Morgunblaðið - 03.02.1963, Blaðsíða 13

Sunnudagur 3. feb’rúar 1963
MORCVTS BIÁÐ1Ð
13
Þakklátir Þórarni
eða de Gaulle?
' Engu (íslenzku blaSi hefux orð-
ið j afn lííðrætt uim Efnaíhagsbanda
lagið og Tímanum. Það er því
að 'vtowum, að iblaðið eigi eriitt
með að játa og sætta sig við, að
allt hafi erfiði þess verið unnið
tfyrir gýg. Þassa diagana lætur
Tíminn iþví ®vo eem málflutning
ur .hans sjálfis og afistaða Eram-
eóknar yfirleitt hafi fiorðað Xs-
lendingum frá ógæfu, er þeir nú
væru ella lentir í. Þessi skoðun
blaðsins lýsiir sér m.a. í ummæl-
lum cfiorystugreinar hinn 31, janú
ar sl., jþar sem eegir:
„X>að sést á 'því, sem nú er kom
ið íram, hve óhyggilegt það
hefði verið, ef íslendingar hefðu
sótt um fulia aðild að EBE, eins
og Sjáifistæðisflokkurinn vildi
sumarið 1961, eða um aukaaðild,
eins og Alþýðuflokikiurinn beitti
sér fyrir á síðastliðnum vetri. Ó-
hætt er að fullyrða, að það var
ekiki siízt einbeitt aifistaða Fram-
sók narílokksins, sem réði því að
hvorugt af þessu var gert. Fyrir
þetta eru nú áreiðanlega margir
þakklátir Framsóknarflokknum“.
í»assi ummæli verðia trauðlega
skilin á annain veg en þann, að
Tírninn rugli saman gerðum og
lálhrifum de Gaulles og gerðum
og álhrifium Framsóknarflokks-
Sns og þá einkum Þórarins Þór-
arinssonar. Hér sbal ekki farið
í neinn mannjöfinuð á milli þeirra
de Gaulles og Þórarins heldur
það eitt sagt, að þótt báðir séu
vafal|uust merkir menn, hvor á
eírau sviði, þlá er auðsætt, að
báðir lifia þeir í sínum hugar-
heimi, sem oft á lítið skylt við
xaunveruleikanm.
Allir jafn áhrifa-
lausir
Hvorki Þórarinn Þórarinsson,
nokkUr annar Framsóknarmað-
ur né neinn íslendingur yfirleitt
getur þakkað sjálfum sér eða
ttoennt, hvernig mú horfir um
Efnahagsbandalagið. Þar eiru að
verki aðrir, okkur íslendingum
miklu áhrifarikari. í einn stað
Ikemur hvað við hefðum gert
allt frá 'því, að ihiér hófust alvar
legar umræður um málið á miðju
éri 1961. Aðstaða okkar og ann-
arra mumdi vera nákvæmlega hin
sama og hún er í dag. Það er
fyrst og fremst de Gaulle, sem
að sinni 'hefur tekið af okkur ó-
imakið um allar ákvarðanir i
þessu efni.
Enginn veit enn, hvaða afleið
íngar hindrun de Gaulles á áð-
ild Breba kann að hafa. Allir
nema de Gaulle sjálfur og hans
nánustu vinir sýnast gera ráð fyr
ir, að afleiðingarnar verði í senn
víðtækiar og alvarlegar. Þamg-
að til iþær komia 'betur í ljós verð
um við íslendingar — eiins og
ýmsir okkur margfialt öflugri _
nauðugir, viljugir að bíða átekta
Fráleitt var að ætla að binda
Kig við á'kveðna afstöðu til banda
lagsins, á meðan samningar þéss
við Breba og þau riki, sem í fót
epor þeirra fylgdu, stóðu og með
öllu var óvíst, hver skilyrði þeim,
hvað þá okkur, yrðu sett.
Enn fjær sarnni vseri að binda
hendur sínar niú á meðan emginn
veit hvað framundan er um
etærð og eðli bandalagsins né þá
þróun sem efnahagssamvinnan í
heild kann að taka.
Til einskis unnið?
