Morgunblaðið - 03.09.1967, Blaðsíða 17

r
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. SEPT. 1967
17
Innileg gleði
Í'írrr mtinnu þeir íslendingar
hafa verið, sem ekki urðtu
álhyggj uÆuillir s.L mánudatg, þeg-
ar þeir heyrðu, að bátsins Stíg-
anda frá Ófi.afsfirði væri saknað
á heiimleið Æná sEldarmiiðum.
Plestum leizt því ver á vegna
þess, hversu langt var liðið firá
því, að síðaist hafði heyrzt til
bátsins og veður hafði verið ris-
jótt norð-aiustuir af landinu
ajm.k. síðustu dægrin. Þegar
firegnin um mannbjörg barst
seint á mániudagstovöld, fyrist
mieð sjönvanpinju og síðan útvarp
inu, vaknaði innileg gleðd í alilim
brjóstum. Þó að við fslendingiar
séum síkiítandi, þá erum við bæði
að ætterni og hugsun ein stór
fjöliskylda; sivo sem bezt kem.ur
í Ijós á slíkum stundium.
Samtímis því, sem við sam-
fögnum sjómönniunum með að
vera heimtir úr helju og gieðj-
umst roeð aðstandendum þeirra
yfir endurfiundunum, þá ber að
Ólafsfirðingar fagna Stígandamönnum. (Ljósm. Mbl. Óí. K. M.)
REYKJAVÍKURBRÉF
þakka öllum þeim, eri áttu þátt
í hinni miiklu leit, sem va.rð tál
þeas að skipbrotsmenniírniir fiund
ust. Almenna aðdáun vakti,
hvensu röskl'ega var við brugðið.
Á stoammri stiundu var skipu-
lögð víðtæk leit hvanvetna þar
sem huigsanlegt var talið, að
skipverj'air Stíganda giætu verið
niður kiomnir. Skipstjórinn á
Snæfugli, Bóas Jónsson, segir
raunar í samtali við Morgun-
blaðið: LÞað var eirus og hver
önnur tilviljun, að við fundum
þá.“ Auðvitað er það rétt, að ef
giæfian hefði eklki verið með, þá
hefðu mennirnir etoki fundizt í
óravídd hafsins. Þó er hér ekki
fyinst og fremst um að ræða
gæfu, heppni né tilviijíun, hiefld-
ur árangur skipuiagðrar leitar.
Vegna þess að filjótt og vel var
við bruigðið, heppnaðist að
bjarga þessum 12 manns/liÆum.
Óraleið að sækja
Enginn efi er á því, að þetta
sjóslyis og hin mikla leit, sem til
var efnt, hafa opnað augu
margra fyrir því, hversu óra-
lan.gt er að sæfcja á s'flidairmiðin
um þesisar mundir. Þau eru
sannanliega norður í hafsauga og
raunar enn þar fyrir norðan, þvi
að til efcaimms tíma hefði engum
til hugar toomið, að hægt væri að
stuinda síldveiðar srvo langt norð
ur frá íslandi. Til slítos þarf mik-
inn dug og þofLgæði og verður
sennilega' ektoi gert eftir að
verulega fer að dimma og vetr-
arveður skiella á. Vonandi verð-
ur sildin þá búin að færa sig
sunnar og nær ströndum lands-
ins. Um það veit þó enginn, en
hér er enn ein áminning þess,
á ihversu óvissum gnundvelli
•. hiöfuðatvinniuvegir oktoar enu
rieistir. Siíldargöginunum fáum
við ekki breytt, en víst er, að ef
fiskiskipafiloti íslendinga hefði
ekki verið endurnýjaður með
þeim hætti, sem gert hefur ver-
ið á al'lra síðustu árum, og hin
stóru siLdarflutningaskip keypt,
þá mundi síidarafilinn í surnar
hafa orðið mun minni en hann
þó er. Þegar menn meta afila-
magnið nú verða þeir hinsvegar
að ha.fla í huga hvilikiur gífur-
legur kostnaðarauki er að því
að þurfa að sækja á svo fjarlæg
mið.
