Morgunblaðið - 22.01.1966, Blaðsíða 12

MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 22. janúar 1966
12
Þar heyrast ekki víxlarair falla
en þar er vakað yfir miklum
SamtaB við sr. Þorgeir Jónsson
>AR sem fjársjóður þinn er —
þar mun og hjarta þitt vera,
segir meistarinn frá Nasaret.
Svo það er þá líklega hér —
hér í þessum gulhvíta, grá-
teppaða, bjarta klefa undir
Landsbankanum, sem hjörtu
margra Reykvíkinga slá —
þ. e. a. s. þeirra, sem eiga
svo há skuldabréf og aðra
verðmæta pappíra, að þeim
hefur þótt taka því að leigja
fyrir þá bankabox.
Og hver er svo sá, sem vak-
ir yfir verðmætunum í þessum
eld- og þjóftryggu geymslum
— hefur lyklavöldin af bank-
ans hálfu?
Það er enginn annar en
hinn rúmlega sjötugi prófast-
ur emeritus, sr. Þorgeir Jóns-
son, síðast prestur á Eskifirði.
Það er engin hætta á öðru
heldur en hann gæti þeirra
vel. Um hann mætti víst segja
það sama og Jónas sagði um
Þórð Jensson látinn: „Honum
hefðu allir trúað fyrir heilum
skipsfarmi af demöntum."
Þegar efnaðir og forsjálir
Reykvíkingar vilja skoða verð
bréf sín eða þurfa að klippa
af þeim kupona gjaldfallinna
vaxta, þá leggja þeir leið sína
niður í undirheima Landsbank
ans, niður í hurðarþykka klef
ann, þar sem númeruð boxin
liggja í þráðbeinum regluleg
um röðum frá gólfi til lofts.
En hvað hér er rólegt og
mikil regla á öllum hlutum.
Þetta stingur svo þægiléga í
stúf við ysinn og óróann og
spennuna uppi, þar sem víxl-
arnir falla, þar sem krónan
minnkar, þar sem lánsfjár-
skorturinn ríkir. Það er eng-
in furða þótt það þurfi sterkt
hjarta og víðar æðar til að
þola svo hraðan slátt í ofvæni
fjármálalífsins.
Hér niðri er ró og kyrrð,
hér er heimur þeirra, sem hafa
sitt á þurru hvernig sem vind
urinn blæs á hafi fínansanna,
því að þeir hafa séð efnahags
legu öryggi sínu borgið með
sólídum pappírum.
Það er ekki ætlunin með
þessum línum að fara að gera
sér tíðrætt um hag boxleigj-
enda eða glugga í hólfin
þeirra. Það væri líka hægara
sagt en gert. Að hverju boxi
þarf tvo lykla. Annan geymir
leigjandinn sjálfur, hinn er í
vörzlu sr. Þorgeirs. í boxið
verður því ekki komizt, nema
báðir ljúki upp. Flest eru box
in í beingulum lit með gyltum
ramma til að minna á hin gull
tryggu bréf, sem þau geyma.
Hvert box er með tveimur
penum skráargötum. Að öðru
gengur lykill eigandans, sem
hann ber með sér, sjálfsagt
hvert, sem hann fer. Að hinu
gengur lykill bankans, sem
G. Br. skrifar
séra Þorgeir vakir yfir, — gæt
ir sem sjáaldur auga sín.
En á symum boxunum eru
klunnalegar, utanáliggjandi
skrár, sem minna á stóra
plástra á fögru andliti. Hvern
ig stendur á þeim? Þessi box
hafa orðið að gjalda ógætni
eða óheppni eiganda sinna.
Þeir hafa týnt lyklum sínum.
Það hefur orðið að sprengja
þau upp. Þar með var skráin
ónýt, sú sem fylgdi því, og
það hefur orðið að setja þessa
ljótu hlussulegu læsningu í
staðinn.
— o —
Svo látum við útrætt um
boxin í bankanum, eigendur
þeirra, útlit og innihald, og
snúum okkur að andlegu mál
unum.
— Hvernig vnr það, sr. Þor-
geir? Þú varst prestur á Eski-
firði. Ekki varstu vígður
þangað?
Sr. Þorgeir við bankahólfin.
— Nei ég vígðist til Norð-
f jarðarprestakalls haustið
1935. Og raunar var ég búinn
að vera prestur áður, óvígður,
en það var ekki hér á landi.
— Var það í Ameríku?
