Morgunblaðið - 27.01.1966, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 27. janúar 1966
MORGUNBLAÐIÐ
17
Árni Gunnlaugsson
Andsvör til áfengisvina
Tveir vinir alkoholsins, Hall-
dór Jónsson, verkfr., og Magn-
ús nokkur Finnsson, hafa í Mbl.
13. og 20. jan. sl. svarað grein
minni í Mbl. 7. jan. sl. um á-
fengismál. í>eir gagnrýna skrif
mín og vega hart að þeim máls-
stað, sem þeim var ætlað að
styðja. Það hæfir því ekki að
þegja, og leyfi ég mér því að
veita þeim stutt andsvör.
H. J. var svo glámskyggn á
þær myndir áfengisdrykkjnnar,
sem brugðið var upp í grein
minni, að hann vildi líkja þeim
við afleiðingarnar, sem hlotizt
geta af ógætilegri notkun bif-
reiðar. Samlíkingin var bæði
barnaleg og fjarstæðukennd
nema að því leyti, að áfengi og
akstur eiga oft sameiginlegan
þátt í þeim hryllingsverkum,
sem alkoholið getur valdið. —
. En því miður er hugarfar og
skilningur allt of margra gagn-
vart áfengisvandamálinu á þann
veg, sem skrif þeirra félaganna
endurspegla, og þar er einmitt
að finna helztu skýringu þess,
hversu erfitt er ennþá að
minnka drykkjuskapinn og
draga úr því böli, sem honum
er samfara. —
Hætta fylgir vissulega mörg-
um hlutum, t.d. bifreiðum. Þar
er þó um engan samjöfnuð að
ræða við áfengið, eins og H. J.
vill teija, auk þess sem bifreið-
in er hið nauðsynlegasta sam-
göngutæki, en áfengið hreinn
óþarfi. Hættan af áfenginu og
hinar illu og hryllilegu afleið-
ingar þess eru og allt annars
eðlis. Það er einkum hinn duldi
háski alkoholsins, sem gerir það
að svo hættulegu nautnalyfi sem
raun ber vitni. Enginn ein-
staklingur, hversu góðum gáfum
hann er gæddur og hversu góð-
an vilja, sem hann hefir, getur
sagt sér það fyrirfram, hvort
eða hvenær neyzla áfengra
drykkja kann að leiða hann til
ofdrykkju. Á sama hátt er úti-
lokað fyrir þann, sem hóflega
neytir áfengis í annarra augsýn
eða veitir það öðrum, að tryggja,
að hans eigin neyzla eða veit-
ingar verði ekki öðrum til þeirr-
ar eftirbreytni að byrja að
drekka og síðan e.t.v. lenda í
klóm of dry kk j uvanans eða
drykkjusjúkdómsins. Þessvegna
er öll áfengisneyzla skv. rök-
réttri ályktun í eðli sínu hreinn
bölvaldur eða til þess fallinn að
Vera það.
Mergurinn málsins er sá dóm-
ur reynslunnar, hvað sem H. J.
og hans fylgjendur segja, að
áfengisvoðinn er ósambærilegur
við nokkurt annað þjóðfélags-
böl, enda segir jafnvel Magnús
Finnsson í sinni grein, að „of-
neyzla þess (áfengis) er þjóðar-
skömm og ber að uppræta". Tek
ég sterklega undir þau orð. —
Engin skörp skil eru hinsvegar
milli hófdrykkju og ofneyzlunn-
ar, og það skiptir engu megin-
máli' að greina þar á milli, ef
fyrirbyggja á ofdrykkju, minnka
hana eða bjarga mönnum úr
viðjum hennar.
M. F. segir, að „ofnautn á-
fengis sé hverjum manni skað-
leg og þjóðarböl, sé hún almenn
í landinu“, og jafnframt, að
hann skyldi fyrstur verða til
þess að meta viðleitni til þess
að stemma stigu fyrir henni.
