Morgunblaðið - 07.06.1964, Blaðsíða 2

2
MORG U N BLAÐID
Sunnudagur ?. júní 1964
i Ný veiðarfæratækni
i fyrir togara
ÍSLENZK togaraútgerð hefir
um nokkur ár átt við tals-
verða fjárhagsörðugleika að
stríða. Til þess liggja að sjálf-
sögðu margar ástæður, en í
meginatriðum mætti segja að
lágt fiskverð samfara afla-
tregðu vegna útfærslu land-
helginnar hafi verið megin-
ástæða fyrir þeim erfiðleik-
um.
Morgunblaðið hefir í tilefni
Sjómannadagsins notað tæki-
færið til þess að ræða þessi
mál lítilsháttar við einn af
starfandi togaraskipstjórum
okkar, Auðunn Auðunnsson
skipstjóra á b/v Sigurði, eink
um með tiliiti til þess að við
1 höfðum fregnað, að hann væri
i með ákveðnar tillögur til
lausnar á þessu vandamáli
eins og viðhorfin eru nú.
Við höfum haft óljósar
fregnir af því, Auðunn, að þú
i sért með nýjar hugmyndir um
veiðarfæratækni á togurum,
hvað geturðu, sagt okkur um
i það mál? Og hvað segir þú
um framtíð togaraútgerðar-
innar hér á landi eins og mál-
in horfa nú við?
Ja, ef við snúum okkur
fyrst að síðari spurningunni,
myndi ég vilja svara því til í
stuttu máli, að ástand það
sem nú ríkir geti ekki staðið
öllu lengur og tel það gjör-
samlega ábyrgðarlaust, ef
lengur er látið fljóta að feigð
arósi um þennan mikilvæga
atvinnuþátt þjóðarinnar, án
þess að tilraun sé gerð til þess
á einhvern veg að spyrna við
fótum.
Það er útaf fyrir sig ekki
, óeðlilegt að selja gömul at-
vinnutæki, ef tekjur eru
fyrir hendi tiJ kaupa á tækni-
lega séð hagkvæmari skipum,
en ég sé enga lausn á því að
rýra togaraflota okkar án end
urnýjunar. jafnvel þó svo eigi
að heita, að bátar komi 1 stað-
inn að einhverju leyti. Allir
sem tii þekkja vita, að bátar
og togarar hafa sitt hvoru
hlutverki að gegna sem veiði-
tæki, þótt báðii; þættirnir séu
mikilvægir hvor á sínu sviði.
Ég álít að okkar stóru og
ágætu togarar geti enn um
langt skeið gegnt mikilvægu
hlutverki í aflabrögðunum. En
til þess þurfi hreytta veiði-
tækni.
Bæði togaraflotinn og báta-
flotinn hafa orðið fyrir afla-
bresti á vissum tímabilum, en
þess í milli hvor fyrir sig
fært þjóðinni óhemjumikil
aflaverðmréti að landi.
I>ess er skemnist að minn-
ast er bátaflotinn átti við
mikla aflatregðu að stríða á
vertíðunum fyrir og um 1960
og síldaraflinn fyrir Norður-
landi hafði brugðizt ár eftir
ár, svo að tii algjörra vand-
ræða horfði. Á hinn bóginn
má benda á hið mikla afla-
magn togaranna á þorski og
karfa á árunum 1952 til 1958,
er meðalafli á hvern togara-
sjómann var árlega um 200
tonn.
Hin nýju og sífellt fullkomn
ari fiskileitartæki, ásamt
nýrri veiðarfæratækni hefir
orðið til þess, að bátaflotinn
hefir nú síðastliðin tvö ár
þrefaldað afiamagn sitt á síld
veiðum Norðanlands og sunn-
an við sömu yfirborðsaðstæð-
ur á sjónum, sem áður þýddu
algjöran aflabrest.
Og þá getum við komið að-
eins að fyrri spurningunni.