— Já, haustið 1926 réðst
ég sem prestur til Sambands-
safnaðarins í Gimli í Nýja ís-
landi í Manitoba. Þá var ég
nýorðinn kandidat og mig
langaði til að sjá mig um í
heiminum. Hafði lokið prófi
vorið 1925 og verið kennari
1 Vestmannaeyjum næsta vet
ur, en vildi komast lengra út
og þá fannst mér tilvalið að
fara vestur um haf. Þar átti
ég margt frændfólk, sem ég
hugði gott til að kynnast.
— Þú fórst óvígður vestur?
— Já, þáverandi biskup, dr.
Jón Helgason, kvaðst ekki
geta veitt mér vígslu. Hann
taldi söfnuðinn, sem ég fór til
ekki starfa á sannlúterskum
grundvelli að sínum skilningi.
Prestsvígsla var heldur ekki
neitt skilyrði fyrir þjónustu
hjá Sambandssöfnuðinum, svo
að þessi afstaða biskups gerði
ekki neitt strik í mína reikn-
inga.
— Hver var prestur á undan
þér á Gimli?
— Það var Eyjólfur Melan.
Hann er kandidat héðan frá
háskólanum og hefur alla tíð
starfað með Vestur-íslending
um. Hann hefur ekki tekið
prestsvígslu.
— Hvernig var kirkjulífið
vestra?
— Það var að mörgu leyti
gott, yfirleitt almennur áhugi
fyrir kirkjunni hjá safnaðar-
fólkinu og þátttaka þess í
kirkjulegu starfi mikil og fórn
fús hjá öllum fjöldanum. Frí-
kirkjan er að mínum dómi,
öllu lífrænni oggróskumeiri
heldur en ríkiskirkjan. Mætti
margt um það segja, þótt ekki
verði fjölyrt að þessu sinni.
— Hvað varstu lengi vestra?
— Tæp fjögur ár. Ég kom
heim þjóðhátíðarsumarið —
1930 — með Vestur-íslending-
unum, sem komu til að sam-
fagna okkur með 1000 ára af-
mæli Alþingis. Það var nú svo
þrátt fyrir gott safnaðarlíf
vestra og allsterk vináttu-
bönd þá leitaði hugurinn
samt aftur austur yfir hafið.
Ég fann það og reyndi, að
,,römm er sú taug ,er rekka
dregur — föðurtúna til“. Þótt
ég væri hjá frændum og vin-
um þar vestra, duldist mér
ekki, að allt hjá þeim var að
„ameríkaniserast" hröðum
skrefum, sem og eðlilegt —
eða óhjákvæmilegt — var. En
í því vildi ég ekki taka þátt
Sr. Þorgcir fermir í
til langframa. íslendingseðlið
í mér stóð fast gegn slíku. Og
það réði úrslitum.
—- Svo gekkstu í þjónustu
ríkiskirkjunnar hérna heima?
— Það gerðist nú ekki strax.
Og eiginlega ætlaði ég mér
ekki að fást frekar við prests-
skap þótt önnur yrði raunin
síðar meir.
Fyrst eftir heimkomuna var
ég við skrifstofustörf hér í
Reykjavík, en haustið 1932 var
ég beðinn að vera skólastjóri
á Reykjum í Hrútafirði, og
varð við þeirri beiðni.
— Lengi í Hrútafirðinum?
— Nei, bara tvo vetur. Þó
féll mér það vel, var heppinn
með samstarfsfólk eins og t.d.
Þórodd Guðmundsson frá
Sandi, sem var með mér báða
veturna. Hann var afbragðs-
kennari. Frá Reykjum fluttist
ég til Reykjavíkur og gerðist
starfsmaður Landsbankans.
Ætlaði eiginlega að vera þar
áfram. En það átti nú ekki
fyrir mér að liggja í það sinn.
Eins og ég sagði áðan, fékk
ég eindregin tilmæli um að
taka við Nesprestakalli í Norð
firði, því að þar var þá prests-
laust. Það var í nóvember
1935 og dr. Jón biskup Helga-
son vígði mig á 24. sunnudag
eftir trinitatis. Mér var þó ráð
ið frá því að fara austur af
góðum og gömlum vini mín-
um, sem ég mat mikils. Ég svar
aði honum því, að þetta væri
nú engin próventa. Ætlaði mér
aldrei að vera nema 1—2 ár
í Austurvegi. En það fór á
annan veg. Fyrst var ég átta
ár á Norðfirði.
— Svo þér hefur líkað vel
í „rauða bænum“?
— Já, ekki get ég annað
sagt. Það var að visu ekki al-
mennur áhugi fyrir kirkju —
eða safnaðarmálum og kirkju
sókn ekki mikil nema við ein
staka tækifæri. Þetta var nú
eins og gengur og gerist ann-
ars staðar og allir þekkja.
