Morgunblaðið - 05.02.1965, Qupperneq 12

< 12
MORGUNBLADIÐ
I
Fostudagur 5. febrúar 1965
SAMBAND UNGRA SJALFSTÆÐISMANNA
ÆSKAN OG FRAMTIÐIN
RITSTJORAR: GUNNAR GUNNARSSON, JON E. RAGNARSSON
OG RAGNAR KJARTANSSON
Alit ungs fólks
KRAFA VESTFIRÐINGA um að byggður verði menntaskóli í fjórð-
ungnum, hefur vakið þjóðarathygli. Tólf manns söfnuðu undir-
skriftum 2000 manna og kvenna til áréttingar réttlætiskröfu sinni
og voru undirskriftirnar síðan afhentar öllum alþingismönnum
kjördæmisins. Bygging menntaskóla, sem væntanlega yrði staðsett-
ur á ísafirði, er nauðsynjamál, sem allir Vestfirðingar bera fyrir
brjósti, en að sjálfsögðu á ungt fólk einkum hagsmuna að gæta.
Æskulýðssíðan fór þess því á leit við þrjá unga ísfirðinga, að þeir
létu í Ijós álit sitt á menntaskólamálinu. Voru það þau Þórhildur
Sigurðardóttir, nema í 4. bekk bóknáms, Úlfar Ágústsson, verzlunar-
maður, og Jens Kristmannsson, verzlunarmaður, varaformaður
Fylkis, FUS á ísafirði.
Menntunin er móðir menningar
innar og menning er undirstaða
trausts þjóðfélags. Það er því
auðskilið mál, að þjóð, sem vill
telja sig meðal fremri menning--
arþjóða heimsins, verður að gefa
þegnum sínum tækifæri til mennt
unar. Það virðist hálf væmið að
ferðast til þjóða þeirra, sem und-
ir fótum oss búa og básúna mennt
un og menningarlíf á Sögueynni
á sama tíma og stórum hluta
landsmanna er meinað að leita
sér menntunar.
Við vitum, að það má deila
endalaust um nauðsyn mennta-
skóla á Vestfjörðum, eins og deila
má um alla aðra hluti, það sýnist
sitt hverjum.
En við, Vestfirðingar erum al-
mennt þeirrar skoðunar, að
menntaskóli hljóti að vera mikil
lyftistöng fyrir atvinnu- og menn
ingarlíf í fjórðununum, jafnvel
þótt það verði ekki í vogarskál-
um metið, fremur en bókvitið í
askana látið hér áður, þá gæti ef
til vill Smá samanburður og ann-
arra álit sýnt eitthvað um.
Það má til dæmi^ benda á, að á
sama tíma og allir bæir og þorp
á Vestfjörðum, Norður- og Aust-
urlandi minnkuðu, þá stækkaði
Akureyri ein jafnt og þétt. Það
má mikið vera, ef hin góða að-
staða til menntunar þar réði ekki
einhverju um.
f öðru lagi má benda á um-
mæli Norðmanna um stofnun há-
skóla í Norður-Noregi. Þeirra á-
lit er, að háskóli muni verða
stærsta lyftistöngin og traustasta
vörnin gegn fólksfækkuninni
norður þar. Þeirra álit er, að
fólksfjöldinn muni jafnvel tvö-
til þrefaldast á fyrstu árunum
eftir stofnu’n skólans.
Vel má vera, að þeir, sem
menntamálum ráða hér á landi,
telji Norðmenn fávísa, eða að hér
sé um algerlega óskylt efrfi að
ræða, en ég er á öðru máli. Ég er
þess fullviss, að menntasetur í
strjálbýlinu er strálbýlingum
traustasta vörnin gegn fólksflótt-
anum.
Við Vestfirðingar munum því
vaka yfir rétti okkar. Við erum
ekki að flytja suður að mennta-
skólunum, en við ætlum að flytja
menntaskóla vestur, börnum okk-
ar til örvunar í framhaldsnámi og
fslandi öllu til hagsældar og far-
sældar.
Úlfar Ágústsson.
Eins og allir Vestfirðingar,
mæli ég með stofnun mennta-
skóla á ísafirði. Þótt við búum á
þessum útkjálka landsins, þá
hafa margir hér áhuga á að læra.
Fyrsta skrefið til menntunar er
að ljúka barnaskólaprófi, þá er
að fara í gagnfræðaskóla og taka
þaðan landspróf, síðan geta
Reykvíkingar og Akureyringar og
unglingar í næsta nágrenni þess-
ara bæja farið beint 1 mennta-
skóla. En hvert geta Vestfirðing-
ar og Austfirðingar farið?
Sumt fólk heldur að við getum
sem bezt farið til^Reykjavíkur,
Akureyrar eða að Laugarvatni.
