Morgunblaðið - 13.06.1965, Blaðsíða 23

Sunnudagur 13. júní 1965
MORGUNBLAÐIÐ
23
75 ára:
Kristjana Ö. Benediktsdóttir
EN hvað tíminn líður fljótt!
Eyrir nær tveimur áratugum
sýndi Leikfélag templara sjón-
leikinn Tengdamömmu og frú
Soffia Guðlaugsdóttir var leik-
stjóri. Þá vorum við frú Kristj-
ena þar með og mig minnir að
við værum ung- En nú er hún
hálfáttræð í dag og ég á næstu
tröppu----Svona gengur það. —
!< Okkur kom saman um það,
nokkrum félögum frú Kristjönu,
®ð þessa afmælis yrði að minnast
að nokkru og það kom í minn
hlut að skrifa fáar línur — sem
verður þó engin æfisaga. Hún
bíður áttræðisafmælisins! En til
þess að fylgja gamalli hefð
skrifa ég hér nokkur atriði.
' Kristjana er fædd að Bakka
í Vatnsdal 13. júní 1890. For-
eldrar hennar voru hjónin
Kristín Þorvarðardóttir og Bene
dikt Sigfússon, Jónssonar prests
á Tjörn. Hjá þeim ólst hún upp
og með þeim fluttist hún til
Reykjavíkur meðan hún var enn
á æskuskeiði og hefur dvalið
hér síðan.
* Snemma bar á því að Krist-
jana væri námfús og bókhneigð.
Ung að árum var hún við nám
1 Kvennaskólanum á Blönduósi
og hún var ein af fyrstu nem-
endum Kennaraskóla íslands,
tók próf þaðan 1910 og kenndi
síðan á ýmsum stöðum unz hún
giftist Jóhanni Jóhannssyni, hús
gagnasmið. Þau eignuðust fjögur
efnileg börn, en mann sinn
missti Kristjana þegar elzta
barnið var 14 ára. Þá tóku við
erfiðir tímar en Kristjana lét
ekki bugast, sterk guðstrú og
örugg vissa um framhaldslíf,
léttu byrðina. Með tilstyrk
frænda og vina kom hún börn-
tmum öllum til manns. Þrjú
þeirra eru vel metnir borgarar
hér í Revkjavik, en elzti sonur-
inn er dáinn fyrir nokkrum ár-
nm, einmitt sá sem alltaf hélt
heimili með móður sinni. Síðan
hefur hún búið ein síns liðs —
en þó studd af ástvinum hvenær,
sem þörf er á, þar sem heilsan
er nú tekin að bila. Kristjana
er af þéirri tegund manna, sem
vill sjá um sig sjálf meðan unnt
er. Og ér það ekki líka bezt?
• Hér verður ekki lengri saga
eögð, þeir sem meira vilja vita
ekulu líta í okkar góða Kenn-
aratal.
•I Kristjana Benediktsdóttir er
’gáfuð kona, sem hefur sterka
skapgerð og sterkan vilja. En
hún finnur líka til með þeim,
sem þjást og vill rétta þeim
hjálparhönd. Þess vegna vígðist
hún ung að árum góðtemplara-
reglunni og hugsjónum hennar.
Hún gekk ? stúkuna Úndínu f
.Vatnsdal 1902 og þegar hún kom
til Reykjavíkur, gekk hún í st.
Einingin nr. 14 og hefur verið
ein styrkasta stoð þeirrar stúku
©g Reglunnar í heild, fram á
þennan dag. Ég held ég þekki
engan núlifandi m^nn, sem mér
virðist hafa tileinkað sér jafn-
vel hugsjónir Reglunnar og frú
Kristjönu, eða sýnt félagsskapn-
lim meiri ræktarsemi og tryggð.
Ég hygg að félagar hennar i Ein-
ingunni muni segja hið sama.
Fyrr á árum var hún ein aðal-
driffjöðurin í starfsemi stúkunn
ar, hvort sem um var að ræða
útbreiðslu eða skemmtanir á
fundum. Hún er vel máli farin,
égætur hagyrðingur og hefur
flutt fjölda erinda um ýms mál
innan Reglunnar. Mér er kunn-
ugt um að hún hefur skrifað
mikið varðandi sögu Reglunnar
hér í Reykjavík og þá einkum
félagsstarfið f Einingunni. Þar
kynntist hún mörgum ágætum
félögum, sem einnig eru löngu
þjóðkunnir, t. d. Indriða Einars-
eyni, Borgþóri Jósefssyni, frú
Etefaníu Guðmundsdóttur, leik-
konu, Helga Helgasyni o. fl. o. fl.,
«em of langt yrðí upp að telja.
