Morgunblaðið - 14.08.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. ÁGÚST 1968
fltotgtiitlrfafrffr
Útgefandi
Framkvsemdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrín
Fréttastjóri
Auglýsingastjón
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
1 lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjamason frá Vigur
Matthias Johéuinessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Arni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kx. 7.00 eintakið.
MINNKANDI
BOLFISKAFLI
¥Tm fátt hefur verið meira
rætt og ritað hér á landi
undanfarna mánuði en minnk
andi aflabrögð og verðfall á
íslénzkum fiski á erlendum
markaði. Hafa af þessu á-
standi skapazt erfiðleikar,
_ sem öll þjóðin verður að
mæta með samstilltu átaki,
svo að lífskjaraskerðingin
verði sem minnst.
Auðvitað á minnkandi afla
magn og verðfall á fiski á
erlendum mörkuðum rætur
að rekja til margra ástæðna.
Ein helzta ástæðan til verð-
fallsins á Bandaríkjamarkaði
er stóraukið framboð á fryst-
um flökum þar í landi. Morg-
unblaðið birti frétt um þessa
aukningu fyrir skemmstu og
koma þar í ljós, að samkvæmt
fregn í brezka blaðinu Fish-
ing News nam aukningin á
fyrstu mánuðum þessa árs
50 af hundraði, ef miðað er
við sama tíma árið 1967. Til
glöggvunar má einnig geta
þess, að 11,6 millj. punda
voru flutt inn til Bandaríkj-
anna af fiskflökum í maí 1967,
en 23,7 millj. í maí þetta ár.
Verðfallið á því rætur að
rekja til harðnandi sam-
keppni, sem leiðir af auknu
framboði.
Tíminn segir í forystugrein
á þessa leið:
„Við getum t.d. ekki kennt
veðurfari, aflabrögðum eða
verðlagi um það, að síðan
1958 hefur útflutningur okkar
á frystum fiskflökum minnk-
að um 37,1% á sama tíma og
útflutningur Norðmanna á
sömu vöru hefur aukizt um
285%.“
Ástæða er til þess að at-
huga þessar tölur nánar. Ef
það er gert, blasir við sú stað
reynd, að bolfiskaflinn hefur
minnkað á árunum 1958 til
1967 um 148,926 tonn, eða 32,
25%. Sérhver heilvitamaður
sér, að ekki er hægt að vinna
fryst fiskflök nema nægilegt
hráefni sé til þess. Stórminnk
andi aflamagn hefur haft í
för með sér minnkandi út-
flutning á hraðfrystum flök-
um.
Auðvitað eru margvíslegar
ástæður til þess að bolfiskafli
hefur minnkað. Útgerðar-
menn hafa lagt áherzlu á síld
veiðar og sjómenn hafa
þyrpzt á síldveiðiflotann, hag
ur togaranna hefur versnað
til muna eins og allir vita og
minni rækt verið lögð við þá.
En þó er vafasamt að telja
að þetta séu orsakir minnk-
andi afla. Þvert á móti mætti
segja að þetta séu afleiðingar
af versnandi afkomu á bol-
fiskveiðum og undanfarandi
góðæri á síldveiðum.
Til þess að staðreyndir liggi
betur fyrir og sambandið
milli aflamagns og fram-
leiðslu á frystum flökum sé
öllum augljóst má benda á,
að útflutningur á frystum
flökum stórminnkaði fljótlega
eftir 1958, eins og sjá má af
því að framleiðsla frystra
flaka það ár aam 74,900 smá-
lestum, en 1962 var þessi fram
leiðsla ekki nema 45,900 smá-
lestir. Þannig kemur mirink-
andi bolfiskafli mjög fljótt
fram í minnkandi útflutningi
frystra flaka — svo að 37,1%
minni útflutningur á frystum
flökum nú en 1958 er ekki
ríkisstjórninni að kenna, eins
og Tíminn gefur í skyn.
ÖSKUHAUGAR
OG NÁTTÚRU
FEGURÐ
í sumar hafa Æskulýðssam-
*■ band íslands og náttúru
verndamefnd Náttúrufræði-
félagsins gengist fyrir her-
ferð undir kjörorðinu „Hreint
land — fagurt land“ og hvatt
landsmenn til þess að ganga
vel um landið. Er enginn vafi
á því að þessi herferð hefur
borið góðan árangur.
