Morgunblaðið - 31.07.1965, Síða 14

14
MORK n u b LAÐID
lLaugardagUT 31. júlí 1965
— Ufan úr heim>
Framhald af bls. 12.
morfín og 30-falt sterkara en
ópíum.
— í>egar lögreglan, einhvers
staðar í veröldinni, kemst yf-
ir smyglað ópíum eða heró-
in, sendir hún Brændun sýn-
ishorn af því, og innan fárra
klukkutíma getur hann sagt
til um, hvar þessi ópíums-
planta sé ræktuð. Og þessar
upplýsingar eru samtímis
sendar öllum þeim löndum,
sem hafa samstarf við Inter-
pol. Og þá er hægara um vik
fyrir lögregluoia að rekja leið
smyglsins.
— í eitungeymslu stofunnar
eru um 800 sýnishorn af op-
íum frá 17 löndum, marihu-
anavindlingar, hasiiwh, sem
er unnið úr indverskum
hampi og coca-lauf, sem koka
ín er unnið úr. Indíánar í
S.-Ameríku tuggðu það
fyrir nær 500 árum, er Ev-
rópumenn sáu þá næstfyrst
(eftir þeim, sem Leifur sá),
líkt eins við tyggjum munn-
tóbak, og þótti hressing í —
eins og okkur að tóbakinu,
ihvort það er til að „tyggja,
reykja eða taka í nefið“.
— Árið 1909 var fyrst haf-
izt handa um að hefta eitur-
notkunina, á alþjóðlegum
vettvangi. Og árið 1920 efndi
Alþjóðabandalagið til eftirlits
með eiturverzlun, og það er
framíhald þess, sem UNO er
nú að gera. — A efsta lofti
í Alþjóðahöllinni í Geneve
starfar Brænden með alþjóð-
legu liði. Næst honum að
völdum er kona frá Suður-
Afríku, Esmé Lunden. Hitt að
alfólkið er frá Sovét-Rúss-
landi, Spáni og Englandi.
Esská.
ÚTVARP REYKJAVÍK
Hjartanlegar þakkir sendi ég öllum þeim, sem sýndu
mér vinarhug á sjötugsafmæli mínu, 10. júlí s.l.
Guðlaugur Sigurðsson, Hrísum.
Bifreiðarstjóri
Óskum að ráða röskan bifreiðastjóra til
starfa í verksmiðju okkar nú þegar.
hf. Sanitas
Sími 35350.
Einbýlishús
í Hveragerði til sölu á ágætum stað í þorpinu.
Upplýsingar í síma 1-68-84 í Reykjavík og sima 11
í Hveragerði.
,t,
Hjartkær faðir okkar, tengdafaðir og afi
SUMARLIÐI HALLDÓRSSON
andaðist að Vöglum í Enjóskadal 29. júli. Jarðar-
förin ákveðin síðar.
Sigríður Sumarliðadóttir,
Sigurlaug Jónsdóttr,
ísleifur Sumarliðason og börn.
Hjartkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir og afi
SAMÚEL KRISTJÁNSSON
Langholtsvegi 15,
sem andaðist mánudaginn 26. júlí verður jarðsunginn
frá Hailgrímskirkju laugardaginn 31. júlí kl. 10,30 f.h.
Athöfninni verður útvarpað.
Margrét Hannesdóttir, börn,
tengdabörn og bamaböm.
Maðurinn minn og faðir okkar
KRISTINN INGVARSSON
organleikari,
verður jarðsunginn miðvikudaginn 4. águst frá Laugai-
neskirkju, athöfnin hefst kl. 1,30.
Guðrún Sigurðardóttir og dætur.
Hjartanlegar þakkir til allra sem sýndu okkur samúð
við andlát og jarðarför mannsins míns
ÞÓRÐAR EIRÍKSSONAR
F.h. bama hans og stjúpbarna.
Guð blessi ykkur öll
Si'grún Finnsdóttir.
Þökkum hjartanlega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför sonar okkar og bróður
VIKTORS GUNNLAUGSSONAR
Sigríður Dóra Jónsdóttir, Gunnlaugur Þorláksson,
og systkini hins látna.
