Morgunblaðið - 26.11.1963, Blaðsíða 6
6
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjiícfagur 26. nóv. 1963
Sextugur í dag:
Thor Thors sendiherra
Xhor Xhors.
TUTTUGASTA öldin, öld tveggja
heimsstyrjalda og takmarka-
lausra íórna, er jafnframt öld
mikilla framfara og víð-
tækrar alþjóðasamvinnu til að
draga úr ófriðarhættu, örbirgð og
skorti. íslendingar hafa borið
gæfu til að taka þátt í þessari
samvinnu á mörgum sviðum,
ekki sízt hjá Sameinuðu þjóðun-
um. En aðalfulltrúi fslands þar
frá upphafi, Thor Thors sendi-
herra, er sextugur í dag.
Thor var strax í æsku afbragð
jafnaldra sinna. Á námsárunum
komu I ljós óvenju skarpar gáf-
ur, harðfengi og dugnaður. AU-
ur námsferill hans var hinn
glæsilegasti. Einkunn Thors á
stúdentsprófi var sú hæsta árið
1922. Hann lauk lögfræðiprófi
eftir þrjú og hálft ár með bezta
vitnisburði, sem þá hafði verið
gefinn í lagadeild háskólans.
Að loknu námi hér heima
fór Thor utan og nam hagfræði
í Cambridge og París.
Thor lét félagsmál í skóla mjög
til sín taka. Kjörinn var hann
m.a. forseti Framtíðarinnar, hins
gamalfræga málfundafélags
Menntaskólans í Reykjavík. For-
maður stúdéntaráðs Háskólans
var hann á öðru námsári sínu í
skólanum.
Snemma hóf Thor Thors þátt-
töku í stjórnmálum. Hann var
formaður Heimdallar, félags
ungra Sjálfstæðismanna í Reykja
vík 1931. Markaði hann þá þeg-
ar djúp spor í sögu ungra Sjálf-
stæðismanna með forgöngu sinni
um setningu stefnuskrár Heim-
dallar frá því ári. Sýndi hann þá
glögglega frjálslyndi sitt og óbil-
ugt hugrekki til að marka nýja
stefnu og berjast fyrir nýjum
hugsjónum.
Réttlætiskennd hans kom strax
fram í því þegar hann hóf bar-
áttu fyrir breytingum á kjör-
dæmaskipuninni með grein í
tímaritinu Vöku. — Rakti
hann þar með skýrum rökum
ágalla hins úrelta skipulags og
lagði fram ákveðnar tillögur til
þess að tryggja það, að Alþingi
væri sem réttust mynd af þjóð-
ar viljanum. Sú nýja kjördæma-
skipun, sem lögfest var 1959,
nokkur stór kjördæmi með hlut-
bundnum kosningum, var að
meginstéfnu í samræmi við til-
lögur Thors tuttugu árum áður.
Er þetta mál skýr vitnisburður
um framsýni hans.
Thor var kosinn þingmaður
Snæfellinga 1933 og gegndi því
starfi til 1941, en þá var hann
búsettur orðinn í Bandaríkjun-
um. f kjördærrti sínu náut hann
trausts, virðingar og vinsælda,
svo að af bar.
Á Alþingi var hann traustur
talsmaður frjálslyndis, framfara
og mannréttinda. Beitti hann sér
fyrir mörgum framfaramálum
kjördæmis síns og m.a. var hann
einn af aðalhvatamönnum þess að
sett var 1938 vinnulöggjöf á fs-
landi, en það mál hafði hann
kynnt sér ofan í kjölinn og flutt
frumvörp um það.
í byfjun síðari heinasstyrjaldar
urðu íslendingar með skyndingu
að takast á hendur stjórn utan-
ríkismála sinna. Það var þá gæfa
íslands að eiga völ úrvalsmanna
eins og Thor Thors, sem leystu
með prýði erfið verkefni. Hann
var aðalræðismaður íslendinga í
New York í byrjun stríðsins og
síðar sendiherra í Washington.