Borgar þetta sig?
Þegar allt þetta er haft í huga,
er von að sumir spyrji: Borgar
þetta sig? Glöggur maður hafði
tfyrdr skemmstu orð á því í sam-
tali, að sfldin virtist valda meiri
trufilun en samsvaraði arðinum,
sem hún gæfi aí sér. Ekki er
kuinniugt, að þetta dærni hafii
verið tölulega gert upp í heild
a.m.k. srvo, að mark sé á tak-
andi. Víst er það, að þegar vel
tetost ,til, þá eru meird uppgrip
Laugardagur 2. sept.
í síldveiðum en notokrum öðrum
íglenzkum atvinnurekstrL Enda
er öruggt að ísaiendingar hefðu
orðið að sætta sig við latoari
kjör undanfiarin ár, ef &íldveiðar
hefðu ekfci yerið stundaðar. Við
skjóta yfiirsýn virðisit svo sem
frá því að íslendingar fóru að
sinna silldyeiðum að noktoru
miarki, hafii ára-ngur þeirra ráð-
ið úrslitum um, hvort menn rétt
toomust af eða áttu við sæmilega
hagsæld að búa. Fásinna væri
að hirða ekki þessi miklu auð-
ævi, þó að ætíð verði að hatfa í
hiuga, að þau eru vaLtastur vina.
Síldartekjurniar hafia s.l. ár óneit
aniliegla magnað ýmsa erfíðleikia,
sem við hetfur verið að etja, eins
og verðbólguna, en atf þeim hef-
ur etoki einungis Íeitt mun betri
lífskjör þjóðarfheildarinnar, held
ur h'atfa þeirra vegna myndazt
mörg verðmæti, sem gera miklLu
auðveiidara að standa af sér enf-
iða tíma en ella miundi, því að
sannarlega eru íslendingar nú
ólíkt betur búnir alls'konar tætoj-
uim, sem á þarf að halda í lífis-
taariáttunni en nototor.u sinni fyrr.
Þetta er að þaktoa undanfanandi
góðærum og þeim stjórnanháft-
um, sem gert hafa mögufegt að
nýta þau þjóðinni allri til heilla.
Hafa þeir ekkert
lært?
í síðasta Reykjavítourbréfii var
frá því sagt, að greindur bóndi
austur í Bistoupstungum, sem
Framsótonarroenn h.afa talið sér
hlyntan, hatfi sagt lélega stjórn-
ar.andstöðu vera orsök kosninga-
úrslitanna í sumar. Tíminn not-
ar þessa frásögn sem tilefni rétt
einnar skiammagreinarinnar um
Bjiarna Benediktsson. Þvíílík&r
skamma.gneinar í Tímanum eru
orðnar fleiri en töiu verði á
komið, og er þeim þó gerf of
hátt undir höfði með því að kalLa
þær ,,skammagreinar.“ Oftast er
um einskisvert nart eða ertni að
ræða. Vonbrigði Framsóknar yf-
ir kosninigaúrslitunum hafia ekki
sízt birzt í slíku síendurteknu
narti nú yfir sumarmánuðina.
Oftast er það alveg efniislauist og
lýsir einungis minnimáttar-
toennd þeirra, sem l'eita sjáilfum
sér fróiunar r slíkum skrifium.
Það eru etoki sízt þvílíkar bar-
áttuaðtferðir, sem allmenningur
er fyrir löngu orðinn leiður á.
