Morgunblaðið - 05.01.1963, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. januar 1963
Brezk söngkona til
T ón I istarfél agsins
HXNGAÐ er komin á vegnm Tón-
listarfélagsins, brezka söngkonan
Ruth Little og ætlar að halda
trvenna tónleika fyrir styrktar-
félaga Tónlistarfélagsins n.k.
mánudags og þriðjudagskvöld kl.
7 sd. í Austurbæjarbíói. Undir-
leik annast Guðrún Kristinsdótt-
ir.
Ungfrú Rutih Little er fædd í
borginni Carlisle í Wales árið
1935. Hún hlaut fyrstu menntun
sína þar í borg, en árið 1954 fór
hún til Lundúna og hugðist nema
læknisfræði að loknu stúdents-
prófi. En brátt varð sönglistin
yfirsterkari og eftir eitt ár hætti
Ihún læknisfræðináminu og snéri
sér eingöngu að söng- og tón-
listarnámi. Hún innritaðist í
Guildlhall School of music í Lund
únum og lauk þaðan fullnaðar-
prófi og síðar kennaraprófi að
loknu fjögurra ára námi.
Ungfrú Little hefur hlotið ýmis
verðlaun og viðurkenningu fyrir
söng sinn, m.a. M. Mirsky minn-
ingarverðlaunin, Max Hecht
niámsstyrkinn og Gregory Hast
Silver Cup verðlaunin við Guild-
hallskólann. Tvívegis hefur hún
kíomizt í úrslit í söngkeppni á
vegum konunglegu fílharmoníu-
Sveitarinnar í Lundúnum. Árið
1959 hlaut hún verðlaun í söng-
képpni, sem kennd er við brezku
söngkonuna Katleen Ferrier.
Á undanförnum árum hefur
ungfrú Little komið fram víðs-
vegar á Bretlandi bæði sem kons
ertsöngvari og einsöngvari með
hljómsveitum. Hingað kom hún
úr tónleikaferð um Norður Eng-
land og Skotland og í byrjun
næsta mánaðar heldur hún tón-
leika í Wigmor Hall í Lundúnum.
Á tónleikunum á mánudags-
Brezk kirkjutón-
list flutt í Keflav.
Tónllistarfélag Keflavíkur hafði
hátíðatónleika fyrir styrktarfé-
laga sína í Keflavíkurkirkju þ.
30. des. sl.
Á hljómleikunum var flutt
brezk kirkjutónlist frá 17. öld
og flytjendur þau Kristinn Halls
son, söngvari, AveriJ Wiilliams
flautuleikari og Páll Kr. Pálsson
orgelieikari.
Hljómleikar þessir voru mjög
vel fluttir og komu vel fram
hin brezku einkenni kirkjutón-
listar fyrri tíma, enda eru flytj-
endur afbragðs listamenn hver
á sínu sviði
Styrktarfélagar Tónlistarfélags
ins fjölmenntu í kirkjuna og í
lck tónleiikanna þakkaði séra
Bjöm Jónsson listamönnunum
kornuna og að lokum söng Krist-
inn Hallsson, „Heims um ból“
með undirleik hinna beggja og
tóku hljómleiikagestir undir söng
in. — hsj.
og þriðjudagskvöld syngur ung-
frú Little þessi lög: þrjú lög eft-
ir Hugo Wolf, fimm lög eftir
Brahms og þrjú lög eftir Gustav
Mahler, ljóðaflokkinn „A Charm
of Luliabies“ eftir Benjamin
Britten, þá koma fjórir gamlir
enskir söngvar og loks þjóðlög
frá Skotlandi og írlandi.
Þetta verða fyrstu tónleikar
Tónlistarfélagsins á hinu nýbyrj-
aða ári.
Ruth Little
Sænsk gjöf tii
Hrafnistu
GÍSLI J. Johnsen, stórkaupmað
ur hefur afhent Hrafnistu DAS,
kr. 5000,00 að gjöf frá forstjóra
A. B. Jönköping Motorfabrik, en
það hefur verið venja fyrirtækis
ins að gera þetta árlega undan
farin ár um jólaleytið. Samkvæmt
meðfylgjandi bréfi er fylgdi gjöf
inni, ber fyrirtækið fram þá ósk,
að með þessari gjöf og áfram-
haldandi gjöfum verði myndað-
ur herbergissjóður — þannig að
eitt herbergi í heimilinu verði
látið bera nafn þessa sænska vél
sölufjrma, er á margan hátt hefur
sýnt þessum samtökum sjómanna
velvilja, og er þess jafnframt ósk
að að forgangsvist að herberginu,
fái að öllu jöfnu, mótorvélstjórar
er unnið hafa við June Munktell
vélar, en þær eru margar hér i
notkun eins og kunnugt er, og
munu flestir mótorvélstjórar ein
hverntíma hafa unnið við þá teg
und véla.
