Morgunblaðið - 06.12.1962, Blaðsíða 23

Fimmtudagur 6. des. 1962
MORCXJTSBLÁÐIÐ
23
~ Kristindómur
Framhald af bls. 13.
jafníhliða æðri og þrosk-
aðri guðshugimyndiuim.........
Svona „survivals" (leifar), eins
og þetta nefnist á máili vísind-
anna, má einnig finna í ríkum
mseli meðal kristinna Evrópu-
þjóða . ... í innsta eðli sínu
er spiritisminn því ekkert annað
en kröftuig uppreisn þessara
frumstæðu hugmynda gegn nú-
tíma heimsskoðun, sem gerir svo
skarpann greinarmun efnis og
anda.“
Spiritisminn á íslandi hefur
sótt búning sinn til erlendra
kennifeðra, en í eðli sínu er
hann afsprengi þjóðtrúarinnar
og jafn gamall þjóðlífi íslend-
inga. Eitt sinn ákölluðu menn
t.d. látna biskupa sér til hjálpar
í veikindum og erfiðleikum. Marg
ir töldu sig þá hljóta skjótan og
,góðan bata. Nú höfum vér
skemmtun af dýrlingasögum
forfeðra vorra. En mér er spurn:
Hver er munurinn á að hljóta
lækningu fyrir hjálp framliðins
biskups eða fyrir hjálp framlið-
ins laeknis?
★
Konsomenn þekkja ekki orðið
epiritismi. Þeir hafa heldur aldrei
lesið um sálarrannsóknir manna
á Vesturlöndium. En þess gerist
hieldur ekki þörf. Þeir hafa sjálf-
ir fengizt við þess konar rann-
sóknir og við andatrú kynslóð
fram af kynslóð. Þeir hafa eitt
samheiti fyrir öll hin yfirnátt-
úrulegu fyrirbæri. Tala þeir um
„seidan“, en það heiti munu þeir
hafa tekið að láni frá Múhamm-
eðstrúarmönnum. Af þessu mætti
draga þá ályktun, að þeir telji
þarna vera um - einn anda að
ræða, en fljótlega kemur í ljós
að svo er ekki. Andarnir eru
martgir. Þeir leggja ákveðna
menn í einelti, setjast að hjá
þeim og krefjast af þeim húsa-
skjóls. Þá er byggður sérstakur
kofi fyrir andann, og er sá kofi
helgur mjög, srvo að ekki má
nota hann til annarra hluta en
„miðilsfunda." Nýlega sá ég í
„Vísi“ ummæili íslenzks miði-ls,
þar sem hann telur æskilegt að
miðilsfundirnir fari fram í sér-
stakri stofu, sem læst sé á milli
funda og ekki notuð til annars.
Konsomenn myndu aldrei láta
sér annað til hugar koma en
bjóða andanum sér húsnæði.
Sami andi fylgir oft sömu fjöl-
skyldu mann fram af manni.
Man ég t.d. vel eftir ungum pilti,
sem eitt sinn leitaði til kristni-
boðsstöðvarinnar, vegna þess að
ættarandi fjölskyldunnar hafði
tilkynnt, að hann hefði útvalið
pilt þennan sem verkfæri sitt.
Andafundirnir í Konso fara
yfirleitt fram sem hér segir: Mið
illinn, „qalikjainn“ hefur upp
söng með lœrisveinum sínum.
Oft er söngurinn samfara trum.bu
slætti eða bjölluhringinigum.
Eftir nokkra stund fellur „qalik-
jainn“ í einskonar dásvefn, og
þá geta menn farið að leita ráða
andans. „Qalikjainn“ situr hand-
an við þil eitt í kofa sínum og
talar þaðan við viðskiptavini
Bína, sem koma í kofann hver á
fætur öðrum. Getur hann þá
tjáð þeim hina furðulegustu
hiuti. Þessir menn eru læknar
þjóðfélagsins, og oft leita menn
xáða hjá þeim í veikindum. Það
kynni að fara mesti ljóminn af
andalæknunum islenzku, ef vér
ættum alls ekiki annara lækna
völ en þeirra.
En andarnir birtasit mönnum
víðar en á þessum fundum. Þeir
eru svo að segja áiþreifanlegur
veruleiki fyrir hverjum manni í
Konsó. Menn þykjast vera varir
við þá í rökkrinu á kvöldin og
í húmi næturinnar. Oft þykjast
menn hafa mætt slíkum anda á
förnum vegi eða heyrt til hans.
Þá gera andarnir vart við sig
með höggum og barsmíð. Þeir
leggjast yfir menn og varpa
þeim út úr fletunum. Þannig
gæti ég haldið lengi áfram. En
í einu ber Konsomönnum ekki
saman við spiritista á íslandi.