Menn skilja ofiurvel, að ef sá,
sem undir hefur orðið, iðkar það
helzt að gera lítið úr andstæð-
ingi sínum, þá er hann þar m-eð
að gera enn minna úr sjáltfum
sér með því að leggja áherzlu á,
hvílíkur arlaki sá er, sem hann
hetfur orðið að lúta í lægra haldi
fyrir. Útaf fyrir sig getur öll-
'Um missýnst,' en hvort vel tekst
til eða ekki er einkurn komið
undir réttu mati á málefnum og
állri aðistöðu. Þess vegna er það
skýring málefna, en ekki per-
sónumart, sem höfuðþýðingu hef
ur. Tíminn hefiur afitur á móti
aldrei getað vanið sig af smá-
skítlegum, persónulegum eltinga
leilk. Ha'nin hefiur ekki viljað ger.a
sér grein fyrtr staðlreyndum, eins
og þær eru heldur aftast fj all-
að um þær eins og hann vildi að
þær væru. Úr þessum brestum
sýnist blaðið enn ektoi geta
'bætt, cg er þess vegna viðbúið,
að greindum Framsóknarmönn-
um ballidi áfram að þykja stjórn-
arandsbaða flokks síns átoatflega
léleg.
„Mikil afla-
brögð?“
Hitit ber að viðurkenna, að
Siumum llkar vitleysan vel. Fyr-
ir noktoru var einn Framsóton-
ar.gæðingurinn á mannamóti og
gat hann þá ekki látið vera að
fara um það fjálgLegum fagnað-
arorðum, að í haust mundi aJL—
mienningur fá að kenna á þeim
örðugleikum, sem Framsótonar-
menn befðu lemgi s!agt vera
framiundan. „Og hvernig stend-
ur rikisstjórnin þá að vígi?“
spurði Framsóknairmaðiurinn
með sigunbros á vör. Vel gæti
það verið þessi gleðinnar mað-
ur, sem sl. fimmtuda.g skrítfar í
Víðavang Tímans, undir greinar-
heitinu: „Mikil aflabrögð".
Þar segir:
„Skipstjóri sendir blaðinu eft-
irfara.ndi bréf:
„í viðbali við Sigurð Egilsson,
framkvæmdastjóra LÍÚ hetfuir
það komið fram að fyrstu fjóra
rnánuði þessa árs hefði vertiíð-
arafili verið 308 þúsund lestir á
móti 354 lestum á sama tímia í
fyrra. Meiru munaði etoki. Þá
birta blöðiin einnig fregnir af
því þessa daga, að heilldarsíldair-
aflinn sé nú orðinn 155 þúsund
lestir. Á sama tíma í fyrra, hiniu
mikla meta.filaári, var síldaratfl-
inn á satna tíma tæpar 300 þúis.
lestir. Síldarafilinn nú samsvarar
1,1 millj. mála. Nú er þetss að
gæta, að skipin, sem síldiveiðarn-
ar stiunda, er.u aðeins um 100, að
vísu öll stór, oig er meðal afl-
inn á skip því orðinn um ellefiu
þúsund mál síldar, og mundi það
óneitanLega hafa. þótt mjög góð
útkoma í ágúsblok hér á árum,
þegar metaflaskipin náðu ekki
einu sinni þessum afla á ölíl.u
sumrinu. Að vísu eru skipin
núna miklu stærri og lengra
sótt, svo að þetta er v.art sam-
bærilegt."
„Gott og hagkvæmt
aflaár“?
Hinn atflaglaði „skipstjóri"
heldur áfram á þessa leið:
„Hims vegar er vert að mi-nn-
ast þess að minni bátar, sem
lundanfarin sumur hatfa stundað
'síldveiðlar, eru nú á öðrum veið
um og afla fisk í búið .Þorsk-
afli hefur yfirleitt verið rnjög
góður í sumar. TrilLufoátarnir í
verstöðvum hringinn í toring um
landið, hafia í sumar skilað ó-
maal'dum hlut á land, ag er það
afbraigðsÆistour og útgerðartooistn-
aðluT hótflegur. Stærri bátlar hatfa
einnig afilað vel, og togararnir
Skilað meir.u á Land en síðiuistu
sumur.
