Morgunblaðið - 05.11.1965, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAOID
Föstudagur 5. nóv. 1965
Sigurður Jónasson
1 DAG er hér til moldar borinn
minn gamli vinur og bekkjarbróð
ir, Sigurður Jónasson forstjóri, er
um langt skeið var einn af at-
fcvæðamestu framkvæmdamönn-
um þessarar borgar og segja má
um, með fullum rétti, að sett
hafi „svip á bæinn“ um tugi
ára. Sigurður kenndi þess sjúk-
dóms er varð banamein hans í
ágústmánuði í sumar. Fór hann
þá utan til lækninga í Finsen-
stofnuninni í Kaupmannahöfn en
sjúkdómurinn mun hafa verið
kominn á það stig að ekki varð
við hann ráðið og í Finsensstofn
uninni andaðist Sigurður fimmtu
daginn 28. október sl.
Sigurður Jónasson var hún-
vetnskur 1 föðurætt en að móð-
urkyni sunnlezkur. Hann vax
fæddur í Lækjarbæ í Miðfirði
19. ágúst 1896 og var því nýlega
orðinn 69 ára er hann lézt. For-
eldrar hans Voru þau hjónin
Jónas Jónasson bóndi á Lækjar-
bæ og á Hnúki, síðar kaupmað-
ur um skeið í Bolungarvik og
hér í Reykjavík, pg Sigurborg
Geirmundsdóttir bónda í Gröf í
Hrunamannahreppi. Sigurður
varð stúdent frá Menntaskólan-
um í Reykjavík vorið 1916. Um
haustið hélt hann til Kaupmanna
hafnar, lauk þar prófi í for-
spjallsvísindum vorið 1917 og
stundaði jafnframt laganám þar
við háskólann árin 1916-18 er
hann hvarf aftur heim. Hann
hélt laganáminu áfram við há-
skólann hér og lauk lögfræði-
prófi vorið 1923.
Á háskólaárum sinum starf-
aði Sigurður jafnframt náminu,
sem blaðamaður við Alþýðublað
ið árin 1919-20 og á árunum
1923-25 stundaði hann málfærslu
störf í Reykjavík. Hann starfaði
við Landsverzlun íslands á ár-
unum 1920-25 og við Tóbaksverzl
un íslands árin 1926-31, sem full-
trúi þar, en 1. janúar 1932 varð
hann forstjóri þess fyrirtækis og
gengdi því óslitið til 1. júlí
, 1947. Hann var jafnframt for-
etjóri Raftækjaverzlunar íslands
h.f. frá 1930 til 1935 og síðan
forstjóri Raftækjaein-kasölu ríkis
ims til ársins 1936. Á árunum
1944-45 stofnaði Sigurður hluta-
félögin Orku og Olíuhöfn og árið
1946 varð hann forstjóri Olíu-
félagsins h.f. og gengdi því starfi
til ársloka 1951. Á árunum 1952-
54 stundaði hann ýms viðskipta-
störf, var meðal annars starfs-
maður utanríkisráðuneytisins og
í Varnarmálanefnd sat hann frá
1. janúar 1955 til 1. október sama
ár, er hann gerðist aft-ur forstjóri
Tóbakseinkasölu ríkisins. Af því
starfi lét hann 1. júní 1961, er
Tóbakseinkasalan var sameinuð
Áfengiseinkasölu ríkisins'.
Sigurður var bæjarfulltrúi í
Reykjavík á árunum 1928-34 og
síðar varafulltrúi um skeið, sat
í Niðurjöfnunarnefnd Reykja-
vikur 1928-34 og 1941, í raforku-
xnálanefnd 1931-32 og milliþinga-
nefnd í raforkumálum 1942. >á
vaa- hann fulltrúi rí-kisstjórnar-
innar við samningagerð-'Um lán-
töku og efniskaup til Sogsvirkj-
unarinnar 1934 í Stokkhólmi.
Auk þessa fór Sigurður margar
ferðir til útlanda á vegum þess
opinbera m.a. til Norður-Ame-
ríku fyrir Fiskimála-nefnd. Hann
fór og mörgum sinnum víða um
lönd og álfur í einkaerindum og
mu-n hafa verið víðförlari flest-
um íslendingu-m. Þegar Sigurður
lét af forstjórastarfi við Tóbaks-
einkasöluna snéri hann sér að
by gginga f ramkvæ md-u m hér í
borg og gekk að því, sem öðru
er hann tók sér fyrir hendur
xneð stórhug og dugnaði.
