Morgunblaðið - 17.07.1966, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. júlí 1966
Útgefandi: Landssamband Sjálfstæðiskvenna.
Ritstj.: Anna Bjarnason og Anna Borg.
Fólkiö er léttara í lund, þar
sem veöráttan er stöðug
Rætt við íslenzka húsmóður sem
búið hefur 4 ár í Bandaríkjunum
SNEMMA í júnímánuði kom hingað til lands frá Bandaríkjunum,
ung íslenzk kona, Eria Ólafsson Gröndal. Hefur hún verið búsett
i höfuðborg Pennsylvaniaríkis, Harrisburg, undanfarin 4 ár.
Hún er gift Þóri Gröndal, sem vinnur þar við sölu á íslenzkum
fiski hjá Iceland Products Inc., dótturfyrirtæki SÍS. Þau hjón
eiga eina dóttur, Unnu Maju, sem verður 8 ára á hausti komanda
og er hún með Erlu í heimsókn hjá ömmu, frú Unni, konu Magn-
úsar Richardssonar að Eiríksgötu 15. — Okkur fannst tilvalið að
biðja Erlu um að rabba við okkur um daglegt líf húsmóður í
Bandaríkjunum, nokkuð um félagsstarfsemi þar, skólamálin og
sitthvað fleira.
Frábærar móttökur.
— Svo við byrjum á byrjun-
inni, hvernig var tekið á móti
þér er þú komst?
— Það var ævintýri líkast
hvernig móttökur við fengum.
Maðurinn minn fór á undan og
leigði hann hús í úthverfi Harr-
isburg, af ofursta einum. Hann
þekkti eitthvað til íslands og var
himinlifandi yfir að fá íslenzka
leigjendur. Hann fór með Þóri
og kynnti hann fyrir næstu ná-
grönnunum, sem reyndust mjög
elskulegir og hjálplegir. Þeim
létti er þeir sáu Þóri, því er
fréttist að nýju leigjendurnir
væru íslendingar var spurt í
lágum hljóðum: „Are they colo-
red?“ (Eru þau lituð). Sumir
héldu víst að við værum Es<ki-
xnóar. Annars finnst mér þeir
innfæddu vestra vita bara tals-
vert um ísland, hafa ýmist verið
hér á Keflaivíkurflu'gvelli eða
eiga kunningja, sem hér hafa
verið. —
Þegar ég kom nokkru seinna
var ég ekki einu sinni búin að
taka upp úr töskunum, þegar
nágrannakonurnar voru komnar
og buðust til þess að hjálpa mér.
Það var ekki til sá hlutur, sem
þær ekki vildu gera fyrir mig,
raða í skápa o.s.frv. Einnig vildu
þær lána okkur allt milli him-
ins og jarðar, m.a. sláttuvélina
eína, sögðu að engin ástæða
væri fyrir okkur að kaupa vél
fyrr en næsta sumar, en komið
var fram í september er við
komum. Svo komu íslenzku kon-
urnar, sem þarna eru búsettar
heldur færandi hendi, með rjóma
tertur og annað góðgæti og buðu
aðstoð sína. Buðu okkur oft í
mat og vildu allt fyrir okkur
gera. Mér fannst nú svona og
svona að fá allt þetta Ökunnuga
fólk inn á heimili mitt, áður en
ég var búin að snyrta það til
eftir mínu höfði. Eftir að „mót-
tökuathöfnunum" lauk fór hver
til síns heima, og ég fékk að
vera í friði við mín verk, en
eftir svo sem tvær vikur fóru
nágrannakonurnar að kíkja inn
til þess að fá sér morgunrabb.
Stóðu þær ekki við nema stutta
stund og vildu alls ekki þiggja
neitt. Úr þessum hópi hef ég síð-
an eignast margar góðar vin-
konur.
— Hvernig fannst þér svo þetta
nýja líf. — Kannske bara eins
og hér hjá okkur?
