Morgunblaðið - 01.09.1968, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. SEPT. 1968
Edmund S. Muskie
— varaforsetaefni demókrata
í Bandaríkjunum
EDMUND S. Muskie, öldunga
deildarmaður frá Maine, sem
Humphrey útnefndi varafor-
setaefni Demókrataflokksins,
flutti ræðu eftir að tilkynnt
var um valið. Hann bað þá
menn að temja sér sjálfsaga,
sem eru óþolinmóðir og álíta
framfarir í málefnum þjóðar-
innar ganga seint. Hann skor-
aði einnig á hina ungu og ó-
þreyjufullu að sýna þolin-
mæði.
Þegar Muskie flutti ræðu
sína í fundarsal demókrata
var enn mikil ókyrrð í Chic-
ago vegna skrílsláta. Fjallaði
ræða hans að mestu um frelsi
og ábyrgðina sem því fylgdi.
Frjálsræði, sagði hann, hefur
stuðlað að stórkostlegri fram-
þróum þjóðar vorrar. En jafn-
framt hefur þessi framþróun,
af kaldhæðni örlaganna, varp-
að enm sterkara ljósi á þjóð-
félagslegan veikleika okkar.
Veikleika, sem leift hafa til,
að margir meðbræður okkar
hafa orðið undir í lífsbarátt-
unni. Þetta endurspeglast í
þeirri staðreynd, að margir
búa við hungur og skort, svipt
ir rétti sínum, þrátt fyrir góð-
æri og jafnxétti á ytra borð-
inu.
Muskie sagði, að þetta rang
læti væri ungum Bandaríkja-
mönnum ljóst og það hefði
átt sinn stóra þátt í mótmæla-
aðgerðum þeirra upp á síð-
kostið. Slíkur eldmóður ætti
þeim mönnum að vera hjart-
fólginn er trúa á frelsið, sem
mesta aflvaka tjáninga í
mannlegu lífi. Hann hvatti
þjóðina til þolinmæði gagn-
vart hinum u,.gu og að reyna
að virkja hugsjónaeld þeirra
til viðtækari þátttöku í lýð-
ræðislegu þjóðskipulagi.
Muskie er fæddur og uppal-
inn í fylkinu Maine á austur-
strönd Bandaríkjanna og er
nú 54 ára að aldri.
Muskie er af pólsku foreldri
og var faðir hans, Stephan
Marciszewski, klæðskeri að
iðn. Hann gerðist ungur að ár-
um innflytjamdi til Bandaríkj-
anna og lét síðar breyta nafni
sínu að hætti þarlendra.
Muskie gekk menntaveginn,
hlaut heiðursverðlaun í
menntaskóla og lauk lögfræði
prófi frá Cornell-háskóla í
New York-fylgi. Hann gegndi
herþjónustu í sjóhernum á
styrjaldarárunum. en að því
loknu var hann kjörinn þing-
maður á fylkisþing Maine.
Sat hann á fylkisþinginu í
þrjú kjörtímabil.
Árið 1948 kvæntist hann
fædri Grey og stofmuðu þau
heimili í bænum Waterville,
þar í fylkinu. Þau hjónin eiga
fjögur börn á aldrinum 7—19
ára.
Árið 1954 bauð Muskie sig
fram til fylkisstjórakjörs í
Maine. Það þótti bera til ný-
lundu að hann sigraði í þeim
kosningum. Maine var ásamt
hinum smáu fylkjum á Nýja
Englandi talið eitthvert sterk
asta vígi repúblikana, enda
höfðu fylkisstjórar úr þein,
flokki farið þar með völd í 2U
ár. Þá vakti það og athygli að
Muskie var fyrsti fylkisstjór-
inn í Bandaríkjunum, sem var
af pólskum uppruma.
Muskie var endurkjörinn
fylkisstjóri árið 1956, en lét
þó ekki staðar numið á sinni
pólitísku framabraut. Tveim-
ur árum síðar bauð hann sig
fram til öldungadeildarinnar
og sigraði einnig í þeim kosn-
ingum. Á þessum árum þótti
það koma glöggt í ljós að
hann var gæddur miklum
Skipulagshæfileikum og bar-
áttuanda.
Um þingsetu hans hafði
Mike Mansfield, leiðtogi demó
krata á þingi, þetta að segja:
— Muskie er maður sem forð-
ast að vekja á sér athygli,
vinnur kappsamlega og hefur
hlotið einróma og verðskuld-
að lof meðþingmanna sinna.
Hann er maður ráðvandur og
snjall.