Af því, sem hér hefur verið
greint frá hinum mörgu og fjöl-
þættu störfum Sigurðar Jónas-
sonar, má sjá hversu mikils
tnausts hann hefur notið hjá
i'áðamönnum þjóðarinnar allt frá
því er hann rúmlega tvítugur
hóf starf sitt við Landsverzlun-
ina, enda var hann flestum þeim
kostum búinn, sem nauðsynleg-
ir eru hverjum athafnamanni til
farsælla afreka. Hann var frá-
bær starfsmaður, stórhuga en
jafnframt gætinn og hagsýnn,
hugkvæmur, þróttmikill og
ósérhlífinn, fljótur að átta sig á
hinum erfiðustu viðfangsefnum
og gerði sér far um að kynnast
til hlítar öllum þei-m málum sem
hann hafði til úrlausnar. Hann
var og stórtækur maður þegar
því var að skipta, svo sem er
hann keypti Geysi úr hen-di er-
lends eiganda og gaf hann ríkinu,
og Bessastaði, sem hann gerði
miklar umbætur á og gaf síðan
ríkinu til forsetabústaðar.
Fundum okkar Sigurðar bar
fyrst saman haustið 1913, er við
urðum samskipa frá ísafirði til
Reykjavíkur og settumst báðir
í 4. bekk Menntaskólans. Þessi
hávaxni og svipmikli jafnaldri
minn vakti þegar athygli mína,
og þannig var það u-m hann alla
tíð, að eftir honum var tekið
hvar sem hann fór. Þessi fyrstu
kynni okkar Sigurðar leiddu síð-
ar til góðrar og traustrar vináttu,
sem aldrei bar skugga á enda
þótt okkur bæri stundum margt
á milli, einkum í stjórnmálum,
enda varSigurður trölltryggur og
einlægur vinur vina sinna. Sig-
urður var maður skapmikill og
engin sérstakur skapdeildarmað-
ur á yngri árum. Þá var ærið
róstusamt hér í stjórnmálaheim-
inum og barizt oftar í návígi og
af meiri höfku en nú tíðkast.
Sigurður tók mikinn þátt í þess-
ari baráttu og stóð jafnan þar,
sem átökin voru hvað hörðust
og virtist Kunna því vel. En
óskaddaður komst hann frá þeim
hildarleik. Síðar, þegar aldu-r
færðist yfir hann var áhugi hans
á þjóðmálum, að vísu, sá sami
og áður, en af-staða hans til
þeirra mótaðist nú af jafnvægi
hugans og rólegri yfirvegun hins
lífsreynda manns.
Eins og flestir víðsýnir gáfu-
menn átti Sigurður mörg hugðar
efni. Hann las mikið um hin
margvíslegustu efni, en einkum
þó erlendar bækur og tímarit um
fjármála- og hagfræðileg efni,
enda hafði hann aflað sér stað-
góðrar þekkingar á þessum mál-
um. Hann fylgdist einnig mjög
vel með hinum fjölmörgu tækni-
legu nýjungum, sem fram hafa
komið í heiminum á síðari ár-
um og var einkar hugleikið að
við hagnýttum þær eftir því sem
við væri komið. En þó að hann
væri umsvifamikill fjármála- og
framkvæmdamaður, þá hneigðist
hugur hans mjög, einkum á síðari
árum, að dulrænum efnum og
kynnti hann sér þau mál svo vel
sem kostur var á bæði hér heima
og erlendis.
Sigurður var mjög vinsæll með
al skólabræðra sinna og annara
þeirra sem höfðu af honum veru-
leg. kynni ,enda var hann
skemmtilegur viðræðu, bjó yfir
góðri kímnigáfu og kunni vel að
segja frá. Veit ég að við vinir
hans allir og kunningjar söknum
hans úr okkar hópi, því að jafn-
an var gott að blanda við hann
geði.
Sigurður kvæntist aldrei, en
móðir hans, er dó háöldruð fyrir
fáum árum, sá umheimili hansr
Systir hans, Helga, er gift kona,
búsett í Bandaríkjunum.
Og nú er skilnaðarstundin
runnin upp. Ég mun ávalt minn-
ast þessa gamla og góða vinar
mins með þakklæti fyrir þær
mörgu ánægjustundir er við átt-
um saman á veraldargöngunni
um meira en hálfrar aldar skeið.
Sigurður Grímsson.
SIGURÐUR Jónasson, forstjóri,
er til moldar borinn í dag. Hann
var mikill persónuleiki, sem setti
svip á Reykjavík í fjóra ára-
tugi.
Við Sigurður Jónasson fædd-
umst í sama hreppi, eh kynni
tókust ekki með okkur fyrr en
1942, þegar ég keypti af honum
hús það, sem ég bý í enn, en
hann hafði hafið byggingu á.