— Að mörgu leiti er það mjög
ólíkt. Það er aðallega fólkið og
veðráttan sem er öðru vísi. Fólk
verður svo miklu léttara í lund
þar sem veðurfar er jafn öruggt
og í Harrisburg. Það er að vísu
miklu harðari vetur, en ytra
gengur maður að því sem vísu
að eftir þrjá mánuði kemur vor
og síðan sumar, sem getur orðið
mjög heitt. Landslag er geysi-
lega fagurt þarna í Pennsyl-
vania, svona sitt lítið af hverri
tegund landslags, ef svo mætti
segja. Blá fjöllinn í fjarska,
skógivaxnir hjallar og hæðir,
vötn, akrar og engi. Hverfið sem
við búum í er mjög rólegt, öll
húsin eins og aðstæður íbúanna
mjög likar.
Vikulegar verzlunarferðir.
— Hvernig endast nú húsmóð-
urinni heimilispeningarnir þarna
vestra?
— Kaupgeta launanna er þar
miklu meiri en hér, t.d. fer ég
með að jafnaði um 30 dali viku-
legá til matarkaupa, þar með
tálinn varningur eins og gos-
drýkkir og tóbak. Getur hver séð
sjálfan sig hér, með slíka viku-
peninga“. Það er alveg dásam-
legt fyrir húsmóðurina að kaupa
inn. Ótrúlega mikið vöruúrval
er í kjörbúðunum, en engin hús-
móðir fer samt oftar í verzlun
en einu sinni í viku og sumar
ökki einu sinni það. Að sjálf-
sögðu er mjólk, brauð og egg
heimsent.
— Hvernig reynist þér að
verzla svona vikulega?
— Alveg prýðilega vel. Þetta
ættu íslenzkar húsmæður að
taka upp. Þá er að vísu nauð-
synlegt að skipuleggja matinn
fyrir vikuna fyrirfram, en það
þarf alltaf að ákveða þetta hvort
eð er og miklu hentugra að
eyða bara eitt skitpi fyrir öll
ákveðnum tíma í það. Með því
móti getur maður líka notað af-
ganga skipulegar en ella og kom
izt betur frá öllu saman.
— Það mætti jafnvel búa til
matseðil fyrir nokkrar vikur og
nota þá svo til skiptis. Eru banda
rískar húsmæður myndarlégar?
— Þær bandarísku konur sem
ég þekki eru afskaplega mynd-
arlegar. Ég var satt að segja
dálítið undrandi ég hafði ekki
búist við því. Þær vinna eigin-
lega samkvæmt stimdarskrá, fara
eldsnemma á fætur og eru mjög
drífandi og duglegar. Einnig eiga
þær að jafnaði kökur með kaff-
inu og alltaf eru þær til í að
reyna nýjar uppskriftir. Fyrir
jólin baka þær allt að 9—12
tegundir af smákökum.
Þessar vinkonur mínar virð-
ast alltaf eiga nægan tíma af-
lags trl þess að sinna ýmiss kon-
ar félagsstörfum, þær eru ailar
í ótal klúbbum, eins og það er
kallað, bæði skemmtiklúibbum
og klúbbum sem vinna að góð-
gerðarstarfsemi o.fl.
Öflug foreldra og kennarafélög
— Hvað geturðu sagt okkur
um skólagöngu barnanna?
— Skólalög eru ákaflega
mismunandi eftir ríkjum. í Penn
sylvaníu hefst barnaskólinn um
7.—9. september og lýkur í krmg
um 10. júní. Sumarfrí eru því
mjög svipuð og hér. Þá er t.d.
