Morgunblaðið - 16.06.1964, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 16. júní 1964
MORGU N BLAÐIÐ
1?
Tannskemmdir í tveggja til
/
sjö ára börnum á Islandi
eftir Pálma Möller, prráfessor við háskólann í Alabama
Það er almennt viðurkennt, að
tannskemmdir (eða tannáta> er
mjö; algensur sjúkdómur meðal
barna. Hin slæmu áhrif þessa
sjúkdóms á heilsufar barnanna.
ýtir undir nauðsyn þess að safna,
sem ýtarlegstum upplýsingunt
varðandi útbreiðslu tann-
skemmda í hverju landi, til
þess að geta gert samanburð á
tiðni þessa sjúkdóms, leiða likur
*ð orsökum hans og vinna að út-
rýmingu hans
Flestar rannsóknir á útJbreiðslu
inunnsjúkdóma í yngri kynslóð-
inni, hafa farið fram á börnum á
skólaskyldualdri, sökum þess að
euðvelt er að ná til stórra hópa
þessa aldursflokks í skólum og
öðrum stofnunum. Börn, sem
ekki hafa náð skólaskyldualdri,
hafa að miklu leyti orðið út und-
«n í þessum rannsóknum. I>ó má
ekki gleymast, að barnatennur
byrja að korna fram í fimm til
sex mánaða gömlum börnum, og
flest börn hafa fengið allar barna
tennur (20 að tölu> tveggja ára
*ð aldri. Fyrstu fullorðinstenn-
urnar koma fram á aldrinum
fimm til sex ára, og síðustu barna
tennurnar faila ekki fyrr en barn
ið er orðið 12 til 14 ára. Mikil-
vægi barnatanna hefur ekki verið
haldið nóg á lofti. Hve margir
foreldrar hafa ekki sagt eitthvað
á þessa leið: „Æ, það gerir minna
til með skemrr.dir í barnatönn-
tira, krakkinn fær fullorðinstenn
ur, áður en varir.” En, er öllum
ljóst, að heilbrigði barnatannanna
er jafn mikilvæg og heilbrigði
fuilorðinstannana? Gleymist ekki
oft, að barnatennurnar hafa þýð-
ingarmiklu hlutverki að gegna
í líkamsstarfseminni, á helzta
vaxtar- og þroskatímabili barns-
ins? Gera margir foreldrar sér
grein fyrir þeirri staðreynd, að
skemmd í barnatönn getur or-
®akað ígerð í kjálka, og þar af
leiðandi valdið meinsemd á full
orðinstönnum’ Veit, hvert for-
eldri, sem lætur draga barnatönn
úr barni sínu, án þess að gera
frekari ráðstafanir, að missir
barnatannar getur orsakað var-
anlega tannskekkju í barninu
Ekkert foreldri má gleyma eða
lítilsvirða þá staðreynd, að
skemmdir í barnatönnum valda
ekki aðeins barninu sálar og lík-
•mskvölum heldur geta skemmd-
|r í þessum tönnum valdið var-
• nlegum göllum á fullorðinstönn-
•mum.
Fyrir ódrepandi áhuga Dr. J.
F. Volker, yfirmanns Medical
Center Alabama Háskólans,
fékkst »ll-ríf!egur fjárstyrkur
frá Bandaríkjastjórn til rannsókn
•r á munnsjúkdómum á íslandi.
Bauðst mér þáttaka í þessari
rannsókn, og valdi ég mér að
• thugunarefni útbreiðslu munn-
ejúkdóma í tveggja til sjö ára
börnum á íslandi. í»essi liður
rannsóknarinnar fór frarn sum-
•rið 1961, og naut ég ágætrar
•amvinnu Dr. Sigurðar Sigurðs-
•onar, landlæknis; Dr. Jóns Sig-
urðssonar, borgarlæknis; yfir-
tnanna lækna- og tannlækna-
deildar Háskóia íslands og hér-
•ðslækna um allt land.
Aðstaða til rannsókna á ís-
landi @r mörgu leyti sérstök.
Til þes» liggja, meðal annars,
eftirfarandi ástæður:
1> Vegn« canæðar landsins og
>, ágæta vegakerfis er tiltölu-
. legra auðvelt að ná til fólks
, í öllum iiéruðum landsins á
/ skömmum tíma.
M íslendingar eiu áreiðanlega
einhver hreinræktaðasta þjóð
hims siðmenntaða heims. Síð-
an íandnámstímabilinu lauk,
hefur verið lítið um fólks-
flutninga til landsins, og munu
flestir íslendingar geta rakið
ættir sínar til einhvers land-
námsmannsins. Þessi stað-
reynd er mjög mikilvæg, þeg-
ar til athugunar er útbreiðsla
sjúkdóms, sem sýnt hefur
þjóðernislegar sveiflur.
