Morgunblaðið - 11.02.1964, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. febr. 1964

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árm Garðar Kristinsson.
(Jtbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðs.lstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskrifturgjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakib.
RANNSÓKN Á'
GREIÐSL UÞOLI
k sl. sumri varð samkomu-
lag um það milli ríkis-
stjórnarinnar og samtaka
launþega og vinnuveitenda,
að skipuð skyldi sérstök
nefnd til þess að rannsaka
greiðslugetu atvinnuveganna
og athuga, hvort hægt væri
að hækka kaup launþega
þannig að af því yrði raun-
veruleg kjarabót. í þessa
nefnd voru síðan skipaðir
fulltrúar frá verkalýð og
vinnuveitendum og hefur
hún starfað allmikið að þeim
verkefnum, sem henni voru
fengin. Því miður reyndist
tíminn of naumur til þess að
nokkur leiðbeining yrði að
riiðurstöðum nefndarinnar í
hinum miklu vinnudeilum
fyrir síðustu áramót. Nefndin
hafði í raun og veru ekki
komizt að neinni niðurstöðu.
Hún hafði aflað sér margvís-
legra gagna og upplýsinga en
ekki dregið af þeim ályktan-
ir, sem talið væri fært að
byggja á.
Fyllsta ástæða er til þess að
leggja áherzlu á, að greiðslu-
þolsnefndin, en svo hefur
þessi nefnd verið kölluð, haldi
áfram störfum og leggi kapp
á að komast að niðurstöðu að
rannsókn sinni lokinni. Skip-
un nefndarinnar kann að vísu
að vera þannig, að erfiðleikar
geti orðið á að komast að sam
eiginlegri niðurstöðu. En
þess verður þó að vænta, að
sú hugmynd verði ekki látin
niður falla, sem lá bak við
skipun nefndarinnar.
Við íslendingar verðum að
gera okkur ljóst, að það er ó-
hugsandi að eðlileg þróun og
uppbygging haldi áfram í
þjóðfélagi okkar, ef við neit-
um að taka tillit til afkomu
höfuðatvinnuvega okkar og
mLðum eyðslu okkar og kröf-
ur til lífsins við eitthvað allt
annað en greiðslugetu þeirra
á hverjum tíma. Sérstaklega
verðum við að vita, að það er
útflutningsframleiðslan og
arðurinn af henni, sem lífs-
kjörin verða að miðast við.
Ef greiðsluþolsnefndina
vantar sérfræðilega aðstoð til
þess að geta hraðað störfum
sínum og unnið þau með sem
mestum árangri, þá á hún að
fá slíka aðstoð. Hún verður
umfram allt að vinna verk
sitt og komast að niðurstöðu.
Auðvitað verður svo að ráð-
ast, hvern trúnað þjóðin legg-
ur á þá niðurstöðu. En sjálf-
sagt er að keppa að því að
hún verði sem beztum rökum
studd og feli í sér sem mestar
og sannastar upplýsingar um
raunverulega greiðslugetu
b j argr æðisveganna.
SIR ALEC í
KEFLAVÍK
TTeimsókn Sir Alec Douglas
14 Homes, forsætisráðherra
Bretlands, og Richards Butl-
ers, utánríkisráðherra, til
Keflavíkur, hlýtur að teljast
merkur viðburður á íslandi.
Það er ekki á hverjum degi
sem jafn virtir forystumenn
lýðræðisþjóðanna koma við
hér á landi til stuttra við-
ræðna við íslenzka ráðherra.
Augljóst var að Bretarnir
höfðu hina mestu ánægju af
dvöl sinni hér á landi, þó ekki
hafi verið um að ræða neina
opinbera heimsókn.
Fátt er eins drjúgt til skiln-
ings þjóða í milli og kynni for
ystumanna þeirra, viðræður
þeirra og túlkun hvers á mál-
um sinnar þjóðar. Þarf ekki
að fara í neinar grafgötur um
það, að íslenzku þjóðinni er
bæði hollt og nauðsynlegt að
forystumenn hennar hafi sem
persónulegust tengsl við
ráðamenn annarra þjóða. Þó
ekki væri af öðrum sökum
er fullkomin ástæða til að
fagna því, þegar forsætisráð-
herra Bretlands kemur við
hér á landi með fríðu föru-
neyti og ræðir við forsætis-
ráðherra íslands.