Það er alveg rétt, ég hefi að
undanförnu leitað álits ým-
Auðunn Auðunsson.
issa aðila um nýtt veiðitæki
fyrir togara. sem ég hefi gert
frumdrög að og hefi staðfasta
trú á, að geti valdið veruleg-
um straumhvörfum í afla-
brögðum togaranna.
í stuttu biaðaviðtali er ekki
hægt að gefa ýtarlega lýsingu
á þessu veiðarfæri, en í aðal-
atriðum mætti segja að það
væri millistig botnvörpu og
þorsk- eða síldarnótar. Stærð
þess yrði 40 faðmar á dýpt
og 200 faðmar á lengd, hægt
væri að hafa það allt að 300
faðma frá skipi og draga það
láust frá botni á hvaða dýpi
sem er, þar sem karfa- og
þorskafla væri von.
Tilraunir í veiðarfæratækni
eru engin nýjung útaf fyrir
sig. Hér á landi er skemmst
að minnast á flotvörputilraun-
ir þær er gerðar hafa verið og
þess mikla árangurs er náðist
í aflabrögðum togaranna á
Selvogsbanka á árunum ’51 til
’58 með Breiðfjörðsvörpunni,
sem reyndist þó ekki vel
nema á hrygnandi fiski. Ýms-
ar aðrar fiskveiðiþjóðir eins
og t.d. Norðmenn, Danir, Sví-
ar og Þjóðverja gera stöðugt
viðtækari tilraunir með flot-
vörpur af ýmsum gerðum og
verja árlega miklú fjármagni
til ýmiskonar veiðarfæratil-
rauna.
Útfærsla landhelginnar va.r
einn stærsti sigur þjóðarinnar
til verndar hinum dýrmætu
fiskimiðum okkar fyrir rán-
yrkju útlendra veiðiskipa, en
á sama tíma var fórnað afla-
möguleikum okkar eigin tog-
ara hér við land á drýgstu
togfiskimiðunum. Það er ekki
útlit fyrir að íslenzku togurun
um verði bættur upp rýrari
afli og aukinn kostnaður við
sókn á fjarlæg mið með hækk
uðu fiskverði sem því svarar,
það er því eindregin skoðun
m.ín, að eina lausnin gegn
þeim erfiðíeikum sem nú
steðja að þessum atvinnuvegi
sé að reyna nýja veiðarfæra-
tækni til þess að auka afla-
magnið.
Á vissum árstímum er næg-
ur fiskur fyrir hendi á djúp-
miðum sern við vitum af ög
sjáum með hinum fullkomnu
fiskileitartækjum, en náum
ekki til með þeim veiðarfær-
um sem við notum nú ein-
göngu. Veiðarfæri því sem ég
hefi minnst á hér að framan
er ætlað að ná fiskinum eftir
að hann lyftir sér frá botni,
sem alm.ennt gerist þegar veð
urblíða er mikil í sjó eða
þrauttogað hefir verið á sama
svæði um lsngan tíma.
Einnig má benda á þá stað-
reynd með karfann, sem að
mestu leyti er uppsjávarfisk-
ur, að aðal göngutími hans
hér við land er í júní og júlí,
en að han.a nýtist að mjög
takmörkuðu leyti til veiða,
þar sem ekki næst til hans
nema með botnvörpu. Allt
þetta þekkja nágrannaþjóðir
okkar sem fiskveiðar stunda
og rannsóknir í þágu þeirra
og leggja því mikið kapp á
að finna veiðarfæri til að not-
færa sér slíka aðstöðu til að
auka fiskveiðar sínar.
Hefir þú sjálfur möguleika
á að koma þessari hugmynd
þinni í framkvæmd Auðunn
eða gera tilraunir með slíkt
veiðarfæri?
Öll nýbreytni á yfirleitt erf-
itt uppdráttar og nýjar veið-
arfæratilraunir í svo stóru
formi sem hér um ræðir kosta
mikið fjármagn, sem einstak-
lingar geta ekki lagt fram.
