Morgunblaðið - 03.02.1963, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 3. febrúar 1963
NÝLEGA koir. heim til ís-
lands Þórir Ólafsson, hag-
fræffingur, ásamt fjölsikyldu
sinni, eftir rúmra fimm ára
dvöl í Suður-Ameríku. Mbl.
hitti Þóri að máli, sem vár
kunnur skákmaður hér heima
og spurði hann um dvöl hans
vestra,
— Hver var ástæðan til
þess að þú fluttist vestur?
— Ég kynntist konunni
minni, ElVíru, meðan ég var
við hagfraeðinám á Spáni, en
hún er frá Colomlbíu, sem er
í norðvesturhoirni Suður-Ame
ríku. Við giftumst í Madrid
árið 1955 og komum hingað
1956. Næsta ár fórum við til
Oolombíu, eiginlega á nokkurs
konar kurteisis- og kynningar
heimsókn, en árin urðu nú
fimm og rúmlega það.
— Leizt þér svona vel á
þig vestra?
— Jó, ég kunni ágætlega við
mig, og þegar ég komst að
því, að háskólinn í Bogotá,
ihöfuðborg Colombíu, tók
gild próf, sem ég hafði tekið
í Madirid og Reykjavík, ákvað
ég að lj'úka námi þar.
— Hvenær vartu svo bú-
inn?
— 1961. Ég vann með nám
inu, aðallega hjá dreifingar-
fyrirtæki, en eftir að ég lauk
prófi, vann ég fyrst við iðn-
fyrirtæki, en síðan hjá banda
rísku olíufélagi. Ég var einnig
Þórir Ólafsson og fjölskylda hans. f fremri röð frá vinstri:
Kristján, Sveinn og Þórir Vilhjáimur. Fyrir aftan: Ólafur
Þorkell, frú Elvíra og Þórir Ólafsson.
(Ljósm. Oddur Ólafsson).
um i anda Roosevelts. Náði
’hann kosningu með miklu
atkvæðamagni.
Flokkadeilur og
borgarastyr j öld
Árið 1942 buðu frjálslyndir
fram forsetaefni úr vinstra
armi flokks síns. Náði hann
kjöri, en vegna klofnings í
eigin flokki og hatrammrar
aindstöðu Shaldsmanna varð
hann að segja af sér 1945.
Næsta ár buðu frjálslyndir
fram í tvennu lagi, róttækur
armur og hægfara. Náði í-
haldsmaður þá kjöri og
reyndi hann að sætta hin stríð
andi, öfl í landinu. Tók hann
frjálslynda menn í stjórn
sína, en slíkt hafði ekki áður
gerzt. Deilur voru þó enn
miklar í landinu milli flokk-
lanna tveggja og innbyrðis
meðal frjálslyndra, svo að
1947 rak hann frjáislynda úr
ríkisstjórninni. 1948 var aðal-
foringi frjálslyndra myrtúr,
og jófcst þá enn hið pólitíska
hatur í landinu, sem því hef-
ur lengi staðið fyrir þrifum
Má segja, að borgarastyrjöld
hafi verið í landinu frá 1949
itil 1953. 19150 varð íhalds-
maðurinn Gomez forseti, sem
náð hafði kjöri 1949 méð 1,2
millj. atkvæða, en þá höfðu
frjálslyndir dregið sig til
Landið erauöust en sundrun
fdlksins er he
á framfarir
Spjallað við
um nokkurn tíma hjá tengda-
foreldrum mínum, en notaði '
tímann vel til þess að ferð-
aist um landið, athuga lands-
ins gagn og nauðsynjar, kyrm
ast fólki, siðum og staðhátt-
um. Landið er ótrúlega fjöl-
breytt, og þá ekki síður fólk
ið, sem byggir það.
Allar tegundir loftslags
— Hvaða atvinnu stundar
tengdafaðir þinn?
— Haiui er landeigandi og
rekur búskap niðri í hitaibelt
inu. í Oolomibíu finnast allar
tegundir loftslags og gróður-
tfaus. Landið nær bæði að
Kyrrahafi og Atlantshafi. þ.e.
Karibafhafi. Bumar ár renna
norður í Karíbahaf, t.d. Magd
felenuifiljótilð, liífæð landsinis,
aðrar vestur í Kyrrahaf, en
ílestar austur í Atlantshaf um
Orinoco og Amazon. Landið
er mjög mishæðótt, og fer
loftslagið eftir því, hve land-
ið er hátt yfir sjávarflöt. Hita
beltið nær upp í 1000 metra
hæð og kallast „tierra calien-
te“. Þar er hreinn hitabeltis-
gróður og meðalárdhitinn um
30 stig. „Tierra templada"
nær upp í 2000 metra hæð, og
iþar er meðalárshiti um 21
stig. Þá tekur við „tierra fria“
upp 'í 3000 metra hæð. Bogotá
er 2645 metra yfir sjávarmáli,
þ.e. borgin stendur hærra en
Öræfajökull, og þar er meðal
hiti 14.4 stig. Fyrir ofan 3000
metra hæð er „páramo", og
jöklar á hæstu fjöllum.