3) Manntalsskýrslur Islands eru,
án efa, einhverjar þær full-
komnustu í heimi. þar er auð-
velt að fxnna nafn, aldur,
heimilisfang og atvinnu hvers
einasta Islendings. Ómetan-
legt gagn var að þessum
skýrslum í sambandi við Ieit
að börnum, sem rannsaka átti.
Einkum komu manntalsskýrsl
urnar sér vel, þegar leitin
barst upp tii sveita.
4) Skýrslur um innfluttar mat-
vörur og munaðarvörur, svo
sem hveiti, sykur og hráefni
til sælgætis-framleiðslu, eru
mjög aðgengilegar og ná tölu
vert aftur í tímann. Þessar
skýrslur leyfa tiltölulega ná-
kvæmar áætlanir um árlega
neyalu fsiendinga af þessum
vörutegUndum.
5) Hið háa menningar- og þroska
stig íslendmga auðveldar all-
ar rannsóknir hér, og eykur
gildi þeirra upplýsinga, sem
nauðsyniegt er að safna, til
þess að ná saman sem áreiðan
legustum niðurstöðum í heii
brigðisskýrlum.
Fyrirkomulag íslenzku
rannsóknarinnnr.
Alls tóku 609 börn, á aldrinum
tveggja til sjö ára, þátt í rann-
sókninni. Hvert barn var vand-
lega skoðað, og nákvæmar skrár
gerðar um tannskemmdir, góma-
sjúkdóma, tannskekkju og ýmsa
meðfædda galla á tönnum, vör-
um eða kjálkum. í þessari grein
verður eingöngu fjallað um tíðni
tannskemmda, þar sem þær eru
al varlegas ti mu nns j úkdómurinn
í þessum aldursflokki.
Til þess að raunverulegur
samanburður á niðurstöðum
hinna ýmsu rannsókna geti átt
sér stað, verða rannsóknirnar að
fara fram samkvæmt viðurkennd
um aðferðum. Hver tönn í barn-
inu er skoðuð, vel og vandlega,
og skemmdir og viðgerðir merkt
ar á til þess gerð kort. Allar
tennur, sem dregnar hafa verið
úr barninu, eru einnig merktar
á kortið. Ekki má gleyma því, að
viðgerðar tennur og tennur, sem
dregnar hafa verið úr barninu
sökum tannskemmda, eru ekki
síður hluti af heilbrigðisástandi
tannana, heldur en tennur, sem
bera raunveruleg merki tannátu,
þegar barnið er skoðað.
Kerfi það, sem rnest er notað,
til þess að tjá ástand tannana í
ejnstaklingum, eða vissum ald-
ursflokkum eða heilum þjóðum,
er hið svokaliaða „DMF” kerfi.
Þetta kerfi er byggt upp á eftir-
farandi hátt:
D (deoayed': skemmd tönn
M (missing); tonn, sem hefur
verið fjarlægð, sökum tann-
skemmda.
F (filled): viðgerð tönn
DMF tölur má finna fyrir
hvern einstakiing, og frá þessum
tölum má svo finna meðal DMF
tölur hvers aldursflokks, eða
hverrar þjóðar, sem er til athug-
unar.
Meðfylgjandi teikning sýnir
rannsóknarstaðina og fjölda
barna, sem skoðuð voru á hverj-
u*u. stað. Samkvæmt manntals-
skýrslum voru alls 26,466 börn,
á aldrinum tveggja til sjö ára, á
öllu íslándi, svo rúmlega tvö af
hundraði af þessum börnum voru
skoðuð. >að mætti segja, að þessi
hundraðstala sé í lægsta lagi, til
þess að byggja á ályktanir, en
flestar niðurstciður viðurkenndra
munnsjúkdóma-rannsókna með-
al annara þjóða eru grundvallað-
ar á töluvert lægri hundraðstöl-
um, svo samanburður á niður-
stöðum þessa rannsókna og þeirr-
ar íslenzku, virðist réttlætanleg
ur.
ur skýrt frá fjölda tveggja til
sjö ára barna, sem hafa orðið
fyrir tannskemmdum, og til
frekari skilgreiningar verður
einnig gerð grein fyrir meðal-
fjölda skemmdra tarxna (Þ.e.a.s.
meðaltölu skemmdra, viðgerðra
og úrdreginna tanna) í þessum
börnum.