Alþingi hefir öðru hvoru und
anfarin ár lagt fé til á fjár-
lögum nokkra fjárupphæð til
fiskimiðaleita o.fl. í því sam-
bandi og fulivisst má telja, að
þær hafi ávalt skilað marg-
földum hagnaði í þjóðarbúið
m.eð meiri aflabrögðum, en
verið hefði án þeirra. Á síð-
ustu fjárlögum eru áætlaðar
6 millj. króna á þessu sviði.
Ég tel að íslenzkir togaraskip
stjórar þekki nú orðið flesta
möguleika á tiltækum fiski-
miðum, að því undanskyldu
sem vísindalegar fiskirann-
sóknir leiða í Ijós og mun því
gera tilraun til þess að leita
stuðnings þeirra aðilja er
þessu fjármagni ráða til stuðn
ings tilrauna með þetta veið-
arfæri, því að ég tel að togara
flotanum sé eins og nú er á-
statt meginþörf á því, að öll-
um kröftum og fjármagni sem
fyrir hendi er, sé beitt að til-
raunum með ný veiðarfæri,
heppnist slíkar tilraunir
borga þær margfallt það sem
til þeirra er kostað og spara
jafnvel ný skipakaup.
Þannig lauk hinn reyndi
togaraskipstjóri orðum sínum
í þessu stutta viðtali, en það
er ástæða ti’ að veita orðum
hans alvarlega athygli. Það
hefir ekki enn tekist að ráða
á fjárhagslegan máta fram úr
þeim erfiðleikum, sem skap-
ast hafa hjá togaraútgerðinni
vegna rýrari afla en áður var.
Hinni tæknilegu hlið máls-
ins sem hann bendir á hefir
ekki verið sinnt sem skyldi. í
því sambandi er rétt að minna
á þau miklu þáttaskil er urðu
í aflabrögðum bátaflotans,
þegar tekist hafði eftir marg-
ítrekaðar tilraunir, að not-
færa sér tæknimöguleika
kraftblakkarinnar á síldveið-
um í sambandi við fiskileitar
og fisksjártækja þeirra sem
nú eru í notkun í smáum og
stórum fiskiskipum. H. 1
i
!
Sigurjón Einarsson forstjóri
Hrafnistu
— Nýja álman
Framh. af bls. 1
Gamalt fólk er auðvitað ákaf-
lega misjafnt. Sumt fólk er aldrei
ánægt, hvað sem fyrir það er
gert.
Hér hefur það nóg að bíta og
brenna og gott og fallegt heim-
ili.
En eitt er víst, að með þess-
ari álmu skapast skilyrði fyrir
aukinni starfrækslu, og þeim
ber þakkir, sem að þessu hafa
unnið, sagði Sigurjón íoistjói'i
aö þnum.
Listahátíðin hefst í dag
Setningarathöfn í Háskólabíó
Krúsjefi vill ekki blaðamanna
fundi d Norðurlöndum
í DAG hefst Listahátíðin, seim
haldin er í tilefni af 20 ára af-
mæli íslenzka lýðveldisins og
mun standa fram til 19. júní.
Listahátíðin verður sett kl. 1.30
í Háskólabíói að viðstöddum
forsela íslands Ásgeiri Ásgeirs-
syni og forsetafrú Dóru Þór-
hallsdóttur.
Jón Þórarinsson, formaður
Bandalags íslenzkra listamanna,
setur hátíðina, Gylfi Þ. Gíslason,
menntamálaráðherra, og Geir
Halligrímsson, borgarstjóri, flytja
ávörp og Halldór Laxness, rit-
höfundur, heldur ræðu. Þá leik-
ur Sinfóníuhljómsveit íslands
undir stjóm Igors Buketoffs.
„Minni íslands“, forleik eftir
Jón Leifs, ljóð eftir Einar Bene-
diktsson og Jónas Hallgrímsson.
— Söngsveitin Fílharmónía og
blandaður kór Fóstbræðra
syngja. Síðan lesa rithöfundarn-
ir Guðmundur Böðvarsson, Guð-
mundur G. Hagalín og Þórberg-
ur Þórðarson úr verkum símum
og að lokum er lofsöngur fyrir
hljómsveit og kór eftir dr. Pál
ísólfsson, ljóð eftir Davíð Stef-
ánsson frá Fagraskógi.