★ ★
—. Hvers konar búskap rek
ur tengdafaðir þinn?
— Eingöngu nautgriparækt
Hann á land í Magadalenuár
dalnum, ryður skóga og út-
rýmiir illgresi. Síðan er þess
Ólafsson um Colombíu
að gæta að hefta alla út-
breiðslu trjáa og illgresis, svo
að grasið geti sprottið í friði.
Nautpeningurinn gengur svo
þama sjálfala og hálfvilltur.
— Er eingöngu hugsað um
kjötsöluna?
— Já, enda er gott upp úr
henni að hafa. Kýrnar eru
ekki mjólkaðar nema fyrst
eftir burð til að hjálpa þeim,
en síðan er þeim sleppt laus-
um. Úr þessari mjólk er gerð
ur ostur, en það er aðeins til
málamynda. Helztu útgjöld-
in í sambandi við þessa naut
giparækt exu, þegar skógur-
inn hefur verið ruddur, kostn
aður við girðingar, bólusetn-
ingar og kúreka, sem smala
nautgripunium tili slátrunair.
Heyskapux er enginn.
★ ★
— Mér sýnist hafa fjölgað
í fjölskyldunni, síðan þú fórsi
vestur.
— Já, elzti drengurinn, Þór
ir Vilhjálmur, fæddist hór,
og hann er nú á sjöunda ári.
Hinir þrír fæddust fyrir vest
an, Kristján 4ra ára, Sveinn
3ja ára og Ólafur Þorkell eins
árs.
— Ætlar þú að setjast að
hér?
— Það hef ég bugsað mér.
— Og farinn að vinna?
— Já, hjá Loftleiðum.
Allt of fjörugt
stjórnmálalíf
— Er stjórnmálalífið ekki
talsvert fjörugt þarna vestra?
— Allt of fjörugt, og hefur
alltaf verið þannig. Spánverj
air fundu landið árið 1499 og
tóku þá að flytjast þangað.
Segja má, að sæmiiegur frið-
ur hafi verið undir stjórn
þeirra, allt fram til ársins
1781, þegar uppreisn var gerð
gegn stjórninni á Spáni.
Næstu 50 árin var meiri og
minni ófriður í landinu, en ár
ið 1831 voru sjálfstæðismenn
orðniir fastir í sessi. „Frelsis-
stríðið" sjálft er talið hafa
staðið frál810—1819. Fram eft
ir 19. öld voru miklar flokka
drættir í landinu, stundum var
hreint stjórnieysi, og stund-
Fyrri hluti
um réðu héruðin sér sjálf án
afskipta miðstjómar. Tveir
stjórnmálaílokkar urðu fast-
mótaðir á þessum árum, íhalds
menn (conservatívir) og frjáls
lyndir (Mberalir). Var Oolom
bía eitt af fáum ríkjum í Suð
ur-Ameriku, þar sem tveggja
flökka kerfi komst á . Árið
1885 náðu íhaldsmenn meiri-
hluta og héldu honum allt
fram til 1930. Undu frjáls-
lyndir illa valdi þeirra og
efldu gegn þeim flokka, svo
að oft var iandið á barmi
borgarastyrjaldar. Frjálslynd
ir fengu svo meirilhluta árið
1930 og héldu honum fram til
ársins 1946, þegar íhaldsmenn
komust til valda að nýju.
— Náðu kommúnistar eng-
um áhrifum á þessum árum?
— Nokkrum að vísu. Þeir
buðu fram til forsetakjörs
árið 1934, en þær kosningar
„boyootteruðu" ihaldsmenn
vegna heiftúðugra deilna við
frjálslynda. Þá buðu frjáls-
lyndir fram nokkuð vinstri
sinnaðan mann, sem hafði e.k.
„New Deal“-stefnu á oddin-
baka eftir mikið hark. Vair
þá háður skæruhernaður,
„guerilLa", víðs vegar í land
inu milli flokkanna tveggja.
Bjíkti hið mesta ófremdará-
stand og fjárhagur landsins
í molum. Svo var það árið
1953, að fhaldsmaðurinn Roj-
as gerði stjórnarbyltingu með
aðstoð hersins og tók öll völd
í sínar hendur.
Rojas við völd
•— Var Rojas ekki mesti
einræðisseggur?
— Það er oft talað illa
um hann, en hvað átti að gera,
þegar allt landið logaði í blóð-
ugum bardögum og atvinnu-
vegirnir að komast á katdan
klaka? Rojas hafði herinn að
baki sér, og bonum tókst að
friða landið. Hann kom í raun
irnii í veg fyrir, að allt færi
til andítkotans. Hann hefur
verið kallaður einræðisherra,
en það er ekki að öllu leyti
rétt, því að hann myndaði
stjórn með báðum flokkun-
um og tók tillit til þeirra.
