Morgunblaðið - 09.02.1964, Qupperneq 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
!
Sunriudagur 9. fe'br. 1964
Hannes Hafstein og
Benedikt Sveinsson
— Lítil ábending
EKKI skal ég blanda mér í
deilur um bók Kristjáns Alberts-
sonar um Hannes Hafstein.
En dr. Benjamín Eiríksson
hafir skrifað mjög langa grein
um þessa bók í Morgunblaðið.
Mun það vera ítrekun á mál-
flutningi á stúdentafundi. Þetta
gefur tilefni til þess að víkja að
einu atriði aðeins, sem ekki má
kyrrt liggja.
f grein dr. Benjamíns, sem
hann kallar „ófullkomin sagn-
ritun“, skrifar hann langan kafla
um Benedikt Sveinsson, sýslu-
mann. Telur, að Kristján Alberts
son fari skilningslausum hönd-
um um hann í æfisögu Hannes-
ar. Kristján svari fyrir sig. Ann-
að er hitt, að það fer sem rauð-
ur þráður uim skrif dr. Benja-
míns, að Hannes Hafstein hafi
hvorki skilið Benedi'kt né bar-
áttu hans og það, sem verra er,
litið á hann sem „ólánsiboða" í
íslenzkuan stjórnmálum, eða allt
að því.
Þetta verður að leiðréttast.
Dr. Benjamíni má virða það til
vorkunnar að hann er ekki
humoristi. Þess vegna skilur
hann ekki kvæði 24 ára gamals
stúdents, Hannesar Hafstein,
„Morgun á Þingvölluim“, sem
orkt er þegar einn af mörgum
Þingvallafundum skyldi haldinn
og var haldinn árið 1885 þó að
fundarsetning drægist fram yfir
hádegi. En „ólánsiboðinn“, sem
dr. Benjamín vitnar til í kæsknis
kvæði Hannesar á ekki við einn
öðrum fremur af „fundarhetj-
unum“ þennan dag né aðra
daga, er ýmsum ungum rea-
listiskum - skáldum og jafnvel
óbreyttum borgurum hefir fyrr
og síðar fundist haldnir meiri
mærð en hinu, sem raunhæft er.
Yerður þó seint vitað, hvað er
realismi eða rómantík í póli-
tík.
Hvernig Hannes Hafstein mat
og skildi Benedikt Sveinsson,
sýslumann, og baráttu hans, má
bezt marka af orðum hans sjálfs,
sem í alvöru eru mælt.
Kópavogur
SJÁLFSTÆÐISFÉLAG Kópa-
vogs heldur almennar fund í
Sjálfstæðishúsinu, Brautarholti
6 í Kópavogi þriðjudaginn 11.
febxúar kl. 8.30. Raeðumaður
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra.
Dr. Benjamín Eiriksson segir,
að ógoldin sé sú skuld við minn-
ingu Benedikts Sveinssonar að
reisa honum minnisvarða. Fyrir
sitt leyti hefur Hannes Hafstein
gert það með eftirfarandi minn-
ingarljóði um Benedikt Sveins-
son, og talar nú Hannes sjálfur
og þarf ekki við útleggingar hag-
fræðings:
BENEDIKT SVEINSSON
Vöknar auga íslending,
autt er skarð á þingi.
Kvaddur er á æðra þing
aldinn þinghöfðingi.
Hjartað varma er hætt að slá,
hljóðnuð röddin mæra
hans, sem trúðj heitast á
heiður landsins kæra.
Fyrir ættjörð hrærðist heitt
•hjartablóðið rauða.
Orð og hugur hans er eitt,
hann var trúr til dauða.
Sterkur enn, með hjör í hönd,
hann í val er fallinn.
Meðan blakti’ í brjósti önd,
bugaðist ekki kallinn.
Huginn buga hvorki vann
harðfeng sótt né elli.
Fram til bana barðist hann.
Brjánn féll, en hélt velli.
Þar má ísland minnast manns,
munið hann, fljóð og sveinar.
Standa munu á haugi hans
háir bautasteinar.
Ei var lífið ætíð bjart,
ýmsir harrnar sviðu.
Hverfult lán og margt og margt
mæddi í lífsins iðu.
Hvíldu þig nú ljúft og létt,
lands þíns réttarvörður.
Faðmi þig nú fast og þétt
fósturlandsins svörður.
Hafðu þökk og hjartans mál,
hug og þrek og vilja.
