Morgunblaðið - 21.05.1964, Qupperneq 20

20
MORCU N BLAÐIÐ
Fimmtudagur 21. mai 1964
■ , JOSEPHINE EDGAR; 1
1 C •
FÉAj ISYSTIR
— Þú getur fengið herbergið
mitt, og ég get legið einhvers-
staðar, til dæmis í skrifstofunni.
En blessað barnið er orðið alveg
úrvinda.
— Hún verður að vera hér,
þangað til ég er búin með þátt-
inn minn, sagði Fía.
— Eg skal fara með hana heim,
sagði Brendan. — Má ég fá
vagninn, Dan? Eg skal senda
hann aftur handa ykkur Soffíu.
Dan sneri sér strax að þjóni
og bað hann að ná i ökumanninn
sinn, og rétt sem snöggvast vor
um við Brendan og Fía ein.
Brendan leit á hana. Það var eng
in ást í því augnatilliti, eins og
verið hafði hjá bróður hans, en
það var heldur ekki kæruleysi.
— Þú verður honum góð,
Soffía?
— Góð? sagði hún í tortryggni
tón, rétt eins og hann hefði tal
að eitthvert mál, sem hún skildi
ekki.
— Það þarf ekki mikið til að
gera hann hamingjusaman. Dan
er harður — og þarf líka að vera
það. En að sumu leyti er hann
ekki nema barn — eins og í því,
sem að þér snýr. í hans augum
kemur sólin upp og sezt með
þér. Vertu honum góð. Reyndu
að gera hann hamingjusaman.
Hann elskar þig heitt.
— Elska? Hamingja? Hvað
áttu við? Þetta er ekki nema orð
in tóm. Dan fær mig, en ég get
ekki tryggt honum neina ham-
ingju, eða gefið honum þetta,
sem fólk kallar ást.
Sem snöggvast kom myrkur
reiðisvipur á laglega andlitið á
Brendan. En svo leit hann á mig
og brosti, Þú átt nú sjálfsagt ein
hvern viðkvæman blett, Soffía,
hvernig sem þú kannt að tala.
Eða til hvers varstu að koma
með litlu stúlkuna með þér?
— Til hvers heldurðu, að ég
sé hingað komin? þaut hú.n upp,
og nú var henni ekki lengur
sama, heldur var hún orðm
grimm og verndandi. — Held-
urðu kannske ekki, að ég gæti
séð fyrir mér sjálf? En hún
Rósa á ekki að eiga aðra eins
ævi og mamma og ég. Hún skal
fá sína möguleika og geta valið
úr, í þessum bölvaða karlmanna
heimi!
Þau töluðu saman yfir höfuðið
á mér, alveg eins og þau hefðu
gleymt nærveru minni.
— Sérðu nú til, Soffía. Þú
mátt ekki hafa hann Dan að
fífli. Hann tilbiður þig, en hann
getur orðið ofsafenginn, ef hann
er móðgaður. Ef þú þarft ekki
annað en peninga, þá hjálpar
hann þér, því að hann er örlátur.
Þú þarft ekki að fara að giftast
honum þeirra vegna eingöngu.
— Ölmusa kemur mér að engu
gagni, Brendan, sagði hún kulda
Eg . . . Hún breiddi út faðmirin,
rétt eins og hún vildi sýna hon-
um fegurð sína. — Eg þarf á
hjálp að halda í nokkur ár, og
ég skal greiða andvirðið. Þá
verða engin eftirkaup í sam-
bandi við það, eða hvað finnst
þér?
Hann yppti öxlum með vand-
ræða- og reiðisvip.
Dan kom til okkar og sagði,
að vagninn væri tilbúinn. Brend
an leit á mig, glotti, tók mig upp
eins og smábarn og bar mig
út að vagninum. Höfuðið á mér
seig niður á öxl hans, ég gat
séð Dan og Fíu standa þarna, og
stóri, sterklegi maðurinn horfði
á hana með slíkum hreyknisvip
eigandans, og næstum skalf af
gleði.
Brendan lyfti mér upp í vagn-
inn og við skrötlum af stað eft-
ir strætinu. Þetta var löng ferð,
til baka sömu leið og við höfð-
um komið, og loksins soínaði ég
og vaknaði ekki fyrr en Minna
frænka var komin upp í vagninn
til okkar, með nokkra böggla af
farangri með sér. Við hlutum að
hafa ekið alla leið til Hackney
til að sækja hana.
Eg opnaði syfjuð augun upp
við öxlina á Brendan. Hann
brosti til mín og sagði: — Vesl
lega. — Eg hef enga listagáfu
að gagni. Ekkert nema það, sem
kona getur nota'ð í bardaganum.