SÉRA Gunnar Árnason talaði um
daginn og veginn, mánudag 19.
júlí. Vék hann m. a. að íslenzk-
um landbúnaðarmálum. Taldi
hann, að margir bændur notuðu
of mikið útlendan áburð og fóð-
urbæti. Athyglisverð var tillaga
Gunnars um meiri og hagkvæm-
ari verkaskiptingu í íslenzkum
iandbúnaði. Sagði hann að sá bú
skaparháttur mundi víða reynast
heppilegastur, að einn bóndi
ræki eingöngu fjárbú, en ann-
ar einvörðugu kúabú. Sumar
jarðir væru sérlega vel fallnar
til sauðfjárræktar, en miklu mið
ur til nautgriparæktar og öfugt.
Sagðist sér Gunnar óttast, að
bændur yrðu fuliseinir að bregða
á þetta búskaparlag, sem mundi
víða stuðla að mjög aukinni hag
kvæmni í búskap.
Mikiu víðar kom Gunnar við í
þætti sinum, en margt af því hef
ur verið talsvert rætt í útvarp-
inu undanfarið, og meira að
segja í sama þætti. Er það raun-
ar ekki óeðlilegt', þótt útsýn um
dag og veg feli í sér nokkrar
endurtekningar mynda fyrir
sjónum manna og máiflutningur
manna með svipaðar lífsskoðanir
verði því á stundum keimlíkur.
Er skáldsagan dauð ?
Það hlýtur að gegna nokkurri
furðu, að þannig skuli spurt á
íslandi einungis tíu árum eftir,
að islenzkur rithöfundur hreppir
þá viðurkenningu fyrir samningu
skáldsagna, sem hæst er metin á
þessari plánetu. Og meðan enn
eru skrifaðar skáldsögur af all-
miklum krafti bæði hér á iandi
og erlendis. En staðreynd er það,
að þessarar spurningar spurði
Indriði G. Þorsteinsson fjóra
nafnkunna bókmenntagagnrýn-
endur síðar á mánudagskvöld.
Menn þessir voru: Andrés Krist
jánsson, Njörður P. Njarðvík.
Bjarni Benediktsson frá Hofteigi
og Eriendur Jónsson.
Andrés Kristjánsson svaraði
spurningunni afdráttarlaust neit
andi. Taidi skáldsöguna mundu
standa föstum fótum, meðan
menn fæddust og iifðu. Skáld-
saga væri eins og líkindareikn-
ingur, þar sem reiknuð væru Jífs
dæmi. Ef menn hefðu ekki skáid-
sögur, töiuðu menn bara um ná
ungann og spynnu sögur um
hann. Andrés sagði, að það væru
mjög skyJdar athafnir að Jesa og
skrifa skáldsögur. Þær væru
sprottnar af sömu þörf. Og þótt
vandvirkir höfundar legðu mikla
vinnu í samningu sagna sinna,
þá semdi hver lesandi þær raun
verulega upp á nýtt eftir sínum
skilningi. — Svona mikil fjar-
stæða er að spyrja, hvort skáld-
sagan sé dauð, sagði Andrés.
Ekki vildi Njörður P. Njarð-
vík heldur skrifa undir það, að
skáldsöguformið væri dautt eða
að deyja. Raun-
... ar vissum við
ekki, hvað fram
| tiðin bæri í
mmvM skauti sér í
i, ' þeim efnum og
| væri meinlaust,
þótt við vissum
það ekki. En
hann sagðist
aldrei hafa
heyrt nein hald-
bær rök færð fram fyrir því, að
menn ættu að hætta að skrifa
skáldsögur. Þá sagði hann, að öll
frásögn væri í ströngum skiln-i
ingi skáldsaga.
Njörður sagði, að stundum
væri það fundð skáldsögunni til
foráttu, að „söguhetjan" væri
stöðugt að troða sér á milli les-
enda og sögunnar. En þannig
hiyti það ávallt að verða, nema
mönnum fyndist þeir raunveru
lega sjálfir lifa söguna. En slíkt
mundi aldrei takast, enda væri
það enginn kostur við skáldsögu
á rituðu máli.
