Morgunblaðið - 17.07.1966, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLADIÐ
Sunnudagur 17 júlí 1966
BÍLALEIGAN
FERÐ
Daggjald kr. 400.
Kr. 3,50 per km.
SÍMI 34406
SENDUM
SÍMI 3 ff-G0
m/UF/Ð/H
Volkswagen 1965 og '66.
LITLA
bílnleigan
Ingólfsstræti 11.
Volkswagen 1200 og 1300.
Sími 14970
BÍLALEIGAN
VAKUR
Sundlaugaveg 12. Sími 35135.
Daggjald 350 og kr. 4 pr. km.
Fjaðrir, f jaðrablóð, hljóðkútar
púströr o.fl. varahlutir
í margar gerðir bifreiða.
Bílavörubúðin FJÖÐRIN
Laugavegi 168. — Simi 24180.
BOSCH
Flautur
6 volt, 12 volt, 24 volt.
Brœðurnir Ormsson
Lágmúla 9. — Simi 38820.
„Draugagletta"
Jóns Ólafssonar
Stefán Rafn, rithöfundur,
skrifar:
Gaman hafði ég af því að
iesa pistil „Götuskeggja" í
Morgunblaðinu 29. júní sl.,
þar sem hann ræðir m. a. um
gamanbrag eftir Jón Olafsson,
skáld og ritstjóra, víkur að öðr-
um hli’ðstæðum eftir sama höf-
und og getur þess til, að hann
muni ef til vill finnast á prenti.
Rétt er nú það, sá bragur var
prentaður, en ekki nema einu
sinni, og það af góðum og gild-
um ástæðum, því málaferli
spunnust út af honum, og urðu
þau allsöguleg um það er lauk,
en það er önnur saga. Þetta um-
rætt kvæði er nafnlaust, en
það varð brátt kunnugt, að Jón
Ólafsson hafði ort það. Prent-
aða útgáfan er tviblöðungur (þ.
e. fjórar blaðsíður), titilbla'ð
þess er fallegt og er bókfræði-
lega orðrétt svo: Drauga-gletta
með mustarðskornum. Reykja-
vík, prentað hjá Sigm. Guð-
mundssyni, 1884. Það gekk jafn
vel svo langt að prentarinn Sig-
mundur Guðmundsson (faðir
Herberts sál. forstjóra ísafold-
arprentsmiðju hf.) fékk skömm
í hattinn fyrir prentun kvæðis-
ins, þótt hann væri að öðru
leyti saklaus af því.
Egill Egilson (hann skrifaði
sig jafnan þannig), var sonur
Sveinbjarnar Egilssonar rekt-
ors og málfræðings og bróðir
Benedikts Gröndals, sk.álds. Um
Egil er gamanbragurinn ortur
og vi'ðureign hans við ensku
draugana tvo. Sannast mála er,
að þetta varð grátt gaman og
dró dilk á eftir -sér, enda var
sá, er geiri var beint að, engi
veifiskati. Þegar þetta skeði,
var höfundurinn, Jón Ólafsson,
34 ára (fæddur 1850) og hefði
átt að vera búinn að hlaupa af
sér hornin.
Egill Egílson brást hart við
og stefndi Jóni Ólafssyni fyrir
níðit. Jafnframt lét Egill prenta
plagg nákkvárt, sem svarar til
hálfrar síðu Morgunblaðsins.
(Brotið var óheyrilega stórt).
Lét Egill bera plaggið í íbúðar-
hús bæjarins sem dreifibréf.
(íbúar Reykjavíkur voru þá
nær þremur þúsundum sálna).
Þetta varnarskjal Egils var
vitaskuld í óbundnu máli, því
þótt 'hann væri af skáldakyni,
var hann ekki skáld sjálfur. Nú
er þetta prentmál svo fágætt,
að mér er ekki kunnugt um
nema eitt eintak af því. Ég af-
ritaði það fyrir nokkrum ár-
um. Hins vegar á ég prentuðu
útgáfuna af „Drauga-glettu“
Jóns Ólafssonar, en hún er
næsta torgæt.
Þar sem greinarhöfundur vík
ur að því, a’ð gaman væri að fá
ævisöguágrip Egils Egilssonar,
er ég honum sammála, að tals-
verður fróðleikur væri að því.
