Morgunblaðið - 12.02.1963, Blaðsíða 6

6
MORCUWBT. 4 Ð1Ð
Þriðjudagur 12. febrúar 1963
— Varðarfundurirm
Framhald af bls. 1.
lega sitt helzta ráðið að taka
tœkni og vísindi í þjónustu fram
leiðslu- atvinnuveganna, þ.e.
byggja framleiðsluaukningu á
jþekkingu. Til séu í veröldinni
(þjóðiönd, sem ráði yfir slíkum
áþreifanlegum veraldargæðum,
svo sem olíu, að sala hennar gæti
skapað nægileg verðmæti til j
þess að grundvalla fjölbreytt |
ffnennind r'þjóðiiékig á. Land ;
okkar sþ ekki í röð þeirra. Land
okkar sé að vísu auðugra en
margur hafi haldið, en eðli þeirra j
auðæfa sé með þeim hætti að ,
beita verði flókinni tækni og I
mikiu fjármagni til þess að hag
nýta þau.
Til væru líka þau lönd, sém
ekki ráða yfir teljandi náttúru- j
auðæfum. Nefndi framsögumað.
ur sem dæmi Danmörku og Sviss
land. Þrátt fyrir sfcort á náttúru
auðæfum í Svisslandi, séu Sviss J
lendingar í röð mestu menning-|
ai'þjóða, búi við einn bezta efna J
hag allra þjóða og séu taldir í,
tfremstu röð á sviði iðnaðar. Rann
sókn á. grundvelli efnahagsaf-
komu þeirra sýni Ijóslega, að
þeir byggi afkomu síin<a á þekk-
ingu, þ.e. tækniþekkingu og al-
mennri þekkingu. Svisslending-
ar flytji t.d. inn stál frá öðrum
löndum og af þekkingu og bug-
vitsemd breyti þeir síðan hinum
hráá málmi í vélar, úr, hárfín
mælitæki og ótal margt annað.
l>að fjármagn, sem síðan fæst
fyrir þessi verðmæti, verði grund
völlur margháttaðs menningar-
lífs.
Við stöndum að ýmsu leyti bet
ur að vígi en Danir í þessum efn
um, sagði ræðumaður. Þeir hafi
t.d. ekki orkugjafa eins og fall-
vötn og jarðhita. Engu að síðuir
búi þeir við góðan þjóðarhag,
er byggist nú orðið að verulegu
leyti á iðnaði. Þeir flytji út þekk
ingu, ef svo mætti segja.
Þessar þjóðir eiga það sameig-
inlegt að hafa áratugum saman
af alefli lagt rækt við tækni-
kennslu, ranrxsóknir og vísinda-
starfsemi og eru nú að skera upp
arðinn af þeirri viturlegu við-
leitni.
Svipuðu máli hlyti að gilda
um íslendinga í þessum efnum.
Elfnahaigsleg alcoma og fram-
farir á ístandi hljóti fyrst og
fremst að byggjast á aukinni
þekkingu, og þá sér í lagi á auk
inni tækniþekkingu. Án slíkrar
þekkingar geti þjóðin ekki vænzt
þess að geta búið við yaranlegar
kjarabætur. Þær geti aldrei á
öðru byggzt en aukinni fram-
leiðslu, betri framleiðslu og víð-
tækari framieiðslu.
Skipulag tæknifræðslu bágborið
Aukning tæknimenntunar í
landinu væri mjög mikilvægt
mál, og mætti ekki dragast að
vinda bráðan bug að því að efla
tæknifræðsluna af stórhug og
víðsýni. Kennsla í tæknilegum
efnurn væri nú mjög lítil í tand
inu og skipulag hennar bágborið
Segja mætti, að aðalgrundvöltur
þeirrar fræðslu væri iðnskólarn
iir í landinu. í þá skóla komizt
þeir nemendur, sem lokið hafi
skyldunámi og standist inntöku
próf. Aðalreglain eigi að vera sú,
að nemandi bafi lokið miðskóla
prófi. í reyndinni ráði skólarnir
ekki öllu um það, hvaða kröfur
skuli gera um undirbúnings-
i menntun, því að iðnmeistararn
ir taki iðnnemana til náms og
geri við þá námssamninga.
Xþessum efnum væri enn við
loðandi leifar hins miðaldalega
„gilda“-(fyrirkamuLags. Vísit
þurfti iðnemar verklega þjálfun,
en stefna beri að því, að verk-
þjálfunin fari að mestu eða öllu
leyti fram í iðnskólanum sjálf-
um. Kvað ræðumaður mikla
þörf á gagngerðri endurskoðun á
skipan iðnfræðslunnar, þ.á.m. sé
æskilegt að samræma iðnskóla-
menntunina í landinu, leggja nið
ur hina mörgu og ófullkomnu
iðnskóla, en stofna í staðinn fáa
og fullkomna skóla.
