Morgunblaðið - 15.10.1964, Blaðsíða 17

nmmtuaagur id. oRt. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
17
Þorsteinn Jónsson
sýslumaður — 150 ára minning
í DAG, 15. okt., eru 150 ár liðin
frá fæðingu Þorsteins Jónssonar,
sýslumanns.
Hann var fæddur í Skálholti
15. okt. 1814. Foreldrar hans
voru Jón Johnsen, umboðsmað-
ur, síðast á Stóra-Ármóti, og
kona hans, Halla Magnúsdóttir
frá Skálmholtshrauni.
Hann var útskrifaður úr heima
skóla af Árna stiftprófasti Helga-
syni 1836. Hóf þá um haustið
laganám við Kaupmannahafnar-
háskóla og var útskrifaður það-
an 1843. Starfaði siðan í Rentu-
kammerinu þar til hann var sett-
ur sýslumaður og síðar skipaður
í Suður-Múlasýslu í júnílok 1846.
Setur stiftamtmaður og amt-
maður í Suðuramtinu frá 1.
ágúst 1849 til 1850. Sýslumaður í
Norður-Múlasýslu frá 16. maí
1850 og gegndi, um nokkurra ára
skeið, einnig sýslumannsembætt-
inu í Suður-Múlasýslu. Árið 1861
var hann skipaður sýslumaður í
Þingeyjarsýslu og í Árnessýslu
var hann skipaður sýslumaður 7.
júní 1867, en fór þangað eigi fyrr
en í ágúst 1868. Fékk lausn frá
embætti 1878, en gegndi því til
1879. Hann var málflutningsmað-
ur við landsyfirréttinn til 1884.
Hann var sæmdur kanselliráðs-
uafnbót 1. jan. 1860.
Auk þess sem hann bjó í
Reykjavík, sat hann á Ketilsstöð-
um á Völlum, síðan á Húsavík
og síðast á Kiðjabergi, en fyrsta
árið í Árnessýslu bjó hann á
Eyrarbakka.
Eins og áður getur var hann
fæddur í Skálholti, en 1824 fluttu
foreldrar hans að Stóra-Ármóti
í Flóa. Hefur hann því verið á 10.
ári er hann fluttist þangað. Eins
og að líkum lætur, hafa skepnur
búsins mjög sótt upp með Hvítá
í áttina til Skálholts. Að sjálf-
eögðu hefur unglingurinn, Þor-
steinn, þá oft verið sendur til
leitar að skepnunum. Leiðin ligg-
ur þá um bakka Hvítár gegnt
Kiðjabergi og varð drengurinn
þá svo hrifinn af fegurð staðar-
ins, að er hann var orðinn sýslu-
maður 1 Árnessýslu og fluttur
' þangað 1868, keypti hann Kiðja-
berg og sat þar upp frá því, nema
hvað hann bjó um tíma í Reykja-
vík vegna starfs síns við lands-
yfirréttinn. Var þó að mörgu
leyti óþægilegt fyrir sýslumann-
inn að sitja á Kiðjabergi vegna
vegleysis og sundvatna á allar
hliðar. Hlýtur maður því meira
að meta fegurðarskyn hans og
seskuást á þessum stað, sem
hann hafði séð álengdar, en
aldrei stigið fæti á. Tryggð hans
við þenna stað var ógleymanleg.
1 Jörðin var þá tvíbýlisjörð og
fékk hann ábúendurna til að
6tanda upp af jörðinni um vorið.
Reisti hann þegar um sumarið
1869 mjög vandað íbúðarhús á
jörðinni, enda lagði hann áherzlu
É að svo væri, hvað sem kostnað-
inum liði. Yfirsmiður var Páll
Halldórsson, er síðar varð tengda
faðir Þorsteins Gíslasonar, rit-
Etjóra. Hann var annálaður smið-
ur og mjög vandvirkur. Hús
þetta stendur enn, 95 ára.
Þodsteinn kvæntist 8. ágúst
1849, Ingibjörgu Elísabetu, dótt-
ur Gunnlaugs dómkirkjuprests
Oddssonar og konu hans, Þór-
unnar Björnsdóttur prests í Ból-
etaðarhlíð, fædd 4. júní 1830. Var
hún hin ágætasta kona og hvers
inanns hugljúfi.