Mér vitanlega hefur ekkert ver-
ið skrifað Um hann. Egill var
fæddur árið 1829 að Bessastöð-
um á Álftanesi, þar sem faðir
hans var skólakennari, því
Sveinbjörn Egilsson, keypti
ekki Eyvindarstaði fyrr en vor-
ið 1835. Var Egill um tíma i
Reykjavíkurskóla, en hætti
námi. Egill hefur verið 17 vetra,
þegar skólinn flutti frá Bessa-
stöðum til Reykjavíkur árið
1846.
Síðan vann Egill lengst af við
verzlunarstörf, um tíma í
Stykkishólmi, en lengst af í
Reykjavík. M.a. í „Glasgow“, en
svo nefndist stórhýsi eitt, er
stóð á sínum tíma víð Fischer-
sund (til hægri handar þegar
gengið er upp strætið. Þar er
nú port og skúraskrifli). í því
húsi hafði Einar Benediktsson
skáld prentsmiðju og blaðaút-
gáfu um tíma (Dagskrá 1896—
1898). „Glasgow“ brann til
kaldra kola árið 1903.
Það var einmitt í því húsi,
sem Egilsen höndlaði sem um-
boðsmaður engelskra kaupa-
héðna það herrans ár 1884, er
umræddur bragur Jóns Ólafs-
sonar varð til. Um orsakir hans
ar mér að nokkru kunnugt, en
það er of langt mál að fara
frekar út í þá sálma hér, enda
skiptir slíkt litlu máli, nema
einstaka sérvitringsgrúskara,
eins og undirritaðan, og nefnist
slíkt árátta, eða eitthvað svo-
leiðis.
Þess má og geta til fróðleiks,
að Egill Egilson var fyrsti rit-
stjóri að blaðinu Reykvíkingur,
er hóf göngu sína árið 1891.
Hann fór þó frá blaðinu, er
fyrsta árgangi þess lauk, en þá
eignaðist það merkur Reykvík-
ingur. W.(algarður) Ó.(lafsson)
Breiðfjörð, tengdasonur Péturs
hattamakara Hákonarsonar,
kvæntur Önnu dóttur hans, ef
ég man rétt. Hélt W. Ó. Breið-
fjörð blaðinu úti í ellefu ár við
góðan orðstír. Með konu sinni
fékk hann svonefnt Hákonsens-
hús, endurbyggði og stækkaði
það að mun og nefndi því fræga
nafni „Fjalakött", sem enn
stendur, hús nr. 8 við Aðal-
stræti. En að stofninum til er
það sama húsið og Sigurður
Breiðfjörð skáld dó í, úr sulti
að sögn. Það var 21. júlí 1846,
svo nú eru senn stórt hundrað
— 120 — ár, síðan sá atburður
skeði. (Um Sigurð Breiðfjörð
skáld, 100 éira dánarminning.
Sjá grein mína í dagblaðinu
„Vísir“ 31. júlí 1946).
Egill Egilson var um tíma
alþingismaður, fyrst Snæfell-
inga og síðar Mýramanna. Hann
var tvíkvæntur, og voru konur
hans alsystur, dætur ins merka
höfðingja Vestfjarða, Árna
Torlacíusar, kaupmanns í
Stykkishólmi. Er skildi og mat
Sigurð Breiðfjörð skáld að
verðleikum og rétti honum
drengilega hjálparhönd oftar en
einu sinni. Egill lifði báðar kon-
ur sínar, var barnlaus með báð-
um, og eru afkomendur hans
því engir. Egill Egilson andað-
ist árið 1896, sama ár og Jón
Pétursson, háyfirdómari, sá
ættfróði maður. En einmitt um
sama leyti var þri'ðja útgáfa
Ijóðabókar Jóns Ólafssonar í
prentun hjá Birni Jónssyni í
Isafoldarprentsmiðju, en í
þeirri góðu bók er engin
„Draugagletta". En þrátt fyrir
allt hefur hún orðið furðu líf-
seig, sennilega vantað annað
skáld til þess að kveða hana
niður.