En það er ekki eins auðvelt og
fólk heldur. Það er mjög erfitt
fyrir okkur að verða okkur úti
um samastað í Reykjavík, ef við
eigum ekki nána ættingja, sem
við gætum sezt að hjá heilan vet-
ur..
Nú, og ef við eigum enga ætt-
ingja, þá er bara að reyna að
leigja sér herbergi úti í bæ og er
ég hrædd um að það muni ekki
ganga.sem bezt. Auk þess hugsa
ég að flestum foreldrum væri illa
við að vita börn sín einhvers stað
ar hjá vandalausum án nokkurs
eftirlits heilan vetur. Að ekki sé
nefndur sá mikli kostnaður, sem
það hefur í för með sér.
Á Akureyri er heimavistin svo
yfirfull á hverjum vetri, að heita
má, að við verðum að sækja um
vist þar um það leyti sem við
FRÉTTAMENN æskulýðssíðunn-
ar höfðu fyrir skömmu tal af
Matthíasi Bjarnasyni, alþingis-
manni frá ísafirði. Bar margt á
góma, en þó einkum og sér í lagi
menntaskólamálið, sem mikla at-
hygli hefur vakið um land allt.
Af þeim málum, er þarfnast
úrlausnar, er bygging mennta-
skóla á Jsafirði brýnasta hags-
munamál Vestfirðinga í dag. Það
fer ekki milli mála, að fleiri
menntaskóla þarf í landinu og
jafnframt því, að slíkur skóli
yrði spor í þá átt að auka mennt-
unarmöguieika í dreifbýlinu,
myndi hann án efa eiga sinn þátt
í að draga úr fólksflutningum
héðan og jafnvel laða fólk hing-
að, en menntað fólk, sem flytur
með sér nýjan kraft, er einmitt
það, sem okkur vantar.
— Því hefur verið haldið
fram, að frá þjóðhagslegu sjónar-
miði borgi sig ekki að byggja
menntaskóla í svo dreifðu og fá-
mennu byggðarlagi sem Vestfirð
ir eru.
Það má með sanni segja, að
fólksfjöldinn á Vestfjörðum
mætti vera meiri og ekki eins
dreifður, en ef við tökum saman
ísafjörð, Hnifsdal og Bolungar-
vík, höfum við byggð upp- á um
4 þús. íbúa. Mér finnst það einn-
ig vafasamt sjónarmið að það
borgi sig ekki að byggja skóla
Þórhildur SigurðardóUir
sleppum úr bamaskóla til þess
að vera örugg um að fá þar inni.
Um Laugarvatn er mér ekki
kunnugt, en ég efast um að það
sé betra að komast að þar en á
hinum stöðunum.
Öll rök hljóta því að hníga að
því, að það sé nauðsynlegt að
reisa menntaskóla hér á Vest-
fjörðum og auðvitað á Austfjörð-
um líka.
Deildin, sem starfrækt^ er við
Gagnfræðaskólann á ísafirði,
með námsefni 3. bekkjar mennta-
skóla, er auðvitað spor í rétta átt.
En eftir að við höfum lokið námi
í henni, verðum við að fara norð-
ur og eða suður til þess að geta
haldið áfram náminu.
Með því að fara í þessa deild
getum við sparað okkur í einn
vetur kostnaðinn, sem því fylgir
að vera að heiman við nám. Auð-
vitað yrði einhver aukakostnað-
ur hjá unglingunum af fjörðun-
á hinum eða þessum stað. Tak-
mark skólareksturs er ekki hvort
hann borgar sig í beinhörðum
peningum, heldur að gefa ungu
fólki tækifæri til menntunar.
Það þykir nú í dag sjálfsagt að
hafa lokið að minnsta kosti gagn-
fræðaprófi. Það fer áreiðanlega
hér á íslandi sem í öðrum menn-
ingarlöndum, að stöðugt eru gerð
ar meiri kröfur til menntunar
ungs fólks og það mun fara svo;
að það þykir jafn sjálfsagt að
ljúka stúdentsprófi og gagn-
fræðaprófið þykir nú. Ég er
hræddur um, að þegar svo er
komið, verði ungt fólk á Vest-
fjörðum illa á vegi statt, verði
ekki ráðizt í að byggja mennta-
skóla hér. Annars er bygging
skólans ekki það ógnar stórvirki,
sem sumum kann að virðast. Við
gagnfræðaskólann á ísafirði er
nú þegar starfandi framhalds-
deild, sem býður upp á sama
námsefni og fyrsti bekkur í
menntaskóla. Verði nú í vetur
ákveðið með lögum að reisa
menntaskóla á ísafirði, mundu
framkvæmdir verða í áföngum,
þannig að þær hæfust árið 1967.
