Morgunblaðið - 23.01.1963, Blaðsíða 23

Miðvikudagur 23. janúar 1963
MORGVISBLAÐIÐ
23
IITAN UR HEIMI
Sendiherra Túnis í
Alsír kallaður heim
Bomguiba segir Alsírbúa hafa aðstoðað
við undirbúning samsæris
EINS og skýrt hefnr verið frá
1 fréttum, komst fyrir skömmu
upp um samsæri gegn Habib
Bourguiba forseta Xúnis og
ríkisstjórn hans. 25 menn voru
handteknir, sakaðir um að
eiga hlutdeild í samsærinu og
hafa 13 þeirra verið dæmdir
til dauða.
Þegar fyrstu fregnir bárust
af samsærinu, var sagt, að er-
lendir aðilar hefðu hvatt sam-
særismennina til þess að
steypa stjórn Bourguiba af
stóli og ráða hann og ýmsa
ráðherra hans af dögum.
Ekki var opinberlega skýrt
frá því við hvaða erlenda
aðila væri átt, en orðrómur
var á kreiki um það, að stjórn
in grunaði helzt Alsírbúa eða
ÍEgypta.
Nú hefur Bourguiba, forseti
opinberlega sakað rjkisstjórn
Ben Bella í Alsír um að hafa
aðstoðað við undirbúning sam
særisins. Bourguiba hefur kall
að sendiherra Túnis í Alsír
heim og á fjöldafundi um helg
ina lýsti hann því yfir, að
landamæra Túnis og Alsír yrði
stranglega gætt í framtíðinni.
Bourguiba sagði á fundin-
um, að aðstoð og uppörvun frá
Alsír hefði gert samsærismönn
unum fært að undirbúa sam-
særið. Þó sagði forsetinn, að
stjórn Túnis væri reiðubúin,
að endurnýja sambandið við
Alsír, en það yrði ekki gert
fyrr en gagnkvæm virðing og
skilningur ríkti milli land-
anna. Minntist hann ekkert á
það, að stjórn hans hyggðist
slíta algerlega stjórnmálasam
bandinU við Alsír þó að sendi-
herrann hefði verið kallaður
heim.
Bourguiba bað menn að minn
ast þess, að stjórn Túnis hefði
heimilað þjóðfrelsisher Alsír
að hafa aðsetur innan landa-
mæra Túnis, þó að önnur ríki
hefðu neitað hernum um dval
arleyfi.
— Við höfðum afl til þess
að mæta heimsvaldastefnu
Frakka, sagði forsetinn, og við
Habib Bourguiba
höfum afl til þess að mæta
hvaða óvini sem, er, Ben Bella
ekki síður en öðrum. Forsetinn
sagði, að það væru ekki allir
ráðherrarnir í stjórn Ben
Bella, sem vildu stjórn Túnis
feiga. Sannast að segja gagn-
rýndu flestir þeirra stefnu
Ben Bella varðandi Túnis. Tók
forsetinn sem dæmi varnar-
málaráðherra Alsír, Boume-
dienne og sagði, að hann væri
mjög mótfallinn aðgerðunum
gegn stjórn Túnis.
Undanfarnar vikur hefur
flugritum með gagnrýni á
Bourguiba Túnisforseta verið
dreyft í ýmsum héruðum
Alsír og ýmsir ráðamenn í
landinu kalla Bourguiba svik-
ara og segja, að hann hafi
svikið markmið sjálfstæðis-
baráttu Norður-Afríku.
Erlendar
fréttir
í stuttu rnali
London. 22. jan. NTB—Reuter
• A mánudag var undirrit-
aður samningur milli Bret-
lands og Rússlands um sam-
vinnu á sviði menningarmála.
Er þar gert ráð fyrir auknum
tengslum milli landanna að
þ>ví er varðar vísindi, listir,
menntun, kvikmyndir útvarp
og sjónvarp. Samningurinn er
til 1. apríl 1965.
Salisbury, 22. jan NTB-Reuter
• í dag hófust í Salisbury
i mikilvægar viðræður um fram
tíð Rihodesíusambandsins. Er
Afríkumálaráðherra Bret-
lands, R .A. Butler kominn
til borgarinnar og mun ræða
við Sir Roy Welensky for-
sætisráðherra og fleiri úr
stjórn hans. Munu viðræðurn
ar miða að því að finna ein-
hverja lausn ,þannig að Suð-
ur"> og Norður-Bhodesía og
Nyasaland geti haldið tengsl-
um í einhverri mynd, sem í-
búar allra landanna sætti sig
við.
í þessum þrem ríkjum búa
átta milljónir blökkumanna
og 300. þús Evrópumenn.
