Morgunblaðið - 27.08.1964, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 27. ágúst 1964
MO RGVN BLAÐIÐ
15
fnuuuiiiiiiiiiitiiiiiiiHiiiitutiiuiiiiitMiiiiiiiiiiiiuiniiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiHiiiiinHiiiiiiUiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiuiutuiiiuuiiiiuiiiiiiituiuiuiiimimitimuiiiHiiiiiiiiuiiiuaiiaiuuiiiiiuuiiimuuuuimituuuiiiHiiiiiHiiuiiuiiiuiíiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiuiiiiiiiiiiiii
Langamma hennar var
send frá Skagaströnd
og giftist inn í stóra ætt í Noregi
Viðtai við frú Storstein
H I»EGAiR norsklr borgarráðs-
§§ menn voru hér á ferðinni#fyrir
H skömiM með konur sínar,
ii kom á daginn að í hópnum
= var frú, sem á ætt sína að
§§ rekja til íslands, frú Assa
= Storstein, kona Storsteins fjár-
é málaráðunauts Oslóarborgar.
3 Lanigamma hennar var frá
M Skagaströnd, og bar ættar-
= nafnið Schram, o>g nú í þessari
M ferð kynntist frúin fjölda ætt
M inigja sinna með þvi nafni á
§§ íslandi.
Við hittum frú Storstein að
= máli á Hótel Sögu og fengum
= að vita nánar um þetta.
Hún dró upp þykka bók
3 í brúnu skinnbandi, ættartölu
= Kielland ættarinnar, sem er
S stór og mikil ætt í Noregi,
= með fræga rithöfunda og lista
§§ menn innan sinna vébanda.
= Þetta var á sínum tíma auð-
3 wgt fólk, kanmmerherrar, kaup
§§ menn og skipaeigendiur, sem
5 héldu sig vel, og inn í þá ætt
§§ giftist Anna Henriette Char-
S lotte Sohram frá Skagaströnd.
En það átti sér forsögu, í
= ættartölunni stendur Anna
S Henriette i Charlotte Scrárn,
3 fædd á Skagaströnd á Norður-
S íslandi 15/ið 1811. Foreldrar
= voru Ohristian Gynther
§§ Sohram og Anna Christine Ol-
S man. Hún kom 9 ára gömul til
= Noregs, þvx faðirinn kvæntist
S aftur otg sendi hana til
= Kroghs amtmanns í Noreg'i.
ss
S Krogh þessi mun hafa1 verið
= emibættismaður á íslandi áður
fg og vinur föður hennar. — í
§§ ættartölunni stendur enn-
S frenvur að hún hafi yerið
= dönsk í föðurætt, en að hún
= hafi ílutt með sér frá sögu-
= eyjunni, þar sem hún fæddist,
§§ fornnorræna þætti í persónu-
= lei'ka sínum. í augum yngri
kynslóðarinnar var engin
henni lík, þéssari gömlu tígu-
legu dömu. Hún giftist Gabríei
Schancke Kielland, stórkauip-
manni og konsul. Telur frú
Assa Storstein að Krogh amt-
maður, fóstri hennar hafi ver-
ið í miklu vinfengi við Kiel-
landfólkið og þannig hafi hún
kynnzt manni sínum sem síð-
ar varð. Til gamans og til að
gefa hugmynd um það lif sem
Anna Schram átti í Noregi,
má geta þess, að í umræddri
ættarbók, stendur m.a. um
mann hennar Gabriei Sch-
ancke Kielland, sem mun hatfa
líkzt mest rithöfundinum
fræga Alexander Kielland, af
ættingjum hans, að hann hafi
lagt ríka áherzlu á að geta
haldið „selskapeligt og ele-
gant hus“. Og fyrir þvi hefur
kona hans að sjálfsögðu stað-
ið.
