Morgunblaðið - 20.08.1964, Page 15

Fimmtudagur 20. ágúst 1964
MORGIÍNBLADIÐ
15
Miklar jarlhræringar í Mexico
Titað er að 31 maður hefur
farizt. Margir tugir særðir.
Gífurlegt tjón á mannvirkjum.
Spáð fyrir um jarðhræring-
arnar í mri sl.
Í>ANN 6. júlí sl. klukkan 1.22
eftir miðnætti, urðu miklar jarð-
hræringar í Mexikó. Mældust
alls 10 jarðskjálftakippir. Sá
skarpasti kom fyrst, og mældist
sá 6 stig á mercalli skala. Síðar
um nóttina mældust fleiri, en
voru vægari. Áttu jarðhræring-
arnar upptök sín á svæði sem
liggur 120—157 km í suðaustur
írá Mexitóborg.
Umbrot þessi höfðu miklar
skemmdir í för með sér. Vitað
er um 31 mannesikju, sem látizt
hefur og marga tugi særða.
Tjónið varð mest í Guerro- og
Michoacanfylki, sem liggja í
suður og suðaustur frá Mexikó-
borg.
Hræðilegt er um að litast á
svæðunum, sem verst urðu úti.
85—100% íbúðat'húsa hrunin, eða
ónýt og margar opinberar bygg-
ingar eyðilagðar. íbúðirnar eru
illa á sig komnar. Margir slas-
aðir, flestir fáklæddir og matar-
lausir. Á sumrin er regntímabil
í Mexikó og gerir því næturkul
(þótt sunnarlega sé. Ekki er regn-
ið né svalinn til þess að bæta
eymdarástand fólksins.
í smábæ nokkrum, Coyuca í
Guerro-fylki, er ekki eitt einasta
hús íbúðarhæft. Bæjarstjórnar-
húsið, gagnfræðaskólinn, kirkja
og kvikmyndahúsið hrundu með
öllu. I>ar fórst 21 maður og marg
ir tugir særðust, 16 aðrir smá-
bæir og þorp hafa svipaða sögu
að segja, þótt eyðileggingin sé
ekki eins gjörsamleg og í Coyuca.
Unnið er af krafti við að
bjarga þeim kviksettu og hjálpa
þeim slösuðu. Enn er ekki vitað
endanlega, hve margir hafa far-
izt.
Jafnskjótt og fréttist til höfuð-
borgarinnar um ástandið á slysa-
svæðinu voru hafnar keðjuflug-
ferðir. Flugvélarnar flutu hjúkr-
unarlið og lyf á þá staði sem
ástandið var verst, en komu til
baka með slasaða. í fyrstu ferð
var farið með tvö og hálft tonn
af myglulyfjum (antibiotica).
í sumum þorpum hafa sjúkra-
húsin og slysavarðstofurnar eyði
lagzt, svo ekki er unnt að að
stoða hina slösuðu á staðnum.
Annars staðar eru sjúkrahúsin
svo illa farin, að ekki þarf nema
máhreyfingu jarðskorpunar, til
þess að þau falli yfir sjúkling-
ana.
Enn hefur ekki verið unnt að
kanna öll slysasvæðin sakir
veðurs. Smáflugvélarnar, sem
hafa verið notaðar til bráða-
birgða, þola ekki veðrið sem
geisar á sumum svæðunum, og
er því beðið eftir stórum þyrlum.
Átakanleg saga
Emilía, 16 ára stúlka frá
Salguero í Guerro-fylki segir frá
hræðilegri reynslu sinni í nátt-
úruhamförunum: „Við vorum
rétt að fara að hátta“, segir hún,
„þegar ósköpin hófust. Fyrsti
kippurinn stóð 1 5 mínútur og
var ekki stætt. — Og gnýrinn úr
jörðinni var ógurlegur. Við
reyndum að komast út, foreldrar
mínir og ég, en duttum kylliflöt.
Múrsteinar og brot úr þakinu
féllu umhverfis okkur. Þegar
loks varð hlé á ólátunum, hlup-
um við út. Margir kippir fylglu,
en enginn þeirra var eins snarp-
ur og sá fyrsti. Samt nægðu þeir
til þess að fella húsið okkar í
rúst. Eftir varð aðeins múrsteins
hrúga. Við hlupum sem fætur
toguðu að húsi systur minnar,
eem býr skammt frá. Hús hennar
var hrunið með öllu og heyrðum
við harmakvein hennar inni í
rústunum. Við grófum sem mest
við máttum, með berum höndun-
tim, því hvergi voru verkfæri né
hjálp að finna. Þegar okkur tókst
•ð losa hana undan farginu, hélt
hún á tveim sonum sinum í fang
inu. Þeir voru báðir látnir. Ann-
•r þeirra var þriggja ára, hinn
•ins 6rs gamall. Carlos, sá yngri,
var óskírðurl — „Hann lézt
óskírður“, bætti Emilía við,
grátandi.
há-
Ótrúleg skyldurækni
Sunnudaginn 5. júlí fóru fram
forsetakosningar í Mexikó. Var
landherinn fenginn til þess að
gæta reglu og friðar, — enda
fóru kosningarnar fram með friði
og spekt um land allt. En til
vonar og vara voru settar nætur-
vaktir um sérhverja kosninga-
skrifstofu landsins.