14 daga jólafrí, en ekkert auka
frí í sambandi við páskana, nema
þá e.t.v. einn dag, annað hv-ort
föstudaginn langa eða 2. í pásk-
um. Aftur á móti fá krakkarnir
2ja daga frí fyrir þakkargjörðar
hátíðina í nóvember. — Bömin
hefja skólagöngu 5 ára í föndur-
skóla, en venjulega skólagöngu
6 ára. Skólabíllinn sækir þau á
morgnana um 8 leytið )g skiiar
þeim aftur kl. 3:30. Þá eru þau
þau laus allra mála við lexíur
og aðra skólavinnu, því þau eru
látin læra í skólanum áður en
þau fara heim, undir leiðsögn
kennarans. í öllum skólum eru
matstofur, eða „Canteens" eins
og það er kallað. Þar geta krakk-
arnir keypt sér hádegisverð við
mjög vægu verði, 30 cent. Koma
þau með matseðil mánaðarlega
og þá athugar maður hvort barn
inu líki það sem á boðstólnum
er þann eða þá dagana. Ef svo
er ekki tekur bamið með sér
matarpakka. Matartími þeirra er
1V2 klst. og er þau hafa lokið
við að matast leika þau sér á
þar til gierðum leikvelli undir um
sjá kennara ,Að krakkar þarna
hafi með sér aura til þess að
kaupa kók og snúð eða sælgæti
úti í sjoppu, þekkist ekki. öllum
er stranglega bannað að fara út
af skólalóðinni og auk þess eru
hreinlega engar slíkar sjoppur
a.m.k. ekki þar sem ég þekki til.
— Hvað geturðu sagt okkur
um samvinnu heimila og skóla?
Er hún ekki með nokkuð öðm
sniði en hér?
— Samvinna heimila og skóla
er mjög góð. Starfa félög er
heita P.T.A., Parent Teacher Asso
ciation, (Foreldra og Kennara-
félag). Haldinn er fundur 1 sinni
í mánuði. Koma þá foreldrar í
skólann og ræða við kennarann
og líta á vinnu barnsins, — þá
er haldinn fundur og loks er
skemmtidagskrá. Eru þá haldin
fróðleg erindi, og félagsmenn og
konur sjá um skemmtiatriði. Er-
lendar mæður sem börn eiga í
skólanum eru fegnar til fyrir-
lestrahalds o.s.frv. Þá heldur
félagið jólagleði og sér um vor-
ferðalög nemenda. Til þeirra
safnar félagið fé með ýmsu móti,
t.d. er haldin „Vor-hátíð“
(Spring-fair), í og við skólann.
Er þar seldur ýmiss konar varn-
ingur sem félagskonur hafa bú-
ið til, bæði handavinna og ýmis
konar niðursuða o.s.frv.
— Er þátttaka foreldra al-
menn í félagsskapnum?
— Jú, ég hugsa að segja megi
að svo sé. A.m.k. er reynt að
fá sem flesta með og allir eru
kosnir í einhvers konar nefndir
til þess að fá fólkið til þess að
starfa með.
Mikið tillit tekið til barnanna.
— Finnst þér bandarískir for-
eldrar gera meira fyrir börnin
sín heldur en við hér á íslandi?
— Ég veit það svo sem ekki.
En þeir eru miklu meira með
bömunum heldur en hér, þ.e.a.s.
þegar þau koma úr skólanum.
Það er tekið mikið tillit til barn-
anna og heimilin innréttuð
þannig að börnin geti verið þar
og leikið sér eða dundað við
áhugamál sín. Á mörgum heim-
ilum eru svo kölluð tómstunda-
herbergi, þar sem hver og einn
getur stundað áhugamál sín, þar
er sjónvarpið, jafnvel straubr-ett
ið o.s.frv.
— Horfir fólk mikið á sjón-
varp?
— Það er ósköp upp og niður
geri ég ráð fyrir. En fólk fer
yfirleitt lítið út, t.d. í bíó. Þess-
ar vinkonur mínar lesa heilmik-
ið, þó mér finnist nú kannske
ekki bókmenntir þeirra að sama
skapi uppbyggiandi. En þarna
fara allir snemma á fætur og
fólk er orðið þreytt á kvöldin.
Á virkum dögum eru ljósin yfir*
leitt slökkt í öllum húsum kk
11.
