Morgunblaðið - 18.11.1964, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 18- nóv. 1964
MOHGU N BLAÐIO
13
UM BÆKUR
Lífsreynslusaga Kristínar
Steinar Sigurjónsson:
Hamingjuskipti 127 bls.
Iðunn 1964.
Öðru hverju hefur það borið
við seinustu árin að athyglisverð
®r ljóðabækur hafa komið út á
Islandi, en það hefur orðið bið
é því að frambærilegar skáldsög-
ur eftir nýja höfunda sæu dags-
ins ljós. Því verður samt ekki
neitað að tilraunir í þá átt að
setja saman raunverulegar skáld
sögur hafa verið gerðar, og lof
ber þeim sem þar eiga hlut að
máli.
Einn þeirra höfunda sem hef-
lir átt í tvísýnni baráttu við hinn
óstýriláta penna í mörg ár er
Steinar Sigurjónsson. Lesendur
Morgunblaðsins ættu að þekkja
hann af sögubrotum sem birzt
hafa í Lesbókinni mörgum til
hrellingar, og því má bæía við
eð Steinar hefur sent frá sér
tvær bækur auk þeirrar sem hér
verður getið. Þessar bækúr
heita: Hér erum við, 1955; og
Ástarsaga, 1958.
Steinar Sigurjónsson á sýni-
lega í töluverðri innri baráttu.
IJm það vitnar allt sem hann
hefur samið. Það er misjafnt að
gæðum, flest heidur ruglings-
legt, stærsti kostur þess óróleik-
inn: Það sem gefur vísbendingu
um að nýr rithöfundur sé að
vaxa úr grasi.
Nú hefur Steinar Sigurjóns-
son lokið við að skrifa stutta
skáldsögu, og Iðunn hefur gefið
hana út: Hamingjuskipti, undir-
titill Hetjusaga.
Og hverjar eru svo söguhetj-
tir Steinars? Fyrstan skal fræg-
an telja Andrés eða Drésa rot-
ara, manngerð sem flest þorp
landsins hafa að minnsta kosti
eitt eintak af: manninn sem allt
af er að reka öðrum kjaftshögg,
og oftast af engu eða smávægi-
legu tilefni.
En Hamingjuskipti fjalla eink
um um stúlkuna Kristínu frá
Akranesi, sem hefur orðig fyrir
því óláni að giftast rotaranum og
byttunni, og síðan skilið við
hann eftir að kappinn fékk sjálf-
ur það ærlega á túlann, að hann
þorði ekki að láta sjá sig fyrir
hunda og manna augum.
Kristín flýr á náðir Aðalbjarg-
ar frænku í höfuðborginni. Þar
kynnist hún Kormáki skáldi og
fieiri „andans mönnum". Því
miður er Kormákur búinn að
kaupa sér farmiða til Rómar, en
hann segist vona að Kristín veiði
ólofuð þegar hann komi aftur.
Kormákur fer til Rómar,
Kristín upp á Skaga, þangað sem
menningin er fótbolti, og sagan
endurtekur sig. Drési rotari skríð
ur úr fleti sínu og skundar beint
í faðm fyrrverandi eiginkonu
sinnar. Hún getur ekki vísað
ÓLAFLR NÍLSSOIM
lögftiltur endurskoðandi
Rræðraborsarstig; 9. — SimJ 21395
tilRGIK ISL GUNNARSSGJS
Málflutningsski’ifstofa
Lækjargötu 6 B. — II. hæð
Málflutningssknístoía
Sveinbjórn Dagfinss. hrk
og Einar Viðar, ndi.
Hafnarstræti 11 — Simi 19406
Benedikt Blöndal
heraðsdomslöginaður
4usturstræti 3. — Sími 10223
honum á brott, því þótt hann sé
ófélegur tilsýndar eftir barsmíð-
arnar, getur hann fært henni það
sem er draumur hennar: „Hví
ekki að gefa! hví ekki að fórna!“,
hugsar hún, „með brjóstin full
af sól“.
Ýmislegt fleira gerist í sögu
Steinars, og er óþarfi að telja
það upp hér.
Steinar Sigurjónsson
Steinar Sigurjónsson hefur til-
einkað sér hraðan og hráan stíl:
Þótt undarlegt megi virðast er
það oft og tíðum andi eintalsins
sem ræður ríkjum. Hann hrærir
í hugsanapotti söguhetja sinna,
og svífst einskis við að draga
fram það sem þeim raunverulega
býr í brjósti.