Lítill vafii er á því, að afLa-
fengur ársins verður mikill og
góður, jaifnvel þótt síldin sé
minni. Hins vegar veldur söLu-
tregða og verðlæfckun nokkrum
ertfiðleikum, en verðiag, að
mdnnsba kosti á freðtfiski, er enn
betra en otft áður. Þessi-r erfið-
leikar eru þó ekki meiri en svo,
að útgerðin og fiskvinnslustöðv-
ar mundu spjara sig vel og fagma
all'góðiu ári, ef ekki kæmi til
dýrtíðin, verðfoólgan, vaxtaotouri,
lánatoreppa og önniur ðáran, sem
beiniíniis stafiar afi stjórnaristefin-
unni nú og undanfiarin ár. Þeg-
ar ég lít yfir átta mánuði árs-
ims, get ég etóki ammað séð, en
það sé gott og hagfcvæmt afila-
ár frá náttúrunnar foendá. Br-
lemt verðtfail og innlend óstjórn
valda va.ndræðunuim, og veit ég
satt að segja varla foivort betur
má sín tl ógagnis."
Síð.an er haldið átfram í sama
dúr og sfcal það ekki rakið frek-
ar.
Aftur úr horfinni
öld
Menn hljóta að spyrjia sjálfa
sig á hivaða tímum og í hvaða
þjóðfélagi þeir menn lifi, sem
svona s krifa. Ætla mætti, að
ölfonm væri ljóst, að aflabrögð
verður að miða við þa-u tæki og
aðstæður, sem fyrir hendli eru
hverju sinni. Víst hefði afilamagn
ið, sem nú er komið á land, þótt
mikið, etf fyrri kynslóðir hefðai.
aflað siíks með sínum tækjium.
En nú er.u tækin aLlt önnur. Það
var mat fróðustu m.anna eftir
vertíðina á sil. vori, að hún væri
hin erfiðasta, sem komið hetfði
allt frá 1914, eða í meira en
hállifa öld. Ástæðan til þess dóms
var ekki eiinungis sú, að aflrnn
væri minni en oft áður hlut-
fallslega, heldur hversu ertfitt og
kostnaðarsamt var að stunda
veiðarnar vegna misviðris, sem
m.a. leiddi til stórkostlegs veið-
arfæratjóns.
„Stoipstjóra“ Tímans þykir
ektoi mikið til um það, að ver-
tíðarafli fyrstu 4 mánuði þessa
árs hatfi einungis verið 1/7
minni en á sama tíma í fyrna..
Sennilega mu-ndi hann þó finna
til þess sjálfiur, etf hann væri
skyndflega sviptur 1/7 hluta eða
nær 15% af tekj.um símum.
Hann segir og, að „Verðlag, að
minnsta kosti á freðfistoi, er enn
betra en oft áður.“ Hivað segjai
forstöðumenn útflutningsdeildar
SÍS um sambanburð á verðLagi á
freðfiski á vetrarvertíð nú og í
fyrra? Bf martoa má þær stoýrsl-*
ur, er þeir hafa gefið um lækk-(
un á verðlagi frá fyrri hluta áns
1966, þangað til nú, fer ekfci
fjarri því, að verðmæti atflans á
fjórum fyrstu mánuðium ánsinis
1966, sé fjórðungi þ.e. 25%
til þriðjiungi, þ.e. 33% minna
virði. Gott er, etf „sMpstjóri"
Timans er svo rikur, að hann
munar ekki um slíkar fjárhæð-
ir. Þá blöskrar „skipstjóranum"
ekki, þó að sfldanaÆlinn sé ein-
ungis rffiur helmimgur þass, sem
var á sama trmia fyrir ári og
ekki finnst hon.um taka því að
minnast á, að verð á síldarlýsi
hefiur lækkað um nær helmimg
frá því, að það var hæst vorið
1966. Verð á síldarmjöli hefur
ekki læfckað eins gífiurlega og
þó mjög tilfinnia.nle.ga. Þegar á
allt þetta er litið mun vatfalaust
vel í lagt, að síldveiðarnar foafi
hingað til einungis gefið af sér
% miðað við það, sem verið
foéfði, ef verðlag vorið 1966 og
atfiinn það ár hefiði fovort tvaggja
foaldizt. Verulegt verðfall varð
þegar á srðari foliuta ánsins 1966,
svo að meðaltölur fyrir það ár
getfa aiuðvitað verulega aðra út-
komu. En að fróðustu manna
sögn eru nú hortflur á því, að
mi'ðað við síðustu skýrslur verði
andrvirði þeirra sjávarafurða,
sem annars vegar veiddust á
vetrarvertíð og verðmæti sfldar
tfl ágústlofca, allt að því þriðj-
ungi , 33% minna en í fyrna.