Acera Ghana, 2. jan. AP
• í dag var væntanleg til
Accra í Ghana sendinefnd frá
stjórninni í Togo, en erindi
hennar er að reyna að bæta
samkomulagið. milli ríkjanna.
f gær var frá því skýrt að
stjórn Ghana hefði fallizt á
að viðurkenna hina nýju
stjórn Togo og skiptast á' sendi
fulltrúum. Er lögð á það á-
herzla af hálfu Ghana-stjórn-
ar að það hafi verið stjórnin
í Togo er óskaði viðurkenn-
ingar ,að fyrra bragði.
Breimdist
af ether
f FYRRAKVÖLD, er ein af
starfsstúlkum á rannsóknarstofu
Fiskifélags ísla-nds, var að vinnu
sinni, kviknaði í ether og brennd
ist hún á handleggjum.
Þetta gerðist um 8 leytið um
kvöldið og var stúlkan ein í
rannsóknarstofunni. Menn í ann-
arri skrifstofu heyrðu til henn-
ar, en hún mun hafa verið búin
að slökkva eldinn, er þeir komu
að. Ekki kviknaði í fötum henn-
ar, en logandi etherinn skvettist
upp á handleggina á henni og
brenndi þá. Hún liggur nú í
sjúkrahúsi Hvítabandsins.
Gromyko til
Danmerkur
Kaupmannahöfn 22 jan. NTB-RB
Utanríkisráðherra Sovétríkj-
anna Andrei Gromyko og kona
hans hafa þegið heimboð til Dan
merkur. Þau koma þangað 6.
marz nk. eftir dvöl þeirra í Nor
egi og mun hin opinbera heim-
sókn í Danmörku standa yfir í
3—4 daga.
- Röðull
Framh. af bls. 1
Dómarinn: „Hvað gerðist í
V estmannaeyj um? “
Skipstjórinn: „Tveir þeir veik-
ustu voru strax fluttir á sjúkra-
húsið og tveir aðrir voru teknir
þangað til rannsóknar. Hina skoð
aði læknirinn um borð og gaf
þeimx innspýtingu og annað, sem
hann taldi nauðsynlegt. Við fór-
um frá Eyjum strax og læknir-
inn hafði gert sínar ráðstafanir“.
Dómarinn: „Það var haft sam-
band við borgarlækni, var það
ekki?“
Skipstjórinn: „Læknirinn í
Vestmannaeyjum hafði samband
við Borgarlækni og þegar við
komum til Reykjavíkur kom
hann um borð og nokkru síðar
menn frá Skipaskoðuninni.
Veikin var fyrst sett í sam-
band við umferðapest, en síðar
einhverja eitrun í mat, drykk eða
einhverju. í ljós kom, að veikin
skiptist um borð. Þeir veiktust,
sem voru frammi í, en allir skips
menn fá það sama að borða“.
Borgarlæknir fann orsökina
Dómarinn: „Hvenær var fyrst
talað um eitraðar lofttegundir?“
Skipstjórinn: „Hér í Reykja-
vík. Það var borgarlæknir, sem
fyrstur uppgötvaði hvað gerzt
hafði“.
Dómarinn: „Ert þú kunnugur
kælikerfinu?
Skipstjórinn: „Nei. Ég þekki
ekkert vökvann sem settur er á
kerfið né eiginleika hans. Vél-
Stjórarnir einir annast kælikerf-
ið, 1. vélstjóri nær eingöngu að
ég held“.
Dómarinn: „Hvar er kæliklef-
inn staðsettur?“
Skipstjórinn: „Netalestin er
beint undir hásetaklefanum, en
kæliklefinn er aftan til stjórn-
borðsmegin í netalestinni“.
Dómarinn: „Er nokkur aðvör-
un um hættu á þessum klefa?“
Skipstjórinn: „Ekki svo ég
hafi tekið eftir“.
Dómarinn: „Ertu kunnugur
lof træstikerf inu? “
Skipstjórinn: „Ja, nokkuð. En
mér er ekki kunnugt um, hvort
óhreint loft fer sérstaklega út úr
klefanum. en hreint toft kemur
þar inn frá loftræstikerfi skipsins.
Þannig er það líka í hásetaklef-
anum. Skipverjar sjálfir loka og
opna fyrir lostræstinguna að eig-
in vild“.
Ennfremur kom fram í fram-
burði skipstjórans, að hásetaklef
arnir eru þrír á sama gólfi
frammi í, 6 hásetar í koju í tveim
hliðarklefum og 8 í svokölluðum
forlúkar.
Ekki bar á því, að meira bæri
á veikinni í einum klefanum en
öðrum. Hurð er á hverjum klefa
og er forstofa þar fyrir framan.
