Morgunblaðið - 23.04.1966, Síða 16

te
MORGU N B LAÐIÐ
Laugardagur 23. apríl 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 95.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr, 5.00 eintakið.
ÁLBRÆÐSLAN
OG FRAMSÓKNAR-
FLOKKURINN
jPrá upphafi var vitað að
kommúnistar mundu
verða á móti álsamningunum.
Venjan er sú, að þeir eru á
móti öllum migilvægum mál-
um, og má nánast hafa það til
marks um nytsemd mála að
kommúnistar snúist gegn
þeim. Hins vegar var óljósara
hver afstaða Framsóknar-
flokksins mundi verða. Flokk
urinn hafði margítrekað í
stefnuyfirlýsingum sínum, að
hann vildi samstarf við erlent
einkafjármagn og leitast við
að laða það hingað til lands-
ins. Ýmsir af áhrifamönnum
flokksins höfðu margrætt um
nauðsyn stóriðju og þar á
meðal alúmínbræðslu, og
flokkurinn tilnefndi menn í
þingmannanefnd til að fylgja
eftir álmálinu.
Allt benti þetta til þess, að
talsverðar líkur væru til þess,
að Framsóknarflokurinn
mundi taka ábyrga afstöðu í
álmálinu. En svo gerðist það
skömmu fyrir jól, að Eysteinn
Jónsson gerði upp hug sinn,
snerist gegn málinu og knúði
fram ályktun þingsflokksins
um andstöðu gegn álsamning
unum. Sjö af þingmönnum
Framsóknarflokksins voru
andvígir Eysteini, en engu að
síður hóf málgagn Framsókn
arflokksins upp hatrammar
árásir á samningagerðina, og
hefur málflutningur blaðsins
síðan verið lítið heiðarlegri
en öll sú endemis þvæla, sem
kommúnistablaðið hefur birt
um þetta mál.
Nú hefur það gerzt, að tveir
af þingmönnum Framsóknar-
flokksins hafa lýst yfir stuðn-
ingi við álsamningana, en
engu að síður setið hjá við
atkvæðagreiðslur. í greinar-
gerð sinni sagði Björn Páls-
son, að „á þjóðarhag beri að
líta frekar en að deila um
staðsetningu og tímabundna
erfiðleika,“ og Jón Skaftason
taldi samningana „frekar til
hagsbóta fyrir þjóðina.“ Samt
hafa þessir menn ekki treyst
sér — vegna flokksvalds
Framsóknarflokksins — til að
greiða atkvæði með samning-
unum og má segja, að heldur
sé það lítilmannlegt. En verri
eg: þó hlutur hinna fimm þing
mannanna, sem eru með mál-
inu, en greiða samt atkvæði
gegn því vegna kröfu Ey-
eins Jónssonar. Þeir eru
bundnir af sannfæringu hans
en ekki sinni eigin sannfær-
ingu.
Hins vegar er það ánægju-
legt, að Ijóst er nú orðið að
mikili hluti Framsóknar-
manna er með álmálinu, þótt
foringjarnir séu á móti því,
og jafnvel ýmisir af kjósend-
um kommúnista virðast
hlyntir málinu; a.m.k. tókst
kommúnistum ekki að fá
fylgismenn sína til að mæta
til fundar að mótmæla mál-
inu. Á sama hátt mistókst al-
gjörlega fundur, sem Fram-
sóknarmenn boðuðu til uppi
í Borgarfirði, en þessir tveir
fundir, annar í þéttbýli, en
hinn í dreifbýlinu, áttu að
verða mælikvarði á það,
/ernig almenningur tæki ál-
málinu; og svarið er ótvírætt:
Fólkið vill framfarir og stór-
verkefni og styður ekki Fram
sóknarafturhaldið.
AFSTAÐA
ÍSLANDS
TIL NATO
í nægjulegt er, að lýðræðis-
flokkarnir bera enn gæfu
til að standa saman um af-
stöðu íslands til Atlantshafs-
bandalagsins. Kom þetta fram
í nefndaráliti meirihluta ut-
anríkismálanefndar um til-
lögu kommúnista um endur-
skoðun á aðild íslands að At-
lantshafsbandalaginu. í álit-
inu segir:
„Nefndin hefur rætt tillög-
una að viðstöddum utanríkis-
ráðherra. Var það skoðun
meirihluta nefndarinnar að
Norður Atlantshafsbandalag-
ið væri einn af hornsteinum
hinnar íslenzku utanríkis-
stefnu, sem mörkuð hefði ver
ið af lýðræðisflokkunum
þremur. Afstaða Frakklands
til bandalagsins nú breytti
engu þar um. Tillagan á þing-
skjali 241 gengi í berhögg
við fyrrgreinda stefnu ís-
lands í utanríkis- og öryggis-
málum og bæri því að fella
hana“.
Það hefur fyrir löngu sann-
azt að hin ábyrga utanríkis-
stefna, sem íslendingar mörk
uðu í styrjaldarlokin og síð-
an hefur verið fylgt, er eina
stefnan, sem tryggt getur
sjálfstæði okkar og öryggi.
Vissulega kostaði mikla bar-
áttu að vinna þeirri stefnu
fygli, ekki sízt ákvörðuninni
um inngöngu íslands í At-
lantshafsbandlagið, sem sam
þykkt var á Alþingi undir
grjótkasti kommúnista.
En yfirgnæfandi meirihluti
íslenzku þjóðarinnar fylgj-
andi þessari stefnu, og gott
var, að kommúnistar skyldu
nú gefa tilefni til þess, að

UTAN ÚR HEIMI
Juan Bosch lætur til leiöast
Verður í framboði við væntan-
legar forsetakosningar í Dam-
inikanska lýðveldinu I júní n.k.
NOKKUÐ er síðan boðað var
til forsetakosninga í Dóminik-
anska lýðveldinu og skyldu
þær fram fara 1. júní. Fram-
boðsfrestur er nú útrunninn
og þar með lokið rriiklum
vangaveltum manna um það
hverjir myndu fást til þess
að vera í framboði.
Juan Bosch, fyrrum forseti
landsmanna, sá er lengi sat
í Puerto Rico eftir að hann
hvarf úr landi, hefur loks
látið til leiðast fyrir fortölur
vina sinna og stuðnings-
manna að vera forsetaefni
Dóminikanska byltingarflokks
ins en í framboði fyrir Dóm-
inikanska um'bótaflokkinn
verður annar fyrrverandi
forseti, Joaquin Balaguer.
Það er einkum þakkað þol-
inmæði, þrautseigju og samn-
ingalipurð forseta þess sem
nú er í Dóminikanska lýðveld
inu og kjörinn var ti'l bráða-
birgða, Héctor García Godoy,
hversu vel hefur til tekizt um
allan undirbúning að kosning
unum. Að vísu tókst honum
ekki að fá leiðtoga hægri-
manna innan hersins til að
hverfa úr landi eins og and-
stæðinga þeirra, „þingræðis-
sinna“, en allt um það hefur
verið kyrrð að kalla í land-
inu nú um nokkurt skeið.
Ekki verður þó á neitt hætt
í sambandi við kosningarnar
og hefur verið svo um hnút-
Juan Bosch.
ana búið að Samtök Ameríku-
ríkja hafi eftirlit með því að
kosningarnar fari rétt og lög-
lega fram. Eiga fullltrúar sam
takanna að fara út á lands-
byggðina að vaká þar yfir
kosningum í helztu borgum
og bæjum, því mest hætta er
talin á óeirðum utan höfuð-
borgarinnar, þar sem andstæð
ingar Juans Bosoh, her lands-
ins og lögregla, ráða mestu.
Joaquín Balaguer, keppi-
nautur Bosch um forsetaemb-
ættið var síðasti forseti lands-
ins í tíð Trujillos og hélt emb-
ætti sínu eftir morðið á ein-
ræðisherranum. Hann er sagð-
ur maður virtur vel og vin-
sæll og nýtur stuðnings hers-
ins og fjölda auðmanna
þeirra, sem enn ráða mestu
um verzlun og viðskipti í
landinu.
Þriðji maðurinn hefur einn-
ig gefið sig fram ,RafaeI Bon-
elly, fyrrum ráðherra og sendi
herra Trujillos og síðar yfir-
maður eins herforingjaráð-
anna sem með völdin fóru
eftir morðið á einræðisherr-
anum. Bonelly er talinn hafa
litla sigurmöguleika og ekki
ólíklegt að hann hætti við
framboð og leggi þá heldur
Balaguer til atkvæði sinna
manna.
Bandaríska stórb’laðið „The
New York Times“ ræðir
væntanlega kosningar í Dóm-
inikanska lýðveldinu í rit-
stjórnargrein 14. apríl sl. og
segir þar m.a.: „Ekki er vert
að spá neinu um það sem
koma kann. Ástandið í Dóm-
inikanska lýðveldinu er við-
sjált og vandmeðfarið og allt-
af getur soðið þa rupp úr.