Þetta eru allt sil'umpatöiur, en
þær getfa motokra fougmynd um
þann vanda, sem við er að etj>a
og leytsa þarf.
Vilja þeir hverfa
aftur til 1962?
Tíminn birti á döguúum ítar-
legar skýrSlur, sem áttu að
sanna, að ef verðlag innanLands
foefði haldizt óforeytt frá 1962, þá
roumdu íslenztoir atvinnuvegir
nú ektoi hafia við meima örðiug-
Leika að strúða, því að þrá'tt fyr-
ir noktouð verðfafl erlendis, sam-
svaraði verðið nú nokkurn veg-
inn því, sem 1962 hefði verið.
Atf þeissu táletfni er vofo, að Fram-
sóknarmenn séu spurðir: Viljia
þeir að l'ífiskjör almennings
(hvertfi atftur í það foortf, sem var
1962? Bf memn vflja una þvi, þá
er öruggt að vandi atvinnuveig-
anna er auðieystur. Verðfoólgan,
sem stjórmarandstæðimgar hafa
gert aflt, er í þeirra valdi stóð,
til að magna, veidur að vísu
ýmsum vanda. En aðal örðug-
leifcinm, sem með engu móti verð
uir fram hjá komizt, er sá, að
íslendingar haf.a miðað lífishætti
sína við tekj.ur hverju siinni.
Óvefiengjanlegar skýrslur sýna,
að þangað til verðfallið hófist á
árinu 1966 lifðu íslendimgar í
foeild etoki umtfram afni. Atvinmu
rekendur urðu að vísu jafnóð-
um að lláta vaxandi hlut af stór-
a-uknum tekjium sinum til iaun-
þega, en sjáltfir héldu þeir þó
í heild áfiram að bæta sinn hag.
Bæði Framsóknarmenn og
toommúnistar töldu og að laun-
þegar fengju minna en þeim
bæri.
Svo var þá að sjá eins og
stjórnarandstæðinigar héldu, að
velgegnin mundi vara að eilífu.
Sjálfstæðismenn vöruðu mjög
eindregið við Slíkum bjartsýnis-
barnastoap. Aðal ágneiningurinm
út af virkjun Þjórsár og bygg-
ingu álforæðslunmar stafaði ein-
mitt atf þessiu. Sjálfstæðism.enn
foatfa aldrei gert lítið úr ágæti
hinna gömlu ísl'enzku atvinnu-
vega, en þeir hatfa varað við otf
einfoætfu atvinniutilfL og hamrað
á þvi, að fleiri stoðum yrði að
skjóta undir íslenzkan efnafoag,
svo að sveitflur yrðu ekki um of
tilfmn.an.legar. Það er ótrútegt
en samt satt, að um þetta þurfiti
að heyja foarða baráttu fyrir
rúmu ári. Aflt sem Sjálfstæðis-
menm sögðu þá um þessi efnL
hefur nú reynzt vera rétt, en
aflt, sem andstæðingarnir sögðu,
óraunsætt nöldur starblindra
af turhaldsseggj a.