Amador Avarez Cruz, hermað-
ur, var settur á næturvakt ásamt
starfsbræðrum sínum um bæjar-
stjórnarhúsið í Coyuca, en sá bær
varð verst úti í jarðíu-æringun-
um, sem fyrr segir.
Þegar ósköpin dundu yfir,
hlupu þeir félagar Amadors
burtu, til þess að forða lífi sínu
undan hrynjandi byggingunni.
Hrópuðu þeir til félaga síns að
gera slíkt hið sama. En Amador
Avarez Cruz fór hvergi. Hafði
hann fengið skipun um að standa
vakt á tilteknum stað, og skyldi
hann hlýðnast þeirri skipun,
hvort sem byggingin stæði eða
•hryndi.
Kona hans, Carmela, hafði
komið fyrr um kvöldið, til þess
að vera með manni sínum um
langar næturstundir. Hún stóð
einnig kyrr. Morguninn eftir
fundust lík þeirra beggja í rúst-
unum. „Er þetta dæmi um skil-
yrðislausan aga og skyldurækni
okkar frækna landhers“, segir í
Dæmigerð gata í bæjum í Mexico.
anflækta fallhlífina, en um leið,
svífandi í sinni eigin fallhlíf. Um
Um leið Oig Carlos hafði tekið
eftir óhappi vinar síns, stakk
hann sér út úr flugvélinni. Hann
„stýrði" sér með handleggjum og
fótleggjum, unz hann náði taki
á fallhlíf vinar síns. Þá spennti
Nýtízku bygging í Mexico-borg.
dagblöðum höfuðborgarinnar.
I sambandi við mexikanskan
heraga, mætti geta hér einstaks
atviks, sem átti sér stað fyrir
nokkru, þótt það eigi ekkert
skylt við jarðhræringar.
Fyrir u. þ. b. tveim mánuðum
síðan, fóru fram fallhlífaræfing-
ar flughersins. Hópur fallhlífar-
hermanna stökk út úr stórri her-
flutningavél yfir tilteknu svæði.
Æfingin gekk eins og til var ætl-
azt, þar til kom að Juan Perez
Jolote. Hann stökk út um op
flugvélarinnar, taldi: einn-og-
tveir-og-iþrír, og kippti síðan í
strenginn. En kippurinn, sem
hann beið eftir, kom aldrei. Hann
leit upp og sá, að fallhlífin hafði
að vísu losnað úr pokanum, en
var svo snúin og flækt, að hún
gat ekki opnazt. Hann leit niður
og sá smáatriði landslagsins
stækka með óþægilegum hraða.
„Það er þá búið“, varð honum
hugsað, og var ekki laus við ofsa
hræðslu. En skyndilega fann
hann kipp. Hann leit upp og sá
þá vin sinn, Carlos Sanches,
þrem metrum fyrir ofan sig,
haldandi báðum höndum um sam
hann sína upp og svifu þeir síð-
an báðir til jarðar á einni fall-
hlíf, — að vísu nokkuð hratt,
en þeir lentu heilu og höldnu.
Þegar liðsforingi kom að þeim
stundarkorni síðar, voru þeir
báðir svo vankaðir og tauga-
óstyrkir, að þeir gleymdu að
heilsa að hermanna sið. Urðu
þeir báðir að hlýta þriggja daga
refsivinnu fyrir slíkt agabrot,
enda þótt Carlos væri sæmdur
gullorðu fyrir drengilegt afrek,
viku síðar.
Engar skemmdir í Mexikóborg
Eins og fyrr segir mældust 10
jarðskjálftakippir í Mexikóborg.
Sá fyrsti var sá eini, sem vart
varð við án mælitækja. Var hann
6 stig á Mercalli-skala og stóð
í röskar tvær mínútur. Engar
teljandi skemmdir urðu á bygg-
ingum. Að vísu hallast ein kirkj-
an, Basilica de Guadalupe, held-
ur meira en áður, og listahöllin,
Bellas Artes, heldur áfam að
sökkva, en mexikanar telja slíkt
ekki til stórtíðinda. Kirkjan hall-
aðist þegár svo mikið, að nauð-
synlegt var að halla höfðinu um
10 gráður til austurs, til þess að
sjá hana rétta. Listahöllin hefur
sokkið um 15 fet á sl. öld og mun
halda áfram að sökkva, unz jörð-
in gleypir hana. Því fyrr, því
betra, því arkitektúrinn er ekki
sérlega merkilegur.
Þótt skemmdir yrðu engar í
höfuðborginni, varð nokkuð um
hræðslu og óróleika meðal fólks,
eins og gefur að skilja. Enginn
er fullkomlega rólegur í jarð-
skjálfta, hvað svo sem sagt er
eftirá. Haft er fyrir satt, að marg
ir þeir, sem stunduðu drykkju-
krár þessa nótt, hafi heitið ævi-
löngu bindindi.