Ég man ekki til þess, að ég
heyrði nokkru sinni þá skýringu
að hér yseri um framiliðna menn
*ð ræða. Svo mikla ótrú höfðu
Konsomenn ekki á feðrum sín-
um. Þetta voru andar, vondir
andar, sem menn óttuðust og
reyndu að hafa góða. Þar var
engin ‘hvíld trúarinnar, enginn
innri friður.
★
Ég hefi hér að framan skýrt
frá staðreyndum, sem ég hefi
sjálfur verið vitni að. Aðrir ís-
lenzkir kristniboðar munu geta
tekið undir vitnisburð minn. Að
lokum vil ég aðeins bæta við
nokkrum orðum. Mér þótti vænt
um að lesa grein sálfræðingsins,
Sigurjóns Björnsisonar í „Morg-
unblaðinu". Hún bar vott um
mikinn skilning á eðlismismuni
kristindómsins og spiritismans.
Að vísu voru þar nokkur minni-
háttar atriði, sem trúaður krist-
inn maður getur ekki fallist á,
en heildarniðursaðan samrímist
skiiningi vorum. Kristnir menn
geta ekki fallist á, að spiritis-
minn sé eintóm hjátrú, enda þótt
þeir sem gefa sig að spiritisma
blandi oft eigin hugmyndum
saman við staðreyndirnar. Vér
trúum orðum Ritningarinnar:
„Baráttan, sem vér eigum í, er
ekki við hold og blóð, heldur við
tignirnar og völdin, við heims-
drottna þessa myrkurs, við anda
verur vonzkunnar í himingeim-
inum“ (Ef. 6, 12). Hið eina, sem
spiritistar og kristnir menn eiga
sameiginlegt er einmitt sú skoð-
un, að tilveran rúmi meira og
fleira en mannlegur hugur skynj
ar og skilur. Það er kominn tími
til, að vér íslendingar gerum oss
grein fyrir því, að kristindóm-
ur og spiritismi geta aldrei átt
samleið. Að öðrum kosti mun
illa fara.
Ég held, að auðvelt væri að
færa sönnur á þetta. Spíritis-
minn leitast við að svara þeirri
s/purningu, hvort líf sé -að loknu
þessu. En það er einmitt grund-
vallarspurning allra heiðina trú-
arbragða, því að engin hvöt er
jafn sterk með manninum og lífs
hvötin. Vér viljum ekki deyja.
Kristindómurinn fæst aftur á
móti ekki við þá hugsun, hvort
líf sé að loknu þessu. Það er
ein af forsendum kristindóms-
ins. Að öðrum kosti myndi öll
kenning kristindómsins vera pat
út í loftið. Kristinn maður þarf
ekki að seilast út fyrir tkna og
rúm, til þess að öðlast frið og
hvíld. Hann á siinn Guð hér og
nú. Kristindómurinn er boðskap-
ur um ósýnilegan Guð, sem kom
í heiminn.
Bg gat þess, að ekki væri rétt
að telja spiritismann hjátrú,
enda þótt hann væri samofinn
hjátrú í meðvitund margra. Og
frá al’mennu sjónarmiði er held-
ur ekki rétt að telja spiritismann
villutrú. í frjáilsu þjóðfélagi er
engin trúarskoðun villútrú í
sjálfri sér. Sérhver maður má
trúa því, sem hann teliur rétt-
ast og bezt. Villurú verður spiri-
tisminn þá fyrst, er hann er boð-
aður sem kristindómur. Á Eng-
landi er spiritismdnn sjálfstæð
hreyfing og engum dettur í hug
að, setja hana í samband við
ensku kirkjuna. Hér væri spiri-
tismanum einnig heimilt að
byggja upp sjálfstætt safnaðar-
líf. Þeir mega birta sínar kenn-
ingar, og hafa sína prestastétt
(miðlana), en vér verðum að
gera oss grein fyrir, að það er
ekki hægt að vera hvort tveggja
í senn, spiritisti og kristinn mað-
ur. Trúaður kristinn maður hlýt-
ur að minnast orða Biblíunnar
og lifa samkvæmt þeim: „Qg ef
þeir segja við yður: Leitið frétta
hjá þjónustuöndum og spásagn-
aröndum, sem hvískra og umlia
— á ekki fólk að leita frétta hjá
Guði sínum? Á að leita hinna
dauðu vegna hinna lifandi? Leit-
ið til kenningarinnar og vitnis-
burðarins" (Jes. 8, 19).
Felix Ólafsson.“
Féll þrjá metra
UM KLUKKAN fimm í gær varð
það slys í Landssmiðjunni við
Skúlagötu, að einn starfsmann-
anna, Jón Þórðarson, Leifsgötu 7,
féll niður um lúguop, um 3ja
metra fall. Var Jón fluttur í
slysavarðstofuna og reyndist hafa
gengið úr axlarliðnum.