Auk starfa sem sendiherra ís-
lands í Bandaríkjunum í 22 ár,
hefir Thor gegnt sendiherrastörf-
um í mörgum öðrum löndum
vestan hafs. Hann hefur verið
fulltrúi landsins á fjölmörgum
alþjóðaráðstefnum. Frá því að
ísland gerðist aðili að samtökum
Sameinuðu þjóðanna, hefur
hann verið aðalfulltrúi landsins
þar og formaður sendinefnda ís-
lands á Allsherjarþinginu.
Á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna hefur Thor notið margvís-
legs trúnaðar. Hann var fram-
sögumaður stjórnmálanefndar-
innar árin 1950—1953 og formað-
ur hinnar pólitísku nefndar 1954,
form. kjörbréfanefndar árin 1958
og 1961 og einn af varaforset-
um Allsherjarþingsins á síðast-
liðnu hausti.
Starf Sameinuðu þjóðanna
hefir átt huga Thors einlægan,
því að hugsjónir þeirra eru hon-
um hjartfólgnar, hugsjónir um
frið, jafnrétti og frelsi manna og
þjóða og útrýmingu hungurs og
sjúkdóma meðal vanþróaðra og
þjakaðra þjóða.
Þegar Thor flytur ræður, hvort
sem er í ræðustóli Sameinuðu
þjóðanna, á Alþingi eða öðrum
mannfundum, fer það ekki milli
mála, að þar er mikill ræðumað-
ur á ferð, rökfastur, málsnjall,
sterkur. Og um það getur enginn
efast, að hugur fylgir máli. Róm-
urinn karlmannlegur, rökin skýr,
málið fagurt og sannfæringin býr
Steindór Björnsson frá Gröf
skrifar:
12. sept. 1963.
„Velvakandi góður!
Vilt þú ekki gera svo vel
að birta eftirfarandi fyrir mig?
Ég geri ráð fyrir að hvergi
komi það að betra gagni held-
ur en hjá þér, því svo virðist
sem flest allir, sem líta í blað-
ið lesi einmitt greinar þær og
bréf, er þú birtir.
Með fyrirfram þökk.
Ég var alveg núna að gá að
kvæði í „Ljóðmæli eftir Stein-
grím Thorsteinsson“.
Annað eintakið, sem ég á af
ljóðum Steingríms og tók nú
fram, er önnur útgáfa, prent-
að í Kaupmannahöfn 1893 á
kostnað Gyldendals bókaverzl-
unar. Bók þessi er í gráu, vél-
gerðu bandi, eins og gerðust
þá og gerðist enn töluvert fram
yfir síðustu aldamót; gyllað
á fram-hlið.
Er ég nú lokaði bókinni og
ætlaði að láta hana aftur upp
í skápinn varð mér í fyrsta
að baki.
Auk mikilvægra og árang-
ursríkra starfa fyrir íslenzka rík-
ið er alkunnug hjálpfýsi og greið
vikni Thors sendherra við alla þá
sem til hans leita. Sú að-
stoð, sem hann hefur um
árin veitt mönnum og málefnum,
verður seint metin til fulls. En
höfðingsskapur, greiðasemi og
gestrisni eru sterkir þættir í fari
hans.
Thor er kvæntur glæsilegri og
góðri konu, Ágústu Ingólfsdóttur
héraðslæknis Gíslasonar. Þau
eignuðust þrjú mannvænleg og
myndarleg börn, tvo syni, þá Ing-
ólf og Thor, sem báðir eru bú-
settir vestra, og Margréti, sem
þau misstu fyrir nokkrum árum
á bezta aldri og var öllum harm-
dauði.
Hugheilar heillaóskir fljúga
yfir hafið til Ágústu og Thors á
þessum merkisdegi. Minningar
um trausta vináttu og drengskap
ber þar ofar öllu.