Eignuðust þau 4 sonu. Einn
þeirra dó nokkurra mánaða gam-
all, en hinir náðu fullorðins aldri.
Elztur þeirra var Gunnlaugur, f.
1851, þá Jón, f. 1953 og Halldór,
f. 1855. Voru þeir allir fæddir á
Ketilsstöðum á Völlum. Gunn-
laugur bjó mestan hluta aldur
eíns á Kiðjabergi og átti þar
heima frá 1869—1936. Var hann
kvæntur Soffíu Skúladóttur • frá
Breiðabólstað og áttu þau 6 börn,
eem öll eru á lífi. Jón var kaup-
maður í Merkisteini í Reykjavík,
•o drukknaði erlendis 1895. Hall-
dór var prestur í Landseyjarþing
ufn og andaðist í Reykjavík 1914.
Þeir voru báðir barnlausir.
Þorsteinn mun snemma hafa
þótt hið mesta glæsimenni og
næsta auðþekktur, þó í stórum
hópi væri, þá þekktist hann úr.
Hann var mikill vinur Jóns Sig-
urðssonar forseta og var meðút-
gefandi að VI. árg. Nýrra félags-
rita. Konur þeirra voru og mikl-
ar vinkonur og skrifuðust á, enda
ólust báðar upp í Reykjavík, þó
Ingibjörg Einarsdóttk væri tölu-
vert eldri.
Hann var frændrækinn, vin-
fastur og tryggur og hljóp oft
myndarlega og stórmannlega und
ir bagga með þeim sem vináttu
og styrktar þurftu. Hef ég úr
ýmsum áttum heyrt af skörungs-
skap hans og tryggri vináttu.
Embættismaður þótti hann
ágætur, reglufastur og einbeittur
við hvern sem var. Dómum hans
var aldrei breytt af æðra rétti og
er slíkt með eindæmum. Heyrði
ég talað um það, af óviðkomandi,
á barnsaldri, að mjög hefði hans
verið saknað sem yfirvalds í Ár-
nessýslu, er hann lét af störfum
þar. Hefur hann því verið vin-
sæll hjá almenningi, sem var
þess fullviss, að hann sætti sig
aldrei við nema það sem rétt
væri.
Hann var mikill reiðmaður og
átti marga góða hesta, enda fór
hann ört yfir og hafði mikil ferða
Skólasetningar í
Stykkishólmi
BARNA og Miðskóli Stykkis-
hólms var settur mánudaginn 5.
okt. í Stykkishólmskirkju að við
stöddum nemendum og aðstand-
endum þeirra. Séra Sigurður Ó.
Lárusson fLutti bæn en skóla-
stjórinn Sigurður Helgason flutti
skólasetningarræðu.
í skólanum verða í vetur 223
nemendur og er það fleira en í
fyrra. í Mið skólanum verða 80
nemendur í 4 bekkjardeildum en
í barnaskólanum 143 í 6 bekkjar
deildum. Kennarar verða 13 en
þar af 8 fastráðnir.
í vetur verður að tví og þrí-
setja í kennslustofurnar því þar
er orðið svo þröngt og er nú orð
in brýn nauðsyn á að byggja við
skólann, enda um 30 ár síðan
hann var byggður og fjölgun
mikil síðan. Hefir þegar verið
mjög rætt um viðbótarbyggin.gu
og drög ha.fa verið lögð að því að
hægt verði að koma henni upp
eða byrja á næsta ári. Þrengslin
i skólanum há nú svo sem er áð-
ur sagt mjög allri eðlilegri starf-
semi skólans.
Heimavist starfar við skólann
eins og fyrri ár og er hún þegar
fullskipuð eða um 30 nemendur
þar.
Tónlistarskóli Stykkislhólms hóf
starfsemi sína 1. okt. s.l. og er
aðsókn að skólanum mikil. Skóla
stjóri er Víkingur Jóhannsson.
Undanfarið hefir verið safnað
meðal bæjarbúa til að kaupa
hljóðfæri fyrir skólann og hafa
undirtektir verið eindæma góð-
ar, þannig að nú næstu daga mun
skólinn eignast vandaðan flygel.
lög og margar langferðir. Fræg-
astur allra hinna mörgu snjöllu
garpa hans var „Stjarni", ættað-
ur úr Austur-Skaftafellssýslu, er
hann eignaðist eftir að hann kom
að Kiðjabergi. Orðstýr þessa höf-
uðgæðings lifði lengi, langt fram
á mína daga, bæði innan héraðs
og utan.