En svo segir hann: „Áfengið er
ekki böl, þvert á móti“, og enn-
fremur.........“ neyzla þess á
skynsamlegan hátt sé ánægjan
ein“. Hér á M. F. vafalaust við
hófdrykkjuna svonefndu. Yfir-
borðssakleysi hennar nægir ekki
mönnum eins og M. F. og H. J.
til að friða samvizkuna og gera
haldbær sín mótmæli gegn sam-
ábyrgð á viðhaldi áfengisböls-
ins. Það að bölva ofdrykkjunni,
en blessa það ástand, sem hún
sprettur frá, eins og M!.F. gerir,
er uppreisn gegn skynseminni’.
Hófdrykkjan er meira að segja
á sinn hátt skaðlegri þjóðfélags-
lega séð, þar sem hún freistar
með sínum fínheitum nýliða til
þátttöku, en ofdrykkjan ætti að
vera hverjum augljóst víti til
varnaðar.
Þá skal hrakin sú órökstudda
fullyrðing M.F., að „áfengið sé
ekki böl“, og frekar rökstutt, að
hófdrykkjan sé einnig bölvald-
ur. Ofdrykkjan kviknar ekki af
sjálfri sér. Keynslan sannar, að
næring hennar kemur frá alko-
holinu, vegvísir ofdrykkjumanns
ins var hugarfar og fordæmi
manna eins og M. F. og H. J. og
vegurinn var fyrst leið hóí-
drykkjunnar. — Ofdrykkjan er
því afkvæmi hófdrykkjunnar
(„ánægjuneyzlu" M. F.). Alko-
holið og hin hóflega neyzla þess
telst því eldsneytið fyrir bál of-
drykkjunnar, og þessi þokka-
lega þrenning: áfengi, hóf-
drykkja og ofdrykkja því sann-
kallaður bölvaldur, „þjóðarböl11
eða „kýli, sem stinga ber á“, svo
að notaðar séu hér tvær lýsing-
ar M. F. sjálfs á þeirri dýrkun
áfengisins, sem hann bölsótast
yfir.
En hver eru þá ráð M. F.?
Hann segir: „Bölvaldurinn er
hinsvegar uppeldisleysið í áfeng
ismálunum og þeirri staðreynd
er ekki unnt að mótmæla, að það
er ekki unnt að ala þjóð upp og
kenna henni skynsamlega með-
ferð áfengis án þess“. Magnús
þessi gengur sem sagt út frá því,
að áfengið sé nauðsynlegt upp-
eldismeðal. Þar skjátlast honum
hrapallega, jafnvel þótt hann
reyni að hafa stuðning af ein-
hverjum ummælum, sem Mart-
einn Lúther á að hafa sagt um
samband víns og fíflsháttar og
hann vitnaði til í grein sinni.
Hvað sem M. Lúther kann að
hafa sagt um vinið, er þjóðar-
uppeldi án áfengis í fögru sam-
ræmi við kærleiksboðorð krist-
insdómsins. Þarfara væri M. F.
og hans skoðanabræðrum að
hlusta í þessum efnum á boð-
skap indversku þjóðhetjunnar
og afreksmannsins Mahatma
Gandhi, en hann benti kröft-
uglega á, að engri ríkisstjórn
sæmdi að þrífast á áfengissölu,
því að hún þrifist á eymd fólks-
ins. Gandhi ól sina þjóð upp án
áfengis, en hann var einlægur
bannmaður.
„Uppeldisleysið", sem M. F.
kvartar yfir, er ástæðulaust
möglunarefni fyrir víndýrkend-
ur. Það hefir ekki staðið á hinu
opinbera að halda drykkjuveizl-
ur, þar sem kynnt hefir verið
hin hóflega neyzla alkohols, og
heldur ekki hafa ýmsir einstakl-
ingar og félög látið sitt eftir
ligggja. — Merkur forvígsmað-
ur áfengisvarna í Bandaríkjun-
um, dr. Marvin A. ,Block, sagði
í viðtali, aðspurður um orsakir
fyrir miklum drykkjuskap þar
í landi, þar vera, að drykkjulæti
manna væru látin óátalin, og svo
hitt, hve fast væri lagt að mönn-
um að drekka, — „boðið er upp
á áfengi hvenær sem er og hvar
sem er“, eins og hann komst að
orði, Mbl. 9. júlí 1964. Upplýst
var og, að þessi maður væri sjálf
ur ekki bindindismaður.