Embættismaður nokkur
hafði þetta um þingmemnsku
Muskies að segja: — Ef um
er að ræða róttækt frumvarp
í innanlandsmálum, og maður
þarf á ráðleggingum að halda
hvernig því skal komið í
gegn, er Muskie sannarlega
bezti maður sem völ er á.
Johnson forseti hefuT oft
notað þessa hæfileika Muskies
til að vera í forsvari fyrir
umdeildum stjórnarfrumvörp-
um. Hefur ræðusnilld hans
þar komið að góðum notum.
Muskie hefur átt sæti í ýms
um mikilvægum þimgnefnd-
um. Ekki hefur hann þó kom-
izt í þá nefnd, er hugur hans
mun mest hafa staðið til, ut-
anrfkismálamefnd. í fyrra var
hann kjörinn formaður nefnd-
ar þeirrar innan þingflokks
demókrata, sem umsjón hefur
með kosningabaráttunni til
deildarinnar.
Muskie hélt blaðamanna-
fund tveimur klukkustundum
eftir að kunnugt varð um út-
nefningu hans. Hann kvaðst
ekkert hafa vitað um áform
Humphreys, þótt þeir hefðu
oft hitzt síðustu klukkustund-
imar. Humphrey hafði áður
sagt, að hann hefðí komizt að
niðurstöðu um klukkan 1,
þremur og hálfri stundu áður
en hann skýrði frá henni.
— Ef hann hefur verið bú-
inn að ákveða sig klukkan 1,
sagði Muskie, — þá hefur
hann leyn-t mig því mjög vel.
Þegar Muskie var spurður,
hvort Humphrey hefði beðið
hann um að vera viðbúinn að
styðja opinberlega allar á-
kvarðanir væntanlegrar stjóm
ar HumphTeys, sagði hann að
aldrei hefði verið minnzt á
slíkt. Aðspurður sagði Musk-
ie, að það væri ekki óhugs-
andi að bann og Humphrey
gætu haft mismunandi skoð-
anir á stefnu Bandaríkjanna í
Víetnam.
- TÉKKÓSLÖVAKÍA
Framhald af bls. 1
merkja uppræta, eins og áður
segir.
I annarri grein í Pravda er
mjög kvartað yfir því að tékkó-
slóvakiskir flugvélar og nú þvæl
ast 6000 starfsmenn aðgerðar-
lausir á vinnustöðum sínum.
Blaðið segir að þrátt fyrir þetta
séu Tékkóslóvakar flestir vin-
samlegir erlendu hermönnunum
og margir færi þeim mat og
þakki fyrir hjálpina.
Johnson Bandaríkjaforseti
sagði í ræðu sem hann hélt í
Texas í gær að orðrómur væri
uppi um að önnur sovézk innrás
í kommúnistaríki væri yfirvof-
andi og sagði: „Látum engan
sleppa stríðshundunum lausum
og enginn þarf að efast um af-
stöðu bandarísku þjóðarinnar til
þeirra er slíkt gera“. Johnson
kvað ekki nánar á um hvað
hann ætti við með þessu, en ljóst
var að hann átti við Rúmeníu,
sem hugsanlegt árásarmark.
Reyndir stjórnmálafréttaritarar
líta á þessa ræðu forsetans sem
beina aðvörun til Rússa og beiðni
til sovézku leiðtogana um að
grípa ekki til aðgerða gegn öðr-
um kommúnistalöndum. Segja
fréttaritarar að varla sé hægt að
Aukið starf S.Í.S.E.
AÐALFUNDUR sambands ís-
lenzkra stúdenta erlendis, SÍSE,
var haldinn dagana 18. og 19.
ágúst að Hótel Sögu. Fundinn
sátu um 20 fulltrúar frá 8 lönd-
um auk áheymarfulltrúa Stú-
dentaráðs Háskóla íslands o. fl.
Kjörin var ný stjórn og er hún
þannig skipuð: Guðfinna Ragn-
arsdóttir, form., Þórður Vigfús-
son, varaform., Þorvaldur Ólafs-
son, ritari, Geir Gunnlaugsson og
Ágúst H. Bjarnason meðstjóm-
andi.