í morgunblöðunum segir: ....
„Hræðslunnar varð vart mest
vart í gistihúsum borgarinnar,
þar sem gestirnir, flestir Banda-
ríkjamenn, hlupu út á náttföt-
um eða nærklæðum einum sam-
an, þrátt fyrir næturkulið. Þjón-
ustulið þessara gistihúsa veittu
kaffi og konjak þeim fáu hræð-
um, sem eftir voru innasdyra.“
Undirritaður vaknaði við brölt
páfagauks síns, sem virtist ætla
að fljúga burt með búr sitt í
eftirdragi. Héldu þeir báðir
kyrru fyrir undir dyrastaf, unz
yfir lauk. — Þeim fannst tvær
mínútur líkastar tuttugu.
Spáði rétt um jarðhræringar
Málsháttur veðurspámannsins
er: „Errare humanum est“, það er
mannlegt að skjátlast, enda mun
vera erfitt að geta sér til um skap
gerð veðurguðanna. En hver veit
hvenær Loki mun skjálfa undan
eiturdropum drekans? Einn mað-
ur gerir það að sérgrein sinni. Sá
er stuttur og digur og heitir Arn-
oldo Heller Mejia. Hann er fram-
kvæmdastjóri dagblaðsins „E1
mundo“ (Veröldin).
Þann 31. maí sl. birtist í blaði
þessu greinarstúfur, þar sem Arn
oldo spáir fyrir um jarðskjálfta
í Mexikóborg nk. júlímánuð.
Fyrirsögnin hljóðar svo: „Jarð-
hræringar munu verða í Mexikó-
borg á tímabiiinu milli 6. og 9.
júlí þessa árs“.
Vafasamt er, að lesendur blaðs-
ins hafi tekið mark á grein þess-
ari, er þeir lásu hana. Hins vegar
sperrtu fréttaritarar upp eyrun,
er spáin reyndist rétt. Þeir fóru
á fund höfundarins, til þess að
inna nánar eftir spánni: „Nei, ég
hef alls ekki aðgang að jarðfræði
stofnunum ríkisins“, sagði hann,
„þeir eru fljótir að læsa öllum
dyrum, er þeir sjá mig nálgast,
og kalla mig brjálaða prófessor-
inn, og þar fram eftir götunum.
Ég byggi útreikninga mína á sól-
blettum.... Ég er sonur Krumm
Hellers læknis, sem var höfund-
ur 124 bóka, sem gefnar voru út
á 63 tungumálum. Hann var
einnig höfundur „bioritmans" og
„tatwarmælisins", en það eru
lyklar að jarðskjálftaspádómum“.
„Ég hefi rannsakað sólbletti
undanfarin ár“, heldur hann á-
fram, „en þeir ákveða hræringar
jarðskorpunnar. Einnig nota ég
almanak Aztekanna til hliðsjón-
ar“.
Eins og flestum mun kunnugt,
voru Aztekar mjög framarlega í
stjarnvísindum. Þeir höfðu daga-
tal, sem var miklu nákvæmara
en það, sem við notum nú. Daga-
talið var höggvið í gríðarstóran
stein, sem nefnist Almanak Aztek
anna. Steinninn er varðveittur í
fornleifasafni ríkisins. Hann er
talinn meðal 7 merkustu forn-
leifafunda veraldar.
Senor Arnoldo Krumm spáði
einnig fyrir um jarðskjálftana
1957, en það ár urðu miklar jarð-
hræringar í Mexikó, sem ollu
miklu tjóni í höfuðborginni.
„Og hverju spáið þér næst,
senor Krumm?“ var síðasta spurn
ing fréttaritaranna.
„Eftir 9000 daga (u.þ.b. 24%
ár) munu öll eldfjöll Mexikó
gjósa“, var svarið.
Mexikóborg, júlí, 1964.
Vifill Magnússon,
Þrítugur
maður
utan af land, óskar eftir vel
launuðu starfi, kringum næst-
komandi áramót. Er vanur
skrifstofu- óg gjaldkerastörf-
um, hef einnig fengizt við af-
greiðslu- og sölumannsstörf.
Tilboð merkt: „öruggur —
4412“ sendist blaðinu fyrir
næstkomandi mánaðamót.
Ð
Einstaklingsíerð
Skemmtiferð til
GLASGOW
6 daga ferð — flugferðir —
gistingar—morgunverður
frá kr 5870.00.
Brottför alla daga.
LÖND LEIÐIR
GUÐMUNDUR JÓNASSON
Miðhálendis-
ferð
22.—30. ágúst _ 9 daga
Verð kr. 3690.00
— FÆÐI INNIFALIÐ —
LÖND * LEIÐIR
Adalstrœti 8 simar — 5S?SS
okkvr vantar
duglegan aðstoðarmann
á vörubíl til dreifingar á vörum.
I. BRYNJÓLFSSON & KVARAN.