Einna svartsýnastur virtist
mér Bjarni Benediktsson á fram
tíð skáldverka og raunar ýmissa
annarra andlegra verðmæta
a.m.k. á Vesturlöndum. Hann
sagði m.a., að í dag spyrðu menn
ekki um epik, heldur íbúð og
bíl. Krafan hljóðaði upp á ærsl
og hávaða, en það væri andstætt
skáldsögunni, list hins eina, hóf
undar og síðar lesanda. Mynd og
líf manns væri að verða ómerki
legra skáldskaparefni en fyrr. —
Sögulegar staðreyndir nútimans
væru á margan hátt ómannleg
fyrirbæri.
Spumingi'n urn líf eða dauða
skáldsögunnar væri jafnframt
spurning um menningarlega og
þjóðfélagslega þróun. Sagðist
Bjarni ekki vera sérlega bjart-
sýnn í þeim efnum. Tæknin væri
ekki menning og fordinn ekki
siðgæðisvera. Þó fyndist sér, að
skáldsagan ætti enn að geta stuðl
að að hafningu í menningu þjóða.
Síðastur talaði Erlendur Jóns
son. Hann sagði, að það kynni að
vera álitamál, hvort skáldsagan
byggi enn yfir virku endurnýj-
andi afli. Hún ætti nú nokkuð
erfitt uppdráttar hérlendis í sam
keppni við leikhús, kvikmynda-
hús og jafnvel sjónvarp, og auk
þess mundi langur vinnutími svo
til allra stétta há henni allmikið.
— En jafnframt mætti þá spyrja
hvort bókstafurinn væri ekki orð
inn forngripur, jafnt í skáldsög-
um sem í öðru rituðu máli. Slík-
ar hugleiðingar gæfu e.t.v. til-
efni til svartsýni.
En einnig mætti leyfa sér að
vera bjartsýnn. Skáldskaparform
kæmu og færu. Eftir íslendinga-
sagnaöldina
hefðu rímurnar
komið og ríkt í
fimm aldir. fs-
lenzka skáld-
sagan væri ekki
nema 150 ára
gamalt fyrir-
bæri. Það lægi
nokkuð beint
við að spyrja,
hvort skáldsagan
Jiði ekki undir lok sem tjáning
arform á sama hátt og þessir
forverar hennar. En Erlendur
sagðist álíta, að sá tími væri
a.m.k. enn ekki kominn. Svaraði
hann spurningunni neitandi.
Indriði hélt þannig heim, án
þess að hafa dánarvottorð skáld-
sögunnar upp á vasann. Það er
athyglisvert, að einn af þekktari
rithöfundum okkar skuli spyrja
spumingar sem þessarar. Var
hann elnungis að afla skáldsög-
unni traustsyfirlýsingar á svona
útsmoginn hátt? Eða finnur hann I
þegar feigðarmerki sinnar eigin j
skáldlegu andagiftar? Við skul- |
um vona að fyrri tilgáfan sé
réttari.
Bragi Benediktsson, cand theol
taiaði um trúarlegt uppeldi á
þriðjudagskvöld. Ræddi um nauð
syn þess að beina trúarbneigð
barna, sem þeim væri meðfædd,
á rétta braut. Nú, þegar efnis-
byggjan væri svo rikur þáttur í
viðhorfi manna, væri nauðsyn-
legt, að heimili, skóli og kirkja 1
stæðu fast saman í þessu hlut-
verki.
Ævar Kvaran ræddi þetta
kvöld um hol'leinzkiain húsaimálara
sem fyrir kraft höfuðhöggs mik
ils, er hann hlaut af slysi, öðlað
ist yfirnáttúrlega hæfileika eða 1
„sjötta skilningarvitið'*. Hefur |
hann síðan aðstoðað lögreglu við
leit sakamanna svo og annazt
fyrirgreiðslu ýmsa fyrir fyrir-
tæki og einstaklinga. T.d. nægir
honum oftast að snerta vél laus-
lega, til að finna hvort einhver
hlutur hennar er í þann vegmn
■ að bila. Hefur hann háar tekjur
i af þessum störfum sínum. —
Hæfileikar manns þessa til að
leysa sakamál minna mjög á sög
urnar um Sherlock Holmes. Virð
ist þó Holmes hafa veri'ð öllu
glöggari, og er þó ekki vitað, að
hann hlyti slíkt höfuðhögg til að
hressa upp á skilningarvitin.