Þar er lúga niður í netalestina.
Hins vegar er hurð á hvalbak,
þar sem gengið er niður í háseta-
klefana og er hún höfð opin.
Veiktust í svefntíma sínum
Aðspurður sagði Jens Jónsson,
skipstjóri, að Snæbjörn Aðils
hefði látizt um kl. 22 um kvöldið.
Það væri þó ekki vitað nákvæm-
lega, því enginn hefði verið yfir
honum. Snæbjörn heitinn hefði
verið skoðaður kl. 21. Hjá hon-
um í klefa hefðu hins vegar ver-
ið hásetar mismunandi veikir.
Snæbjörn hefði verið fremstu lág
koju í bakborðs hliðarklefa og
menn í næstu kojum fyrir aftan.
Skipstjórinn taldi, að báðar
vaktirnar hefðu veikzt í svefn-
tíma sínum og nefndi sem dæmi,
að morgunvaktin hefði farið í
kojur kl. 13, en svo til allir verið
orðnir veikir kl. 18.30. Þá hefðu
aðeins tveir mætt til vinnu,
Bjarni Sigurðsson, sem ekki hefði
verið vel frískur, og Sigurður
Þorgeirsson. Hann hefði ekki
kennt sér neins meins, verið lítils
háttar sjóveikur og lítið verið
frammi í.
Ópíum linaði kvalimar
Þá kom fyrir sjóréttinn Magn-
ús Pálsson, 1. stýrimaður.
Hann skýrði frá því, að hann
hefði verið á vakt frá kl. 22 á
fimmtudagskvöld til kl. 13 á
föstudag.
Mennirnir hefðu verið vel frísk
ir á morgunvaktinni á föstudag,
en tveir menn verið lasnir og ekki
mætt. Ekki hefði verið kvartað
við sig um lasleika.
Aðspurður sagði Magnús, að
hann hefði veitt því fyrstur eftir-
tekt, að Snæbjörn Aðils var lát-
inn. Það hefði verið um kl. 22
á föstudagskvöld. Mennirnir, sem
voru með Snæbirni í klefa hefðu
ekki gert sér aðvart og líklega
ekki vitað hvers kyns var.
„Þegar ég sá hvað hafði gerzt
var þeim brugðið. Þeir hafa ef
til vill skilið af svip mínum
hvers kyns var, þótt ég léti þá
ekki vita. Allir í klefanum voru
mikið veikir, en allir allir með
rænu“, sagði Magnús.
Stýrimaður skýrði frá því, að
hann hefði ekki séð mun á veik-
inni eftir klefum, en hún hefði
að vísu lagzt misjafnlega á menn.
Veikin hefði lýst sér með upp-
köstum og niðurgangi í fyrstu, en
henni hafi ekki linnt. Þá hefði
hann gefið þeim ópíum og við
það hefðu nokkrir hresstst svo,
að þeir hefðu farið aftur á til að
borða.
Magnús óskaði það bókað, að
1. stýrimaður hefði ekki haft
umsjá með kælivél skipsins,
eins og dagblaðið Tíminn héldi
fram. Það væri alrangt.
Framburður hans leiddi enn-
fremur í ljós, að ekkert aðvör-
unarmerki var á hurð kæliklef-
ans.
1. vélstjóri
sá um kælivélina.
Loks kom fyrir réttinn Guð-
mundur Elíasson, 2. vélstjóri á
Röðli.
Hann kvaðst ekki hafa haft
með kælitækin að gera þessa
veiðiferð og ekki komið inn í
kæliklefann fyrr en komið var
til hafnar í Reykjavík. Hins veg-
ar hefði hann haft eftirlitið
næstu ferð á undann, enda hefði
hann þá verið 1. vélstjóri. Þá
hefði allt verið í góðu lagi, einn
ig viftan, sem sogar loft út úr
klefanum.
Aðspurður kvaðst hann ekki
hafa þurft að bæta kælivökva á
kerfið í veiðiferðinni, sem end-
aði í Reykjavík 8. janúar eftir
söluferð til Þýzkalands.
Giaðmundur sagði, að hann
vissi til þess, að hreint loft kæmi
í kæliklefann, en hins vegar
væri loftræsting í netalestinni.
Hurðin á klefanum væri læst
með skrá og væri hann mjög
óþéttur. Á klefanum væri einn-
ig lensigat til að hleypa út vatni,
sem rynni eftir gólfi netalestar-
innar í svelg.