Framhaldsdeildin mundi halda á-
fram og er ekki vafi, að næsti
bekkur gæti tekið til starfa u.þ.b.
tveimur árum eftír að fram-
kvæmdir hefjast.
— Hvað stunda margir Vest-
Úlfar Ágústsson
um, en ég held að hann yrði
aldrei eins mikill og ef þeir færu
til Reykjavíkur eða Akureyrar.
Mér finnst alveg sjálfsagt að
við fáum menntaskóla hér á Isa-
firði og það sem fyrst. Ég vona
að kröfur okkar ágætu þing-
manna um menntaskóla á Isa-
firði nái fram að ganga á þessu
ári.
Það er alltaf verið að tala um
að stuðla að jafnvægi í byggð
landsins og stöðva fólksflóttann
úr strjálbýlinu. Væri ekki ein
leiðin, að stofna menntaskóla í
þessum strálbýlu héruðum svo að
fólk þurfi ekki að flytja til
Reykjavíkur til þess að koma
börnum sínum til mennta?
Þórhildur Sigurðardóttir.
Tvímælalaust á að reisa mennta
skóla Vestfjarða með heimavist
hér. Skóli þessi yrði ekki aðeins
fyrir ísfirðinga heldur einnig fyr-
Matthías Bjarnason.
firðingar nám í menntaskólum nú
í vetur?
Auk þeirra, sem stunda nám í
framhaldsdeildinni á ísafirði,
munu um 80 vestfirzkir ungling-
ar stunda menntaskólanám, þar
af 55 á Akureyri.
— Með tilliti til þess, sem sagt
hefur verið um að það borgaði
sig ekki að reisa menntaskóla á
Vestfjörðum, hvernig er aðsókn
að héraðsskólunum og húsmæðra
skólanum á ísafirði?
Jens Kristmannsson
ir Vestfirðinga og alla lanus-
menn. Ég tel að ríkisvaldið eigi
að búa öllum þegnum sínunx
sömu skilyrði til framhalds-
menntunar.
í Reykjavík eru nú þrír skólar
sem brautskrá stúdenta, á Akur-
eyri einn og einn að LaugavatnL
Það er eins með ísafjörð og aðra
staði hér á landi, allir vilja halda
unga fólkinu í sinni heimabyggð;
en með því að Vestfirðingar þurfa
nú að sækja menntaskóla á Akur-
eyri eða í Reykjavík, er hættan
sú, að margt af því unga fólki,
sem þangað fer komi ekki til
baka.
Auk þess sem kostnaður við að
sækja skóla til Akureyrar eða
Reykjavíkur er margfallt meiri
fyrir Vestfirðinga heldur en hann
yrði ef menntaskóli væri á Isa-
Enginn þessara skóla getur
annað eftirspurninni. Héraðsskól-
arnir að Núpi og Reykjanesi
verða árlega að vísa frá töluverð-
um fjölda umsókna og sama er að
segja um húsmæðraskólann. Þesa
má til gamans geta, að yfirgnæf-
andi meirihluti nemenda hús-
mæðraskólans er utanaðkomandi
og svo er einnig farið með stóran
hluta nemenda Núpsskóla í Dýra-
firði. Ég er því ekki í neinum
vafa, að það, sem á kann að vanta
í sókn heimamanna að væntanleg
um menntaskóla, mun koma utan
að.
— Með tilkomu menntaiskóla &
ísafirði, mundu bæjarbúar hafa
snöggtum betri aðstöðu til að
senda börn sín í skólann. Telur
þú, Telur þú, að koma eigi á ein-
hvers konar sjóði eða styrkja-
kerfi til að jafna þann mun?
Tvímælalaust, og mér þykir
það furðu sæta, að slíkt skuli
ekki þegar hafa verið tekið upp
annars staðar. Náms- og uppi-
haldskostnaður við framhalds-
skóla er orðinn mjög mikill og
varðandi t.d. menntaskóla á ísa-
firði, fyndist mér sjálfsagt, að
bæjarbúar greiddu með börnum
sínum í skólann og greiddu þann-
ig að einhverju leyti niður kostn-
að þeirra, ' sem lengra eiga að
sækja.
— Þú telur, að skortur á skól-
um eigi sinn þátt í flutningi fólka
frá Vestfjörðum?
Á því er ekki nokkur vafL
Þess eru mörg dæmi, að foreldr-
ar hafi flutt burt með böranum
sínum til að eiga hægara með að
koma þeim í skóla. Þá hefur það
ekki minni áhrif, að unglingar,
sem langdvölum eru fjarri heima
Framhald á bls. 13.
firði.
Jens Kristmannsson.
Menntaskóli á ísafirði —
réttmæt krafa Vestfirðinga