Þau hjónin áttu 4 börn tvo,
drengi og tvær stúlikur. Elzta
dóttirin, var amma ‘frú Stor-
stein, og alnafna hennar, Alex
iane Christine Zetlig Kiel-
land. Hún giftist Henrik Finne
bæjarfógeta í Stavanger og
var faðir frú Storstein elztur
af börnum þeirra, Gabriel
, Finne, verk£ra;ðingur. =- Böra
, langömmu minnar dóu barn-
laus nema amma, segir Assa
Storstein, svo ættin er ekki
fjölmenn, aðeirvs 12 afkom-
endur hennar í ' Noregi. Og
hún segir frá gömlu konunni.
—r Langamma mín sneri ai-
drei aftur . til IsLands ng ég
held að bún hafi ekkert sam-
band við sitt fólk. Á þeim
tíma voru þó miklar sam-
göngur milli Islandis og bong-
anna Bergen og Stavanger
vegna viðskipta. En hiún lét
næstelztu dóttur sína heita ís-
lenzku nafni, Kristín Gynther
Schram Kielland hét hún.
Gamla konan vatð snemma
ekkja og hún lifði til hárrar
elli, eins og reyndar flestir af-
komendur hennar, dó 81 ái"s.
Pabbi mundi vel eftir henni,
sagði að hún hefði verið mið-
depill i fjölskyldunni vegna
sins sterka persónuleika.
Pabbi talaði alltaf mjög vel
um ömmu sína, sem var hlý
og góð kona. Amma mín, sem
dó eftir að ég giftist, líktist
henni mjög og óg á gott mál-
verk af langömmu minni. Okk
ur þótti alltaf svo spennandi
að eiga íslenzka langömmu.
— Þekktuð þið ættinigjana á
íslandi?
— Nei, ég vissi að við ætt-
um ættingja á íslandi og þeir
vissu um okkur, en ekkert
samband var akkar á millL
Mér var þó ókunnugt um að
ættin væri svona fjölmenn
hérna. Þegar við nú komunx
í boði bor-garráðs til Reykja-
víkur, vissi frú Auður Auð-
uns uis þetta og bjóst við að
GMnnatf Sohram, ritstjóri, yrði
í hópi blaðamannanna sem
hitfcu okkur. Það varð ekki, ea
aanar ritstjóri, frá Morgun-
biaðiniu. sagði frá þessu í
síniu blaði og það gerði sama
gagn' til að korha okkur í
samband við Schram-fólkið.
Þegar við komum úr hádegis
verði i Náusti kom Björgvin
Schram og gaf sig frám við
okkúr. Hánn bauð okkur heim
til sín, þár sem hann hafði
safnað saman heilmörgum atf
þessari ætt, indælu ög huggu
legu fóiki, serri við höfðum
gaman af að hitta. Og nú er-
um við boðin í brúökaup í
fjölskyldunni, ekkja Karl*
Schram, er að gifta son sinn,
Ágúst, sem gengur að eiga
„ danska sfcúlku. Það verðúr
kirkju'brúðkaup og við hlökk-
uni mikið til að fá að vera
Assa Storstein
viðstödid.
— Erú ættingjarnir á ís-
landi iíkir norsku greininni
af ættinni í sjön?
— Björgvin sýndi mér
mynd »f Ellert Schram og
hann hefur verið mjög líkúr
paibba mínum. Sjáltf er ég
ekkert lík í þá ættiná! Sú
grein í ökkar ætt hefur langt
og mjótt andlit, eins og
Schramarnir hér. f
— Og nú erum við búnar
að tala u>m afkomendiur ís-
lenzku telpunnar, sem yar
send frá Skagaströnd 9 ára
gömul, alit þangað til röðin
kemur.að yður. Um yður hötf-
um við ekkert sagt.
— Bg er alin upp í Stavang-
er, og bý nú í Oslö með manni
mínum. Við eigum tvö börn,
gitfta dóttur og dreng, sem er
sfcúdént, svaraði frúin, og
styttra gat það efcki verið
þegar kóm að því að tala utn S
hana sjálfa. Og hún víkur =
að ferðinni til íslands.