Sigurður Jónasson kom til
Reykjavíkur á unga aldri og eins
og margir aðrir sveitadrengir
brauzt hann til mennta við lítil
efni. Hann varð fljótlegg hug-
fanginn af jafnaðarstefnunni og
stundaði um skeið blaðamennsku
við Alþýðublaðið ásamt námi.
Hefur hann áreiðanlega gert það
í sjálfboðaliðsvinnu. Sigurður var
all-áberandi maður í Alþýðu-
flokknum um árabil, en átti ekki
samleið með flokknum, þegar
fram liðu stundir._ Um skeið
starfaði hann í Framsóknar-
flokknum og gekkst m.a. fyrir
stofnun Prentsmiðjunnar Eddu.
Sigurður var athafnamaður
mikill og fljótlega eftir að hann
lauk námi stofnaði hann Tóbaks-
verzlun íslands og gerðist fram-
kvæmdastjóri hennar. Hann
stofnaði einnig Raftækjaverzlun
íslands og fleiri fyrirtæki.
Skömmu eftir að é'g kynntist
Sigurði gerðist hann forstjóri
Oliufélagsins og var það áreið-
anlega hans verk, hve vegur þess
varð mikill. Sigurður Jónasson
fór sínar eigin götur og var ekki
gefið um þegar valdamenn Olíu-
félagsins gripu fram fyrir hendur
hans og var því fljótur til að
segja starfi sínu lausu. Forstjóri
Tóbaksverzlunar ríkisins var Sig-
urður Jónasson um' skeið og rak
það fyrirtæki með miklum mynd-
arbrag sem það væri hans eigið,
og mætti það vera öðrum til fyr-
irmyndar.
Árið 1945 urðum við Sigurður
Jónasson ferðafélagar til Banda-
ríkjanna í herflugvél. Bjuggum
við nokkrar vikur saman á hóteli
og kynntist ég Sigurði þá náið.
Sígurður
Jónasson.
Ég held að Sigurður Jonasson
hafi verið einstæðingur- og sam-
tíðarmenn hans ekki fengið af
honum rétta mynd. 'Hann var
mikill athafna- og fjármálamað-
ur og gekk að hverju starfi af
lífi og sál. Af mörgum var hann
talinn eiginhagsmunamaður, en
ekki má gleyma, að hann keypti
Bessastaði og gaf sem aðsetur
ríkisstjóra og síðar forseta. Hann
keypti einnig Geysi og gaf rík-
inu. Erfitt er að sjá hverjir eigin-
hagsmunir hafa ráðið þessum at-
höfnum hans. Sigurður' Jónasson
var góður vinur vina sinna og er
mér kunnugt um að hann hjálp-
aði mörgum ,sem í erfiðleikum
áttu, en var ekki um það gefið
að láta þess getið.
Sigurður Jónasson eyddi mest-
um hluta ævi sinnar til að vinna
fyrir aðra, en þau fyrirtæki rak
hann sem væru þau hans eigin.
Hans er fyrst og fremsrt minnzt
sem mikils athafnamanns, en Sig-
urður Jónasson var einnig mikill
hugsjónamaður. Samstarfsmenn
hans í stjórnmálunum kunnu
ekki að meta hann rétt, vegna
þess að hann var svo langt á
undan sinni samtíð.
Um leið og ég kveð góðan vin,
votta ég aðstandendum hana
samúð mína.
Sigfús Bjarnason.
Asgeir Júlíusson — Minning
KVÖLDSTUND fyrir rúmu ári —
eða var það meir? — sátum við
og hlustuðum á Vetrarferð þeirra
Mullers og Schuberts. Við lásum
textann saman, heyrðum tónana,
— þér dvaldist lengst við síð-
asta kvæðið í flokknum, en ég
varð þér enn einu sinni skuld-
ugur. Þetta verður nú ekki end-
urtekið, eins og áformað var.
I þjóðfélagi vísitalna og meðal-
tala er þeim vandrötuð leið sem
lenda utan punktaþyrpinganna.
Að vera frábrugðinn fjöldanum
er því aðeins leyfilegt, að menn
komist upp með það. En þá má
lundin ekki vera of viðkvæm, sál
in of stór, eða áhugamálin of
mörg og fjölbreytt. Þá dugir
ekki að gjalda mótgjörð með
blómum.
Þín ævi var of stutt finnst
okkur vinum þinum. En skyldu
margir okkar hafa markað dýpri
og varanlegri spor? Getur þessi
bókmenntaþjóð oftar gefið út
bók, sem er ljót hið ytra? Er
lengur hægt að klæða nokkra
vöru í ósnyrtilegar umbúðir
nema bíða tjón af, eða birta illa
gerða auglýsingu?
Slík viðfangsefni voru þitt
brauðstrit.