— Drekkur fólk mikið áfengi?
— Fólk drekkur öðru vísi en
hér. f þessi fjögur ár, sem ég
hef verið í Harrisburg hef ég
aldrei séð slangrandi drukkinn
mann á götu. Algengt er að
gestir fái 1—2 hanastél fyrir
matinn, og e.t.v. amerískt rósa-
vín með matnum. Eftir mat fá
þeir svo kannske 1—2 drykki en
svo ekki meir.
Fáir strætisvagnar
— Þarna eiga auðvitað allif
bíla?
— Blessuð vertu. Engum þyk-
ir mikið að eiga tvo bíla. Það
er blátt áfram ekki hægt að
komast hjá því að eiga einn. Það
eru eiginlega engir strætisvagn-
ar sem ganga um úthverfin.
Það borgar sig ekki að reka
vagna þar. En inni í borginni
eru strætisvagnar og notar mað-
ur sér þá er farið er í verzlunar-
ferðir inn í bæ. Þarna kemur
hvorki riki eða bær til þess að
reka strætisvagna fyrir fólkið.
í þetta hverfi sem ég bý í kem-
ur, held ég, vagn tvisvar á dag.
Það þætti nú skrítið hér. Við
Þórir höfum látið okkur nægja
einn bíl. Ég er svo heppin að
fá að fljóta með nágrannakonu
minni í okkar vikulegu verzl-
unarferðalag, sem ekki væri
framkvæmanlegt gangandi, því
verzlanirnar eru fáar í úthverf-
unum. Mynduð eru sérstök verzl
unarhverfi með gífurlega stórum
verzlunum.
íslendinganýlenda
— Hefurðu aldrei fundið til
heimþrár?
— Ekki get ég sagt það. En
það er því að þakka að fleiri
íslenzkar fjölskyldur eru búsett-
ar í Harrisburg. Næstkomandi
vetur verða hér alls 5 fjölskyld-
ur, þar sem heimilisfeðurnir
starfa við verksmiðju Ioeland
Products. Þetta er dásamlegt
ungt fólk og við höldum vel
hópinn íslendingarnir í Harris*
'burg. Við fáum oft vina og ætt-
ingjaheimsóknir að heiman, þetta
er svo miðsvæðis. Sem dæmi um
vinskap okkar Íslendinganna þá
þykir sjálfsagður hlutur, ef land-
ar koma í heimsókn til einnar
fjölskyldunnar, að komið sé á
öll hin heimilin, eða bæina eins
og við köllum það okkar á milli.
— ★ —
Er hér var komið sögu, var
liðið langt fram fyrir venjuleg-
an“ háttatíma Erlu. En þar sem
við hefðum getað spjallað saman
fram á næsta dag, var alveg eins
gott að hætta hér. Að lokum skal
tekið fram, eins og Erla bendir
nokkrum sinnum á í samtalinu,
að þegar hún segir frá reynslu
sinni og lífi þeirra Bandaríkja-
manna sem hún hefur kynnst, á
hún ekki við heidina, heldur
einungis það fólk, sem hún
þekkir sjálf. Bandaríkjamenn eru
að sjálfsögðu mjög misjafnir og
alls ekki víst að allir, sem
þangað leggja leið sína yrðu
eins heppnir og Erla. Við eigum
erfitt að gera okkur grein fyrir
fjölda þjóðarinnar, en nærri
liggur að á móti hverjum ís-
lending séu 1000 Biandarí/kja-
menn, þannig að ekki er hent-
ugt til viðmiðunar. En sjálfsagt
er að kynnast sem flestum sjón
armiðum og lifnaðarháttum sem
flestra, til þess að vinza úr það
sem manni sjálfum hentar bezt
hverju sinni. Jafn fráleitt er að
apa allt eftir öðrum eins og
fordæma allt sem aðrir gera.
A. Bj.
Frú Erla og dóttirin Unnur Maja.