. — Við erum búin að vera 5
hér í fimm daga og höfum 5
séð mikið, og mótfcökur borgar =
, yfirvaldanna verið alveg frá- =
bærar. Við fófum í ferðalag S
, til Þingvalla, í Reykholt oig =
víðar um Borgarfjörð og gist- =
Um í Bifröst. Það var nokkuð =
kalt, en það gerði okkur ekk- S
ert tit, því veður var bjart 3
og við sátum í hlýjum bílum. s
Ferðin var mjög skemmtileg 3
og allt gert fyrir okkur sem 3
hugsast gat. Mér finnst ég =
vera í ætt við landið, það er 3
svo líkt því lándslagi sem ég 3
ólst upp við í Vestur-Noregi. 3
Strax og ég kom út úr hótel- 3
inu og út á borgið hér, þá 3
kunni ég svo vel við þetta 3
svala tæra ándrúmslotft, sém 3
mætti mér. — E.Pá. 3
lÍMUMHHHHMIHHHMIlHMIHfHHHIMHHHIIIlllHHHIIHHIHMlMHHHIHHIItlUHHHHHIIIIHHHIIMUUHMlUHIHHUMMUlHMMMlMIMHUMMUIHHHHUUllHHMHHHHHHMHimiHMHHMMMlHMMMHHIlMHUMtHMMMMMMMHHHHMHMHHllMMlHltlMHHtlHllHMIIHtHHHHHMHUHIlHIHtHHHIIHlKMlHllHHI
Jónas Haralz talaöi um fram-
kvæmdaáætlanir í Osló í gær
A ráðstefnu Norrænna em-
bættismannasámbandsins, sem
stendur yfir í Osló flutti Jónas
Hsralz, ráðúnéytxsstjóri, áðai-
erindið í gær, miðvikudag, og
talaði um framkvæmdaáætlanir
í ríkisrekstrL Fer hér á , eftir
stuttur úrdráttur ýr erindi hans:
FYRIRLESARINN hóf mál sitt
með því að benda á, að gerð
þjóðhags- og framkvæmdaáætl-
ana hefði færzt mjög í vöxt á
undanförnum árum, og ætti þetta
við um Norðurlönd ekki síður
en qnnur ,lönd. Vaxandi út-
breiðsla og þýðing áætlunargerð-
ar stæði í sambandi við þær
breytingar, sem orðið hefðu
í þjóðféjagsmálum á síð-
ustu þrjátíu árum, og þá ekki
sízt: þær btfeýtihgár, sertv órðið
hefðu á afstöðu rikisvaldsins til
þróunar efnahagsmála. ítíkið
hefði tékið sér á herðar víðtaek-'
ar skyldxxr tiL að haida fnllri at.
vinnu, stuðia að velferð þegn-
anna ög örya' hagvoxt 'sam'fara
efnahagslegu jafnvægi. Jafnframt
héfðu þáú ínáléfrti öðlazt aukna
þýðingu, sem ríkið einnig fyrr á
tímum hefði borið ábyrgð á, svo
sem samgöngur, menntamál og
yísindamál. Gerð þjóðhags- og
framkvæmdaáætlana væri að-
férð 'til' þess að beita á sám-
ræmdan hátt þeim tækjum, sem
ríkisvaldið hefði yfir að ráða
til þess að ná þeim markmið-
um, sem stefnt væri að. Fyrir-
lesarinn taldi, að sá ágreíning-
ur, sém verið hefði um áætlun-
argeið, hefði í raun og veru ekki
yerið um áætlunargerðina sjáifa,
heldur um markmið og tæki i
stjórn efnahagsmála. Þessi ágrein'
ingúr1 váetfi nú áð méstu úr sög-
unni,' vegna þess- að á Vestur-
löndum hefði skapazt Ytðfæk
'samstaða, um: þau efnahagslegu
markmið. , sern , »tefnt skulj, að,
■og 3annfæring og samkomulag
um, að þeim matfkmiðum væri
hægt að ná, án þess að ríkið
þyrfti að ei-ga og reka atvinnu-
fyrirtæki eða hafa bein áhrif á
ákvarfianír. um framleiðslu
þeirra og fjárfestingu.