Á efri árum varð hann fyrir
því mikla áfalli, að missa sjón.
Fór hann til Kaupmánnahafnar
til að leita sér lækninga þar, en
það bar engan árangur. Sjón-
depran ágerðist og síðast varð
hann blindur. En reisn sinni og
höfðingsskap hélt hann til hinztu
stundar.
Hann andaðist að Kiðjabergi
9. marz 1893 á 79. aldursári og
var jarðsettur í Hraungerði. Litlu
síðar, eða 2. júlí sama ár, andað-
ist kona hans, aðeins 63 ára, og
var einnig jarðsett í Hraungerði.
Skáldin ortu. En dásamlegast
finnst mér það sem sálmaskáldið
séra Valdimar Briem orti eftir
þau bæði. Fyrstu 3 ljóðlínur
hvers erindis, eru um hann, en 3
þær síðari um hana.
Þau voru bæði vinföst og vin-
sæl og létu gott af sér leiða.
Blessuð sé minning þeirra.
Steindór Gunnlaugsson.
MllillllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllliMIIIIIIIIIIIHIIIIIE
Egill Benediktsson, bóndi í Þórisdal í LónL Myndin er teking
af ljósm. Mbl. Sv. Þorm. í fundarhléi á flokksráðsfundi ^
Sjálfstæðisflokksins.
Öllum má vera Ijós |
| þýðing landbúnaðarins |
Skyndisamtal við flokksráðsmann í fundarhléi
EGILL Benediktsson, bóndi í
Þórisdal í Lóni var einn
fundarmanna á flokksráðs-
fundi Sjálfstæðisflokksins hér
í Reykjavík, sem lauk í gær.
Egill, er eins og margir aðrir
fundarmenn, kominn langt að
til fundarsetu, en Þórisdalur
er í Bæjarhreppi, sem er aust-
asti hreppur Austur Skafta-
fellssýslu. Mbl. átti stutt sam-
tal við Egil í gær og sagði
hann blaðinu tíðindi að aust-
an.
Að gömlum sið, sagði Egill
fyrst frá ári'erði. Hefði það
verið gott í ár þeim fyrir aust-
an. Vorið var áfallalaust og
sumarið þurrt og gott. Hey-
fang væri því nú með allra
mesta móti, en fátt er svo
gott, að einugi dugi. Vegna
þurrkanna í sumar hefðu menn
nú lítið upp úr görðum.
Egill sagðist aðallega vera
með sauðfé, en þeir feðgarnir
hefðu þó saman sex kýr. Tvær
ferðir eru í viku niður á Höfn
í Hornafirði með mjólk. Mætti
senda allt að tveggja daga
gamla mjólk,“ því hún fer í
vinnzlu. Þetta væri nokkur
búbót, en þó væri lítið á að
treysta, því að ferðir væru
fáar og stopular að vetrum,
ef nokkuð væri af veðri. Al-
mannaskarð fyllist *af snjó í
hverri gusu, sagði Egill.
— Hefur ekki aukizt mjólk-
urframleiðslan hjá ykkur?
Jú, menn eru að fara meira
yfir í framleiðslu mjólkur-
afurða, en ég hef ekki trú á
því, að sú þróun haldi áfram
í okkar sveit með breyttu
verðhlutfalli milli mjólkur og
kjöts. Við verðum fyrst og
fremst að byggja á sauðfénu.
— Hvað er nú efst á baugi
hjá ykkur í Lóninu?
Áður en ég svara er bezt
að taka það fram, að ég tel
það ekki barlóm, þótt maður
sé ekki bjartsýnn. Það er von
að menn séu svartsýnir í fá-
mennum, afskekktum héruð-
um, þar sem fólki fækkar. Þar
ber ekkert hátt, því að jarðir
fara í eyði og þar, sem áður var
margbýlt, fækkar ábúendum.
Unga menn vantar til þees að
taka við og bændur eru flestir
farnir að eldast. Þar sem
ástandið er eins og hjá okk-
ur, er lítið um féla,gslegar
framkvæmdir, þótt uppbygg-
ing á jörðunum sé í góðu lagi
og ræktun allstaðar blómleg.
— Hvað er þá til ráða,
Egill?
Vaxandi og aukin tækni er
nauðsynleg í landibúnaðinum
og til þess þarf fé. Smábænd-
ur eiga lítið sem ekkert eigið
fé og þessvegna þarf að auð-
velda þeim lántökur. Slík
fjárfesting er fljót að gefa
arð.
— Þú ert þá bjartsýnn á
framtíð búskapar í afskekkt-
um héruðum?
Já bæði o,g. Við höfum líka
ástæðu til nokkurrar svart-
sýni. En öllum má þó ljós
vera þýðing landbúnaðar og
að hlutur hans megi ekki
minnka. Það gefur ástæðu til
bjartsýni.
MlllllllllillllllllllllilllllllllMllllilllMllillllllllimilllllllllirUIIIIIIMIIilllllllllllllllllllllllllllllllMlillllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIKtllliMIMIIIIMIIIIIÍIIIlllMIMIIIIIIIIIMIIIIIMIIIUÍ
Landssamband líf-
eyrissjóða stofnað
HINN 30. sept. s.l. var haldinn
í Reykjavík stofnfundur Lands-
sambands lífeyrissjóða. Að stofn
un þessara samtaka stóðu 31 líf-
eyrisjóður, sem fulltrúa áttu á
stofnfundinum eða höfðu til-
kynnt um þátttöku í sambandinu.
Landssamband lífeyrissjóða
hyggst gæta hagsmuna lífeyris-
sjóða á sviði löggjafar og vinna
að því, að ríkisvaldið taki réit-
mætt tillit til starfsemi og þarfa
lífeyrissjóðanna, m.a. með því,
að fulltrúar þeirra séu tilkvadd-
ir, þegar ákvarðanir eru teknar
um málefni, er sérstaklega varða
lífeyrissjóðina. Enn fremur er
það tilgangur sambandsins að
vinna að samræmingu reglna um
þau málefni, sem varða samskipti
lífeyrissjóðanna innbyrðis,* og
loks er ætlunin að hafa hand-
bærar upplýsingar um löggjöf og
reglur um lífeyrissjóði, reglugerð
ir og starfsreglur þeirra lífeyris
sjóða, sem í sambanHinu eru, svo
Og tölulegar upplýsingar um
starfsemi þeirra o.fl.
Hver lífeyrissjóður, sem öðlazt
hefur viðurkenningu fjármála-
ráðuneytisins samkvæmt lögum
um tekjuskatt og eignaskatt, get
ur gerzt meðlimur sambandsins.
Stjórn sambandsins fram til
næsta aðalfundar skipa eftirtald
ir menn:
Guðjón Hansen, tryggingafr.
Gísli Ólafsson, forstjóri
Guðmundur Árnason, forstj.
Hermann Þorsteinsson, fulltr.
Ingólfur Finnbogason, húsa-
smíðameistarL
Til vara:
Kjartan Ólafsson. prentari
Tómas Guðjónsson, vélstjóri.
Fé í þyngra la«i
ÞÚFUM, 1. okt.: — Nú stendur
sem hæst sláturtíðin. Búið er að
flytja og slátra öllu sláturfé úr
Snæfjallahreppi og langt komið
einnig úr Nauteyrarhreppi, en
mörgu fé þaðan er slátrað í
Króksfjarðarnesi. Telja bændur
yfirleitt að fé sitt sé heldur
þyngra til frálags en í fyrra.
Sumir segja snöggt um betra,
aðrir heldur betra. Vigtir á því
liggja ekki fyrir ennþá.
Gott veður hefir verið til fjár-
ílutninganna og allt hefir gengið
greiðlega. Tekur nú Fagranesið
sauðfé og sláturafurðir í hverri
ferð oftast eins og rúm leyfir,
en brátt mun flutningi á lifandi
fé ljúka. — P.P.
London, 10. okt. (NTB)
MIKILL stormur var í nótt
á Ermasundi. Lentu tvö skip
a.m.k. í alvarlegum erfiðleik-
um og flugsamgöngur milli
London og meginlandsins
lögðust niður noikkrar klukku
stundir