En því miður virðast ekki
allir á einu máli um nauðsyn
þess, að vel sé gengið um
landið. Þegar ekið er um fall
egt hraun áleiðis til Krýsu-
víkur, blasir þar við í hraun-
inu, vegfarendum til yndis-
auka og landinu til fegrunar
öskuhaugar Hafnarfjarðar-
bæjar. Þeir breiða þar úr sér
skammt frá veginum og rýk-
ur úr þeim ás^mt þeim óþef
sem tilheyrir öskuhaugum.
Það er sjálfsagt ekki vanda
laust að finna heppilegan
stað fyrir öskuhauga en það
er óvenjulegt, að þeim sé
komið fyrir í alfaraleið og
beinlínis þannig að þeir spilla
náttúrufegurð og ánægju
fólks að fara um fallega staði.
Er þetta eini staðurinn í bæj-
arlandi Hafnarfjarðar, sem
hægt er að koma fyrir ösku-
haugum?
VŒJ
UTAN ÚR HEIMI
Stjórnarbylting samkvæmt ven ju
Byltingar eru tíðar í írak, en tilbreytingalausar
BYLTINGIN í írak 17. júlí
síðastliðinn var sú þriðja á
10 árum. Og hún líktist fyrir-
rennurum sínum svo mjög,
að byltingar þarlendis eru
orðnar leiðigjarnar.
Hersveitirnar í Bagdad
fóru á stjá skömmu fyrir dög
un og héldu troðnar slóðir að
höllinni, útvarpsstöðinni og
öðrum þeim stöðum, sem sið-
venja er orðin að hemema í
byltingum. Þrjár orrustuflug-
vélar skutust yfir Tígrisfljót
og mínarettur og brú-nleit
hús borgarinnar. „Ó, borgar-
ar“, sagði útvarpið, „hlut-
verk þeirra er friðsamlegt,
þær eru í þjónustu bylting-
arinnar“.
Síðan skaut herinn fáein-
um skotum í áttina til for-
setahallarinnar í því skyni
að þvinga Abdul Rahman
j Aref til að gefast upp. Að
því búnu var gamla stjóm-
in hrakyrt stundarkorn, höfð
yfir slagorð byltingarmanna
um föðurlandið og fagnað
pólitískri dögun í landinu.
Svo undarlega vill til, að
stjórnandi þessarar byltingar
og stjórnandi fyrstu bylting-
ar, sem gerð var í ríkinú,
það var árið 1936, og voru
báðir hershöfðingjarnir að
nafni Bakr.
Það eina sem greindi þessa
byltingu verulega frá hinum
fyrri, var hversu fljótt slitn-
aði upp úr vináttu byltingar-
manna. Það liðu aðeins 13 dag
ar unz nýi forsetinn, Ahmed
Hassan A1 Bakr, rak forsæt-
isráðherrann og alla stjóro-
ina frá völdum. Og bann
lýsti því yfir, að þessir menn
sem voru skömmu áður
„frumherjar nýrrar hreyfing
ar“ væru „skaðlegir niður-
rifsseggir".
Jafnvel fyrir upplausn
„hins samhenta byltingarliðs"
áttu íbúar Bagdad erfitt með
að taka þessa atburði alvar-
lega. Svo er sagt, að bylting-
armenn hafi hringt til hallar
Arefs snemma um morgun-
inn til að fá hann til þess að
gefast upp, og bent honum á,
að skriðdrekar væru fyriir ut-
an, tilbúnir til þess að hefja
stórskotahríð á höllina. „Það
er engin þörf á skriðdrek-
um“, sagði Aref, „sendið mér
bara leigubíl".
Það er skoðun margra íraks
búa, að það hafi einkum orð-
ið Aref að falli hversu oft
hann ráðgaðist við Nasser
um málefni íraks. Þjóðin er
mjög sjálffræðigjörn og
þekkt fyrir að vera ófús til
samvinnu við aðrar arabísk-
ar þjóðir.
Og þess vegna verður mjög
athyglisvert að sjá, hvemig
samskipti nýju stjómarinnar
verða við Nasser. Og það er
mjög mikilvægt, vegna þess
að sumar deildir hersins eru
sagðar mjög hlynntar Nasser
og á móti því, að dregið verði
úr áhrifum hans í frak.