Hefur hún skráð skemmtilegar
Níræð á morgun:
Guðrún Sveinsdóttir
„Fögur sál er ávallt ung, JTvö þeirra, Vilborg og Kjartan,
minningar um alla þessa menn.
Vona ég að það komi fram á
sinum tíma, þegar skrifuð verður
Saga góðtemplara.
Lengi . var Kristjana mjög
framarlega í leikstarfsemi templ
ara, því að hún hefur ágæta leik
hæfileika. Hún á líka gott með
að umgangast margt fólk og á
marga vini meðal yngri félaga
Reglunnar, bæði fyrr og síðar.
Þá mun hún og oft hafa rétt
hjálparhönd þeim, sem við of-
drykkju hafa barizt, en sjálfsagt
beðið þar bæði sigra og ósigra.
En það veit ég, að slíkir menn
eiga hollvm þar sem Kristjana
er. Og margir þeirra hafa látið
þakklæti í ljósi fyrir veitta
hjálp —. Og fjöldi samferðar-
manna og félaga, munu senda
Kristjönu hlýjar þakkir og kveðj
ur í dag, þar sem hún dvelur nú
á heimili dóttur sinnar og tengda
sonar að Faxaskjóii 14 hér í
borginni.
Ég get ekki stillt mig um að
endurrita hér nokkur orð, sem
Halldór Kristjánsson skrifaði i
afmælisgrein um Kristjönu,
þegar hún var sextug. Vona, að
höf. fyrirgefi mér það. Hann
segir svo:
„En þá afmælisósk man ég
nú bezta til Kristjönu Bene-
diktsdóttur að henni endist
enn styrkur í starfi til að
kenna fleifum og betur en
mér þau helgu fræði, sem ég
hef betur lært að meta og
muna vegna þess að leiðir
okkar lágu saman um skeið.
En þar á ég við þann kristna
anda Góðtemplarareglunnar,
að leita lífshamingjunnar
með því, að glæða samúð sína
með öllum mönnum og reyna
jafnan heldur, að koma fram
til góðs en ekki,' svo að ekki
sé nú mælt myrkara en þarf.
— En til þess verða menn að
gera sér grein fyrir afleiðing-
um þess er þeir hafast að og
meta það allt með alvarlegri
ábyrgðartilfinningu".
Ég hygg að við, félagar Krist-
jönu, munum vilja taka undir
þessi ummæli H. Kr. og biðja
þess og vona, að henni endist
enn um hríð heilsa og styrkur
í starfi til þss að vinna að sam-
eiginlegum hugsjónamálum okk
ar góðtemplara í trú, von og
kærleika. Þess hefur aldrei verið
meiri þörf en nú.
Jafnframt óskum við frú
Kristjönu allra heilla á óförn-
um æfidögum og þökkum inni-
lgea samstarf og leiðsögn á
liðnum árum.
Ingimar Jóhannesson.
Unnið við liöfn-
ina allan daginn
í fyrradap;
HAFNARVERKAMENN mættu
til vinnu í fyrradag á venju-
legum tíma .Aðeins örfá skip
voru í höfninni og unnið við
þau sama vinnudag og tíðkazt
hefur að undanförnu. í vöru-
geymslum skipafélaganna var
unnið eins og venjulega, því að
næg verkefni verða þar fyrir
hendi enn um sinn vegna hinna
miklu vöruflutninga skipanna
að undanförnu. Sum skipafélög-
in fækkuðu nokkuð starfsmönn-
um sínum á eyrinni í gær, þar
sem minna var um verkefni en
venja er til.
undir silfurhærum“.
Stgr. Thorst.
NÍRÆÐ verður á morgun Guð-
rún Sveinsdóttir, Miðtúni 1 í
Keflavík.
Guðrún er fædd að Smærna-
velli í Garði 14. júní 1875. For-
eldrar hennar voru hjónin Sveinn
Sigurðsson og Margrét Guðna-
dóttir, bæði ættuð úr Gríms-
nesi. Börn þeirra voru 5 og var
Guðrún næst yngst. Er hún nú
ein systkina sinna á lífi. Guðrún
ólst upp hjá foreldrum sínum og
dvaldist hjá' þeim fram á full-
orðinsár. Frá níu ára aldri var
hún flest sumur austur í sveit-
um ásamt foreldrum sínum í
kaupavinnu. Kynntist hún því
ung erfiðri lífsbaráttu og óblíð-
um ævikjörum, þrotlausri vinnu
en fáum frjálsum gleðistundum.