Að setningarathöfninni lokinni
eða kl. 4 e.h. verða opnaðar tvær
sýningar í Þjóðminjasafnshúsinu
myndlistarsýning í Listasafninu
og bókasýning í Bogasalnum. —
Ragnar Jónsson opnar báðar sýn-
ingarnar með ræðu, að viðstödd-
um forsetahjónunum. Fyrsta dag
inn verður myndlistarsýningin
| aðeins opin myndlistarmönnum 4
og gestum þeirra, en fyrir aðra /
1 gesti er hún opin kl. 2-10 e.h. i
frá mámuideigii 30 listamenn taka
þátt í sýnimgunni og sýna mál-
verk, högmyndir og vefnað. Öll
listaverkin eru gerð s.l. fimm
ár.
Það er Rithöfundafélag ís-
lands, sem sett hefur saman bóka
sýninguna í Boigasalnum, en hún
skiptist í sjö flokka. Er sýning-
unni ætlað að vera nokkurt yf-
irlti íslenzkra bókmennta þau 20
ár, sem liðin eru frá lýðveldis-
stofnunni.
í kvöld verður hátíðasýning á
óperettunni Sardasfurstinnunni í
Þjóðleikhúsinu.
Kaupmannahöfn, Osló (NTB-
AP)
Skýrt hefur verið frá því
í Kaupmannahöfn og Osló, að
Krúsjeff, forsætisráðherra
Sovétríkjanna, óski ekki eft-
ir að halda fund með frétta-
mönnum, er hann heimsækir
borgimar síðar í þessum mán
uði.
Ráðgert hafði verið að
Krúsjeff ræddi viðfréttamenn
á Norðurlöndunum þremur,
sem hann heimsækir, Dan-
1 mörku, Noregi og Svíþjóð.
31aðamanmafundur Krúsjeftfs
í Kaupmannahöfn átti að verða
19. júní. Höfðu margir erlendir
blaðamenn boðað komu sína til
fundarins. Talið er, að ástæðan
til þess að Krúsjeff aflýsir fund-
unum sé sú, að hann vilji frem-
ur líta á Norðurlandaheimsókn-
ina, sem skemmtiferð, en tæki-
færi til þess að gefa stjórnmála-
yfirlýsingar.
^VIðraimbUbfiút*
fylgir blaðiuu í dag og er efnl
hennar sem hér segir:
Bls.:
1. Kveðjur til Gunnlaugs Sche*
vings sextugs: Kýrin, barnid
og fugl sumarsins, eftir MalU
hías Johannessen.
2. Svipmynd: Igor Stravinsky.
3. Frakki trúvillingsins, smá<
saga eftir Bert Brecht.
— í gcgnum svefninn, ljóð eftir
Siglaug Brynleifsson.
4. Stórveldiu þrjú og Scheving,
eftir R.J.
5. Bréf til Gunnlaugs frá Valtý
Péturssyni.
— Rabb, eftir SAM.
6. Þó að kxli heitur hver, eftir
Sveinbj.irn Beinteinsson.
7. Lesbók Æskunnar: Æska og
vín eiga ekki saman.
— Bítilæðið heldur velli.
8. Powers o^ Abel mætast á
brúnni, síðari hluti frásagn-
arinnar um hrossakaupin á
brúnni, eftir Donovan.
9. Gísli J. Astþórsson: Eins og
mér sýnist.
10. Fjaðrafok.
11. — —
14. Úr annálum miðalda.
16. Krossgata
— Bridge,
ENA /5 hnútor ¥ Snjókomo f V
SV 50 hnútwi' \ 9 ÚSi \z
Skúrír
Þruertur
///// Roqn- Kutíaski/ H HmÍ j
í GÆRMORGUN var lægð ars hæg a-átt, þurrt veður, en
fyrir sunnan ísland á mjög fremur svalt. Norðanlands
hægri hreyfmgu norður eft- var aðeins 4-5 staga hiti, en
við Suðurströndina, en ann- nokkru hlýra sunnanlands.