Gleðji nú Drottinn góða sál,
gefi oss rétt að skilja.
Hetju, sem er hnigin þar,
hylji bautasteinar.
Hinzta orð hans eggjan var. —
Enn er vígljóst, sveinar.
Hannes Hafstein.
J. H.
Anton V. Halldórsson
Kveðja
HVE ótrúlega erum við ekki öll
óviðbúin manninum með ljáinn?
Jafnvel þó okkur sé þau sann-
indi jafn ljós, að eitt sinn skal
hver deyja og morgundagurinn
rennur upp.
Ætli það hafi ekki verið jafn
fjarri mér og Antoni V. Halldórs-
syni er við ræddumst við á laug-
ardaginn var, að innan sólar-
hrings væri hann allur? Hrædd-
ur er ég um að kveðjurnar hefðu
orðið á annan veg og sannarlega
hefði ég óskað þess, að fá að
þakka Antoni allt það sem hann
heur verið starfsfólki Lands-
bankans og Seðlabankans um
árabil í lifanda lífi.
Hvað um það, Anton er allur
og vil ég því kveðja hann, þótt
mig skorti orð til að tjá trega
minn og söknuð.
Anton Valgeir Halldórsson var
fæddur í Bráðræði í Reykjavík
31. maí 1902. — Foreldrar hans
voru Þuríður Magnúsdóttir og
Halldór Jónsson. Tveggja ára
gamall varð hann fyrir þeirri
stóru sorg að missa móður sína
og fluttist austur í Þorlákshöfn
og Eyrarbakka til vandafólks
síns og ólst upp með þeim austur
þar, æsku- og unglingsárin.
Um Anton er það sama að
segja og um fjöldan allan í þann
tíð, að möguleikar til menntun-
ar umfram barnaskólanám voru
afar litlir. Með hjálp góðra
manna brauzt hann í að sigla til
Danmerkur og fara í hinn kunna
Askow-lýðskóla sem er mörgum
íslendingum' að góðu kunnur.
Anton sagði oft á góðra vina
fundum, hvað ætli að það séu
margir í dag sem myndu leggja
upp í námsferðalag til Danmerk-
ur með nokkra leskafla í dönsku
sem undirstöðu. Antoni farnaðist
vel í Danmörku og áður en heim
var komið hafði hann lokið prófi
í matreiðslu frá einum þekktasta
matreiðsluskóla í Kaupmanna-
höfn með ágætum vitnisburði.
Frá þessum árum átti hann
margar hugljúfar endurminning-
ar og var unun að fylgja honum
á gleðistund er hann fór í hug-
anum yfir lífssögu og atburði
Kaupmannahafnaráranna.
Þegar heim var komið biðu
hans margvíslegustu störf, en
hugur hans stóð til matreiðslu-
starfa. Næstu árin dvelst hann
ýmist á sjó eða landi við þessi
störf, eða þar til hann ræðst til
matreiðslustarfa að Litla-Hrauni
og var þar nær 17 ár. Hinn 12.
marz 1947 réðist hann í þjónustu
Landsbanka íslands og starfaði
þar til yfir lauk. Starfssvið hans
í Landsbankanum og Seðlabank-
anum var margskonar umsjónar-
störf og þar með umsjón með
mötuneyti starfsfólksins.
Anton valdi sér að lífsföru-
naut Jónínu Kristínu Gunnars-
dóttur er lifir mann sinn. Hjóna-
band þeirra var farsælt og byggð
ist á ást og gagnkvæmum trún-
Framhald á 19. síðu.
íslenzkir Beatles
Eg heyrði í útvarpinu, að við
hefðum eignazt okkar íslenzku
Beatles. Það var ekki ónýtt.
Annars hef ég verið að velta
því fyrir mér hvað væri svona
hrífandi í söng þessara brezku
pilta, því ekki hefur maður
komizt hjá því að heyra
í þeim í útvarpinu. En ég
hef ekki komizt að neinni
niðurstöðu.