Ný lög væntanleg.
Þá gerði ræðumaður nokkra
grein fyrir störfum nefndar þeirr
ar, sem ríkisstjórnin hefur skipað
til þess að semja frv. til laga um
stofnun tækniskóla á Islandi, en
Ásgeir Pétursson var skipaður
formaður nefndarinnar, er hann
var deildarstjóri í menntamála-
ráðuneytinu, en aðrir nefndar-
menn eru Finnbogi R. Þorvalds-
son, frv prófessor í verkíræði-
deild háskólans og Gunnar
Rjarnason ,skólastjóri Vélskól-
ans. Nefndin hefði ekki enn lok
ið störfum, en myndi væntan-
legia skila áliti mjög bráðlega. En
væntanlega yrði samkomulag um
að leggja til við ríkisstjórn og
Aliþingi, að hér á landi yrði kom
ið upp tækniskóla, er með tíman
um samsvaraði þeim skólum, er
á Norðurlöndum nefnast „Tekn
ika“, en brautskráðir nemendur
frá þeim nefndust iðnfræðingar
eða tæknifræðingar er væri sér
stök „ingeniör“-g.ráða. Þá yrði
væntanlega unnt að afla sér
skemmri tæknimenntunar í skól
anum, t.d. myndi vera heppilegt
að Vélskólinn yrði innlimaður í
skólann. — Skortur á vélstjórum
væri orðinn mjög alvarlegur í
landinu og stæði sá skortur at-
I ywMWflijiAwr*? mywniwnw.-%w.vw.<x.. w>v- //,
Asgeir Pétursson
vinnulífinu béinLínis fyrir þrif-
um, þar sem mikil verðmæti
færu m.a. árlega í súginn vegna
ónógrar þekkingair lítt faglærðra
eða ófaglærðra manna, er í æ vax
anidi mæli önnuðust stjórn og eft
irlit með hinurn dýra og vand-
meðifairna vélkosti landsmanna
En á sama tíma færi aðsókn að
Vélskólanum minnkandi. Þyrfti
að rýmka til muna inntökuskil
yrði í skólann, án þess að rýra
kröfurnar.
Stefnt myndi í byrjun að því
að koma hér á fót fyrrihluta-
rvámi í tæknifræðum, en síðan
gefa mönnium kost á því að nema
sérgreinar, svo 9em byggingar-
fræði, vélfræði, reksturs- /(fram-
leíðni)- tækni, raiffræði, fiskiðn-
fræði o.s.frv.
Þá veik ræðumaður að því, að
til skamms tíma hefðu verið
skiptacr skoðianir um, hvort slika
menntun ætti að freista að veita
hér innaniands, eða sækja hana
að öllu leyti til útlanda eins og
tíðkazt hefði fram að þessu. Væri
nú 9vo komið, að enginn teljandi
ágreiningur væri um að flytja
tæknikennsluna að mestu inn £
Landið, eftir því sem un,nt reynd
ist Mörg rök hnigi að því að
flytja sliíika kennslu inn í larxd-
ið.
Þá sagði ræðumaðuT:
„læitað hefur verið upplýsinga
um þörf þjóðfélagsins á iðnfræð
ingum, bæði hérlendis og á hin-
um Norðurlöndunum. Virðist
framboð og eftirspum eftir iðn-
flræðímg/um (á N ocðuir lötndum
benda til þess, að hæfilegar hlut
fallstölur þeirra miðað við fólks
fjölda, hafi verið 4 iðnfræðingar
á þúsund íbúa á móti 2 verkfræð
inigum á hvert þúsund. Verður að
telja Mklegt, að þetta hlutfall
breytist í framtíðinni þannig að
eðlilegt hlutfaLl verði 1 verkfræð
ingur á móti 3 eða 4 iðnfræðing
um.
Samkvæmt upplýsingum frá
Verkfræðingafélagi íslands eru
íhkrtfaLiistc /ur iæknimenntaðira
manna nú, miðað við fólksfjölda
á íslandi, 0,5 0/00 iðnfræðingar,
en 1,4 0/00 verkfræðingar. I>ess
ar tölur sýna, svo að ekki verður
um villzt, að íslenzkir atvinnu-
vegir eru mjög vanbúnir að
tæknimenntuðum mönnum, eink
um þó iðnfræðingum.