Fuindairmenn voru á einu máli
um, að lokatakimiark í samstarfi
við SHÍ væri atofnuin heiildar-
samtatoa íslenzkna háskóliastú-
denta. Ekki þykir þó tímiabært,
að stofna slík sarntök að sinmi,
þó halda beri því samistarfi SHÍ
— SÍSE áfram, sem þegar er fyrir
hendi, efla það og aufoa. Var því
samþykkt að SÍSE fengi aðild að
Stúdentaráði Háskóia íslands og
skipaði SÍSE 4 fulltrúa í ráðið og
eimmig fulltrúa í nefndir þess. Þá
vaæ ákveðið að saroeiina blöð
beggja samtakanna, og aúka
þamnig útgáfuistarfsemdina.
Fumdurimn áilyktaði, að loka-
takmarto íslenzkna háskólastú-
denta, væri að hið opinbera veiibti
fjárhagsaðstoð, er næmi 100%
umjf ra.mfj árþarfa. Leiðin að þessu
takmarki yrðd þó að markast af
Hannes Jónsson
á Núpstað látinn
HANNES póstur Jónsson á Núps
stað lézt sl. fimmtudag á 89. ald-
ursári. Hannes fæddist á Núps-
stað 13. janúar 1880 og bjó þar
alla ævi. Núpsstaðir eru í Hörg-
landshreppi í Vestur-Skaftafells-
sýslu. Foreldrar Hannesar voru
Jón Jónsson bóndi og póstur á
Núpsstað og kona hans Margrét
Eyjólfsdóttir. Hannes var um ára
tugaskeið póstur á vatnamesta
svæði landsins á milli Prest-
bakka á Síðu og Hóla í Horna-
firði. Hannes var þrautreyndur
vatnamaður og traustur.
raunihæfum og skynsamileguim
knöfum á hverjiuim tíma, og einnig
ættd aukin fjárhaigsaðstoð að
krefjast aukins námsáramiguns og
styttri námstíma. Þá bendir fund-
urinn á, að vel menntað vinmiu-
afl er þjóðfélagslegur gróði, og
þvi beri að stefna að því, að seim
flestir l'júki nárni.
Námskynnimgar SÍSE otg SHÍ
hafa gefið góða raun, þó ekki séu
þær fullnægjandi. Háir bæði f jár-
skortur og mannfæð. F agnar
SÍSE, að gert er ráð fyrir á fjár-
lögium, launum tiil leiðbeimianida
um námsval. ítrekaöi SÍSE þá
kröfu, að gerð verði könniun, hver
væri þörf þjóðfélaigsins fyrir
menntað vininuafl. Slík könnun
gæti komið í veg fyrir, að nárns-
memn flykiktuist um of í einsbakar
igreinar sér og þjóðfélaiginu til
óhagsbóta. Ráðstefniur SÍSE —
SHÍ um jarðfræði, stærðfræði,
eðMsfræðii og j'arðeðlisfræði, svo
og varkfræði tókust mjög vel og
var saimþykkt að halda 2 — 3
ráðstefniur á suimri komamdi. Þá
var og samiþykkt að haMa „fag-
fundi" í vetur, þar sesn nárns-
menn í skyldum greinum ræða
áhugamál sín í fámennum hóp.
Þá samþykktá fundurinn að helga
næsta stúdenitaþing menmtamál-
uim.
Vitað er, að SÍSE telur ekki
alila stúdenta erlendis innan vé-
bamda sinina og vantar þar nokk-
uð á. Var því samþykkt, að
stoera upp herör tiil söfnunar
virtor'a þátttakenda, og etda SÍSE
þamnág að mun. Þá verður unnið
að því að koma á fót deiMuim
stúdenta enlemdis, þar sem rædd
veröa áluuga- og baráttumál
SÍSE.
SÍSE refour saimeiiginlega skrif-
stofiu með Stúdenitaráðd Hástoóla
íslands. Sameigirilegiur fram-
kvæmdarstjóri er Bjöng Svein-
björnsdóttir. Skrifstofan_ veitir
allar upplýsingar um SÍSE og
einnig almennar upplýsimgar um
nám enlandis. Skrifstofan er í
Háskóila íslands o.g er opiin frá
kl. 2 — 4 alla virika daga. Sími er
15959.
(Fréttatilfo.)
Góð aðsókn hjá
Jóni Jónssyni
MÁLVERKASÝNING Jóns Jóns-
sonar í Bogasal Þjóðminjasafns-
ins hefur nú staðið í viku. Að-
sókn hefur verið mjög góð og
hafa selzt 31 mynd af 34, sem
enu á sýningunni.
Sýningunni lýtour í kvöld kl.
22.
^ ^
Drukknaði
SIGURÐUR Oddsson skipsitjóri
frá Vestmannaeyjum, sem týndi&t
í Abendeen farunst dnukfenaður í
höfninni fyrir nokknum dögium.
