Morgunblaðið - 03.11.1966, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 3. nóv. 1968
MORGU N BLADID
17
MAO TZE - TUNG OG KÍNVERSKUR KOMMÚNISMI
EFTIR því, sem næst verður
komizt, hófst „Hin mikla menn
ingarbylting alþýðunnar“ í
Kína þegar síðla ársins 1964.
Þá um sumarið höfðu starfs-
menn flokksstjórnarinnar ferð-
ast um landið, til þess að
kanna ástandið og komu til
Peking með fregnir af vax-
andi borgarlegum tilhneiging-
tim, minnkandi áhuga á sam-
yrkjustefnunni, eiginhagsmuna
legum áhuga á þeim litlu lands
skikum, sem bændum var leyft
að halda til að rækta grænmeti
og annað til eigm þarfa og loks
greinilegum tilhneigingum til
endurskoðunarstefnu og stuðn-
ings við stefnu rússneskra
kommúnista. Einnig hermdu
fregnir, að innan hersins gætti
vaxandi endurskoðunarstefnu.
Einkum sýndu ungir atvinnu-
hermenn minnkandi áhuga á
hernaðarhugmyndum Mao Tze-
tungs og krefðust þess, að her-
inn væri endurskipulagður, bú-
inn nútímavopnum og tæki
upp nýtízkulegri hernaðarað-
ferðir.
Upplýsingar þessar voru
teknar til umræðu í miðstjórn
flokksins og ákveðið að gera
tóttækar ráðstafanir ,til þess
að bæta úr þessu ófremdará-
standi. Efla yrði byltingar- og
baráttuhug fólksins og upp-
ræta þetta illgresi.
Svo virðist, sem annað hvort
Mao Tze-tung eða Lin Piao, —
eða e.t.v. báðir í sameiningu,
hafi átt frumkvæðið að því að
koma á laggirnar sveitum
Rauðu varðliðanna. Þær voru
hyggðar á herskáasta kjarna
Æskulýðshreyfingar kommún-
istaflokksins og Ungherjasam-
takanna og settar undir stjórn
hersins. Jafnframt var hafizt
handa um hreinsun í hernuni
sjálfum. Foringjar voru svipt-
ir merkjum, er sýndu stöðu
þeirra og tign í hernum og
skyldu þeir nú klæðast sein
óbreyttir hermenn. Lögð var
aukin áherzla á að túlka skæru
liðaaðferðir Maos — og urðu
nú allir að einbeita ser að því
að læra og hugsa um það, sem
Mao Tze-tung hafði skrifað.
Hafizt handa
Þegar herinn þótti orðin
sæmilega tryggur var hafizt
handa um hreinsanir á sviðum
menntamála, efnahagslífsins,
landbúnaðar og í flokknum.
Var farið hægt af stað, áhrifa-
litlir menn fjarlægðir úr stöð-
um sínum til að byrja með, en
síðan færðist hreinsunin í auk-
ana, unz hún náði hámarki í
sumar með falli borgarstjór-
ans í Peking og rektors Peking
háskóla. Jafnframt var tekið
að ráðast gegn öllum erlendum
Mao Tze tung og Lin Piao kanna sveitir Rauðu varðlið-
anna og svara hyllingum þeirra.
VII. Menningarbyltingin
áhrifum, hverju nafni, sem þau
nefndust. Spjöll voru unnin á
erlendum grafreitum og guðs-
húsum, nunnum var misþyrmt
og gerður aðsúgur að erlendum
sendiráðum. Götumerki voru
rifin niður — og götur og torg
skírð nýjum nöfnum eða
kennd við kommúnisk slagorð.
Fornir dýrgripir voru brenndir
og aldraðir afkomendur borg-
arastéttanna, sem ennþá fengu
rentur af fyrri eignum, voru
leiddir um götur og torg, með
topphúfur — gamalt auðmýk-
ingarmerki í Kína — á höfð-
um. Þeir voru leiddir fyrir ung
lingadómstóla, sem sáu um að
þeir væru hýddir eða hrak-
smáðir á annan hátt. Klæði
voru rifin og hár klippt af þeim
Kínverjum, sem gerzt höfðu
sekir um að apa eftir erlend-
um siðum.
En hver var tilgangurinn
með öllu þessu — hvað liggur
hér að baki?
Þriðja menningar-
byltingin
Chou En-lai, forsætisráð-
herra landsins svaraði því að
nokkru leyti í ræðu, sem hann
hélt í Búkarest í Rúmeníu í
júní sl. Hann sagði, að mark-
mið menningarbyltingarinnar
væri að kveða niður í eitt
skipti fyrir öll gamlar hug-
myndir, alla hina fornu menn-
ingu, alla gamla siði og venj-
ur, sem arðránsstéttirnar hefðu
skapað í því skyni að geta eitr
að hugi fólksins. Þess í stað
ætti að skapa nýjar hugmynd-
ir, nýja menningu, nýja siði og
venjur alþýðunnar. Hann sagði.
að sterkustu örvunum væri
beint gegn þeim, sem héldu
uppi andkommúnískri starf-
semi undir yfirskini kommún-
isma — gegn nokkrum and-
stæðingum flokksins og and-
sósíalískum og andbyltingar-
sinnuðum menntamönnum úr
gömlu borgarastéttunum.
Chou En-lai gaf einnig greini
lega í skyn, að þessi öfl væru
allöflug, a.m.k. nógu öflug til
að treysta sér til andstöðu við
stefnu Maos og meirihluta
flokksleiðtoganna.