Annað kvöld verður síðasta sýningin á ástralska leikritinu
„Sautjánda brúðan“. Leikurinn hefur þá verið sýndur átján
sinnum. Myndin er úr lokaatritði leiksins og er af Róbert,
Jóni, Guðbjörgu, Brynju, Nínu og Herdísi í hlutverkum sínum.
IJr Austur-Skagafirði
MJÓG umhleypingasamt hefir
verið undanfairdð en þó litlar
snjókomur. 22.—23. des. gekk
hér yfir eitt mesta sunnan veður,
sem koma hér. í þessu afspymu
roki urðu þó furðanlega litlar
skemmdir, þak tók af ný-
byggðu húsi á Sleitustöðum í
Hólahreppi, eign Sigurðar Björns
sonar bílstjóra þar. Sagt er mér
einnig að í Framfirðinum hafi
orðið nokkur vandræði með
hrossin, sem hlupu út í ófærur.
Annars er ekki hægt að segja
að tíðarfar á þessu senn endaða
ári hafi verið mjög óhagstætt
en einhvernveginn mun það
hafa notazt verr en oft áður, og
eftirtekja almenningis mun vera
frefcar rýr tiil lands og sjávar.
Mun þó afkoma fólfcs vera 1
meðallagi. Heilsufar hefir verið
dálítið misferlasamt, ýmsir kvill-
ar hafa gengið yfir svo sem
mislingar, hettusótt, innflúensa
og fleira „góðgæti1*. j
Presta og læfcnasfcilpti hafa
Orðið nokkur á árinu. Prestlaust
er nú í Hofs-, Fells- og Mikla-
bæjairhrauðum, en lækni höf-
um við fengið, vonandi tiil fram-
búðar. — Björn
Tokyö, 27. des. — NTB.
Mikillar geislunar hefur Orðið
vart í regnvatni í N-Japan und-
anfarna daga. Er hún eiga talin
rót sína að rekja til siðustu til-
rauna Rússa með kjarnorkuvopn
á svæðinu við Novaya Zemlja.
• Hvað er „húsmaður“?
Magnús Þórarinsson sendir
Velvakanda þetta bréf:
„Svo virðist, að ærinn hug-
takaruglingur sé orðinn um
ýmis gömul orð; kann það að
vera eðlilegt um yngri menn,
sem eigi lifðu þá tíma, er þessi
hugtök voru algeng í lífi fólks-
ins, en hugtökin hafa breytzt,
sem flest annað, og þá einnig
orðin, sem af þeim voru leidd.
Tilefni þessara lína er smá-
grein í Velvakanda 28. des. sl.
Þar er ofckur sagt, hvað var
„húsmaður" fyrir og eftir
aldamótin síðustu, og talið, að
það táknaði merut, jem voru
í vinnu hingað Og þangað, en
unnu efcki einum sérstökum
mann eða húsbónda. Þetta er
fráleitt, þótt einhverjir hafi
kallað þetta „húsmenn" og átt
að vera fyndni, en augljóst er,
að hér er aðeins um að ræða
„verkamenn í lausavinnu".
Eini skilningurinn á orðun-
um húsmaður og húsmennska,
sem mér er kunnugt um á Suð-
urlandi, er sá, sem notaður var
um það, sem algengt var um
Suðurnes á síðari hluta 19.
aldar. Það var þannig: Tvær
persónur, karl og kona, sem
vildu búa saman, gift eða ógift,
fengu að hokra eða hírast í
öðrum enda baðstofu hjá góðu
fólki, eða jafnvel í einu horni
baðstofu. Þau unnu sjálfum sér,
höfðu þjónustu og matargerð út
af yfrir sig í góðri samvinnu við
húsmóðurina. Var þá æskilegt
að hafa tvenn hlóð í eldhúsinu,
sem víða var. Þessar persónur
bjuggu í húsmennsku á þessum
bæ, þau voru húsmenn þar. Ef-
laust dregið af orðasambandinu
„þar til húsa“.
Stundum voru það ungar per-
sónur fátækar, sem flestir voru
þá, er byrjuðu búskap í hús-
mennsku, meðan beðið var eftir
jarðnæði eða betri bústað við
batnandi hag, ef verða kynni.