En er þá öll sú vinma, sem
®ögð hefur verið í að kianna
þetta mál til einskis? Já, að því
leyti, sem við mundum standa í
mákvæmltoga sömu sporum og
nú hvort sem við hefðum látið
málið okkur nokkru skipta eða
ekki. Á hinn bóginn verður því
ekki neitað, að bæði foirystumenn
og almenningur gera sér nú
miklu betur en áður grein fyrir
þeim vanda, sem við er að etja
og hvað við liggur, bæði fyrir
ekkur og aðra, að happasæl
lausn fáisL
son talaði á sínum tíma svo
sem harnn téldi heimildarákvæð-
in um aukaaðild okkur hagkvæm
ust. Nú reynir Tóminn að láta
þessar staðreyndir gleymast með
því að fullyrða, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi sumarið 1961
viljað sækja um fulla aðild og
isegir meira að segja, að í umræð-
unum í vetur hafi komið glöggt
fram, „að stjórnariLokkarnir hafi
verið eindregið fylgjandi því, að
ísland óskaði eftir aukaaðild að
EBE, þótt rikisstjórnin hafi tekið
tfram í skýrslu sinni, að því
myndu verða að fylgja samning-
ur um atvinnu- og atvinnurekstr
arréttindi útlendinga hér á
landi.“
Ályktun
Landsfundar
Að sjálfsögðu veit Framsóknar
flokkurinn jafn vel og stjórnar-
flokkarnir, að hvers konar við-
ræðum um tengsl við EBE, hvort
heldur aukaaðild eða tollá- og við
skiplasamninga, mundu fylgja
viðræður um atvinnu og atrvinnu-
réttindi útlendinga hér á landi
þegar af því, að hver aðiii um
sig ræður því hver efni hann tek-
l ur upp til umræðna. í því felst
REYKJAVÍKURBRÉF
, LAUGARDAGUR 2. febr.
við getum fengið aðgongileg
kjör.“
Málefnaþurrð
Framsóknar .
Framsókn hefur enn ekki tek-
izt að sýna fram á, í hverju hún
er ósammáia þeim skoðunuim,
sem þarna koma fram. Það er
heldiur ekki von, því að þarna eru
gerðir allir þeir fyrirvarar, sem
frekast er hægt að gera og at-
burðir síðustu vikna staðfesta
enn, að réttmætir voru. En af
hverju koma þá öll Tímaskrif-
'in, endalau'sar ræður á Alþingi
og ferðalög víðs vegar um landið
til þess að reyna að gera afsböðu
stjórnarinnar einmitt í þessu máli
toájtryggillega?.
Það er vegna þess, að 511 hin
kosningamáiin hafa orðið að engu
í höndurn Framsóknar. í öllu
því, sem reynslan hefur enn
skorið úr, hefur raunin orðið sú,
að ríkisstjórnin hefur haft rétt
fyrir sér en stjórnarandstæðingar
rangt. Það segir sína sögu að hug
leiða, hivorir minnast nú' oftar á
móðuharðindin, stjórnarsinnar
eða stjórnarandstæðingar. AUir
vita, að meira öfugmæli til lýs-
ingar á ástandi síðustu ára er
ekki finnanlegt. Þess vegna reyna
Framsóknarmenn nú að láta
gleymast, að það var Karl Kristj -
ánsson, sem á Aliþingi lét sér
fyrstur um munn fara þebta
snilliyrði. En stjórnarandstæðing
um verður því tíðræddara um
það, sem Framsóknarmenn kepp-
ast ákafar við að láta það gleym-
Og hvað sem um það er, þá
gat enginn rikisstjórn látið vera
að kynna sér og þjóðinni þetta
mál ,svo afdrifaríkt sem það
kann að verða fyrir okkur. Slíkri
könnun og kynningu verður að
halda áfram eftir þwí, sem at-
vik standa til hverju sinni. Ef
Framsóknarflokkurinn hefði ver-
ið í rikisstjórn, mundi hann aldr
ei hafa látið sér annað til hugar
koma. Tiiraunir Framsóknar til
þess að gera tortryggilegar nauð-
synlegar öryggisráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar, mega ekki og
munu efcki hafa nein áhrif á
gerðir ábyrgrar stjórnair.
Viðbrögð Svía og
Dana
f Sviþjóð hefur ríkt raunveru
leguir skoðanamunur milli
stærstu stjórnarandstöðuflokk-
anna og rikisstjórnarinnar um af-
stöðuna til Efnahagsbandalagsins.
Ríkisstjórnin hefur að vísu talið
Svíum lífsnauðsyn að tengjast
bandalaginu en vegna hlutleysis
landsins hafnað öðrum tengslum
en aukaaðild. Stærstu stjórnar-
andstöðuflokkarnir hafa hinsveg
ar áfellzt stjórnina fyrir þessa
stefnu og lagt til, að Svíair sæktu
um fulla aðild. Erlander forsætis
ráðherra Svía var í opinberri
heimsókn í París einmitt þegar
de Gaulle hélt sína margumtöl-
uðu ræðu hinn 14. janúar sl.