Nú tekur að nálgast hámark
uppreistarinnar. Skeytin gengu í
stríðum strautnum milli hötuð-
borgarinnar, Mogilev og víg-
stöðvanna. Ivanov herahöfðingi,
fyrrum yfirmaðuh á suðvestur-
vígstöðvunum, fékk skipun frá
Nikulási að bregða við skjótt
og kúga höfuðborgina til friðar.
Honum var lofað fjórum stjór-
ræða. Auk sjálfs mannfjöldans
fylkjum úrvalshermanna. í
sjálfri Petrograd héldu ráðherr
ar keisarans hvern æsingafund
inn eftir annan, og sumir þeirra
voru þegar farnir að fara huldu
höfði. Rodzianko símaði til Niku
lásar í síðasta sinn og lauk skeyti
sínu með þessum orðum: „Betur
að handhafa kórónunnar verði
ekki um kennt“. Sagt er, að
Nikulás hafi lagt frá sér skeytið
með þessum orðum: „Ein slefan
ings Títa mín, rétt eins og ég
væri smákrakki, en ég var of
þreytt til þess að fara að reið-
ast.
Eg var hálfsofandi, en ég skynj
aði samt, að ég var borin gegn
um bjartan forsal og upp breið
an stiga, þóttist sjá inn í ein-
hvern stóran sal og heyra mann
æpa einhverjar tölur upp, á
frönsku. Svo var komið upp á
enn aðra hæð og ég var lögð á
einhvern legubekk, sem ilmaði
þægilega af leðri, en svo var ég
sofnuð aftur.
Eg vaknaði morguninn eftir í
s-tóru rúmi, þar sem Fía var hjá
mér. Herbergið var viðkunnan
legt og þægilegt, með þunglama
legum rauðviðarhúsgögnum.
Karlmannsfrakki hékk þar við
dyrnar og eitthvað af reiðstíg-
vélum stóð í röð við vegginn.
Þetta var herbergið hans Brend
ans. Fía var hjá mér og löngu,
svörtu augnhárin á henni struk-
ust við kinnina á mér. Mér sýnd
ist hún mjög falleg og ung og
það var einhver friðarsvipur á
andiitinu, sem ég hafði aldrei séð
á henni vakandi.
Það var orðið bjart og eftir
svo sem hálfa klukkustund kom
Minna frænka með te og morg-
unverð. Þetta var í fyrsta sinn,
sem hún þjónaði okkur þannig,
enda þótt hún hefði snúizt kring
um mömmu, en nú var eins og
hún væri komin í sitt rétta hlut
verk. Eftir þetta fór hún aldrei
út að vinna, en var alltaf hjá
Fíu, og alltaf var hún í svarta
kjólnum með næluna í hálsmál
inu og gamaldags stífa hettu á
þunna, svarta hárinu.
Þannig hófst þessi skamm-
enn frá þessum fitukepp, Rod-
zianko“ og fyrirskipaði, að þmg
ið skyldi sent heim. En nú var
ekki lengur um það að ræða að
kúga mennina í Dúmunni; þeir
létu ekki kúgast. Alveg á sama
hótt og byltingarmennirnir, voru
þeir neyddir til að hefjast handa
— og kjarninn í öllum fram-
kvæmdum var nú herinn.
Hermennirnir höfðu orðið
hneykslaðir, ruglaðir og gramir
yfir viðburðum dagsins. Einkum
ríkti í Volinsky-stórfylkingunni
viðbjóður og hi'yllirrgur yfir því,
sem hún hafði aðhafzt — það var
allt annað að skjóta á Þjóðverja,
en að myrða sína eigin samborg-
ara. Foringjarnir — og þeir voru
ekki nema tveir á hverja 1500
óbreytta dáta — voru flestir
rosknir og gFamir varnarliðs-
menn, og einnig þeir höfðu sams
konar tilfinningar. Langar rök-
ræður fóru fram í herbúðunum,
vinna dvöl mín í Jiúsinu í Drovny
stræti. Þetta var í Soho, sem þá
var fremur hrörlegt borgar-
hverfi, með stórum, gömlum hús
um og flestir íbúarnir þar voru
afkomendur franskra flótta-
manna.
Brendan vann í Epsom hjá
tamningamanni, sem hét Vestry,
og átti þar líka heima, en hafði
bara þetta herbergi til afnota
þegar hann kom til borgarinnar.
En hann kom nokkrum sinnum
þennan dag og fór með mig út.