Snemma á byltingardaginn
var Aref sendur á flugvél til
Lundúna með viðkomu í Ist-
anbul, og fékk hamn loforð
um eftirlaun frá ríkinu. Það
er ekki slæm meðferð, þegar
þess er gætt, að hann var
sagður hafa safnað um sig til
að stjórna ríkinu „heimskingj
um, ólæsu fólki, valdagráðúg-
um eiginhagsmunamönnum,
þjófum, njósnurum, Síonist-
um og strokuföngum" og hver
veit hvað. Það er jafnvel sagt
að byltingarmennirnir hafi bú
ið honum veizlu áður hann
fór upp í flugvélina.
Þessi vinsamlega framkoma
við burtrekinn þjóðhöfðingja
í írak er nýjung í byltingar-
málum. í byltingunni, 1958,
sem Abdul Karim stóð
fyrir, voru framin skelfi-
leg hryðjuverk. Faisal kon-
ungur, fjölskylda hans og hirð
ur og hrifinn af doppóttum
silkibindum. Margir álitu
hann skipuleggjanda bylting-
Þegar Bakr vék Nayef úr
starfi, sagði hann, að Nayef
hefði ógnað sér með hernum.
ef hann fengi ekki embætti
forsætisráðherra. Bakr kvart
aði einnig yfir því, að Nayef
hefði viljað að framkvæmda-
valdið yrði hjá ríkisstjórn-
inni, eins og víðast hvar tíðk
ast. Bakr kvaðst vera sam-
mála því, að rikisstjórn yrði
höfð í landinu, en fyrst um
sinn yrði stjórn landsins að
vera í höndum byltingarráðs-
Ahmed Hassan A1 Bakr
voru myrt og Nuri Said, for-
sætisráðherra, sem var mjög
hlynntur auknum tengslum
við Vesturlönd, var tættur í
sundur úti á götu.
Og þegar Kassem var
steypt af stóli árið 1963, var
hann myrtur daginn eftir. Þá
var álitið að enn einu sinni
hefði sannazt ,að íraksbúar
gætu ekki tekið upp lýðræð-
islega stjórnarhætti.
Margir trúðu því fyrstu
dagana eftir síðustu byltingu,
að nú væru betri tímar í
vændum. í stjórnina voru
settir nokkrir vel metnir
borgarar.
Bakr er 56 ára, hefur gisið
yfirskegg og sléttgreitt, fitu-
borið hár og er virtur fyrir
að lesa bænirnar sínar fimm
simnum á dag. Hann var áð-
ur varaforseti og forsætisráð
berra og er leiðtogi klofnings
flokks úr hægri airmi Baath-
sósíallsta. Afstaða flokksins
til Nassers er ýmist fjand-
samleg eða tvíræð.
Innan viku frá byltimgunni
virtist nýi forsætisráðherr-
ann, Abdul Razzak Nayef,
vera orðinn valdamesti mað-
urinn í írak. Hann er 3 ára
að aldri, mjúkraddaður, feit-

ins. Nayef var sendur með
flugvél til Marokkó, þar sem "
hann fékk dvalarleyfi fyrst
um sinn.
Bakr hefur lofað að berj-
ast gegn spillingu og létta
hrammi valdsmanna af þjóð-
inni. Miltlar olíulindir íraks,
frjósamt land og tvö stórfljót
verða hagnýtt í þágu almenn
ings. Sérstök áberzla verður
lögð á að draga úr viðsjám
með Kúrdum og öðrum íbú-
um landsins. Kúrdar eru tæp
lega fjórðungur þjóðarinnar
og búa í norðurlhluta lands-
ins, þar sem mest er um olíu
í jörðu.
Búizt er við því, að leitað
verði eftir góðu samstarfi við
Egyptaland og Sovétríkin,
þótt margir telji, að hugur
muni ekki fylgja máli.
En það sem mikilvægast
er fyrir þjóðima sjálfa, er að
forystumennimir hafa lofað
að „íhuga“ það, að komið
verði á þingbundnu lýðræði,
þegar „réttur tími“ kemur.
En margir Bagdadlbúar
glotta að því loforði og skella
í góm.
(Observer —
— öll réttindi áskilin).