Læt ég svo útrætt um þetta
mál, en „Götuskeggi" er ef-
laust fróðleiksmaður og veit
sennilega lengra en nef hans
nær, — þökk sé honum fyrir
skemmtileg skrif.
Reykjavík, á „Margrétarmessu"
13. júlí 1966.
Stefán Rafn.
'jfcr Það skyldi þó
aldrei vera!
„Den gamle Bandit“
skrifar:
„Mér þótti fróðlegt að lesa
bréif Guðmundar Ágústssonar
og hugleiðingar Velvakanda í
tilefni af því, en bréf þetta
birtist í dálkum yðar síðastlið-
inn fimmtudag og fjalilaði um
þá ofurást, sem nýútsprungnar
blómarósir okikar virðast bera
í brjósti til matrósa á þeim her-
skipum, sem heimsækja okkur
nokkrum sinnum á ári sunnan
úr álfu. Þetta er bæði satt og
rétt. Ég er gamall sjómaður,
sem sigldi á fragtskipum um
öll heimsins höf, eins og það er
kallað, um nokkra áratugi. Þess
vegna er ég í ellinni oft að
þvælast niðri við höfn. Þar hef
ég lent í því oftar en einu sinni
að vera ávarpaður af ungum
kadettum og matrósum, sem
eru að spyrja til vegar. Og um
hvað skyldu þeir spyrja? Þeir
spyrja ekki um Þjóðminjasafn-
ið eða Árbæ. Fyrsta spurningin
er auðvitað: Hvar eru stelpurn-
ar? Með því meina þeir auðvit-
að konur, sem þiggja gjald fyr-
ir uppgerðarástir, enda er þær
að finna í öl'lum hafnarborgum
heims, þó að misvel þurfi að
leita að þeim. Ég er löngiu hætt-
ur að ljúga því að þeim, eins og
þjóðarstoltið útheimtir, að slík-
ar kvensur finnist ekiki hér. Ég
er farinn að svara: Farið í
miðju borgarinnar, þar sem
strætisvagnarnir eru flestir, og
gangið síðan götur sem heita
Austurstræti og Lækjargata,
þangað til þið sjáið telpur á
fermingaraldri saman í hópi.
Ef svo ólíklega skyldi vilja til,
að þær fara ekki að flissa og
spyrja ykkur á ensku, hvort þið
séuð Frakkar eða ítalir, þá
skuluð þið spyrja á ensku,
hvort þær séu ekki með i
göngutúr eða ökuferð í leiguibíl.
Svo kemur allt hitt af sjálfu
sér.
Við sjómennirnir hlógum oft
að því úti, þegar herskip komu
að kajanum og strákarnir
streymdu í land staurblankir
og fóru að prútta við hafnar-
dúfurnar um prísana, og hvort
þeir gætu ekki fengið afslátt,
ef margir slægju sér á eina. En.
það vil ég upplýsa, að þetta á
ekki við nema hluta af sjólið-
um. Eins og allir sjómenn, sem
lengi hafa siglt erlendis, vita,
þá hneigist mikill partur sjó-
liða að sínu eigin kyni fremur
en kvenfólki. Þess vegina eru
þeir Islands meyjatolóma ekki
eins hættulegir og sumir sýnast
halda. En mér hefur dottið eitt
í hug í því samtoandi: Það
skyldi þó aldrei vera, að sú
tízka kornungra telpna hér að
ganga í sjóliðabuxium sé gerð
til þess að villa á sér heimildir?
Den gamle Bandit".
olivetti MULTISUMMA 20
OLIVETTI
Margföldunarvélin MULTISUMMA 20 er
kjörin vél fyrir allar skrifstofur. — Sér-
staklega heritug fyrir atvinnurekstur, sem
þarf á söluskatts- og launaútreikningi að
halda.
• Leggur saman
• Dregur frá
• Margfaldar sjálfvirkt
• Hefur áframhaldandi margföldun, hentugt
við uppmælingarútreikninga
• Sýnir neikvæða útkomu
• Vélin hefur minni sem gerir söluskattsút-
reikning mjög auðveldan, þannig að vélin
sýnir höfuðstól, söluskattsupphæð og
heildarútkomu, án aukainnsláttar.
G. Helgason & IHelsteð hf.
Rauðarárstíg 1 — Sími 11644.