Við fórum út í Hyde Park, á ró
lega tímanum þar, undir kvöldið
og hann leigði þar tvo hesta og
kenndi mér að sitja á hesti. Hann
að kvöldi 11. marz og upp úr
þeim spratt ein þessara mörgu
höfuðpersóna í rússnesku bylt-
ingunni, sem spretta upp og
engin veit hvaðan, eru á sviðinu
um stundar sakir, með völd, sem
koma þeim eðlilega og af sann-
færingarkrafti, og hverfa síðan,
án þess, að þeirra sjái nokkur
merki eftir. í þetta sinn var það
Timofeyef Kirpichnikov, lið-
þjálfi. Að morgni 12. marz stýrði
hann herfylkinu út úr herbúðun-
um, til þess að berjast fyrir bylt
ingunni. í röð og reglu og með
hornablæstri þrammaði Volinsk
stórfylkið til herbúða Preobraz-
hensky og Litovsky-stór-
fylkjanna, sem einnig höfðu orð
ið fyrir talsverðum uppreistar-
áróðri, og einnig þau snerust
gegn keisaranum. Hreyfingin
hlóð nú óðfluga utan á sig, og
þar með var tilveru keisárahers
ins í Petrograd lokið. Þarna var
skammvinnur bardagi en harð-
fór líka með mig í söfn og 1
Tower og á gufubáti út á Temsá.
Þett.a var alveg eins og að eiga
stóran og faltegan eldri bróður,
nema hvað enda þótt eldri bróð
ir hefði getað látið mig roðna
þegar hann stríddi mér, þá hefði
hann aldrei gefið mér kipp i
hjartað með því að snerta við
mér. Tilfinningar mmar gagn-
vart karlkyninu, sem suns og hjá
Fíu höfðu orðið til íyrir áhrif
frá pabba, tóku snöggurn og mikl
um breytingum. Eg hugsaði um
Brendan í laumi og mér fannst
töfrandi að sofa á leðurbekknum
hans í herberginu, þar sem allt
minnti á hesta.
ur, við flokk af Moskvu-stór-
fylkinu, sem hlýddi yfirmönn-
um sínum skamma stund, en
annars gekk hvert stórfylki í
borginni eftir annað í lið með
byltingunni, og voru fegin: vél-
byssufylkið, sem kennt var við
Oranienbaum, Semenovsky og
loks Ismalovsky-stórfylkið. Kós
akkarnir voru enn hlutlausir,. en
brátt komu fregnir frá útborg-
unum um herfylki sem hefði
gengið í lið með hinum, „fynr
þjóðina“.
Hinn 12. marz var allt enn i
uppnámi. Margir hermenn
gengu í lið með múgnum, sem
var að ráðast að lögreglustöðv-
unum og ræna í hú.sum. Þeir
lögðu Okhranabygginguna í rúst,
stormuðu vopnabúrið, og brut-
ust inn í sjálfan Péturs og Páls-
kastalann. Lögregluliðið var nú
orðið tvístrað, og margir lægra
settir lögreglumenn höfðu duí-
búið sig með því að fá lánaða
hermannafrakka. Framkvæmdir
Khabalovs hershöfðingja voru,
meðan þetta gerðist, að breytast
úr sorgarleik í skrípaleik. Seint
um kvöldið kom hann út tilkynn
ingu um, að herlög giltu í borg-
inni, en ekkert lím fannst til að
festa upp auglýsinguna. Ein-
hverjar leifar af tryggum her-
mönnum, 1500—2000 manns,
fylgdu enn hershöfðingjanum,
og hann hörfaði til Vetrarhall-
arinnar og síðan til flotamála-
ráðuneytisins.
En það var Dúman, sem nú
var orðin miðdepill viðburðanna,
og allan þennan dag streymdi
múgurinn stögugt til Taurishall
arinnar. Fólkið ruddist inn í hús
ið, æpti, reifst, veifaði rauðum
fánum og söng „La Marseillaise“.
Fólkið var sigrihrósandi og frá
sér numið af æsingi, en ein hugs
un leyndist með öllum, eins og
ósjálfrátt: Það varð að fá ein-
hvern foringja til að stjórna sér.
KALLI KUREKI

Teiknari; FRED HARMAN
PkoFESSOfL
&£Ozef. Boe&s,
AZCBEOJ-oe-/sr,
HASWEP THE
OL'-T/MES- AS
WSAM&LEZ AMP
COOK O/V A F/ELP
T&P-'- BOGS-S'
KEZWUS HOfZSE
HAS JUST THRCU/fJ
HiM SKY-HlGHf
Fornleifafræðingurinn George
Boggs hefur raðið Gamla til sín til
þess að sinna hestunum og sjé um
matinn í leiðangri þeirra ...... og
vanstillur hestur Boggs var rétt í
þessu aö senua hann upp í háloftin.
— Eruð þér að reyna að eyðileggja
góðan hest? Fyrst flækist þér fyrir
honum svo hann stígur á.yður, svo
rekist þér á hann og gerið hann
dauðhræddan og eruð ekki fjarri
því að missa höíuðið fyrir bragðið
og ofan á allt saman dettið þér
nú af baki
— Datt af baki! Ég held nú síður!
Það er þessi hrekkjaskepna, sem
henti mér af sér! Og þér ætluðust
til þess! Þér vilduð að svona
færi! Og nú get ég mig hvergi hreyft!
BYLTINGIN I RUSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD