Morgunblaðið - 13.11.1964, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fostudagur 13. nðv. 1964

Eftirlit með útlendingum
JÓHANN Hafstein dómsmála-
ráðherra fylgdi úr hlaði í Efri
deild í gær stjórnarfrumvarpi
um eftirlit með útlendingum.
Gerði hann mjög ítarlega grein
fyrir frumvarpinu, forsögu þess
og þeim breytingum, sem í því
felast frá núgildandi löggjöf um
þetta efni. Hér fara á eftir nokk
ur helztu atriðin úr ræðu ráð-
herrans.
Forsaga frumvarpsins.
Með samningi 12. júlí 1957
gerðu Danmörk, Finnland, Nor-
egur og Sviþjóð með sér samn-
ing um afnám vegabréfaskoð-
unar við sameiginleg landamæri
ríkjanna. í 14. gr. Samningsins
er gert ráð fyrir því, að ríkis-
stjórn íslands geti gerzt aðili að
samningnum.
Samningur þessi er þéttur í
þeirri viðleitni að greiða fyrir
samgöngum og samskiptum
milli Norðurlandanna. Upphaf
þeirrar samvinnu var samning-
ur, er gerður var milli Norður-
landanna, annarra en íslands, í
júlímánuði 1952 að tilhlutan
norrænu þingmannanefndarinn-
ar. Samkvæmt þeim samningi
voru ríkisborgarar aðildarríkj-
anna leystir undan skyldu til að
hafa vegabréf og sækja um
dvalarleyfi við komu til annars
norræns ríkás en heimalandsins.
Var sá réttur þó eingöngu mið-
aður við ákveðinn, tiltekinn
dvalartíma. Næsti áfangi í þess-
EGILL SIGURGEIRSSON
Hæstaréttarlögmaður
Málflutningsskrifstofa
Ingólfsstræti 10 - Síini 15958
Magnús Thorlacius
hæstaréttarlögmaður
Málflutningsskrifstofa
Aðalstræti 9 — Sími 1-1875
BIRGIR ISL. GUNNARSSOA
Málflutningsski ifstofa
Lækjargötu 6 B. — H. hæð
I.O.G.T.
Umdæmisstúkan no. 1.
Haustiþing umdæmisstúkunn
ai verður haldið laugardag-
inn 14. þ.m. í Góðtemplara-
húsinu í Reykjavík. Þingið
hefst kl. 2 e.h.
U.T.
um málum er nýr samningur
1. júlí 1954 milli Norðurland-
anna fjögurra, þar sem ríkis-
borgarar samningsríkjanna eru
algjörlega leystir frá vegabréfa
skyldu við komu þeirra landa,
svo og skyldu til þess að sækja
um dvalarleyfi. ísland gerðist
aðili að þeim samningi árið 1955,
sbr. auglýsingu nr. 76 það ár.
Norðurlandasamningurinn um
afnám vegabréfaskoðunar frá 12.
júlí 1957 gengur þeim mun
lengra en vegabréfasamningarn
ir frá 1952 og 1954, að hann
heimilar útlendingum, einnig
þeim, sem ekki eru norrænir
ríkisborgarar, að ferðast frá einu
samningsríki til annars um
ákveðna löggilta staði, án þess
að gangast þar undir vegabréfa-
skoðun. Hvað snertir vegabréfa
eftirlit hafa samningsríkin ein-
ungis „ytri landamæri“, en það
var einmitt talið af norrænu
þingmannanefndinni 1952 æski-
legt lokataklmark í samvinnu
Norðurlanda á sviði útiendinga
eftirlits.
ísland hefir enn ekki gerzt
aðili Norðurlandasamningsins
frá 1957, enda þarf að samræma
íslenzka löggjöf um eftirlit með
útlendingum löggjöf hinna Norð
urlandanna um það efni, áður
en til þess kemur. Á 8. fundi
Norðurlandaráðs, sem haldinn
var í Reykjavík árið 1960, var
einróma samþykkt ályktun þess
efnis, að ísland gerist aðili
Norðurlandasamningsins. Var sú
samþykkt m. a. til þess, að haf-
izt var handa um endurskoðun
laga nr. 59, 23. júní 1936, um
eftirlit með útlendingum, svo og
reglugerða um það efni. Áður
höfðu farið fram viðræður á sam
eiginlegum fundi fulltrúa frá
öllum Norðurlöndunum um
nokkur framkvæmdaatriði, er
athuga þyrfti, ef til aðildar ís-
lands að samningnum kæmi.
Efni frumvarpsins.
Lagafrumvarp það, er hér
liggur fyrir, er noMkuð efnis-
meira en gildandi lög um eftir-
lit með útlendingum, eða 22
greinar alls í stað 15. Ekki verð-
ur þó sagt, að það í sjálfu sér
geri ráð fyrir stórvægilegum
breytingum frá því sem nú er,
ef undan er skilin fyrirhuguð
aðild íslands að Norðurlanda-
samningnum frá 12. júlí 1957 um
afnám vegabréfaskoðunar við
Allir geta og hafa gaman af að mála
þessar skemmtilegu myndir.
MIKIÐ ÚRVAL! — Sendum um allt land.
MÁLARINN H.F.
Sími 11496.
landamæri milli Norðurland-
anna.
Fyrirferð frumvarpsins stafar
sumpart af því, að það gerir ráð
fyrir, að lögfestar verði reglur,
sem farið hefir verið eftir í
framkvæmd eða áður hafa verið
í reglugerð eða fyrirmælum um
framkvæmd útlendingaeftirlits,
og sumpart vegna þess, að nauð-
synlegt er að gera breytingu á
gildandi lögum um útlendinga-
eftirlit, ef ísland gerist aðili að
áðurnefndum Norðurlandasamn
ingi.
Norðurlandasamningurinn á-
skilur, að útlendingalöggjöf að-
ildaríkjanna sé samræmd, að
því er varðar reglur um komu
til landsins og brottför, dvöl þar,
synjun landgönguleyfis og brott-
vísun. Hefir þessa verið gætt í
ákvæðum 2., 5., 10.—12. og 17.
gr. frumvarpsins.
Samkvæmt gildandi reglum
ber hverjum þeim, sem kemur
til landsins að gefa sig fram hjá
viðkomandi eftirlitsmanni vega
bréfa eða hjá lögreglunni þar
sem hann fyrst kemur á land.
Aðild að Norðurlandasamningn-
um felur það í sér, að farþegar,
sem koma hingað beint frá hin-
um Norðurlöndunum, eru ekki
háðir vegabréfaeftirlitsskiyldu.
Rétt þykir því að lögfesta
heimild fyrir ráðherra til þess
að setja reglur um það, hvenær
þeir, sem til landsins koma, skuli
gefa sig fram við vegabréfaeftir-
lit.
í íslenzkri löggjöf er ekkert
ákvæði, er mælir fyrir um,
hversu lengi útlendingur, sem
leystur hefir verið undan visum
skyldu, megi dvelja hér á landi,
án þess að sækja um dvalar-
Jóhann Hafstein
leyfi. Um það atriði hefir verði
samið við einstök ríki og þá að
jafnaði um þriggja mánaða dval-
artíma.
í 5. gr. frumvarpsins er lagt
til, að lögfest verði regla sú, sem
áður getur, um þriggja mánaða
dvalartíma, er miðaður sé við
Norðurlöndin í heild. Ennfrem-
ur er þar að finna nánari reglur
um útreikning í sambandi við
þriggja mánaða regluna, þ. e.
þegar útlendingur hefir dvalið í
einhverju samningslandanna síð
asta misserið.
Ákvæðin um synjun land-
gönguleyfis, sbr. 1. málsgr. 10.
gr. frumvarpsins, eru í samræmi
við ákvæði 6. gr. samningsins.
Meginbreytingin frá gildandi
reglum er sú, að við mat á því,
hvort synja skuli útlendingi
landgöngu, ræður ekki eingöngu
tiilitið til íslenzlira hagsmuna,
heldur einnig hagsmuna hinna
Norðurlandanna.
í 11. gr. frumvarpsins er ráð-
herra veitt heimild til að vísa
útlendingi úr landi, ef þær
ástæður eru fyrir hendi, sem
raktar eru í 1. málsgr. 10. gr.
Ákvæði 12. gr. frumvarpsins
um heimild lögreglustjóra til að
vísa útlendingum úr landi, eru
í samræmi við lagaákvæði í hin-
um Norðurlöndunum, sbr. og 9.
gr. samningsins.
Ákvæði 4. og 5. tölul. 2. máls-
gr. frumvarpsins leggja refsingu
við tilteknum brotum, frömdum
í einhverju samningsríkjanna.
Byggjast ákvæði á því, að litið
er á Norðurlöndin sem eitt vega-
bréfaeftirlitssvæði
Nýmæli.
f frumvarpinu eru nokjiur ný
ákvæði, sem ekki eru í gildandi
lögum. Rétt hefir t. d. þótt að
setja ákvæði um útgáfu ferða-
skilríkja til útlendinga, sem
ekki hafa getað aflað sér slíkra
skilríkja með öðrum hætti, sbr.
3. málsgr. 1. gr. Samkvæmt
heimild í nefndu ákvæði væri
t. d. hægt að gefa út sérstök
ferðaskilríki til handa ríkisfangs
lausum manni, sem hér dveldi,
en nyti ekki góðs af alþjóða-
samningi um stöðu flóttamanna.
Þá hefir einnig verið talið eðli
legt að taka upp í frumvarpið
almennt heimildarákvæði um að
semja megi við önnur ríki um
gagnkvæmar undanþágur frá
reglum um dvalarleyfi sbr. 7. gr.
Einnig þótt> rétt að kveða á
um það í frumvarpinu, hvernig
með skyldi farið, er útlending-
ur, sem leitaði hér hælis, bæri
fyrir sig, að hann væri póli-
tískiur flóttamaður, sbr. 4. máls-
gr. 10. gr., enda hefir reynt á
þetta atriði hér, en um slíkt
skort lagafyrirmæli.
Refsiheimildin í frumvarpinu
er víkkuð frá því sem er í gild-
andi lögum og er látin ná til
nokkurra tilvika, sem líklegt
væri, að helzt reyndi á í sam-
bandi við eftirlit með útlend-
ingum, sbr. 17. gr. frumvarps-
ins.
Yfirlýsingar, sem útlendingur
kann að gefa opinberum aðiium
í sambandi við framkvæmd lag-
anna, geta falið í sér upplýs-
ingar um trúnaðarmál. Því þótti
rétt, til verndar hagsmunum út-
lendingsins, að reisa skorður við
því, að almenningur ætti aðgang
að þeim upplýsingum, sbr. 19.
gr. Samkvæmt þessu hlýtur það
að verða háð mati þeirra, er um
þessi mál fjalla, hverjar upp-
lýsingar yrðu veittar í einstök-
um tilfellum.
Menntamálaráðherra hlyntur
menntaskóla á Vestfjöröum
MoIkSar umræður um málið
á Alþingi í gær
Hannibal Valdimarsson (Albl.) |
mælti fyrir frumvarpi í gær í
Neðri deild um menntaskóla Vest
firðinga á ísa-
firði, sem hann
er flutningsmað
ur að, ásamt öðr
um þingmönn-
um Vestfjarða-
kjördæmis. —
Gerði hann
grein fyrir efni
frumvarpsins og
sagði, að það
væri að mestu sarns konar og
í hinum alm. lögum um mennta
skóla. Hann sagði enn fremur,
að námskröfur hefðu vaxið al-
mennt og stúdentspróf væri und
irbúningur undir margs konar
nám utan háskólanáms. Frum-
varp um stofnun menntaskóla
á ísafirði hefði verið flutt 8 sinn
um á Alþingi áður. Nú hefði
þetta mál verið flutt að nýju í
upphafi þings, Kvaðst Hannibal
vona, að sú nefnd, sem fengi
þetta mál til meðferðar, léti það
fara frá sér aftur í stað þess að
láta það liggja hjá sér óafgreitt.
Sigurður Bjarnason tók næst-
ur ttl tnálji Hann kvað bað ekki
valda ágreiningi
að í nútíma þjóð
félagi væri góð
menntun eitt af
frumskilyrðum
fgrsældar og lífs
hamingju. Þess
vegna væri þýð
ingarmikið, að
aðstaða borgar
anna til þess að
afla sér hennar væri sem bezt
og jöfnust, hvar sem þeir byggju
á landinu.
Fram hjá því yrði hins vegar
ekki gengið, að aðstaða íslend-
inga í þessum efnum væri enn
þá mjög misjöfn. f höfuðborg-
inni væru t.d. þrír stúdentaskól-
ar, einn á Akureyri og einn á
Laugarvatni. Á Vestfjörðum og
á Austurlandi væri hinsvegar
enginn menntaskóli.
Sigurður Bjarnason kvað það
staðreynd, að of þrö'ngt væri nú
orðið í þeim menntaskólum sem
fyrir væru í landinu. Tilfinnan-
legur skortur væri og á ýmsum
háskólamenntuðum mönnum, t.
d. læknum og verkfræðingum.
Eðlilegt væri, að þegar mennta-
skólum yrði fjölgað, sem nauð-
syn væri til að gera, þá yrðu
hinir nýju skólar byggðir úti á
landi.
Þegar alls þessa væri gætt,
sagði þingmaðurinn, væri auð-
sýnt, að frumvarp um Mennta-
skóla Vestfjarða á ísafirði ætti
fullan rétt á sér og væri raunar
hið mesta sanngirnis- og nauð-
synjamál.
Nýr menntaskóli á Vestfjörð-
um er ekki aðeins í þágu þeirra
tæplega 11000 íbúa sem byggja
þennan landshluta. Hann er í
þágu þjóðarinnar í heild, sem
þarfnast fleiri menntaðra manna,
meiri þekkingar og vísindalegra
rannsókna í þágu bjargræðisvega
sinna, sagði Sigurður Bjarnason
að lokum.
Matthías Bjarnason (S) sagði
m. a. að þess
væru fjöldi
dæma að fólk
flytti úr byggð-
arlagi sínu ein-
ungis vegna þess
að ekki væri
unnt að veita
börnum þess
kost á að kom-
ast í mennta-
skóla í byggðarlagi þeirra.
Sigurvin Einarsson (F) sagði,
Framhald á bls. 27