Eins og málum er nú háttað
er það þó næsta gleðilegur
viðburður að þar sé nú von
reglulegra forsetakosninga og
al'lt virðist með felldu um
framboð forsetaefna og annan
undirbúning kosninganna. —
Það er margra ára verk að
gera Dóminikanska lýðveldið
að traustu og efnahagslega
sjálfstæðu lýðræðisríki. En
forsetakosningarnar 1. júní
nk. gætu orðið fyrsta sporið
á þeirri braut“.
Wilson þjarmar
að S-Afríku
vegna oliuflutninga til Rhodesiu
London, 18. apríl. NTB-AP.
Trúverðugar heimildir í Lond-
on telja, að Harold Wilson, for-
sætisráðherra, hafi á mánudag á-
samt ráðherrum sínum lagt drög
að nýjum aðgerðum, sem hafnar
kunna að verða gegn stjórn Ians
Smith í Rhodesíu. Ekki er þó
talið, að til neinna róttækra að-
gerða verði gripið að sinni. Frá
því Smith lýsti yfir stjómmála-
sambandsslitum við Bretland
hefur verið annríkt hjá Wilson
og ráðgjöfum hans. Á laugardag
kallaði Wilson sendiherra S-
Afríku á sinn fund og skömmu
síðar ræddi Michael Stewart, ut-
anríkisráðherra, við Sir Hugh
Stephenson, sendiherra Breta i
Suður-Afríku, en hann var sem
kunnugt er kallaður heim vegna
Rhodesíumálsins. Þrátt fyrir slit-
ið stjórnmálasamband hefur Ian
Smith Iýst sig fúsan að ræða við
lýðræiðsflokkarnir undirstrik
uðu enn einu sinni, að þeir
eru staðráðnir í að standa
saman um heilbrigða og
trausta stefnu í utanríkismál-
um, hvað sem líður ágrein-
ingi um innanlandsmál.
Breta um ágreiningsefnin.
Eins og kunnuigt er hefur Har-
old Wilson ekki viljað beita nein
um róttækum aðgerðum gegn
Ian Smith til þessa. En þar sem
talið er að stjórnin hafi tekið
málið til nýrrar yfirvegunar á
mánudag, þá er í London og
víðar beðið með eftirvæntingu
eftir yfirlýsingu Wlsons um fram
tíðaráætlanir. Sagt er að yfir-
lýsing Smiths um riftingu stjóm-
málasambands við Bretland,
hafi ekki komið stjórnmálamönn
um í London á óvart ,en þó
breytir það eðli vandamálsins
nokkuð, að því er AP fréttastof-
an segir.
Á laugardag ræddi Wilson við
Carel de Wet, sendiherra Suður-
I Afríku í London, og að því er
AP fréttastofan telur, mun Wil-
| son hafa þjarmað mjög að hon-
um og mælzt til þess, að S-Afr-
íka gerist ekki milliliður í olíu-
flutningum til Rhodesíu, þó vit-
að sé til þess, að nokkur fyrir-
tæki í einkaeign hafi selt olíu til
landsins
Að því er fréttastofan segir,
er Henrik Verwoerd, forsætis-
ráðherra S-Afríku, uggandi um
að land hans dragist inn í Rhod-
esíudeiluna. Skömmu fyrir síð-
ustu helgi, gáfu fulltrúar fjöl-
margra Afríkuríkja á þingi Sam-
einuðu þjóðanna út þá yfiriýs-
ingu, að ef S-Afríka hyggðist
virða olíubannið á Rhodesíu að
vettugi, mundi það sæta sömu
refsingu og Rhodesía.
í viðtali við Ian Smith, sem
birtist í blaðinu „Sunday Tim-
es“ í Johannesburg, segir hann
að hann sé ávallt jafn fús að
ræða við brezku stjórnina um
Rhodesíumálið. Smith sagði enn-
fremur í blaðaviðtalinu, að með
því að flytja málið vestur um
haf til Sameinuðu þjóðanna, hafi
Wilson óbeinlínis viðurkennt
sjálfstæði Rhodesíu.
Á sunnudag var tilkynnt í
London, að stjórnmálasambandi
hefði aftur verið komið á milli
Súdan og Bretlands. ,c|idan var
eitt þeirra Afríkulanda, sem
sleit stjórnmálasambandi við
Bretland, þar eð þeir töldu
Breta ekki taka Rhodesíumálið
nægilega föstum tökum.
París: —
VERKAMENN í gas- og raf-
orkuverum lögðu niður vinnu
í dag og víða urðu verksmiðj-
ur að loka, neðanjarðarlestír
gátu ekki annað nema helm-
ingi farþega á við aðra daga.
Á morgun, fimmtudag, gera
svo járnbrautarverkamenn
verkfall í fjórða skipti á
nokkrum vikum.