Morgunblaðið - 21.07.1968, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JÚLÍ 1»6«
7
„Hindúatrúin upprunnin í Frakklandi“
segir Spivack teiknari, rithöf&ndur
og mannfrœðingur, sem nú
sýnir í glugga Morgunblaðsins
Um þessar mundir sýnir mál-
verk í glugga Morgunblaðsins
amerískur málari, Morris Red-
man Spivack að nafni, sem
mörgum íslendingum er kunn-
ur, því að hann hefur ferðazt
vítt og breitt um allt tsland
og teiknað fólk í þúsundatali.
Hann er hinn mesti heims-
hornaflakkari, sem fsland hef-
ur gist, því að hann hefur ferð-
ast um 40 þjóðlönd á s.l. 10
árum, og þætti það ærið líf-
starf hverjum meðalmanni, þótt
ekki kæmi fleira til.
Við þurfum ekki að lýsa Spi-
vack fyrir íslendingum, til þess
er hann allt of þekktur, alltof
^unnur af því að ganga i hús
og spyrja, hvort hann eigi ekki
að teikna eða mála mynd af
bóndanum, en það er þó sjaldn
ast uppi á teningnum, nema sá
hinn sami hafi eitthvað listrænt
til að bera. Sumir bera honum
illa söguna. Aðrir hæla honum
á hvert reipi, en eitt má full-
yrða, að hann er orðinn hérna
hagavanur, og vill sig i bráð
hvergi flytja.
Hann kom niður á ritstjórn á
dögunum, lítill, grannur með
dökk sólgreraugu, en alltaf er
hann samt í góðu skapi og hvern
ig má annað vera um mann,
sem safnar á langri og við-
burðarríkri ævi andlitsmyndum
af fólki.
Einhverntíma sagði hann:
„Þegar ég er búinn að teikna
50.000 andlit sný ég aftur heim
til New York.“ Bætir svo við,
efablandinn á svip og milli
vara hans læðist orðin: „Ef til
viR“
„Ég hélt þú myndir spyrja
mig að því fyrst, við hvaða
land mér félli bezt? Sjáðu
nefnilega til, þú þarft ekki að
spyrja. Staðreyndirnar tala skír
asta málinu. Á 10 árum hef ég
ferðast um 40 lönd, og þar af
hef ég dvalizt nær samfelit á
íslandi siðan í janúar 1965. Og
ég er ekkert á þeim buxunum
að yfirgefa ykkur, hvort sem
ykkur líkar betur eða verr.“
„Hvaðan ertu upprunninn,
Spivack og hvað ertu gamall?"
spyrjum við þennan andlitssafn
ara.
,,Seinni spurningunni neita ég
að svara. Fólk gæti fundizt ég
vera allt of -gamall, ef ég færi
að gefa upp aldur minn, en eitt
er mér þó óhætt að láta uppi:
Ég er á óvissum aldri.
Fyrri spurningunni er fljót-
svarað. Ég er frá Bessarabiu,
sem þið sjálfsagt vitið með alla
ykkar landafræðikunnáttu að var
hérað í Rúmeníu áður. Rússar
gleyptu það á sínum tíma. Sum
ir hafa haldið að ég væri Rússi
í aðra röndina, en það er ég
ekki. Fólkið mitt talaði rúm-
ensku, en það er sem kunnugt
er rómanskt mál, en ekki slafn
eskt. Foreldrar minir fluttu ung
til Bandarikjanna. Þá var ég
þriggja ára gamall. Síðan hef
ég búið í New York. Áður en
ég fór i þetta heimshornaflakk
mitt var ég blaðamaður við
New York Evening Mail, og
hafði áður stundað ritstörf. Ég
hef gefið út margar bækur og
ritgerðir um listir. Gef það allt
út sjálfur. Og þegar þessari
hnattreisu minni er lokið, fæ ég
máski aftur frið til að skrifa
bók um það, sem mér hefur
fyrir augu borið. Raunar hef ég
aldrei ferðazt í einum áfanga
kringum hnöttinn. Þeir ferðast
á annan máta, sem af því geta
stært sig. Ég hef t.d. aldrei far-
ið yfir Kyrrahaf. En ég hef
komið að austur- og vestur-
strönd Kyrrahafsins. Þess á milli
hef ég heimsótt 40 þjóðlönd."
„Og hvað finnst þér nú sjálf-
um merkilegast við þessa hnatt
reisu þína, fyrir utan að kynn-
ast þessari fólksmergð?"
„Ætli það sé þá ekki, þegar
ég uppgötvaði það að Hindúa-
trú er upprunnin frá þeim, sem
ristu hellaristurnar í Suður-
Frakklandi."
„Ja, mér þykir þú segja tíð-
Morrls Redman Spivack eins
og Sveinn Þormóðsson sér
hann.
indi, maður minn, og má ég
heyra þá sögu?"