En þegar á ungum aldri sýndi
það sig, að hún var gædd þeim
likams- og sálarstyrk, sem aldrei
brást. Og þegar mest á reyndi,
var hún sterkust og stærst.
Haustið 1900 giftist Guðrún
Eiríki Guðmundssyni, ættuðum
austan úr Mýrdal. Þau bjuggu í
Smærnavelli í 23 ár. Þaðan
fluttu þau að Garðhúsum í Garði
og áttu þar heima 10 síðustu sam-
vistarárin. Þau eignuðust 6 börn,
sem öll komust til fullorðinsára.
eru látin. Á lífi eru: Guðmund-
ur, býr í Garðhúsum, Þóra, hús-
frú í Reykjavík, Marta, húsfrú í
Keflavík og Guðný, húsfrú 1
Reykjavík.
Hjónaband og heimilislif
þeirra Guðrúnar og Eiríks var
frábærlega ástríkt og farsælt.
Eiríkur stundaði jafnan sjóinn,
bæði sem háseti og formaður.
Hann var mikilsvirtur dugnað-
ar- og drengskaparmaður. Börn-
in öll nutu ástríkis foreldra
sinna í ríkum mæli. Og víst er
um það, að haldgott og nota-
drjúgt hefur það reýnzt þeim,
veganestið, sem þau hlutu heima
hjá föður og móður á æsku- og
uppvaxtarárum sínum. Ennfrem-
ur ólu þau upp dótturson sinn,
Svein Ólafsson, frá eins árs
aldri. Hann býr nú í Keflavík.
Mann sinn missti Guðrún hinn
3 des. árið 1933.
Árið eftir flutti Guðrún til
Keflavíkur með Mörtu dóttur
sinni og manni hennar Ólafi
Inigiberssyni, bifreiðastjóra. Hjá
þeim hefir hún átt heima fram til
til þessa. Hefir Guðrún verið
dóttur sinni ómetanlegur styrkur
og veitt henni alla þá hjálp er
hún hefir megnað á hennar stóra
og umsvifamikla heimili.
Þrátt fyrir sinn háa aldur er
Guðrún ung í anda og með'
óskerta sálarkrafta. Hún fylgist
vel með öllu sem gerist og tekur
þátt í hugðarefnum hins dagleiga
lífs. Hún er bjartsýn og broshýr,
glöð og góð. í návist hennar er
jafnan friður og traust, — ótví-
rætt merki þess, að þar fer kona,
sem lifað hefir lífi sínu í öryggi
einlægrar Guðstrúar. Orð skálds-
ins vakna ósjálfrátt í huga:
„Fögur sál er ávallt unig,
undir silfuxmhærum“.
Sjálfur þakka ég þér, Guðrún
mín, öll okkar góðu kynni. Guð
blessi þennan merka áfanga i
lífi þínu og gefi þér enn margar
bjartar og fagrar gleðistundir I
hópi ástvina þinna og vina.
Bj. J.
\ £
Attræður á morgun:
Jóhannes Jónsson, Hömrum
Á M O R G U N, 14. júní, á Jó-
hannes Jónsson, bóndi á Hömr-
um í Grímsnesi, áttræðisafmæli.
Hann er fæddur á Þórisstöðum i
Grímsnesi, þar sem foreldrar
hans, Rannveig Sveinsdóttir og
Jón Jóhannsson bjuggu. Börnin
voru fjögur fyrir, er þeim fædd-
ust tvíburar, Júníus og Jóhann-
es. Varð það hlutskipti Jóhannes-
ar að vera fluttur næturgamall
að Kringlu í Grimsnesi, þar sem
hann var þrettán fyrstu vikur
sinnar löngu ævi, og ekki ein-
sýnt, að sveinninn hefði öllu
lengri töf í þessum heimi. Fyrir
því varð það að ráði, að ljós-
móðir hans, Þórunri Guðmunds-
dóttir, húsfreyja á Bjarnastöðum
í Grímsnesi hafði hann heim
með sér, er hún kom að vitja
hans. Ólu þau hjón, Þórunn og
Björn Jónsson, drenginn upp og
bjó hann við sama kost og börn
þeirra mætu hjóna upp frá þvi.