Sjóréttur: Jón Sigurðsson, skipstjóri, Valgarður Kristjánsson, dómari, Hallgrímur Jónsson, vél-
stjóri, og réttarritari.
— Esja
Framlhald af bls. 24.
við skipstjórann um aðstoð, ef
til þess kæmi, þá skv. ósk út-
gerðarinnar.
Þegar hann hefði verið í Stapa
felli hefðu þegar verið komnir
menn þaðan með vír að Esju.
Skipstjórans freistað.
Tryggvi sagði, að Stapafells-
menn hefðu dinglað með vírinn,
tlibúinn með lykkju á,við skips-
hliðina á Esju og reynt að freista
sín til að bíta á, eins og þegar
flugu væri beitt fyrir lax.
Kvaðst hann hafa bitið á að
lokum og samþykkt, að vírinn
væri tekinn um borð, en þó með
því skilyrði, að vírnum yrði hald
ið strengdum, svo hægt yrði að
nota skrúfur Esju tiil að ná henni
út.
Skipstjórinn sagði, að um mið
nætti hefði verið farið að losna
verulega um skipið, enda hefði
þá verið búið að losa tankana að
mestu, nokkur alda hefði verið
og suð-vestan vindur. Hann hefði
svo ekki vitað til fyrr en hann
tók eftir því, að það slaknaði
á vírnum og Stapafell verið kom
ið á mikla ferð. Kvaðst hann
ekki hafa búizt við öðru en vera
látinn vita áður en drátturinn
hæfist, enda hefði hann ætlað
sér að reyna losa Esju með eig-
in vélarafli. Háflæði hefði verið
um 26 mínúum eftir að skipið
varð alveg laust.
í lokin var Tryggvi spurður
að því, hvort hann hefði talað
við manninn, sem stýrði, þegar
hann kom upp í brúna eftir
strandið.
Hann sagðist hafa spurt mann-
inn strax að því hvaða stefnu
hann hefði stýrt. Svarið hefði
verið 330 gráður og hefði mað-
urinn endurtekið það við sig.
Gaf upp 30 gráður á kompásinn
Næstur var kaílaður fyrir rétt-
inn Páll Kröyer Pétursson, 3.
stýrimaður.
Hann kvaðst hafa tekið við
stjórn Esju skamrnt fyrir utan
Oddeyri og haft hana á hendi
unz skipið strandaði.
Páll stýrimaður sagði, að hann
hefði gefið manninum við stýr-
ið upp stefnuna 30 gráður og
síðan farið inn í kortaklefann
til að færa inn í dagbókina.
Hann kvaðst hafa talið sig heyra
manninn endurtaka stefnuna,
sem honum var gefin upp.
Aðspurður sagðist Páll ekki
hafa orðið þess var, að skipið
beygði af réttri siglingaleið fyrr
Bjúgu brunnu fyrir
nær 20 þús. krónur
LAUST FYRIR kl. hálf fimm í
gærmorgun var slökkviliðið
kvatt að verzluninni Búrfelli að
Skúlagötu 22. Hafði þar komið
upp eldur í reykklefa, þar sem
verið var að reykja 600 kg. af
bjúgum.
Ekið á mann
á Hringbraut
KL. 22:23 í gærkvöldi varð maður
fyrir leigubíl á Hringbraut við
Njarðargötu. Mun maðurinn hafa
farið út á götuna í veg fyrir bíl-
inn, lent framan á honum og upp
á vélarhlífina. Þaðan kastaðist
maðurinn í götuna og aftur með
bílnum. Maðurinn er furðu lítið
meiddur, að því er talið var í gær
kvöldi, en bíllinn hinsvegar tals
vert beyglaður að framan og ofan
á vélarhlífinni. Maðurinn, sem
heitir Lárus Ágústsson, Grettis-
götu 38, var fluttur í slysavarð-
stofuna.
Akranesbátar
f engu 1800 tn.
AKRANESI, 4. des. — Hann
var vindhægur á miðunum í nótt
sem leið, en mikill sjór og því
örðugt að eiga við síldina. Þó
fengu fjórir bátar héðan 1800
tunnur í nótt. Aflahæstur var
Fiskaskagi með 900 tunnur, Ólaf-
ur Magnússon AK 605, Heima-
skagi 200 og Keilir 175 tunnur.
Veðurspáin var mjög slæm í gær
— Oddur
Bjúgun eyðilögðust í eldinum,
en heildsöluverðmæti þeirra mun
vera um 19.600,00 kr. Auk þess
skemmdist reykklefinn mikið og
er því hér um verulegt tjón að
ræða.
Eldsupptök eru sennilegust
talin, að ein stanganna, sem bera
upp bjúgun, hafi brotnað eða
runnið úr grópi sínu þannig að
bjúgun hafi fallið á ristina yfir
eldinum.