Staðreyndin er sú, að ,kennsla‘
eða „uppeldi" í meðferð áfengis
er oftast óraunhæf óskhyggja til
hindrunar ofdrykkju. Þar sem
reynsla kynslóðanna sannar, að
ókleift er að segja einum manni
það fyrirfram, hvert umgengni
hans við áfengan drykk kunni að
leiða hann eða aðra. Þessvegna
getur uppeldið í kokkteilboð-
unum orðið forspil ofdrykkjunn
ar. Þessvegna eru kokkteilboðin
hættulegur leikur, eins og ráða
má af framangreindum orðum
dr. Marvin A. Block af reynsl-
unni í Bandaríkjunum. Þeir, sem
af heilum huga vilja vinna gegn
ofdrykkjunni komast ekki hjá
því að verða að viðurkenna
þessa staðreynd, og haga sér
eftir því.
Bindindismenn benda hinsveg
ar á eina örugga ráðið gegn of-
drykkjunni bæði til þeirra, sem
ekki vilja falla fyrir henni og
fyrir þá, sem þegar hafa hrasað.
Ráðið er: Algert bindindi. Áður-
nefndur Bandaríkjamaður viður
kennir og í téðu viðtali, að al-
gert bindindi sé eina lækningin
fyrir ofdrykkjumenn.
Það er engin vandi að vera
bindindismaður, mjög jákvætt í
daglegu lífi, og engan þarf að
iðrast þess. Áfengið er skaðlegur
óþarfi heilbrigðu fólki í nútíma-
þjóðfélagi og vitvillir. Þeir, sem
talið hafa sig „þurfa þess“ með
vegna áhyggna, til að „losa um
hömlur,, o.sv.frv. eiga kost á fjöl
mörgum öðrum ráðum en þeim
að flýja á náðir alkoholsins. —
Áfengisneyzlan er eins og hver
önnur gömul drepsótt, sem hlýt-
ur fyrr eða síðar að láta undan
í sókn mannkynsins fyrir fram-
förum í félags- og heilbrigðis-
málum og er til mikils trafala á
vaxandi vélaöld. Það væri sómi
íslenzkri þjóð að eiga forustu í
þeirri sókn.
Ekki get ég svo skilið við M.F.
að minnast ekki á þá fáránlegu
fullyrðingu hans, að bindindis-
menn eigi mesta sök á því, ef
einhver hafi hlotið bana af af-
námi bannlaganna hér á landi.
Þessi staðhæfing er dæmi þess,
hvert uppgjöf fyrir slæmum
málsstað getur leitt menn. En
gagnvart minningu þeirra miklu
og merku hugsjóna- og forvígis-
manna þjóðarinnar, sem fyrir
banninu börðust, eru greind um-
mæli M. F. aygasta móðgun,
TIL HAMINGJU
26. des. voru gefin sainan í
Neskirkju af séra Frank M.
Halldórssyni, ungfrú Halldóra
Kristjánsdóttir og Daði Ágústs-
son, Njálsgötu.
(Nýja myndastofan Laugavegi
43b sími 15-1-25).
Á jóladag voru gefin saman i
hjónaband af séra Gunnari
Árnasyni, ungfrú Anna Carla
Ingvadóttir og Ámundi Ævar.
Heimili þeirra er að Nýbýlaveg
52. (Studio Guðmundar, Garða-
stræti 8. Rvík. Sími 20900)
31. des. s.l. voru gefin saman
í hjónaband af séra Jóni M.