Norðurlandaþjóðirnar hafa síð
astUðna tvo árabugi lagt á það
megináherzlu að auka og endur
bæta tæknimenntun, eins og sagt
var. En við Islendingar höfum
hér orðið á eftir og drögumst æ
meira afturúr á sviði þessu. Norð
menn hafa í dag hlútíallslega
átta sinnum fleiri iðnfræðinga en
íslendingar. Þó hafa Norðmenn
enga sérstöðu í þessum efnum
rneðal nágrannaþjóða olflkax.
Sjálfir telja Norðmenn sig á byrj
urrarstigi á sviði tæknimenntun
ar, borið saman við Svia. Þeir
hafa því sett sér það takmark og
gert ráðstafanir til þess, að árleg
viðbót iðnfræðinga verði 0,5 0/00
af norsku þjóðinni. Svarar það
m 'Lífshættulegur vegur
Við birtum í dag tvö bréf,
sem bæði varða umferð og um-
gengnismenningu. Bréfin skýra
sig sjálf. Væntir Velvakandi
þess að þeir sem til er talað í
bréfunum taki vel þeim ábend-
ingum, sem þarna koma fram.
„Herra Velvakandi!
En hvað það er gott að sjá
framfarir eins og uppsetningu
götuvitanna á horni Löngu-
hlíðar og Miklúbrautar. Það
er stórhættulegt horn. En það
var nú ekki það sem ég ætlaði
að ræða um, ég bý nefnilega
ekki í Rvík, ég er búsett í Kópa
vogi vestan megin en börnin
þurfa að sækja skóla austan
megin og það er alveg voða-
legt fyrir börnin að þurfa að
fara í það minnsta tvísvar á
dag (Gagnfræðaskólabörn og
bamaskólar í leikfimi) yfir
þessa miklu umferðarbraut. Ég
gæti trúað að þetta væri mesta
umferðargata landsins fyrir ut-
an miðbæinn. Þarna er enginn
til að fylgjast með börnunum,
enda varð þarna voðalegt slys
núna nýverið, þegar Hildur
Ólafsdóttir fórst þar. Hvað
þarf mikið að koma fyrir til
þess að eitthvað raunhæft verði
gert í þessum málum. Það er
talað og talað. Það á að setja
upp undirgöng, brýr og ég veit
ekki hvað og hvað, en hvers
vegna má ekki setja til að
byrja með einfalda götuvita til
að auðvelda gangandi að kom-
astast ferða sinna svona nokk-
urn veginn örugglega yfir göt-
una. Það er svæðið neðan frá
Blómaskála og út að Kópavogs-
braut, sem um er að ræða og
er hættulegast. Og svo að lok-
um: Hver hefur með þessi
mál að gera? Er það vega-
málastjóri eða bæjarstjórn
Kópavogs? Eg vona að þetta
vandræðaástand verði ekki
saltað þar til fleiri slys hljót-
ast af.
Móðir.“
[+j Háttprýði í
strætisvögnum
„Góði Velvakandi!
Enginn mótmælir því, að um-
ferðarreglur séu nauðsynleg-
ar. Vaxandi fjölmenni og tækja
notkun gera æ óhjákvæmilegra
að hlýða þeim. Strætisvagna-
flutningar eru orðnir geysi-
miklir hér í borg. Þykir sjálf-
sagt að gera sem flest og mest
til þess að liðka þá umferð. —
Mikil bót var að því, þegar á-
kveðið var, að gefa aldrei til
baka af fargjaldi. Sjá nú víst
flestir kosti þeirrar tilhögunar,
þótt sumir bölvuðu henni í
fyrstu. Annað fyrirmæli og jafn
þarft hinu, er hins vegar fót-
um troðið af fjölda farþega.
Það er sú regla að ganga inn
að framan og út að aftan. Fólk,
sem fer daglega með vögnun-
um, sér þess oft dæmi. Menn
stilla sér upp við framdyrnar
og vaða út, þegar opnað er, og
hrekja þá til baka, sem hafa
hætt sér upp í fyrsta þrepið,
án þess að athuga hvort árásar
væri von úr vagninum. Mér
hefur plöskrað hvað fólkið,
sem úti bíður hvernig sem viðr-
ar er meinlaust eða kurteist,
sem sumir kalla, að andmæla
þessu ekki. Ég álít, að þessi
dyraregla sé sjálfsögð og eigi
því að framfylgja henni.
Hefi ég tekið upp þann sið
að gera það jafnán, þótt ég hafi
verri aðstöðu en það ágæta
til þess, að við íslendingar út-
skrifum 90 iðnfræðinga á ári,
miðað við íbúaifjöLda landsins i
dag.