Fyrirlesarinn taldi höfuðkost-
ina við riotkun þjóðhags- og
frarnkvæmdaáætlana vera þá, að
auðveldara væri að skoða hugs-
anlegar ákvarðanir í heildax-sam-
hengi efnahagsmálanna. Þannig
væri hægt að gera sér ljósari
greirt en éila myndi fyrir ýtri
skilyrðum efnahagsþróunar, sjá,.
að hve rrtiklu leyti efnahagsleg
niarkmið væru samrýmanleg og
stuðlá að samræmingu aðgerða
einstakra aðila. Eirtnig hefðu
áætlanir mikla þýðingu til þe^s,
áð auka skilning á efnahagsmál-
um yfirleítt.
., Þá ræddi fyrirlesarinn ýtarlega
.áambgndið á milli þeirra aðilá,
sem að áætlunargerðinni standá
og samhengið áf milú áætlunar
*g framkvæmdar. Taldi hann
árangur áætlunargerðar vera
kominn undir því meir en nokkru
öðru, að hinar einstöku eining-
ar efnahagslífsins væru færar
um að gera áætlanir og nota þær
sem lið í starfsemi sinni, eðá
m.ö.o. væri kominn undir styrk-
leika hverrar einingar. Sá styrk-
leiki yrði að skapast innan frá,
enda.þqtt ríkisyaldið gæti stuðl-
að að eflingu hans, m.a. með
áætlunargerðinni sjálfri. Sam-
hengið á milli áætlunar og fram-
kvæmdar yrði að skapast í vjrku
starfi hverrar einingar og í lif-
ándi samstarfi þeirra og þess að-
ila, sem um héildaráætlartir sér.
Þetta samhengit væri því í raun-
inni fyrst og fremst óbeint, og
í rauninni mjög óákveðið. Það
væri einmitt slíkt óbeint og laus-
legt samhengi, sem bezt hentaði
flóknu og breytiiegu þjóðfélagi
nútxmgns.
Þá ræddi fyrirlesarinn skipu-
lag áætlunargerðar og þátt rík-
is, ríkisstjórnar og lög&jafar-
samkundu í hénni. f þessu sam-
þandi 1 'gerði hanrt 1 sérstaklega
greirt, fyrir. íslenzkrf reýnslu á
þessxt sviði, Komst ræðumaður
að þeirri niðurstöðu, að ekki
vætfi hepþiiégt að ’felá áætlurt-
argerðina sjálfstæðúm aðila utan
hins eiginlega stjórnarkerfixs,
eíns og sums staðar hefði verið
gert. Æskilegast væri, að áætl-
unargerðin færi fram innan
stjórnarkerfisins og í náinni sam-
vinnu við ríkisStjórnina sjálfa,
án þéss þó að rikisstjórnin sjálf
bæri beinlínis ábyrgð á niður-
stöðum í einstökum atriðum. f
löndum, þar sem stjórnarhættir
hefðu náð miklum þroska, myndu
þgssi atriði ekki valda miklum
erfiðleikum. Hins vegar væri
áætlunargerð ekkert töframeðal
til þess að vinna bug á véikleik-
úm í stjórnarfari. f sjálfu sér
væri áætlunargerð auðveldust ®g
áhrifamest r löndum, sem komin
væru langt: áleiðis í efnahags-
þróun, og hefðu náð miklum
stjórnarfarslegum þroska. En
áætlunargerð, sem beitt væri mí
fotfsjá og skilningi, gæti einnig
orðið til þess að örva efnahags-
þróun óg eflg stjórnarfars-
þroska.
CLEO HJÁ KÚBU
Fellib.vlurinn „Cleo'* breyttl
um stcfnu i dag og gekk yfir
strendur Kúbu i Orienbe og
Camaguejrhéruðum. Var gny
i» til þess ráðs aA flýtja sem
flesta íbúanna búrta frá
strand.svæðunum.