Slys í Vest-
urbænum
LAUST eftir kl. eitt í gær varð
það slys á Bræðraborgarstíg að
fjögurra ára gamall drengur, Ósk
ar Hilmarsson, Bræðraborgar-
stíg 14 varð fyrir bíl og fótbrotn
aði.
Slysið varð móts við húsið nr.
•4 við Bræðraborgarstíg. Var bíln
um ekið norður götuna, og er
hann var kominn norður fyrir
Ránargötu sá bílstjórinn hvar
drengur kom hlaupandi frá hægri
jrtfir götuna.Drengurinn lentif yrst
á hægri framhurð bílsins, en
barst síðan aftur. með hlið hans
og varð fyrir hægra afturhjóli.
Var hann fluttur í slysavarðstof-
una og þaðan í Landakotsspítala.
Mun hann hafa brotnað á vinstra
fæti.
Vitað er að maður nokkur
horfði á slysið þaðan sem hann
stóð hinum megin götunnar og er
hann vinsamiegast beðinn að gefa
sig fram við umferðadeild rann-
sóknarlögraglunnar.
en hann sá það í radartækinu,
sem hann hefði kveikt á skömmu
áður. Áleit hann að liðið hafi 5
mínútur frá því hann fór inn í
kortaklefann, þar til skipið tók
niðri.
Ekki kvaðst stýrimaður hafa
gengið úr skugga um, hvort tek-
in hefði verið rétt stefna áður
en hann fór inn í kortaklefann,
enda hefði verið sérstakur mað-
ur á útkík í glugga bakborðs-
megin. Sá hefði ekki látið sig
vita um að ekki væri alilt með
felidu.
Staðfesti stýrimaður í fram-
burði sínum það, sem skipstjór-
inn hafði sagt, og hann var fær
um að leggja einhvern dóm á,
t.d. um tilraunir við að ná Esju
út og samskiptin við Stapafel'l.
Stýrði eftir 330 gráðum
á kompásinn
Þessu næst var Jón Karlsson
háseti, kallaður fyrir réttinn.
Hann var við stýrið, þegar Esju
tók niðri.
Jón kvaðst hafa leyst báts-
manninn af við stýrið skammt
fyrir utan Oddeyri. Hann hefði
gefið sér upp stefnuna, laust
af Svalbarðseyri. Síðar hefði 3.
stýrimaður gefið sér upp stefn-
una 336 gráður, að sér hefði
heyrzt, og hefði hann stýrt eftir
því.
Hann kvaðst hafa endurtekið
stefnuna, en stýrimaður þá ver-
ið á leið inn í kortaklefann. Hann
sagði, að þessa siglingaleið hefði
hann ekki stýrt allmörg ár.
Jón sagði, að hann hefði ekki
fylgzt með vitum á meðan hann
var við stýrið. Maðurinn á út-
kík hefði ekki gefið sér bend-
ingu um að stefnan væri röng.
Sá ekki til Hjalteyrarvita
Þá kom fyrir réttinn Jörgen
Ivar Sigurbjörnsson, háseti.
Hann kvaðst hafa komið á
vakt skanunt fyrir innan Sval-
barðseyri og farið út í bokborðs
glugga á útkík að fyrirmælum
3. stýrimanns, en ekki hafa verið
kominn i brúna, þegar stýrimað-
ur gaf fyrirmœli um stefnuna. «
Jörgen sagði, að hann hefði
eftir nokkurn tíma fengið leyfi
stýrimanns til að fara niður og
hefði hann verið þar 7-8 min-
útur. Skömmu eftir að hann hefði
komið upp aftur hefði skipið tek-
ið niðri.
Hann kvaðst ekki hafa séð til
Hjalteyrarvitans fyrst eftir að
hann kom upp í brú, því nokk-
urn tíma hefði tekið fyrir augun
að jafna sig í hinni miklu birtu
þar. Skipið hefði tekið niðri áður
en hann hefði orðið nokkurs var.
Á sömu skoðun og skipstjóri
Loks kom fyrir dóminn Stefán
Sigurbjörnsson, bátsmaður.
Hann kvaðst ekki hafa verið á
vakt, þegar skipið tók niðri, því
hann hefði verið leystur af
henni þegar nokkuð var komið
út fyrir Oddeyri.
Stefán kvaðst hins vegar hafa
verið nýkominn aftur upp í
brúna, þegar strandið varð. —
Hann kvaðst hafa séð ljósaþyrp-
ingu, en ekki gert sér fulla grein
fyrir því hvar þau voru.
Varðandi það að ná Esju a£
strandstað, sagði hann, að líkur
bentu til þess að hægt hefði ver-
ið að ná skipinu út af eigin ramm
leik, þegar búið hefði verið að
létta á því og endurtók hann
1 sömu rök og skipstjóri fyrir því.