Þó fór fyrir honum eins og
fleirum, að skjiall og völd
stigu 'honum til höfuðs, þegar
á leið. Hann fór að leyfa sér
ýmislegt, enda gat hann það
óátalið um tíma, studdur af
báðum flokkum og hernum
að auki. Rojas lagði út í ýmiss
konar atvinnurekstur fyrir
eigin reikning og notfærði sér
þá aöstöðu sína.
— Var honum ekki steypt
úr valdastóli með byitingu?
— Jú, en eú bylting var
mjög friðsamieg. Helztu
broddar beggja flokkanna
komu að máli við 'hann í mai
1957 og báðu hann að segja
af sér. Áður höfðu þeir tryggt
sér stuðnings meginhluta hers
ins. Rojas sagði þá af sér með
góðu og fluttist úr landi. Fór
hann með friði.
Skiptast á um vöM;n
— Hvað tók þá við ?
— Herinn tók fyrst öll völd
í sínar hendur, en'síðan voru
saimin drög að nýrri stjórnar-
skrá, sem þjóðin samþykkti
með yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða. Þá hafði kosninga-
réttur verið rýmfcaður mjög,
svo að þetta voru í rauninni
fyrstu kosningarnar, sem öll
þjóðin tðk þátt í. Þar var
ákveðið, að næsfcu 16 árin
skyldu íhaldsmenn og frjáls-
lyndir hafa forsetann til skipt
is, fjögur ár í senn. Skyldu
frjáislyndir fá þann fyirsta.
Forsetinn skal síðan mynda
stjórn með jafnmörgum ráð-
henrum úr báðum flokkum,
nema hermálaráðheirrann er
fcosinn af hemum sjlálfum.
Ekki fá aðrir en íhaldsmenn
og frjálslynddr að bjóða fram
til þjóðþingsins. Þetta stjórn-
kerfi hefur verið síðan.
— Hvernig hefur það gef-
izt?
— Fyrsti forsetinn eftir
hinu nýja fyrirkomulagi var
Lleras úr flokki frjálslyndra,
sem var við völd 1958—62.
Honum tókst sæmilega til, en
þó ekki sem skyldi, enda við
mörg og örðug vandamál að
glíma. Lleras hófst handa um
mikla viðreisn í landinu, en
þvi miður gat hann ekki ráð-
ið fram úr efnahagsmálunum.
Iðnvæðing hatfði hafizt í stjórn
arfcíð Rojasar, tekin upp vernd
arsfcefna gagnvart innlendri
framleiðslu og lögð áherzla
á vöruskiptaverzlun. Þessu
fylgdu margvíslegir örðug-
leikar, sem Lleras réð ekki
nógu vel við ,
Mannvíg og
viðgangur bandítta
í öðru lagi tókst honum
ekki að friða landið til fulls.
Á hinum miklu óaldartímum
og flokkadrátta skirrtust
menn ekki við að ganga milli
bols og höfuðs á andstæðing-
um sínum. T.d. var það svo,
þegar frjálslyndir náðu völd-
um í einhverju héraðinu, að
þeir gerðu íhaldsmönnum iíf-
ið óbærilegt, ráku þá upp af
jörðum sínum, skattlögðu þá
ofboðslega og hröktu í hví-
vetna. Sama saga gerðist í
héruðum, þar sem íhaldsmenn
náðu völdum, nema þar urðu
frjálslyndir fyriæ barðinu á
yfirvaldinu. Þetta hefur geng-
ið svona til um langan aldur,
og því mikið um rótgróið hat
ur milli ætta, eftir skiptingu
þeirra í stjómmálaflokka.
Þeir, sem undir urðu, lögðust
þá oft út á fjöll og skóga.
Gerðu þeir þaðan herhlaup
á andstæðinga síiia, vógu þá,
brenndiu bæi þeirra og unnu
skemmdarverk á opinberum
eignum. Var ekki að íurða,
þótt landinu þætti illa stjórn-
að á stundum og eignir þess
rýrnuðu. Smám saman komst
sá siður á, að flokkarnir
keyptu alls konar óþjóðalýð
og stigamenn til þess að
klekkja á andstæðingunum
og vega þá. Fengu bófaflokk-
ar þessir góðar greiðslur fyr-
ir ódæðisverk sín, svo að það
varð ,*,góður búsiness* að ganga
í lið með bandíttum. Gerð-
ust bandíttairnir smám sam-
an svo öflugir, að nú, þegar
stjómnnálaflokkarnir taka
höndum saman um að friða
landið, vakna þeir upp við
vondan diraum. Þeir ráða
nefnilega ekki við drauginn,
sem þeir vöktu upp. Hann
hafði vaxið þeim yfir höfuð.
Bandáttarnir hafa lagt undir
sig ágæt lönd og láta leppa
sína reka þar stórbúskap.
Bófamir vöndust því að „liÆa
Framh. á bls. 23