I júlí skýrði málgagn flokks
ins frá því, að öfl þessi hefðu
náð að koma fulltrúum sínum
í mikilvægar stöður, bæði í
flokknum og hernum. Blaðið
upplýsti einig, að baráttan,
sem nú stæði yfir væri þriðja
meiriháttar „menningarbylting
in“, sem háð hefði verið frá
því árið 1949, er kommúnistar
komust til valda. Hin fyrsta
hefði verið árið 1953, þá hefði
m.a. Kao Kang, svæðisstjóra
Norðuaustursvæðisins, verið
vikið frá vegna andstöðu hans
við Mao. Hin hefði verið 1959,
er þáverandi varnarmálaráð-
herra Peng Teh-huai og aðrir
hægri menn voru reknir úr
embættum sakaðir um andstöðu
við róttækar sósíalistískar að-
gerðir í efnahagslífi og land-
búnaði, auk þess, sem þeir
höfðu gerzt sekir um stuðning
við stefnu sovézkra kommún-
ista.
Hreinsunin 1959 var gerð eft
ir að mistökin við Stóra fram-
farastökkið fóru að verða aug-
Ijós og finna þurfti einhverja
til þess að skella á a.m.k. hluta
af skuldinni. Peng Teh-huai,
landvarnaráðherra, var hand-
tekinn, er hann kom heim
af fundi í Albaníu, þar
sem hann hafði látið uppi
við Nikita Krúsjeff, að hann
hefði enga trú á landbúnaðar-
stefnu flokks síns.
V aldabaráttan
Og nú er sem sé komið að
þriðju menningarbyltingunni,
— og ástæðan sögð sú, að út-
rýma eigi gömlum siðum og
menningu. En flestir frétta-
menn eru þeirrar skoðunar að
jafnframt liggi hér að baki
áköf valdabarátta, sem grund-
vallist á sambandinu milli Mao
Tze-tungs annars vegar og
hins vegar þeirra Liu Shao-chi,
forseta, Chou En-lai, forsætis-
ráðherra, Lin Piao landvarnar-
ráðherra, Teng Hsiao-ping að-
alritara kommúnistaflokksins
og Peng Chen, fyrrum borgar-
stjóra í Peking og aðalritara
flokksdeildarinnar þar. Hefði
verið um hreina menningar-
byltingu að ræða, þykir harla
ólíklegt, að Peng Chen hefði
orðið meðal fórnarlamba henn-
ar. Hann hefur lengi verið einn
helzti talsmaður Kínverja á er-
lendum vettvangi og þótt trúr
fylgismaður hinni „hörðu“
Mao-línu, — enda oft talsmað-
ur Kínverja í átökunum við
Krúsjeff eins og frá var skýrt
í síðustu grein.
Nú er svo að sjá, sem Liu
Shao-chi sé að fara sömu ieið
og Peng Chen, — a.m.k. hefur
hann verið ákaft gagnrýndur
og Rauðu varðliðarnir krafizt
þess opinskátt, að hann verði
látinn víkja. Ten Hsiao-ping
hefur líka fengið orð í eyra og
er nú svo að sjá, sem aðeins
standi eftir óflekkaðir þeir
Chou En-lai og Lin Piao.
Chou En-lai
eða Lin Piao
Margir fréttamenn hallast að
því að Lin Piao sé sá sterki í
þessari valdabaráttu. Hann hef
ur gengið harðast fram i hreins
ununum og hefur herinn og
Rauðu varðliðanna á sína
valdi. Hann hefur átt frum-
kvæði að því að auka fræðslu
og áhuga á ritum Mao Tze
tungs og gerzt skeleggasti túlk-
andi kenninga hans.
Ekki eru þó allir á sama máli
um .þetta. Fu Shun-lin, kín-
verskur aðstoðarprófessor í lög
um við Columbiaháskólann í
New York er þeirrar skoðunar
að sá, sem að baki hreinsun-
unum standi — og muni síðast
standa með pálmann í höndun-
um — sé ekki Lin Piao, heldur
Chou En-lai. Segir Fu Shun-
lin, að margir sérfræðingar í
Hong Kong og á Formósu, sem
líti á mál þetta í ljósi kínverk-
skrar sögu og þróunarsögu
kommúnismans, hallist að þess
ari skoðun. Þeir hafa rekið fer-
il Chou En-lais, — sem et eins-
konar Mikoyan þeirra Km-
verja, öllum slægari og hefur
alltaf snúizt á réttu augnabiiki
á sveif hinna sterkari innan
flokksins — og telja, að Chou
beiti Lin Piao fyrir sig. —
enda geri hann sér þess fulla
grein, að án Lins og hersins
væri hann einskis megnugur.
Fu Shun-lin telur, að verði
Chou En-lai ofan á I þessari
valdabaráttu, megi búast við
skynsamlegri stefnu Kínverja á
komandi árum. Hann sé t.d. á
sinn varkára og sveigjanlega
hátt fylgjandi sveigjanlegri
stefnu í utanríkismálum, eink-
um gagnvart Bandaríknmum
og Sovétríkjunum og ekki eins
ákafur stuðningsmaður heims-
byltingar kommúnismans og
þeir, sem fylgja hinni „nörðu"
línu. í þeim hópi er aftur á
Framhald á bls. 19
Niður með....... niður með.
. . . . Lengi lifi Mao Tze-tung'
niður með
niður með