Sagan er raunar sögð í bækl-
ingi, sem ég skrifaði árið 1961
og kallaðist á ensku: „The cos-
mic dance of Lascaux."
Sagan er þessi: í 3 ár flækt-
ist ég um Asíu í leit að sann-
leikanum um manninn og upp-
runa menningarinnar. Sú leit
leiddi mig að lokum til Lax-
caux í Frakklandi.
Dag nokkurn kom ég á stað
þann í Indlandi, sem kallastAll
ora, ekki fjarri hinum frægu
Ajanta hellum. En þar er hogg-
ið út í helli Buddhamusteri. í
þessu hellamusteri sá ég líkn-
eskju úr gráum steini af Hindúa
guði sköpunar og eyðileggingar
SIVA, sem sýndi hinn „cos-
miska" dans. Þetta er dans
himneskar gleði, svo undursam
legur, að enginn mannlegvera
getur líkt eftir honum. Hann
snýr fætur sínar tvisvar utan
um hvorn annan. Fylgdarmað-
ur minii reyndi undir styttunni
að líkja eftir þessu en mátti
gefast upp. Styttan var í fullri
líkamsstærð. Þetta var dans, sem
aðeins guð einn gat gert. Dans-
inn hjá SIVA, sem kallaðurvar
Tandava, er eitt af frumatrið-
um goðafræði Hindúa, ekki sízt
vegna þess, að Buddhatrúin lít-
ur á alheiminn seins og „cos-
miskan" dans. f Somanath, þar
sem stendur hið átta sinnum
endurreista musteri SIVA, hlust
aði ég á gamlan gráskegg leika
og syngja SIVAdansinn og kvæð
ið var svo sannarlega þess virði
að sjálfur Dante hefði ort það.
Seinna heyrði ég þetta kvæði
flutt í Junagadh af nemendum
í Skólanum fyrir söguflytjend-
ur, en sá skóli er algjört eins-
dæmi um heimsbyggðina alla. Ég
var fyrsti gestur þar frá Vestur
löndum.
Og nú víkur sögunni -til
Frakklands. 1. júlí 1961 kom ég
í hellana hjá Lascaux í Dor-
dogne í Frakklandi, eftir að
hafa haldið áfram leitinni i
Róm, Aþenu, Þebu, Susu og
Jerusalem, og þarna uppgötv-
aði ég hinn upprunalega dans
SIVU, —en 10.000 árum eldri.
Allar hreyfingarnar í þessu
hellnaristum voru hinar sömu.
Hellirinn í Lascaux er þess
vegna gamalt musteri. Þessir
tveir cosmisku dansar eru eins.
Niðurstaða mín er sú, að trúar-
brögð Indverja eru komin frá
Lascaux. Hvenig þau hafabor-
izt frá Frakklandi suður og aust
ur á bóginn er auðvitað hulið
í myrkviðum liðinna alda, en
allt um það, mun það vera rétt
ályktað, að fólkið, sem ruddist
inn í Indus — dalinn kom frá
Evrópu, en ekki frá Suður-Ind-
landi, eins og sumir fræðimenn
í Pakistan virðast halda.
Ég gæti auðvitað margt fleira
um þetta sagt, en læt staðar
numið að sinni. Franskir forn-
leifafræðingar hafa margir skrif
að mér bréf og sagt, að þeir
væru skoðunum mínum sam-
þykkir. Eins og er, mún kenn-
ing mín, njóta mestra vinsælda.“
Og nú heldur þessi nýmóð-
ins hellnamálari sína fyrstu mál
verkasýningu á íslandi ograun
ar í öllum heiminum í glugga
Morgunblaðsins. Skoðun hans er
sú, að með hliðsjón af þessum
meistaraverkum í hellunum í
Frakklandi, er mesta listaverk-
ið fólgið í fáum dráttum.
Þannig lítur Spivack út í
sjálfs sín augum.
„Og svo_ sem ég áður sagði,
er ég ekkert að hugsa um að
snúa heim til Nýju Jórvíkur.
Það eru svo mörg andlit, sem
ég hef ekki séð. Sjálfsagt líða
ár þar til ég fæ tíma til að
snúa aftur heim til Frelsisstytt-
unnar og skrifa bók múna um
mannfólkið. En það gerir ekk-
ert til. Ég lifi hvern dag meir
en flestir, læt hverjum degi
nægja sína þjáningu og gleði og
ég öfunda engan af neinu.“
Og með það kvöddum við
Morris Redman Spivack og ósk
uðum honum góðs gengis við
að festa helftina af andlitum Is
lendinga á blað. —Fr.S.
FRÉTTIR
Fíladelfía, Keflavík.