Það væri varla hægt að hugsa
sér sögu eftir Steinar Sigurjóns-
son án þess að persónurnar tækju
upp á því að fara að gera - hitt.
Oftast nær er eitthvað ógeðfellt
við lýsingar hans á samskiptum
karls og konu, eitthvað frum-
stætt. Þetta eru hálfgerðar subb-
ur, dýr sem flýta sér að fá losta
sínum fullnægt og hafa svo ekk-
ert að gera við timann á eftir
nema bíða þess að sami leikur-
inn geti hafizt. Lífið er tilgangs-
laust. Það er af því vond lykt,
og umhverfið er óhreint, fráhrind
andi, fjandsamlegt. Um Drésa
segir að hann „átti ekkert sér-
stakt til að lifa fyrir nema þetta
eina — nautnina.“ Og Kristín
sem hefur orðið „allt önnur mann
eskja“ af því að umgangast „fínt
fólk“ í Reykjavík, fellur undir
eins fyrir skepnunni og ruddan-
um. Þannig vill hún hafa það.
Þetta er hennar eigið sjálfskap-
arvíti.
Saga Steinars Sigurjónssonar
gæti í rrteginatriðum gerst hvar
sem væri að ég held, en hann
hefur valið henni þorpið Akra-
nes að leiksviði. Og liklega er
erfitt að skrifa sögu frá Akra-
nesi án þess að minnast á fót-
boltann. Ég verð aftur á móti að
viðurkenna það, að mér finnst
Steinari hafa orðið lítið úr þeim
efnivið. Að vísu er Kristín það
sem mestu máli skiptir í sögunni,
en vegna þess að Steinar drep-
ur á ýmislegt sem varðar knatt-
spyrnu hefði hann átt að taka
það til rækilegri meðferðar.
Ég býst ekki við að lesendur
verði nokkurs vísari um líf knatt
spyrnumanna á Skaga. Drési rot-
ari er tæplega sannur fulltrúi
þeirra. Var ekki nóg að hann
væri bara rotari, þurfti hann að
vera fótboltamaður líka?
Hugleiðingarnar um Njál son
þeirra hjóna sem verður knatt-
spyrnuhetja eru vægast sagt
heldur máttlausar. Og það eru
margir agnúar á þessari bók.
Steinar er gjarn á að endurtaka
sama hlutinn upp aftur og áft-
ur. Þetta gegnir stundum ákveðnu
og markvissu hlutverki hjá hon-
um í byggingu sögunnar, en held-
ur þykir mér kaflinn langdreg-
inn um fund þéirra Drésa og
sonarins: þegar Drési reynir að
vveiða upp úr stráknum með
hjálp sælgætis hvernig háttum
Kristínar sé hagað. Hér er að
vísu um ágæta hugmynd að
ræða, en sólunda mörgum síðum
bókarinnar í þetta atriði virðist
mér ekki nauðsynlegt. Lesendur
skilja strax hvað er um að vera.
Þau þekkja Drésa rotara betur,
fá dálitla samúð með honum, svo
verða þeir leiðir á rausinu.
Að lokum þetta: Þrátt fyrir
allar aðfinnslur hefur Steinar
Sigurjónsson skrifað læsilega
bók. Einstakir hlutar bókarinn-
ar eru mjög góðir. Allir þeir
sem vil'ja fylgjast með innlendri
skáldsagnagerð ættu þess vegna
að lesa Hamingjuskipti.
Ég hef grun um að sá stíll
sem Steinar hefur ræktað, og
sem er hans eiginn stíll að mestu
(þótt fátítt sé um íslenzkan höf-
und) eigi eftir að verða honum
notadrjúgur í fleiri lífsreynslu-
sögum. Ég óska þess ekki að hann
taki fyrir önnur viðfangsefni en
þorpsfólk sitt, en enn sem kom-
ið er virðist Steinar óráðin gáta.
Aður en ég las þessa bók var
hann mun fölari í vitund minni.
En ég trúi ekki öðru en mynd
hans eigi eftir að skírast með
árunum.
Jóhann Hjálmarsson.
Sigurður Sveinsson,
kaupmaður — minning
HANN hefði orðið 66 ára í dag,
en dauðinn varð fyrri til, því að
Sigurður andaðist í sumar eftir
langvarandi vanheilsu.
Sigurður Sveinsson er fæddur
að Sveinsstöðum í Vestmanná-
eyjum 18. nóv. 1898, en lézt 28.
júní síðastl.
Foreldrar Sigurðar voru hin
kunnu sæmdar og merkishjón
Guðrún Runólfsdóttir og Sveinn
Jónsson trésmíðameistari og síð-
ar kaupmaður í Reykjavík.