Norðmenn gera ráð fyrir, að
um 1970 verði hlutfaUstaia
norskra iðnfræðinga komin í
7 0/00. Ef við gsetum náð svipuð
um árangri, þá ættu íslenzkiir
iðnfræðingar að verða um 1500
að tölu á árinu 1970. Hér á landi
eru nú einungis um 100 iðnfræð
ingair, og tiltölulega fáir ungiir
menn eru við iðnfræðinám erlend
is. Er ljóst, að þótt við kæmum
tækniskólanum skjótlega í gagn
ið, og legðum allt kapp á að
hraða framkvæmdum, gætum
við ekki vænzt þess að standa
Norðurlandaþjóðum jafnfætis um
fjölda iðnfræðinga fyrr en eftir
árið 1980, og þó líklega ekki fyrr
en undir næstu aldamót.
Þar sem það verður hlutverk
tækniskólans að mennta starfs-
fólk fyrir atvinnuvegi allrar þjóð
arinnar og ráðgert er, að einung
ir einn skóli verði stofnaður fyr
ir æskumenn hvaðanæva af land
inu ,verðuir að telja eðlilegt, að
ríkissjóður greiði allari kostnað
við stofnun og rekstuir skólans.
Til athugunar ksemi að leggja
einihvern hluta reksturskostnað
arins á það sveitarfélaig, þar sem
skólinn verður staðsettur. Ea
telja verður, að með því móti
væri lagt á það sveitarféLag að
rækja skyldur ,sem ekki sam-
rýmast gildandi sveitarstjórnar
lögum, enda hefur það sveitarfé-
lag, sem í hlut á, enga sérstaka
tekjustofna umfraim önnur sveit-
arfélög, sem réttlættu slíkt. Á
hinn bóginn er athugan.] i, að
aðarir opinberir sjóðir en ríkrs-
sjóður, sem starfræktir eru fyrir
landið aLlt, taki þátt í stofnkostn
aði skólans. Þá er og athugandi
hvort fyrirgreiðsla við stofnun
tækniskótans fengist frá ein-
hverri þeirra alþjóðastofnun, sem
ísLand er aðili að.“
fólk, sem ryðst yfir mig í dyr-
unum. Kvöldið 2. febrúar geng
ég sem oftar upp á þrepið þeg-
ar dyrnar opnast. Maður, sem
kom æðandi lengst aftan úr
vagni, ætlaði ekki að láta sig,
en ég lét engan bilbug á mér
finna og hörfaði sá aftur úr.
Hófst þá Ramakvein í vagnin-
um, einkum hafði aldraður
burgeis orð á því, að frekia
gæti verið of mikil. Hefur mér
oftar virzt, sem það fólk þætti
frekt, sem ekki sættir sig þegj-
andi við allar ýfirstroðslur. Ég
býst ekki við að eignast bíl í
elli minni og verð því að fara
með strætisvögnum, og mun
einnig hér eftir ganga hiklaust
inn um framdyr, þótt það afli
mér óvinsælda. Satt er það að
stundum er þröng svo mikil i
vögnum að þeir fremstu eiga
illt með að komast aftur eftir.
Tel ég þá ekki eftir mér að
segja við þá, sem úti bíða: Má
ég skjótast út?, ef þrengsM eru
svo mikil að báðir aðilar kom-
ast tæplega fyrir.
Svo frek er ég þó ekkl, að ég
vaði ofan á fólk án þess að
biðja afsökunar.
Ég hef ekki kynnt mér hvern
ig siðalærdómur strætisvagna-
stjóra er samansettur. Flestir
láta afskiptalaust, þótt fólk
ryðjist ofan á aðra í framdyr-
unum. Hins vegar bað ég ný-
lega bílstjóra einn, þegar
margt var að fara út að aftan
og enginn beið úti, að hleypa
mér út um framdyr. Svaraði
hann drembilega, að nóg væri
að opna einar dyr. Var þetta
satt að vísu, en mér datt í hug
að hann hlyti að lesa sinn
„Codex ethicus“ einhvern veg-
inn öðru visi en aðrir bílstjór-
ar. Að fráteknum þessum leiða
sið, sem ég nefndi, eru farþeg-
ar yfirleitt liprir og greiðvikn-
ir. Þetta stafar vafalaust frek-
ar af hugsunarleysi og ávana
en löngun til að gera öðrum
óþægindi. Þetta kæmist þvi
fljótlega í gott horf, ef allir
hlutaðeigendur tækju höndum
saman.
Þórunn Guðmundsdóttir.**