Linurit nr. 1 sýnir hundraðs-
tölu barna, sem höfðu eina eða
fleiri skemmdar tennur, þegar
sksðunin fór fram. >ár má sjá,
að 55,2 a£ hundaði tveggja ára
barna hafa þegar orðið fyrir
tannskemmdum, þessi hundraðs-
tala eykst snögglega upp í 83,0
f línuriti no 2 er sýndur meðal
fjöldi skemmdra, viðgerða og úr-
dreginna barnatanna í íslenzkum
börnunum. Tveggja ára böra
höfðu að meðaltali 2,3 tenmxr,
sem orðið höfðu fyrir tann-
skemmdum. >essi tala eykst
snöggt í 5.20 í þriggja ára börn-
um, sem táknar það, að fjórð-
ungur allra barnatannann* í
þriggja ára börnum hafa orðóð
fyrir skemmdum. >essi tala smó
eykst með aldrinum, þar til
nærri átta tennur, að meðtali, í
sex ára gömium börnum, sýna
afleiðingar tannskemmda. Lítill
munur er á meðaltölu skemmdra
barnatanna í sveinbörnum og
meybörnum, þó virðast svein-
börn verða heidur verr úti í flesc-
um aldursflokkunum.
Af þessum niðurstöðum má
draga þá ályktun, að niu af
hverjum tíu íslenzkum börnum
hafa orðið fyrir tannskemmdum,
þegar þau ná fjógra ára aldri, og
þriðja hver tonn í þessum börn-
um ber inerki tannskemmda.
Skemmdir i fiillorðinstönnum.
ALmennt er álitið, að fullorð-
instennurnar komi ekki fram í
börnum, fyrr en þau ná sex ára
aldri, þó er ekki óalgengt, að
þessar tennuc byrji að koma
Preifínj b^manna^sem voru skoÍJuí
lsafíörtó.56

Akureyri82.
^Reykjavik310
• 5elfoss29
Húsavik32n
SYeiÍ3heimili29
Meskðupstaiui”
Ve st m a n n a ey ja r 4 9
Náð v»r til flestra barna á dval
arheimilum Sumargjafar. í þeim
héruðum, þar sem engin slík
heimili voru starfrækt, voru hér-
aðslæknar mjög hjálplegir við
að ná saman böt num til skoðunar
Foreldrar barnanna voru úr öll
um stéttarflokkum landsins og
voru undantekningarlaust mjög
fúsir til samstarfs.
Hver tönn 1 hverju barni var
vandlega skoðuð og skrá færð
fyrir hvert barn. Sum fimrn ára,
og flest sex og sjc ára börn, hafa
tekið eina eða fleiri fullorðins-
tennur, svo barnatennur og fulil-
orðinstennur eru taldar sérstak-
lega, og grein verður gerð á á-
standi þessara tanna í íslenzkum
börnum, sér í lagi,
Skemmdir í barnatönnum
Niðurstöður íslenzku rann-
sóknarinnar á ástandi barna-
tanna eru settar hér fram í
tvennu lagi. Fyrst og fremst verð
I Huncfrd&stála íslenzkra
. barna meV eina eli ílriri
Skemmáðr barnatennur.
%
í þriggja ára börnum. Sjö ára
börnin, sem skoðuð voru, höfðu
öll orðið fyrir árás tannskemmda
Tannskemmdir virðast aLgengari
í sveinbörnum en meybörnum í
tveggja ára aidursflokknum, en
úr því (þriggja til sjö ára) virð-
ist lftill munar vera á kynjunum.
Auðvitað segir hundraðstítla
„sýktra“ barna ekki nema hálfa
sögu, því í þessari tölu eru með-
talin öll börn, sem hafa orðið
fyrir tannskemmdum, hvort sem
um eina tönn eða tuttugu er að
iæða. Meðalfjöldi skem>mdra
tanna í hverjum aidursflokki gef
ur gleggri mynd af ásandi tann-
anna í íslenzku börnunum.
2/^eáai-tðla skemmdra
, bamatanna'l 'islenzkwm
bbrnum.
fram í fimm ára börnum. Al-
menningi er, ef til vill, ekki Ijóst,
að fyrstu fullorðins-jaxlarnir
koma fram aftan við barnajaxl-
ana þ.e.a.s. fyrstu fullorðins-jaxl
ax'nir koma fram án þess, að
barnið felli barnatennur fyrir þá.
í íslenzku börnunum voru hér-
umbil 40 af hundraði búin að
taka nokkrar fuliorðinstennur
fimm ára að aldri. >essi tala
eykst í 90 af hundraði í aex
ára börnum, og sjö ára börnin,
Sem skoðuð voru, höfðu öll tek-
ið nokkrar fullorðinstennur.
Franih. á bls. 25
^ Tíáni skeirmmúið |
fullorclinít'íinnuni
'i 5,6, o<}73ra bbmum
%