Guðrún var komin af kjarn-
miklum bændaættum í Skafta-
fellssýslum. Afi hennar var Run-
ólfur bóndi á Maríubakka í
Fljótshverfi, bróðir Eiríks sýslu-
manns Sverrissonar, en amma
Guðrúnar var Guðrún Bjarna-
dóttir, Jónssonar, af ætt hinna
kunnu Skaftafellsbænda í Öræf-
um, sem viðbrugðið var fyrir hag
leik, listfengi og góðmennsku.
Afi Sveins Jónssonar var
Sveinn ísleifsson bóndi í Ytri-
Skógum, sonarsonur Jóns ísleifs-
sonar, lögréttumanns í Selkoti,
en amma Sveins var dótturdótt-
ir Ólafs Thorlaciusar prests í
Stóradal undir Eyjafjöllum.
Sigurður var yngstur af 5 syst-
kinum. Systur voru tvær, en
bræður þrír, en élztur þeirra
bræðra var Sveinn forstjóri í
Völundi, sem látinn er fyrir
nokkrum árum.
Sigurður var snemma fyrir-
vinna hjá móður sinni, en kvænt-
ist 1927 dugnaðar- og myndar-
konunni Sigríði Pétursdóttur,
sem seinni árin hefir verið mjög
heilsuveil, og á nú á bak að sjá
ástkærum eiginmanni og hugul-
sömum heimilisföður. Þau hjón
eignuðust tvö mannvænleg börn,
sem bæði eru uppkomin og bú-
sett í Eyjum, þau Svein skipa-
smið og Ástu húsfreyju og kaup-
konu.
Sigurður stundaði á yngri ár-
um fiskvinnu, heyskap og fugla-
veiði, eins og tíðkaðist í Vest-
mannaeyjum. Hann var mikill
ræktunarmaður, sléttaði stór tún
og vat í hvívetna jákvæður fram
fara- og framkvæmdamaður.
Sigurður rak á tímabili eigin
útgerð, en gerðist síðan birfeiða-
stjóri og rak smurstöð í Eyjum,
en síðustu 11—12 árin var hann
kaupmaður og rak matvöruverzl-
un.
Sigurður var jafnan mikill á-
hugamaður um hvers konar fé-
lagsmál, en einkum lét hann
íþróttamálin til sín taka, og var
hann einn af stofnendum íþrótta-
félagsins Þórs og lengi framan
af ævi virkur félagi þar og ör-
uggur keppnismaður í fótbolta-
liðum félagsins heima og heim-
an.
Sigurður hafði - sérstaklega
skemmtilega skapgerð, enda
hvers manns hugljúfi, sem
þekktu hann og hrókur alls fagn-
aðar, kátur og fyndinn í hópi
félaga. Hann vildi hvers manns
vandræði leysa, og horfði þá ekki
alltaf á eigin hag, þegar því var
að skipta að hjálpa náunganum.
Venzlamenn Sigurðar og vini
setti hljóða við fráfall hans.
En minningin um góðan dreng
með hreinan skjöld og gersam-
lega falslausa skapgerð, er hjart-
fólgin eign eiginkonu, barna,
frænda og vina.
18/11 1964
Vinur.
Valdimar Johnson, Charge d’Affaires bandaríska sendiráðsins í fjarveru sendiherra afhendii
Armanni Snævarr hásklilarek tor bókagjöfina, að viðstöddum prófessorum í háskólanum.
Bókagiöf Johnsons til Háskóla íslands
HINN 16. sept. 1963 kom þáver-
andi varaforseti Bandaríkjanna
herra Lyndon B. Johnson í opin
bera heimsókn í Háskóla ís-
lands. Varaforsetinn skýrði þá
frá því, að hann myndi gefa
Raunvísindastofnun Háskólans
nokkur rit í raunvísindum, sem
gætu orðið fyrsti visir að bóka-
safni stofnunarinnar, en um val
bóka færi eftir ósk forráða-
manna hennar.
Bókagjöf Jforsetans hefir nú
verið afhent að mestu, og er þar
um að ræða milli 60 og 70 rit
í eðlisfræði, efnafræði, jarðeðlis
fræði og stærðfræði, öll gefin út
í Bandarikjunum. Eru þetta
höfuðrit hvert á sínu sviði, og
er þessi bókagjöf mikilvæg fyrrr
Raunvísindastofnunina. Metur
Háskóli íslands mikils þessa
ágætu bókagjöf.