Samkoma á sunnudag kl. 2. Bernó
Sjöberg frá Svíþjóð talar. Allir
hjartanlega velkomnir.
Kópavogsbúar
Sumardvalarheimilið í Lækjar-
botnum verður til sýnis fyrir al-
menning sunnudaginn 21. júli frá
kl. 3-10. Bílferð frá Félagsheimil-
inu kl. 3. Kaffiveitingar. Ágóðinn
rennur til sumardvalarheimiUsins.
Kristniboðsfélag karla
Fundur mánudagskvöld kl. 8.30,
í Betaníu Haraldur Ólafsson og Ól-
afur Ólafsson tala. Allir karlmerm
velkomnir.
Fíladelfia, Reykjavík
Filadelfiusöfnuðurinn hefur heim
sókn í dag og á sunnudag. Það er
trúboðinn Berno Sjöberg frá Karls
krona í Svíþjöð. Hann talar bæði
kvöldin kl. 8.30.
Hjálpræðisherinn.
Sunnud. kl. 11 Helgunarsam-
koma kl. 8,30 Hjálpræðissamkoma,
kl. 10,30 Bænasamkoma. Foringjar
og hermenn taka þátt í samkomum
dagsins. Allir velkomnir.
Kristileg samkoma verður í sam-
komusalnum Mjóuhlíð 16, sunnu-
dagskvöldið 21. júlí kl. 8. Allt fólk
hjartanlega velkomið.
Frá Orlofsnefnd Hafnarfjarðar
Þær konur í Hafnarfirði, er viija
komast í orlof, komi á sktifstofu
Verkakvennafél. Alþýðuhi'is'nu, 7.
og 8. ágúst kl. 20-22, sími 50307.
Dvalizt verður að Laugum í Daia-
sýslu 20.-30. ágúst.
Skáiholtshátíðin 1968
5 ára vígsluafmælis kirkjúnn-
ar verður minnst á sunnudaginn.
Messa hefst kl. 2. Samkoma hefst
kl. 4.30. Ferðir verða frá Umferð-
armiðstöðinni kl. 10.30 og til baka
kl. 6.30.
Skemmtifeð Kvenfélags Hall-
grímskirkju verður farin þriðjud.
23. júlí kl. 8.30 árdegis. Faiin
verður Krísuvíkurleið að Selfossi
og þar snæddur hádegisverður. Þá
farið til Eyrarbakka og Stokks-
eyrar, Skálholts, Laugarvatns, Gjá
bakkaveg til baka. Upplýsingar eft
ir kl. 17 í síma 13593 (Una) og
14359 Aðalheiður.
Dúnn Athugið
Dúnn og fiður nýkomið. Til sölu er Volkswagen
Einnig dún og fiðurhelt rúgbrauð ’59 með nýrri
léreft. vél og nýju boddýi og 1.
Verzl. Anna Guðlaugsson, flokks standi. Uppl. í síma
Laugavegi 37, sími 16804. 1626, Selfossi.
Reiðhjól óskast Bíll til sölu
Vil kaupa vel með farið reiðhjól með gírum .Simi 36419. Skoda 1201 model ’59, verð kr. 5.000, simi 51461.
BEZT að auglýsa Loftpressur Tökum að okkur alla loft-
pressuvinnu, einnig skurð
í Morgunblaðmu gröfurtil leigu. Vélaleiga Símonar Simon- arsonar. simi 33544.
Hesthúsaeigcndur í Kardimommubæ
Áríðandi fundur verður haldinn í félagsheimilinu að
Freyjugötu 27, 2. hæð miðvikudaginn 24. þ.m. kl. 20.00.
Áríðandi að hesthúsaeigendur fjölmenni.
STJÓRNIN.
MÁNUDAGUR
SlÐASTI DAGUR ÚTSÖLUNNAR.
Kjólar frá 95/—, slæður frá 25/—,
eymalokkar frá 65/—
LOLÝ, Vesturveri.
Einkaritari
Stúlka óskast til innflutningsfyrirtækis. Enskukunn-
átta nauðsynleg. Nauðsynlegt að umsækjandi hafi
bílpróf. Umsóknir leggist inn til blaðsins merktar:
„8407“.
UTAVER
PLASTIIMO-KORK
StóVEGI 22-24
:30280-
Mjög vandaður parketgólfdúkur.
Verð mjög hagstætt.
ARABIA-hreinlætistæki
Stórkostleg
nýjung
Hljóðlaust W.C. Hið einasta í heimi
Verð á W.C.
Handlaugar
Fætur f. do.
aðeins kr. 3.650,00
— 930,00
— 735,00
Clœsileg vara. Verð hvergi lœgra
Einkaumboð fyrir ísland:
HANNES ÞORSTEINSSON
heildverzlun, Hallveigarstíg 10. — Sími 2-44-55.