiðarleg“. Loftleiðir
keppa án allra ríkisstyrkja,
sem flest félög önnur njóta
beint eða óbeint og ekki sízt
SAS. Loftleiðir selja fargjöld
á því verði, sem þeir þurfa til
þess að reksturinn beri sig
sæmilega og þeir geti endur-
nýjað flugflota sinn. Er ekki
með neinum rétti hægt að
krefjast þess, að þeir hækki
fargjöldin, þegar þeir þurfa
þess ekki.
Morgunblaðið trúir því
ekki að stjórnarvöld í vin-
veittum ríkjum muni taka
undir kröfu SAS, en vonar að
hið skandinaviska félag finni
aðrar leiðir til að rétta við
fjárhag sinn en þær að reyna
að koma hinu íslenzka félagi
á kné.
FRAMKVÆMNDA-
LÁNIÐ
TT'ins og frá var skýrt í blað-
inu í gær hafa nú verið
teknar upp umræður um
mjög hagkvæmt 240 millj. kr.
lán í Bretlandi.
Lán þetta á að nota til
margháttaðra framkvæmda
hér á landi, og það yrði tekið
á alveg venjulegum viðskipta
grundvelli, gagnstætt því sem
UTAN UR HEIMI
ÞEIR, sem fyrirskipuðu hand-
töku útgefanda og- ritstjóra
vikuritsins „Der Spiegel" í
lok síffasta mámðar, hafa
varla gert sér grein fyrir af-
leiffingum beirra affgerffa.
Nú virffist svo komiff aff
stjórn Adenauers kanzlara
geti falliff út af þessu máli,
þvi skapazt hefur eitt mesta
stjórnmálaöngþveiti, sem kom
iff hefur í Vestur-Þýzkalandi
undanifarin 13 ár. Stjórnarand-
stæffingar hafa lagt fram
kröfu um aff Franz Josef
Strauss varnarmálaráffherra
verffi vikiff úr embætti, og
telja sumir jafnvel aff stjórn-
málaferli hans sé nú lokiff,
þótt Strauss sé aðeins 45 ára.
Spiegel málið hófst 26.
Október sl. Þá um kvöldið var
gerð húsleit í ritstjórnarskrif-
stofum Der Spiegel og útgef-
andinn, Rudolf Augstein, og
fjórir ritstjórar handteknir.
Var forstöðumönnum blaðsins
gefið það að sök að hafa birt
ríkisleyndarmál í grein í ný-
útkomnu hefti, þar sem sagt
er frá heræfingum Atlantshafs
bandalagsins í Þýzkalandi. í
grein þessari segir m. a. við
heræfingarnar, sem nefnast
„Fallex 62““, hafi komið í ljós
að viðbúnaður vestur-þýzka
hersins til varna hafi verið
algjörlega ófullnægjandi, og
hafi skort bæði vopn og vistir
auk þess sem ekki var með
löngum fyrirvara unnt að ná
saman öllum mannaaflanum,
sem átti að taka þátt í æfing-
unum.
Hótun Stammbergers
Það var varnarmálaráðu-
neytið, sem fyrirskipaði hús-
rannsóknina hjá Der Spiegel.
Varnarmálaráðherrann, Franz
Josef Strauss, lýsti því þó
yfir að hann hafi ekki sjálfur
haft með málið að gera,
h e 1 d u r ráðuneytisstjórinn,
Volkmar Hopf. Mál þetta
vakti þegar í upphafi miklar
deilur innan stjórnarinnar.
Dómsmálaráðherrann, Stamm-
berger, sem er úr flokki
frjálsra demókrata, kvartaði
yfir því að hafa ekki fengið
vitneskju um þessar aðgerðir
fyrr en eftir á, og hótaði að
segja af sér.
Hótun Stammbergers var
mikið áfall fyrir kristilega
demókrata, flokk Adenauers,
sem ekki hefur meirihluta á
þingi, og verður því að hafa
samvinnu við frjálsa demó-
krata. Þriðji stjórnarflokkur-
inn er kristilegi sósíalista-
flokkurinn, sem er stærsti
flokkur Bajern, en forustu-
maður hans er Strauss
vanarmálaráðherra. Flokkur
þessi er raunverulega dóttur-
flokkur kristilegra demókrata.