NATO OG
KÝPUR
Ý'miss vandamál bíða nú úr-
lausnar þeirra manna,
sem leiðtogahlutverk hafa á
hendi, þannig má telja vafa-
laust að brezka stjórnin lítur
hinum alvarlegustu augum á
atburðina á Kýpur. Er enginn
vafi á því, að óeirðirnar og
deilurnar þar hafa valdið
ráðamönnum lýðræðisríkj-
anna á Vesturlöndum hinum
mestu áhyggjum. Sir Alec
sagði við íslenzka blaðamenn
á sunnudag, að brezka stjórn-
in hefði reynt eftir megni að
koma á sáttum í deilu þess-
ari. Krúsjeff, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, reynir
nú aftur á móti að ala á ó-
ánægju og sundrung vegna
þessarar viðkvæmu deilu.
Eins og alkunnugt er eiga
tvö Atlantshafsbandalagsríki
hér hlut að máli, auk Breta,
þ. e. Grikkir og Tyrkir. Er
Blanda Sovétríkin sér
nú í Kýpurdeiluna —
Tillögum Vesturvelda mótmælt; margir
telja nú, að skipta verði eYjunni milli
þjóðarbrotanna
ALLT virðist nú benda til
þess, að ástandið á Kýpur
sé að komast á nýtt, e.t.v.
mjög hættulegt stig, og
hafa þó staðið þar bardag-
ar nær samfellt frá því í
desember.
Þeirri skoðun hefur jafn
framt vaxið fylgi, að sú
lausn ein komi til greina,
að eyjunni verði skipt milli
grísku og tyrknesku þjóð-
arbrotanna.
Þá hafa aukin afskipti
Sovétríkjanna af deilunni
valdið því, að menn óttast
nú jafnvel meiriháttar
átök. í kjölfar þeirrar frétt
ar á föstudag, að bardagar
hefðu hafizt á eyjunni að
nýju, kom yfirlýsing Krús-
jeffs, forsætisráðherra Sov
étríkjanna, þar sem hann
heldur því fram, að ríki
Atlantshafsbandalagsins
ætli að taka Kýpur her-
skildi. Er ekki annað að
sjá, en forsætisráðherrann
telji liðssafnað þeirra ríkja,
svo nærri landamærum
Sovétríkjanna, beina ógn-
un.
í aovézftsu yfirlýsingunm seg
ir, að VesturveWin ætli sér að
kioma í veg fyrir, að Makari-
os, érkibislkup og forseti
Kýpur, leggi KýpurdeHuna
fyrir Öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna. Yfirlýsingin var
samdaegurs afhent amba-ssa-
dorum Bretlands, Frakk-
lands, Bandaríkjarma, Tyrk-
lands og Grikklands í
Moskvu.
Krúsjeff telur, aS ástandið
á Kýpur kunni að hafa „alvar
legar alþjóðlegar afleiðingar“.
Telur forsætisráðherrann til-
lögur Vestur * ldanna tilraun
til þess að taka eyjuna her-
skildi. Orðrétt segir: „Sovét-
ríkin geta ekki horft á það
aðgerðarlaus, í hverja átt þró-
unin í málefnum landanna við
Miðjarðarhaf * Fnir — svæði,
sem liggur svo nærri Sovét-
ríkjunum.“ Síðan segir, að
„einstök lönd“ hafi reynt að
þröngva lausn á Kýpurbúa,
n*ð aðstoð hers á eyjunni,
sem þangað yrði sendur á veg
um Atlantshafsbandalagsins.
Sovétríkin hafa alltaf hald-
ið því fram, að það væri Kýp
urbúa sjálfra að leita lausn-
ar. Nú séu Vesturveldin að
reyna að koma í veg fyrir,
að sú leið verði farin, auk
þess, sem hindra eigi afskipti
Öryggisráðsins af málinu.