Hann sagði, að Röðull hefði
farið í slipp eftir heimkomuna
úr Þýzkalandsferð og þá hefði
enginn viðgerð sér vitandi far-
ið fram á kælikerfi skipsins. —
Um sogviftu klefans sagði hann,
að öryggi fyrir hana væri í há-
setaklefa, eins og reyndar fyrir
öll ljós frammi á. Viftan væri í
gangi, þegar skipið væri á hreyf
ingu, og ekki væri vitað hve-
nær hún hefði stöðvazt.
Samkvæmt framburði Guð-
mundar hefur hann verið 2.
vélstjóri á Röðli frá því hann
kom til landsins og 1. vélstjóri í
afleysingum. Því væri hann vel
kunnugur kælikerfi skipsins.
Hann sagði, að gasgríma væri
ekki í kæliklefanum, en ein væri
í klefa 1 vélstjóra. Þar væru og
geymd öll plögg varðandi vélar
skipsins.
Aðspurður sagði Guðmundur,
að sig minnti, að aðvörunar-
merki á ensku hefði verið mál-
að á hurð kæliklefans í upphafi,
en það væri fyrir löngu horfið.
Einu sinni var við
óþæginði.
Þá skýrði Guðmundur frá því,
að hann hefði stundum bætt á
frystitækin, bæði frammi í og
aftur á. Methylkloríð hafi alltaf
verið notað og aldrei verið not-
uð gasgríma né önnur hlífðar-
tæki við það verk.
Kælivélin sjálf hefði bilað
einu sinni og þá hefði hann þurft
að vinna í klefanum lengi og
Orðið var við óþægindi. Verið
eins og drukkinn maður, en
hresstst strax og hann fór aftur
á. Bilunin hefði orðið a.m.k. fyr
ir 3 árum.
Hann lýsti því, hvernig kæli-
vökvinn sé settur á frystitækin.
Hann sé í stálhylkjum og sé
vökvi undir þrýstingi, en gufi
upp í andrúmslofti og þá skap-
ist kuldinn. Kælivökvinn sé
keyptur heima og erlendis og
birgðir séu oftast um borð.
Vissi að efnið er
hættulegt.
Aðspurður kvaðst Guðmundur
vita, að methyl-klórið er hættu-
legt efni og að menn geti sofn-
að af því. Áleit hins vegar, að
ekki stafaði sprengihætta af
því.
Um síðustu veiðiförina sagði
hann, að 1. vélstjóri hefði sagt
sér þegar eftir að lagt var af
stað, að hann ætlaði framm í til
að setja kælivélina í gang. Hann
hefði sagt sér síðar, að sér finnd
ist þurfa að bæta á kælikerflð.
Hann taldi, að aðrir en 1. og
2. vélstjóri, ættu ekki að hafa
aðgang að kæliklefanum, en allir
gætu þó komizt þar inn.
Að lokum sagði Guðmundur
aðspurður, að hann hefði ekki
vitað til þess að methyl-klorið
hefði sérstakar eiturverkanir,
hvað þá að efnið væri svo hættu
legt sem nú hefði komið í ljós.
Dómarinn, Jón Finnsson,
spurði skipstjórann að því í
lokin, hvenær Snæbjörn heitinn
hefði veikzt. Hann svaraði, að
það hefði verið á morgunvakt-
inni Og veikindi hans komið í
ljós, þegar hann var ræstur kl.
12.30 til vinnu.
Réttinum frestað.
Af óvíðráðarflegum orsökum
var ekki hægt að leggja fram í
réttinum skýrslu Skipaskoðun-
ar ríkisins um rannsóknina á
kælikerfi Röðuls. Ennfremur eru
sumir þeir, sem koma eiga fyr-
ir réttinn, enn veikir, m.a. 1.
vélstjóri, og frestaði dómarinn
því réttarhöldunum um óákveð-
inn tíma.
Viðstaddir réttarhöldin voru
Guðmundur Pétursson, hrl. fyr-
ir hönd Venusar h.f., eiganda
Röðuls, Arnljótur Björnsson,
hdl. fyrir hönd vátryggingar-
félag skipsins, Sjóvátryggingar,
og Guðmundur Guðmundssov
fyrir Skipaskoðun ríkisins
- Utan úr heimi
Framhald af bls. 12i
Skorkvikindin virða engin land*-
mæri, heldur fara með vindun-
um allt upp í 4500 kílómetra vega
lengdir. Umrædd ríki hafa gert
sér þetta ljóst og 28 þeirra hafa
sótt um og fengið veitingu fyrir
4 milljónum dollara frá Fram-
kvæmdasjóði Sameinuðu þjóð-
anna. Matvæla- og landbúnaðar-
stofnunin hefur yfirumsjón með
baráttunni. — (Frá S. Þ.)