Á þeim árum var barnafræðsl-
an ekki meiri en þriggja vikna
tilsögn í skammdeginu veturinn
fyrir ferminguna, við grútarljós,
og svo fermingarundirbúningur
prestsins að Mosfelli, sr. Stefáns
Stephensen. Þann tíma hefir Jó-
hannes notað vel og haft tij næg-
ar námsgáfur, því næst innstur
stóð hann á kirkjugólfi, er skírn-
arsáttmálinn var staðfestur. —
Fermingarárið fór hann til sjós
á skútunni Sturlu, eign Sturlu-
bræðra, og var samfleytt níu ár
á skútum á vertíð og vorvertíð,
en síðasta árið fram að göngum.
Allan þann tíma var hann heim-
ilisfastur hjá fósturforeldrum sín
um og fóstursystkinum, fyrst á
Bjarnastöðum og síðan á Gelti í
Grímsnesi og vann því heimili
alla tíð. Seytján ára gamall fór
hann á námsskeið í trésmíðum í
Reykjavik, þrjá mánuði fram að
vertíð. Var hann hvattur til þess
af meistara sínum að halda áfram
námi í smíðum, en af því varð þó
ekki. Ttuttugu og fimm ára fór
Jóhannes með uppeldisbræðrum
sínum, þeim Ólafi og Guðmundi
Björnssonum, að Skógarkoti í
Þingvallasveit, en þar höfðu þeir
fjárbú í eitt ár. Þaðan fóru þeir
að Ormsstöðum í Grímsnesi, en
þá jörð keyptu þeir bræður af
Jóhannesi, bónda í Ey-
vík. Þar var Jóhannes í þrjú
ár og fór þaðan með Guðmundi
Björnssyni að Vatnsnesi í sömu
sveit, er Guðmundur hóf búskap
þar. Árið 1916 hóf Jóhannes bú-
skap á Gíslastöðum í Grímsnesi
og bjó þar einn til ársins 1919, er
hann fékk ábúð á parti úr Hömr-
um. Hóf hann þar búskap um
vorið með unnustu sinni, Sigríði
Bjarnadóttur frá Minnibæ, og
voru þau gefin samátt í Mosfells-
kirkju hinn 16. maí 1920. Hafa
þau búið þar fram á þennan
dag, við vaxandi efni og umsvif.
Börn þeirra eru þrjú: Ingibjörg,
^ift Einari Tönsberg, Guðrftn Jó-
hanna, gift Bjarna Helgasyni og
Gunnar Ragnar Þorbjörn, bóndi
á Hömrum. Báðar dæturnar eru
útskrifaðar úr Kennaraskólanum
og sonurinn í röð fremstu bænda.
Þegar Jóhannes hóf búskap á
Hömrum gaf túnið af sér 64
hestburði af töðu. í dag mælist
tún þeirra feðga um tuttugu og
fimm hektarar, auk þrettán hekt-
ara leigutúns. Áður var tvíbýli
á Hömrum, en síðustu árin hafa
þeir haft jörðina alla undir og
á Gunnar nú þriðja part henn-
ar. í byrjun voru öll hús moldar-
kofar. Nú er á Hömrum nýtt,
glæsilegt íbúðarhús, með tveim-
ur íbúðum og öllum nútímans
þægindum, steinsteypt fjós fyrir
tuttugu og fjóra gripi, með kæli
og þvottaklefa, fóðurgeymslu og
safnþró steypíri. Hlaðan er búin
súgþurrkun. Ný fjárhús fyrir
fimmhundruð og tuttugu fjár, -
samt viðbyggðri tilsvarandi
hlöðu, hænsnahús fyrir 4—500
hænsni, tvær dráttarvélar og
jeppi, auk annara nútíma hey-
vinnsluvéla.
Ekki dettur mér í hug að halda
því fram, að þetta séu allt verk
Jóhannesar eins. Hann er svo
lánsamur að eiga þá konu, sem
af eindæma þreki, metnaði og
manndómi hefir staðið við hlið
honum í langri lífsbaráttu og
hvergi hlíft sér, og son, sem tók
við forystunni og byggði á þeim
grunni, sem foreldrarnir höfðu
lagt, af svo miklum stórhug og
myndarskap, að orð fer af.
Eins og framan skráðar stikl-
ur bera vott um hefir Jóhannea
ekki átt margar tómstundir um
dagana, en margar yndisstundir
í þjónuslu lífs og gróðurs. Létt
lund, meðfædd góðfýsi og óbif-
andi traust til skapara síns og
frelsara hafa gert Jóhannes að
þeim gæfumanni, sem hann hlýt-
ur að teljast í dag, er hann lítur
af sjónarhólnum áttræður. í
dag samfagna vandamenn hans
og vinir honum á fögru jörðinni
hans, sem á sér fegurri sjóndeild-
arhring en orð fái lýst.
Tryggvi Pétursson.