Helzta stjórnarandstöðublaðið
reyndi síður en svo að gera tor-
tryggilega heimsókn forsætis-
ráðherra landsins hjá de Gaulle
á þessum viðkvæma tíma. Þvert
á móti hrósaði það happi yfir
heimsókninni og gladdist yfir,
ef Svíum tækist, þegaæ mest á
lægi að koma skoðunum sínum
að við þann, sem tregastur væri.
Um svipað leyti átti eindreginn
andstæðingur Krags forsætis-
ráðherra Dana ekki nógu sterk
prð til þess að lýsa trausti and-
stæðinganna á honum í þessu
máli, sem meginhluti Dana telur
sig varða meira en nokkuð ann-
að. Þessi andstæðingur K,rags
fór fögrum orðum um vilja hans
og getu til þess að reyna að leiða
málið til lykta í samræmi við
hagismuni þjóðarheildarinnar og
þá ekki sízt bænda, sem flokkur
Krags er annars talinn heldur
andstæður, eða a.m.k. eiga lítil
ítök í. Það er einhuga þjóð, sem
stendur á bak við Krag og
Hækkerup, utanrikisráðherra,
þegar þeir þessa dagana eru að
ferðast, fyrst til Parísar og síðan
til Ixmdon, í því skýni oð afla
sér upplýsinga og tala máli þjóð-
ar sinnar.
Missa af kosninga-
málinu
Sinn er siður í landi hverju og
við íslendingar höfum þeim mun
skemur haft forræði máia okkar
en Svíar og Danir, að við getum
ekki með sanngirni krafizt sama
stjórnmálaþroska af okkur og
þeim. Fram hjá hinu verður
ekki komizt, að sá munur hlýtur
fynst og fremst að bitna á sjálf-
um okkur. Fullyrðing Tímans
um það, að Framsókn eigi ein-
hvern hlut að því, hvernig þess
um málhm er nú komið fyrir
abbeina de Gaulle, skýrist og
ekki af því, að Þórarinn Þórarins
son sé baldinn eömu mikil-
mennskiutilfinningu, „folie de
grandeur", sem de Goulle er bor
in á brýn, heldur rniklu fremur
af hinu, að Framsóknarbroddarn
ir geta ekki sætt sig við að missa
út úr höndunum það málið, sem
þeir ætluðu að gera að aðalkosn
ingamáli. Ekki vegna þess að
þeir væru efnislega ósamþykkir
rikisetjórninni þar í einu ein-
osta atriði, heldur af því, að
þeir töldu, að stjórnarflokkarnir
yrðu vegna ábyrgðar sinnar á
ríkisstjóminni að fara varlegar
í yfirlýsingum en Framsókn hugð
ist gera sem stjórnarandstæðing
ur.
SÍS vildi sækja um
fulla aðild og Ey-
steinn um auka-
aðild
Óvéfengt og óvléfenigjanílegt
er, að fulltrúi SÍS var á meðal
þeirra, sem á sumrinu 1961
töldu æskilegt fyrir fsland að
sækja um fulla aðild að banda
l'aginu — ekki vegna þess að
menn teldu skilyrðislausa aðild
koma til greina, heldur af hinu,
að menn hugsuðu þá, að eina ráð
ið til þess að fylgjast til hlítar
með því, er gerðist, og koma
rökum okkar á framfæri, væri
að taka upp slíkia samninga.
Einnig er óvéfengt og óvé-
fengjanlegt, að Eysteinn Jóns-
auðvitað ekki að slíkur saimning-
ur yrði gerður, ef í honuim væru
sett óaðgengileg skilyrði. Því
'hefur verið marglýst, af rí'kis-
stjórninni í heild og stjórnar-
flokkunum hvorum um sig, hver
heildarstefna þeirra er. Um þetta
saigði í ályktun Landsfundar Sjálf
stæðisflokksins í október 1961:
„Þjóðir Vestur-Evrópu, sem ís-
lendingar haf a frá fiarnu fori haft
mest og bezt viðskipti við, efla nú
mjög samvinnu sína í efnahags-
málum, og er fslandi brýn nauð-
syn á að slitna ekki úr tengslum
við þá þróun. Þess vegna ber að
leitast við að tryggja aðild okkar
að Efnahagsbandalagi Evrópu,
án þess að undirgangast samn-
ingsákvæði, sem hér geta með
engu móti átt við“.