Á miðvikudag hélt Gerður
Magnúsdóttir áfram að rekja
ferðapistla föður síns, Magnúsar
Magnússonar, ritstjóra, frá hring
ferð hans um landið. Ráðlegg ég
fólki eindregið að fylgjast með
því, sem eftir er af þeim þátt-
um. Ánægjulegt má telja, að út-
varpið hefur nú undanfarið helg-
að islenzkri tónlist sérstakan
þátt í viku hverri og tekið fyrir
hverju sinni ákveðið ljóðskáld og
leikið lög við texta eftir það.
Þá er þátturinn „Gömlu lögin
sungin og leikin“ vinsæll, meðal
fullorðins fóiks a.m.k. — Hins
vegar er frámunalega leiðinlegt,
þegar útvarpið bregður á það
ráð, að geta einungis höfundar
lags en ekki Ijóðs, þegar söng-
lög eru sungin. Væri gott, ef sá
vildi gefa sig fram, sem ábyrgur
er fyrir því, svo að unnt væri
að skamma hann persónulega.
Á fimmtudags- og föstudags-
kvöid vildi ég geta tveggja sér-
staklega góðra þátta. Hinum
fyrri stjórnaði Jón R. Hjálmars-
son, skólastjóri í Skógum. Voru
| sérlega skemmtileg viðtöl hans
við tvo eyfellzka bændur: Sigur
jón Magnússon í Hvammi og Giss
I ur Gissurarson í Selkoti. Minnt-
j ust þeir tveggja tíma. Sagði Giss
ur t.d. að þegar hann fór að
| muna fyrst eftir sér, upp úr alda
mótum, hefði oft verið búsvelta
hjá þorra bænda um þessar slóð
ir. Aðeins allra efnuðustu bænd
urnir voru þar undanskildir. Nú
sagði hann, að menn byggju ákaf
lega jafnt og vel undir Eyja-
fjöllum.
„Það er gott, að tímarnir hafa
breytzt, en rómantík að hafa
lifað þetta“, sagði Gissur.
! Hinn þátturinn, sem ég vildi
geta var saminn og fluttur af
Þórarni Þórarinssyni, skólastjóra
á Eiðum. „Ekki fækkar ferðum
um Fljótsdalinn enn“ nefndi
hann þennan þátt, en þannig
byrjar gamalt og gott Grýlu-
kvæði eftir Stefán skáld ólaís-
son. — Erindi þetta hygg ég hafa
verið bezta vegvísunar erindi,
I sem flutt hefur verið í þeim
þætti á þessu sumri, og hafa þau
þó mörg verið góð. Sagnfræði og
staðfræði var þar ofin saman á
listilegan hátt með þjóðsögulegu
ívafi og öðru listvefnaðarskarti.
Sumum þulum útvarpsins er
mjög mismælagjamt um þessar
mundir. Og það, sem ég kann
ver við, þeir eru alveg að hætta
að bóðja afsökunair á mismælum
sínum. Nú vaeri málið auðvitað
skiljanlegra ef þetta væri van-
rækt, til að spara tíma, en svo
virðist ekki vera. Oft þegja þul-
irmir drykk langíi stumd eftir mis-
mæli sín, líkt og þeir væru
„groggy" eftir þung höfuðhögg.
Tímasparnaður verður því oftast
lítill af því að sleppa afsökunar-
beiðnunum.
Hlustendur eiga fullan rétt á
afsökunarbeiðni frá útvarpinu
sem stofnun, í slíkum tilv im,
hver sem afstaða einstakr ’a
kann að vera og hver ser k
ina. Og enginn er minni r
fyrir því, þótt hann bei?
sökunar jafnvel fyrir í
hönd. — Bezt væri að sjálí
að fá verulegan niðursi .
mismælunum.
Skylt er að viðurkenna, að
ekki eru allir þulir útvarpsins
undir sömu sök seldir í þessum
efnum. Ýmsir fara ágætlega með
efni það sem þeir flytja og biðja
þegar afsökunar, þá sjaldan þeim
verður á mismæli eða mislestur.
Sveinn Kristinsson.