Og ég hef spurt ungt fólk,
hvers vegna Beatles væru
svona skemmtilegir. „Beatles?,
Beatles? — þeir eru svaka
skemmtilegir“, sagði einn, en
hann gat ekki gert frekari gre'in
fyrir skoðun sinni fremur en
aðrir. Hins vegar rakst ég inn
í skóbúð á Laugaveginum í vik
unni og sá þar einn af þessum
íslenzku Beatles, með stúlkna-
hár. Unga fólkið í búðinni
starði svo hugfangið á hann og
var svo gagntekið að það hefði
mátt heyra saumnál detta í búð
inni enda þótt þar væri margt
um manninn. Miðaldra pabbi
kom inn í búðina í fylgd með
dóttur sinni 14—15 ára. Þegar
hann kom auga á Beatle fyrir
innan búðarborðið rak hann
upp skellhlátur en unga stúlk-
an staxði í dáleiðslu á stúlkna-
hár piltsins. Það var greinilegt,
að pabbinn var vel heima í mál
inu.
Við verðum víst að afgreiða
þetta sem hverja aðra vitleysu,
sem grípur mannfólkið. Enginn
er óhultur. Og versta vitleysan
er e.t.v. ekki sú að láta hár
sitt vaxa og skrækja út í loftið
eins og þeir brezku.
Meinlaus misskilningur
Nýjungagirnin, þetta tízku-
afl — er svo sterkt í þorra fólks
að það er bókstaflega hægt að
gera allt að góðri og gildri
vöru. Það verður t.d. fróðlegt
að vita hvernig loftvogin hreyfð
ist núna eftir allar tízkusýning
arnar í París.
Mér skilst á erlendu blöðun
um, að tízkukóngarnir hafi
mestu skömm á þessum háu
stígvélum, sem kvenfólkið geng
ur í. Eg sá haft eftir einum
kónganna, að allt þetta stígvéla
æði hefðí verið helber mis-
skilningur. Stígvélin hefðu ver
ið ætluð konum í síðbuxum, en
ekki við kápur og kjóla. En það
má auðvitað segja, að þetta sé
meinlaus misskilningur. Verra
gæti það verið. Til dæmis, ef
einhver tízkufrömuðurinn hefði
tekið upp á því að láta sýn-
ingarstúlkur sínar vera berfætt
ar. Eg er alveg viss um að kven
þjóðin hefði ekki látið segja
sér það tvisvar — að ganga
berfætt í eitt ár eða svo, ef það
hefði verið flokkað undir nýj-
ustu tízku.
Hvað um aðra vegi?
Nú. í vetrarumhleypingunum
er mikið talað um misjafna
færð á vegum. Færð spillist hér
vegur lokast þar — segja blöð
in. En hvað er þetta hér og þar?
Jú — nágrenni Reykjavíkur
annars vegar — og Akureyrar
hins vegar. Fréttir blaða og út
varps bera ekki með sér, að
vegir séu annars staðar á ís-
landi en hér í nágrenni höfuð-
staðarins — og svo í Eyjafirði.
Verkstjóri vegagerðarinnar á
Akureyri og Surtur keppa um
fyrsta sætið í fréttum útvarps-
ins. Þegar útvarpið segir, að
Surtur hafi hækkað raustina,
hef ég á tilfinningunni að veg-i
geriðn fyrir norðan leggist á
bæn og biðji um stórhríð til
þess að geta sagt enn stærr
fréttir.
Hvernig líður vegaverkstjór
um á öðrum stöðum á landinu?
Eru þeir fenntir inni?
Reykingar bannaðar
Fullyrt er, að sígarettusala
hafi dregizt saman í Reykjavík
eftir að bandaríska sérfræðinga
skýrslan var birt. Margir hætta
að reykja, aðrir snúa sér að
vindlum eða pípu. Mér finnst
alltaf hálf kúnstugt að sjá kon
ur reykja pípu — og finnst, að
þær gætu alveg eins tekið í
nefið. Og þær mundu sjálfsagt
byrja, ef St. Laurent sendi frá
sér einhverja tízku-tóbaksvasa
klúta.
En hvað um það. Reykingar
virðast vera að minnka — og
það er gott. Eg heyrði, að skóla
stjóri eins unglingaskóla í ná-
grenni Reykjavíkur hefði til-
kynnt nemendum, að sá, sem
staðinn yrði að reykingum i
skólanum eða á skólalóðinni
yrði umsvifalaust rekinn úr
skóla. Þar yrði engin miskunn
sýnd — og þýddi ekkert að
senda pabba eða mömmu til að
biðja um gott veður. Þetta
ættu fleiri skólastjórar að gera.
1 ill1
&
ÞURRHLÖÐUR
ERL ENDINUARBEZXAR
BRÆÐURNIR ORMSSON hí.
Vesturgötu 3.
Simi 11467.