Meta eftir fram-
vindunni
Samþykkt Landsfundar var á-
vöxtur þeirrar skoðunar, sem
fram kom í setningarræðu Bjarna
Benediktssonar, en þá gegndi
hann starii forsætisráðherra og
lýsti því einnig stefnu stjórnar-
innar í málinu. Hann sagði m.a.:
„í Rómarsamningnuim, stofn-
skiá bandalagsins, eru ýmis á-
kvæði, sem eru skynsamleg frá
sjónarmiði þeirra þjóða, sem búa
í þéttbýlum, ful'lnýttum löndum,
en skapa mikinn vanda fyrir fá-
menna þjóð, sem lifir í stóru, lítt
nýttu iandi. Af þeim sökum getur
skilyrðislaus aðild fslands að
þes«u bandalagi ekki komið til
mála. Og hætt er við að skilyrð-
in vverði svo mörg og skapi slík
fordæmi, að aðrir aðilar eigi eri-
itt með að una þeim.
Hér ríður mjög á að rétt sé á
haldið og aflað sé s'kilnings á sér-
stöðu okkar þannig að við kom-
umst í eitthvað það samstari eða
samband við þetta bandalag, að
hagsmunir okkar verði ekki fyrir
borð bornir. Enn er of snemmt að
segja með hverjum hætti þetta
verður bezt gert, m.a.s. hvort það
er yfirleitt framkvæmanlegt. Til
þess að það verði kannað, verður
vafalaust fyrr eða síðar, þegar
tímabært þykir, að taka upp
samninga við bandalagið. Vil ég
um það segja það eitt, að jafn
fráleitt væri að hafna umleitun-
um fyrirfram eins og að fullyrða,
að þær muni leiða til aðgengilegr
ar lausnar. Hyggilegast verður að
fylgjast náið með athugunum og
samnirugum annarra og meta eftir
framvindu þeirra, hvenær tímia-
bæirt sé að kanna til úrslita, hvort
ast.
Svipað er um atvinnuleysið,
sem Sigurvin Einarsson fullyrti í
fyrstu eldbúsumræðunum við nú
verandi ríkisstjórn, að mundi birt
ast í minnkandi eftirvinnu eða
algjöru afnámi hennar. Þá var
talið dauðasök, ef svo skyldi
reynast. Nú þmstagast stjórnar-
andstæðingur á vinnuþrælkun, af
því þeir geta ekki neitað, að blóm
legra atvinnulíf hefur aldrei ver-
ið á landi hér en nú, enda almenn
ingur aldrei átt við betri kjör að
búa.
Landhelgin
Loks er það landhelgin. Lengi
gengu stjórnarandstæðingar um
og fullyrtu, að ríkisstjórnin ætl-
aði að svikja í landhelgismálinu.
Stóryrðaflaumurinn varð strax
minni en þó ærinn, þegar fyrir
hér um bil tveimur árum var lagð
ur fyrir Aiþingi, samningurinn
til sátta í deilunni við Breta.
Sannleikurinn er sá, að þegar við
lestur samningsins kom á flesta
florystumenn stjóranarandstæð-
inga. Ekki vegna þess að
samnin@uri.nn væri evo slæm-
ur, heldur af því, að þeir
skildu, að hann var mun
betri en nokfeur hafði getað búizt
Við. Vonbrigðin og ofstækið trufl
aði raunar suma forystuimennina
svo í rírninu, að þeir þóttust ekki
skilja hvað í samningnum fælist.
Almenningur tók samningnum
strax í upphafi mun betur en
forystumenn stjórnarandstæð-
inga. Það var einangrunin sem
fylgdi veikindum Eysteins Jóns-
sonar, er lýsti sér í því, að hann
espaði sig til að senda úr rúmi
sínu hvatningu til allsherjar bar-
áttu gegn hinum heillavænlega
samningL
En ofstækið hefnir sín oft. Ey-
steinn, sem þá hélt að verið væri
að glata landhelginni, hefur nú
orðið ekki önnur ráð til að þakka
velsæld um land allt heldur en
að telja núverandi landhelgi vera
orsök hennar. En hvernig má það
vera, að stjórnin hafi svikið í
1 and'helgismá 1 inu og glatað land-
helginni fyrir tveimur árum, en
samt dugi hin glataða landhelgi
til að eyða öllum „samdráttar“-
og „móðuharðinda“-áformum
hinnar vondu ríkisstjórnar?
Allur er málflutningur stjórn-
arandstæðinga svo ósamkvæmur
sjálfum sér og vandræðalegur, að
skiljanlegt er, að þeir, og þá
ekki sízt hin hugkvæma Fram-
sókn, reyni að leita að einhverju
kosningaefnL þar sem reynslan
hafi ekki nú þegar afsannað all-
an málflutning þeirra.