Oft voru það líka eldri hjón,
sem flosnað höfðu upp fyrir fá-
tæktar sakir eða heilsuleysis.
Góðir grannar skútu þá skjóls-
húsi yfir þetta fólk og tók það
í húsmennsku fyrir litla eða
enga þóknun aðra en þá, er
sjálfsögð var, að ef húsmaður-
inn var skiprúmsfær, reri hann
á útveg bóndans og gat með því
sparað honum að undirhalda
einn sjómann. En auðvitað átti
húsmaðurinn hlut sinn sjálfur.
Mikill fjöldi hjáleigumanna
og húsmanna er skráður í göml-
um manntölum, kirkjubókum
og í allsherjar manntali árið
1703. Hjáleigumenn höfðu minni
háttar grasnytjar og flestir eina
kú, en húsmenn bjuggu í ann-
arra húsum og höfðu ekkert
nema handafla sinn.
Ef á heimili var einsetumaður,
er vann sjálfum sér, en fæddi
sig sjálfur, var sagt, að hann
væri „sjálfs sín“. En það var ein
setukona, sem eins var ástatt
um, var sagt, að hún væri
„sjálfrar sinnar“. öll þessi orð
eru nú fágæt orðin, enda grund-
völlur þeirra mjög raskaður.
— Magnús Þórarinsson".
• Enn um jólasprengjur
Rússa og úvarpið
Fyrir nokkrum dögum var
þess getið í dálkum Velvakanda,
að á hádegi á jóladag hafi í
fréttum Ríkisútvarpsins ekki
verið minnzt á það, að Sovét-
ríkin sprengdu þrjár kjarnorku
sprengjur á aðfangadagskvöld
og jólamorgun, en hins vegar
hafi verið þulinn „friðarboð-
skapur“ frá Moskvu. I kvöld-
fréttum hafi aftur á móti verið
sagt frá atómsprengingunum, en
þá hafi boðskapnum verið
sleppt. Var látið að því liggja
af þeim, er bentu Velvakanda
á þetta, að e.t.v. hefði frétta-
stofa útvarpsins ekki viljað, að
menn gerðu samanburð á þessu
tvennu, með því að segja frá
því sitt í hvoru lagL
Nú hefur Velvakanda verið
bent á það, að það sé ekki sök
útvarpsins, að ekki var skýrt
frá jólasprengjum sovézkra fyrr
en um kvöldið, því að fréttir um
þær hafi ekki borizt út fyrr en
er líða tók á daginn. Vonar Vel-
vakandi, að allir geti unað
glaðir við þá skýringu, þeir,
sem kvörtuðu, og starfsfólk út-
varpsins, sem hefur verið haft
fyrir rangri sök.
• Amahl og nætur-
gestir — ógleymanleg
stund í Tjarnarbæ
H. G. sendir þetta bréf:
„Nú um jólin, og reyndar
ennþá, er verið að sýna óperu
í Tjarnarbæ. Langar mig til að
vekja athygli bæjarbúa á því,
hvað þar er að gerast. Hér er
söngleikur á ferðinni, sem eng-
inn má láta fram hjá sér fara.
Efnið er hugnæmt og fagurt og
hlýtur að snerta beztu strengi
mannlegs hjarta. Tónlistin er
aðgengileg og flutningur ágæt-
• Hlutverkum skilað
með prýði
Með aðalhlutverkið — Amahl
— fer Sigurður Rúnar Jónsson.
Er það mikið afrek af 12 ára
dreng. öll túlkun hans ber vott
um mikla tónlistargáfu og list-
ræna hæfileika. Móður Amahls
leikur go syngur Svala Nielsen.
Rödd hennar er fögur og mikil,
öll hreyfing og framsetning
áhrifa rík. Þama fáum við líka •
að heyra yndislegan kór með
völdum röddum, og hljómsveit-
verk af höndum með prýði. Eiga
in leysir sitt mikilsverða hlut-
allir, sem þarna koma fram og
að þessari sýningu standa, mikl-
ar þakkir skilið og þá ekki sízt
stjórnandinn, Magnús Blöndal
Jóhannsson.
• Kvöldstund, sem allir
ættu að eiga
Það væri óskandi, að sem
allra flestir gætu komizt til aS
sjá þessa hrífandi óperu. Því aS
þarna er flutt listaverk, — og
flutningurinn er list, sem er
fyrir alla bætandi og göfgandL
H. G“,