Hinsvegar voru þarna ýmsir
einstaklingar, ágætir, einlægir
samstarfsmenn. sem ég á
nrjög góðar minningar um.
Alveg sama má segja um Esk-
firðinga.
— Frá Norðfirði lá svo leið
in til Eskifjarðar.
— Já, þar var ég sóknar-
prestur í 17 ár. Seinustu 5 ár-
in var ég prófastur Sunn-Mýl
inga. Aðalástæðan fyrir því
að ég flutti mig milli fjarð-
anna var sú. að prestsíbúðin á
Norðfirði reyndist allt of litil
fyrir mig og fjölskyldu mína
og ég gat ekki gengið þar
neinar úrbætur. Hinsvegar
var á Eskifirði stórt og vold-
ugt hús, sem keypt hafði verið
og gert að prestsetri þegar
prestur fluttist þangað frá
Norðfjarðarkirkju,
Hólmum. Það var dýrt I
ekstri og ekki heppilegt, enda
er : | i búið að byggja nýtt hús
eins og svo víða í prestaköll-
unum.
Alls var ég því aldarfjórð-
ung á Austfjörðum. Þar kynnt
ist ég mörgu góðu fólki, sem
gott er nú að minnast þegar
litið er til baka yfir farinn
veg. Hugurinn hlýnar við þær
minningar. Ég hugsa með
miklu þakklæti og góðum ósk
um til Austfirðinga.
— o —
Hér verður ekki fleira rakið
úr rabbi okkar sr. Þorgeirs,
þótt margt hafi borið á góma,
þegar fundum hefur borið
saman. Eins og hér hefur ver
ið sagt hefur hann víða starf-
að. Á Norðurlandi og hér í
höfuðstaðnum, í Ameríku og
á Austfjörðum. Og þó hann
hafi tekið að sér vörzlu ver-
aldlegra verðmæta, þá finnur
maður, að hann hefur líka til-
einkað sér ávexti andans:
Kærleikann, gleðina, friðinn,
trúmennskuna, hógværðina,
bindindið.
Prestar Sameinaða kirkjufélagsins í Vesturheimi. Frá vinstri:
Þorgeir Jónssoni, Guðmundur Árnason, Friðrik A. Friðriksson,
Albert Kristjánsson, Pilip Pétursson, dr. Rögnv.aldur Péturs-
son og Ragnar E. Kvaran. — Myndin er tekin á kirkjutröpp-
unium í Árborg 1928.
— Kvikmyndir
Framhald af bls. 15.
um, dofnar með hverri nýrri
mynd hans.
Þó tekst De Sica á stundum að
slá á strengi gamansemi og við-
kvæmni, en þeir strengir hljóma
öðruvísi en áður — hljómurinn
er holari. Eins og áður er sagt
mun sá bezt njóta þessa gaman-
verks De Sica er ekki hefur átt
kynni við fyrri verk hans; njóta
skilyrðislausrar gamansemi sem
á stundum er þó dauft endurskin
fyrri hlýju og mannskilnings, en
er nú spennt upp í hlátur og
skrípalæti sem verka annað slag-
ið. Síðasti hlutinn, sem Zavatt-
ini skrifaði, virðist beztur hvað
þetta snertir, sakir léttleika,
bráðfyndni á stundum, en fyrst
og fremst vegna leiks Mastroi-
annis.
700 ára
Framhald af bls. 28
1950. Hann var þá 81 árs að
aldri.
Guðrún sagði okkur að hún
myndi vel éftir sinni 100 ára
ævi, og þegar hún var að al-
ast upp í sveitinni á 7. tug
18. aldar.
Ekki hefur Guðrún verið
heilsuhraust um ævina, þó
hún nái svo háum aldri og
sé svona eru. Tvisvar gekk
hún undir holskurð, með 25
ára millibili. En nú er hún
alveg furðulega hress. Sjón
og heyrn eru að vísu farin
að bila, en ekki er langt síð-
an hún las blöðin. Hún hlust-
ar á útvarp, hefur gaman af
músíkinni, en hún þarf að
vera stillt mjög hátt. Og hún
unir vel hag sínum innan
um barna-barna-börnin sex,
því hún hefur yndi af börn-
um. — Nei, hvað amma er
orðin fín, sögðu krakkarnir,
þegar þau komu inn og sáu
að Guðrún va~ komin í peysu
fötin sín. Og andlit gömlu
konunnar ljómaði, þegar hún
heyrði í þeim. Svo allir voru
ánægðastir með að þau væru
með henni á myndinni.