Guðjónssyni, Akranesi, ungfrú
Sigurlín Jóna Sigurðardóttir og
Hjörtur Magnússon, heimili
þeirra er að Efstasundi 25,
R.v.í.k. (Ljósm.: Ólafur Árna-
son, Akranesi).
Á gamlársdag voru gefin sam
an í hjónaband af séra Árelíusi
Níelssyni ungfrú Guðný Finn-
bogadóttir og Ragnar Þorleifsson
Heimili þeirra er að Grettisgötu
24. (Studio Guðmundar Garða-
stræti 8 sími 20900).
Á gamlársdag voru gefin sam-
an í hjónaband af séra Felixi
Ólafssyni í Háskólakapellunni,
ungfrú Hrönn Haraldsdóttir og
Trausti Laufdal Jónsson. Heimili
þeirra er að Grettisgötu 43A.
(Studio Guðmundar Garðastræti)
sem missir þó alveg marks.
Að lokum þetta: Ég vona, a8
menn geti orðið sammála um
það, að mestu varði í áfengis-
málum, að vilji einstaklingsins
til neyzlu áfengis verði ekki 1
upphafi vakinn. Sá vilji er hjá
langflestum sprottinn frá þeirri
hvöt að herma eftir öðrum, —•
frá valdi tízkunnar. Fylgisspekt
við drykkjutízkuna er því það
afl, sem ráðast ber gegn. Þar
ræður úrslitum það fordæmi
nógu marga einstaklinga að
drekka ekki áfengi og veita það
ekki öðrum. Sá einstaklingur,
sem vill viðhafa vakandi ábyrgð
artilfinningu gagnvart sjálfum
sér og sínu þjóðfélagi, þörfum
þess og hagsmunum, hlýtur því
að eiga að velja og styðja bind-
indið. Það er von mín, að Hall-
dór Jónsson og Magnús Finsson
og sem flestir aðrir geti á þetta
fallizt við rólega og öfgalausa
íhugun.
Hafnarfirði, 24. jan. 1966
Árni Gunnlaugsson.
Þann 7. janúar voru gefin sam
an í hjónaband af séra óskari J.
Þorlákssyni í Dómkirkjunni, ung
frú Ragnheiður Brynjólfsdóttir
og Engilbert Engilbertsson.
Heimili þeirra er að Kleppsveg
50. (Studio Guðmundar, Garða-
stræti 8. Rvík. Sími 20900).
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Ingibjörg Gísladóttir,
Mýrarkoti, Tjörnesi, og Sigtrygg
ur Björnsson, Kili, Aðaldal.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Emelía Guðrún
Svavarsdóttir, Árgötu 2, og Stein
grímur Hallgrímsson, Héðins-
braut 7, Húsavík.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Erna Sigurðardóttir,
Þórshöfn og Haraldur Jóhannes-
son, Hjarðarhól 4, Húsavík.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Þorgerður Sigurðar-
dóttir, Grenjaðarstað, og Gylfi
Jónsson, stud. theol. frá Akur-
eyri.
Nýlega hafa opinberað trúlo'f-
un sína ungfrú Þórhildur Jóna
Einarsdóttir, Hlaðbrekku 9,
Kópavogi og Dagvin Bergmann
Guðlaugsson, Sogabletti 7.
Nýlega hafa opinberað trúlof-
un sína Kristín G. Elíasdóttir
Hvassaleiti 51 og Jón Þ. Sigur-
jónsson, Mosgerði 9.
Þann 23. jan. opinberuðu trú-
lofun sína, ungfrú Þórunn Haf-
steinn, Brávallagötu 16 og Har-
aldur Snæhólm, Þingholtssbraut
11 b., Kópavogi.
30. des. s.l. voru gefin saman
í hjónaband, af séra Birni Jóns-
syni, Keflavík, ungfrú Anna D.
Eggertsdóttir, skrifstofumær og
hr. Óskar Sólbergs, skrifstofu-
maður. Heimili brúðhjónanna er
I á Njarðargötu 5., Keflavík.