í tómstundum þinum var þér
ekki nóg að njóta sjálfur þess
sem vel var gert og fagurt. Þú
nauzt þess helzt með því að
hjálpa öðrum til hlutdeildar með
þér. Gat það þá farið eftir at-
vikum hvort þú tókst þér fyrir
hendur að kynna tónlist heims-
ins fyrir heilum kaupstað, eða að
þú vildir hlúa að einmana sál.
Hér á margur ógoldinn greiða.
Nú hefur þú farið þína vetr-
arferð Ásgeir minn. Við hinir
munum snúa sveifinni á lýru-
kassanum um sinn. Af viðkynn-
ingunni við þig höfum við feng-
ið þann sjóð á diskinn litla, að
við komumst vel af þótt ekkert
bætist við.
Sveinn S. Einarsson.
VINARKVEÐJA
Elskulegi vinur. Nú þegar að
hinni þungbæru kveðjustund er
komið hlaðast minningarnar upp
hver á fætur annari. Ég minnist
okkar fyrstu kynna þegar við
vorum báðir við nám við Tón-
listarskólann í Reykjavík. Þau
kynni urðu að órjúfandi vináttu,
sem hefir staðið óslitið í rúmlega
30 ár. Þú varst svo óvenjulega
vel gerður á sál og líkama —
gáfur þínar- voru víðfeðmar og
öll framkoma þín svo aðlaðandi
að hreinasta unun var að vera
í návist þinni. Listrænt eðli var
svo fjölbreytt að það var sama
um hvaða listgrein var talað, alls
staðar varstu heima. Hinar fjöl-
mörgu bókaskreytingar, sem þú
gerðir, bera listrænum gáfum
þínum fagurt vitni. Og þær
mörgu bækur sem þú áendir mér
og fjölskyldu minni með falleg-
um áritunum frá þér, geymi ég
eins og dýrgripi meðan líf endist.
Kýmnigáfa þín var frábær, sjald
an eða aldrei hefi ég heyrt aðra
eins frásagnargáfu þar sem veru-
leikinn og fantasían runnu út í
eitt, blandað þessari hárfínu
kýmni, sem þér var svo eigin-
leg.
Þú stofnaðir Tónlistarfélag
Hafnarfjarðar ásamt öðrum
ágætismönnum og varst formað-
ur þess með miklum sóma í mörg
ár. Músikin átti ríkan þátt í þér
og varstu slíkur tilfinninga- og
kunnáttumaður á því sviði að
alltaf var hægt að treysta dóm-
um þínum þar. Þér var meira til
lista lagt en það sem þegar hefir
verið upptalið. Skákmaður
varstu með afbrigðum góður,
einnig þar hafðirðu aflað þér
hinnar mestu menntunar sem
þeir þekktu bezt, sem við þig
glímdu í þeirri skemmtilegu
íþrótt. Já, vinur, en svo varstu
svo óendanlega miklu meira en
þetta allt, þú varst persónan Ás-
geir Júlíusson.
Rögnvaldur Sigurjónsson.
M É R varð ekki svefnsamt þá
nótt, eftir að ég hafði fengið að
vita, að Ásgeir Júl. væri sofn-
aður sínum hinzta svefni. Og
mér segir svo hugur um, að
örlög svo góðs drengs eigi eftir
að halda fyrir mér vöku. Þeim
mun erfiðara var mér að skilja,
að honum væri lífið horfið, sem
mér .þótti hann ávallt gæddur
meira lífi en flestir aðrir menn.
Minningarnar sóttu á huga minn
og fyrst um hina síðustu fundi.
Ávallt var viðmótið hið sama,
ljúft og hlýtt, en þó alltaf nýtt.
Mér varð hugsað til þess, hve
það væri í rauninni undarlegt,
að jafnoft og við hittumst, þá
skyldu það ávallt verða fagn-
aðarfundir. Skiptust þó á skin
og skúrir í lífi hans, en bjartar
minningar eftirlét hann mér ein-
ar. Fyrir það verð ég honum
þakklátur alla ævi.
Ásgeir var með afbrigðum vin-
sæll maður og vinmargur. Hríf-
andi glaðværð hans, bros og hlát-
ur mun verða ríkjandi í minn-
ingu hans, þegar sorgin víkur
fyrir lækningamætti tímans.
Ásgeir Júlíusson fæddist í
Reykjavík 7. desember 1915.
Foreldrar hans voru Ingunn
Magnúsdóttir, sem látin er fyrir
mörgum árum, og Júlíus Sveins-
son, trésmiður, sem lifir sinn
elzta son. Ásgeir var miklum
og fjölbreyttum hæfileikum
Framhald á bls. 17