Á laugardag var sent auka-
lið til Kýpur, þ.e. nýtt lið
brezkra hermanna. Brezka lið
ið, sem fyrir er, hefur haldið
uppi gæzlu, með linnulausum
4 stunda vöktuim, allt frá því
í desember. Hefur enginn
þeirra manna komizt í leyfi
síðan, og margir hermann-
anna sagðir' illa haldnir.
Fyrir helgina komu Bretar
og Bandaríkjamenn sér sam-
an um nýjar tiilögur til
lausnar Kýpurdeilunni. Voru
þær sendar stjórnum Tyrkja
og Grikkja, en Makarios fékk
þær einnig. Ekkert hefur ver-
ið látið uppi um efni til-
lagnanna, en haft er fyrir
satt, að þær komi til móts
við nokkrar helztu krötfur
Kýpurforseta. Þó mun kjadni
þeirra vera svipaður og áður,
þ.e., að gæzlulið nokkurra
NATO-ríkja verði látið halda
friði Ekki mun vera ráð
fyrir því gert í nýju til-
lögunum, að liðið verði undir
algerri • stjórn SÞ, eins og
Makarios hefur talið æskilegt.
Þó kann einhverskonar íhlut-
un að koma til greina. Stjórn-
málafréttaritarar í London,
þar sem ráðstefnan um Kýpur
hefur staðið, eru þeirrar skoð
unar, að verið sé að gefa
Makarios tækifæri til að
ganga að meginefni fyrri til-
lagna, án þess að setja ofan.
Grísk blöð hafa haldið uppi
árásum á stjórn Bandaríkj-
anna og Bretlands, og er sú
síðarnefnda sökuð um eigin-
hagsmunas tef nu.
Frá Ankara heima fréttir,
að stjórnarvöld þar óski helzt
eftir NATO-gæzluliði, sem
starfi í samráði við SÞ. Hins
vegar mun stjórn landsins
ekki geta talið sig fallizt á,
að tyrkneskir herunenn verði
brott af eyjunni.
Sir Alec Douglas Home, for
sætisráðherra Breta, svaraði
yfirlýsingu Krúsjeff á laugar-
dag, áður en hann og Butler,
utanríkisráðherra, héldu vest-
ur um haf. Home tekur djúpt
í árinni, og segir Breta ekki
þörf „neinnar kennslu í því
hvernig stofnsamningur SÞ
skuli haldinn“. Segir forsætis-
ráðherrann að ásakanir Sovét
ríkjanna í garð Breta, og ann
Frh. á bls. 27
Tyrkneskt þorp á Kýpur. Hér var barizt fyrir nokkrum dögum.
íbúarnir hafa haldið frá . * imilum sínum. Bóndiun er með
eigur sínar á bakinu.
deila þessi því mjög viðkvæm
fyrir bandalagið og mundu
kommúnistar áreiðanlega
gera sitt til þess að nota hana
í því skyni að skaða banda-
lagið innan frá, ef þeir mættu.
Orðsending Krúsjeffs í síð-
ustu viku sýnir ljóslega að
Rússar ætla ekki að láta deilu
málin afskiptalaus, en Sir
Alec var fljótur til svars og
lýsti því yfir, að ásakanir.
Sovétstjórnarinnar í garð
Vesturveldanna, m.a. þess
efnis að Vesturveldin hefðu
gert hernaðarinnrás á Kýpur
og hygðust hernema landið,
væru gersamlega úr lausu
lofti gripnar og bein móðgun.
Sir Alec virðist vera harð-
ur í horn að taka, ef á reynir,
og óhræddur að tala við
kommúnista á því máli, sem
þeir bezt skilja. íslenzka
þjóðin vonast til þess að þeim
leiðtogum sem leiða eiga Kýp
urmálið til lykta og önnur
þau mál, sem nú steðja að í
heiminum megi takast að
framkvæma þá stefnu lýð-
ræðisríkjanna að friður ríki í
hverju landi, lýðræði. frelsi
og mannréttindi.