Þegar Stammberger ætlaði
að segja af sér, var tilkynnt
að um misskilning hafi verið
að ræða þegar hann var ekki
„Der Spiegel“.
látinn vita um að gerðirnar
gegn Der Spiegel fyrirfrcim.
Sökin á þessum misskilningi
var lögð á herðar tveggja
ráðuneytisstjóra, Volkmars
Hopfs í varnarmálaráðuneyt-
inu og Walthers Strauss í
dómsmálaráðuneytinu, og var
þeim báðum vikið úr embætt-
um.
Strauss játar
Frans Josef Strauss ráð-
herra sagðist ekki hafa haft
nein afskipti af Spiegel-mál-
inu, og hélt hann fast við
þann framburð sinn þar til
sl. mánudag. Þá viðurkenndi
hann að hafa séð 511 gðgn
varðandi málið áður en hús-
rannsóknin var gerð, en ekki
kynnt sér þau heldur látið
Hopf um málið.
Einn þeirra starfsmanna
Spiegel, sem handtekinn var,
er Conrad Ahlers ritstjóri.
Hann var staddur á Spáni
þegar félagar hans í Þýzka-
landi voru handteknir. Full-
trúa í sendiráði Vestur-
Þýzkalands í Madrid var þá
fyrirskipað að sjá um að
spánska lögreglan tæki Ahlers
höndum og sendi hann heim,
og var það gert. Handtaka
Ahlers sætti sérstaklega mik-
illi gagnrýni heima fyrir, og l
neitaði Strauss varnarmála- /
ráðherra að hafa komið þar l
nálægt. En á mánudag játaði 1
ráðherrann að hafa hringt til I
Madrid aðfaranótt 27. októ- J
ber, eftir að sendiráðsfulltrú- |
inn þar neitaði að taka við fc
handtökuskipun frá Hopf ráðu
neytisstjóra.
Með þessari viðurkenningu
móðgaði Strauss utanríkisráð-
herrann, Gerhard Schröder,
sem sagði að það væri ekki í
verkahring varnarmálaráðu-
neytisins að segja sendiráðum
Vestur-Þýzkalands fyrir verk-
um.
Krefjast brottreksturs
Þegar hér var komið lögðu
stjórnarandstæðingar, sósíal-
demókratar, fram kröfu um
að Strauss yrði vikið úr em-
bætti. Benda þeir á að ekki
sé rétt að Strauss haldi em-
bætti sínu eftir að hafa játað
á sig vísvitandi ósannsögli,
varpað grunsemdarskugga á
utanríkis- og dómsmálaráðu-
neytin, móðgað ríkisstjórn
Spánar með því að krefjast
afhendingar Ahlers þótt engir
samningar séu milli landanna
um framsal afbrotamanna, og
misbeitt valdi sínu. Á föstu-
dag gáfu talsmenn frjálsra
demókrata í skyn að svo gæti
farið að flokkur þeirra hefði
samstöðu með sósíaldemókröt
um um að krefjast brottrekst-
urs Strauss.
Framh. á bls. 2Í
oft hefur áður verið, þegar
um hefur verið að ræða lán,
sem fengin hafa verið fyrir
tilstuðlan erlendra ríkis-
stjórna.
Ástæðan til þess að við get-
um nú fengið lán hjá Alþjóða-
bankanum og rætt lántökur
við einkabanka erlendis er
auðvitað sú, að okkur hefur
tekizt að reisa við fjárhag
þjóðarinnar og höfum öðlazt
aukið traust erlendis.
Hér er um að ræða einn
þátt árangurs viðreisnarinn-
ar og ekki þann, sem minnstu
máli skiptir. Það var sannar-
lega hrein vanvirða að halda
þannig á fjármálum landsins,
að á okkur væri hvarvetna
litið sem hreina fjárglæfra-
menn, sem ekki væri hægt að
eiga við venjuleg viðskipti.
Sem betur fer er þetta nú
breytt, og vonandi komast
þau öfl aldrei aftur til valda
hér á landi, sem einskis svíf-
ast í pólitísku brölti.