Gunnar Thoroddsen
Afmæliskveðja
Á sextugsafmæli vinar míns,
Thor Thors sendiherra í Was-
hington, vil ég fyrir hönd okkar
Snæfellinga þakka honum mikil
og góð störf hans, sem þingmanns
Snæfellinga á árunum 1933 til
1941. Kynni Snæfellinga af Thor
voru með miklum ágætum, á
meðan hann dvaldi hérlendis. Á
námsárunum dvaldi hann oft á
sumrin í Bjarnarhöfn í Helga-
fellssveit og kynntist þá mörg-
um Snæfellingum — og þau
kynni urðu þó enn nánari, eftir
að hann var kosinn þingmaður
okkar gamla kjördæmis. Það er
ekki að undra, þó Thor yrði vel
sinni litið aftan á hana, og sé
þá að neðan til á afturspjaldið
er sett með bókbindara-gyll-
ingu (sem farið er mjög að
dofna ásamt bletta-skemmdum
er kápan hefur orðið fyrir):
Til Hrefnu frá töntu.
Bók þessa hef ég keypt —
og skrifað það á hana — í ein-
hverri fornbókasölu 26. nóv.
1958. Og sama dag keypt líka
eitt eintak af fjórðu útgáfu
(Sigurðar Kristjánssonar, Rvk.
1925) — óbundið — einnig í
fornbókasölu.
Líklegt þykir mér að ég hafi
rekizt á annarrar útgáfu ein-
takið seinna en hitt og (þar
sem ég í þetta sinni hef haft
„aura-ráð“, þá keypt það af
tryggð). Því að fyrir mörgum
áratugum átti ég eintak af
þessari úgáfu í sams konar
bandi, en bláleitt — að mig
minnir. — Sú bók hvarf mér,
eins og margar fleiri og sá ég
mikið eftir henni.
Nú ef Hrefna sú, er átti frá
töntu bók þá, sem nú hefur
til vina. Hið ánægjulega heimili
hans hér i höfuðstaðnum, glæsi-
leg eiginkona og börn, var yndi
allra vina og gesta þeirra hjóna
lent hjá mér, sér þessa frá-
sögn mína og hefur hug á að
endur-heimta bókina, þá bið
ég hana að tala við mig (sími
13687).
★
Þar sem ég hef hér fengið
tilefnið að nefna bókamissi við
að lána þær, nota ég það til að
geta þess að ég hef (á löngu
árabili) tapað t.d. 3 eintökum
af ljóðabókinni: „Kvistir“ eftir
Sigurð Júl. Jóhannesson, er
bróðir hans Jóhannes gaf út
hér í Rvk. um, 1910. Síðasta
eintakið, í rauðu bindi, léði
ég í vetur, er leið og líklega
um leið aðra ófáanlega Ijóða-
bók. Báðar rækilega merktar.
Bezt gæti ég trúað að ég hafi
— í öllum tilfellunum — boð-
ið unglingum að fá bækúrnar
og lesa þær. En svo hafði hlut-
aðeigendur gleymt því lengi að
skila bókunum og loks ekki
komið sér til þess.
Á þennan hátt hef ég tapað
fleiri bókum og ýmsu fleiru
dýrmætu.
að sækja heim. Þakka ég þeim
hjónum fyrir hönd konu minnar
og mín — og raunar einnig fyrir
Framh. á bls. 20
Þannig man ég að fyrir ná-
lægt 11-12 árum fékk ég í
hendur ágætri telpu sem ég
treysi vel, — hún þá líklega
um 15 ára gömul — gott safn
er ég átti af barna-leikritum
og bað hana að lesa þau yfir
óg reyna svo að fá einhverja fé-
laga okkar (ég taldi hana vel
til foringja fallna) til að leika
það, er hún veldi. — Mig minn
ir að telpan héti Sigríður
Erna.
Þegar ég svo löngu síðar
rakst á, að safnið var ekki á
sínum stað, þá var ég búinn
að týna telpunni og heimilis-
fangi hennar.
•
Mikið gerði sérhver sá vel,
er gæti komið svona týndum
eignum mínum eða annarra til
skila.
Ég fyrir mitt leyti skyldi
þakka það afar vel og greiða
fyrir það eftir beztu getu. Geri
fastlega ráð fyrir að aðrir
mundu gera það sama.
Skila-gleymskuna, — ekki
sízt þar sem börn og unglingar
eiga í hlut — fyrirgef ég; hún
er svo blátt áfram mannleg
þótt ekki komí hún vel við
þá, sem fyrir missinum verða,
Reykjavík 12. sept. 1963.
Steindór Björnsson
frá Gröf“.