Sigurður hei'tánm læbur eftir sig
konu og 3 umg börn.
Sýningu Stein-
gríms lýkur
SÝNINGU Steingríms Sigurðsson
ar lýkur í kvöld kl. 23,30. Um
800 manns hafa séð sýninguna,
og nokkrar myndir hafa selzt.
Sýningin er í Casa Nova, Mennta
skólans í Reykjavík.
Skodi velti jeppa
Akiureyri 31. ágúst.
HARÐUR árekistur varð kl. 12,40
í dag á rmótium Glerángöbu og
Straradgötu. Jeppi kom sunman
Glerárgötu, sem er aöal/braut, en
í samia mund kom lítill Skoda-
bíll austiur Strandigötu ag sfoall
á jeppanuim og velti honum. 14
ára piitur, sem var á gaingi á göt-
unnd, vaæð fyritr jeppanuim, þegar
hann valt ag var fiubtur edrtithvað
slasaður í sjúkrahús, en meiðsli
hans voru eklki fúLitoönnuð, þegar
sðasit fréttist. f Skodabíinium voru
3 farþagar aúk ökumanns og voru
þair ennig fliuttir í sjútorahús til
nanmsákiniar. Ötoumennina sakiaði
ektoi, né heldur fariþega, sem var
í jeppaniuim. Bílarnir skemimdust
mdikið. Ökumaður Skodabíisins
mun hafa verið ákunmiutgiur um-
ferðimni íbænum. — Sv.P.
túlka orð forsetans sem hótun um
hernaðarlegar mótaðgerðir af
hálfu Bandaríkjamanna.
Rúmendar hræddir.
Fregnir frá Búkarest í morgun
hermdu að rúmenskir leiðtogar
reyndu nú að finna pólitíska
málamiðlunarleið í deilum komm
únistaríkjanna til að koma í veg
fyrir innrás í Rúmeníu. Segir að
leiðtogarnir hafi vaxandi áhygg-
ur af hinum stórfelldu herflutn-
ingum Rússa nálægt landamær-
um Rúmeníu. Áreiðanlegir heim
ildir í Búkarest herma að Ceaus-
escu forseti Rúmeníu hafi boðið
Rússum endurnýjun 10 ára vin-
áttusamnings og formlega yfir-
lýsingu um að Rfimenía verði
áfram í Varsjárbandalaginu, gegn
tryggingu fyrir að ekki verði ráð
izt inn í Rúmeníu. Auk þess er
sagt að Rúmenar bjóðist til þess
að taka þátt í æfingum banda-
lagsins, sem þeir ekki hafa gert
í 4 ár, en æfingar verða ekki
haldnar í Rúmeníu fyrst um sinn.
Þá eiga þeir að hafa boðizt til
að auka viðskipti við kommún-
istaríkin og hækka hlut sinn í
aðstoð kommúnistaríkjanna við
vanþróuð lönd.
Sagt er að tilboð þetta hafi
verið lagt fram fyrr í þessari
viku, eftir að Ceausescu hafi rætt
við sovézka sendiherrann í Búka
rest. Telja menn að sendiherrann
hafi sett Rúmeníustjórn úrslita-
kosti um að hún leyfði herjum
Varsjárbandalagsríkjanna æfing
ar í landinu.
Rúmenska stjórnin1 hefur á
engan hátt svarað ásökunum
Rússa, A-Þjóðverja og Pólverja
um að hún hafi stutt gagnbylting
aröfl í Tékkóslóvakíu. Blöð í
Rúmeníu halda þó enn áfram að
skýra frá öllum atburðum í
Tékkóslóvakíu og á föstudag
birtu þau í heild ræðu Smrkov-
sky forseta . Tékkóslóvakíska
þjóðþingsins. Yfirvöld í Búkarest
hafa ekkert viljað láta í ljós álit
sitt á ræðu Johnsons forseta og
ekki var frá henni skýrt í blöð-
um, en margir heyrðu hana í
vestrænum útvarpssendingum.
Haft var eftir opinberum em-
bættismanni í Búkarest í gær:
„Bandaríkjamenn muni ekki
fara í stríð til að verja okkur, en
Rússar hljóta að hlusta á hvað
forsetinn segir“. Telja stjórn-
málafréttaritarar að leiðtogar
Rúmeníu óttist nú mjög sovézk
innrás í landið.
Ritskoðun
Blöð komu í fyrsta stoipti út í
TétokósQóvakíu eftir að ritstooðuin
var komið á aftrur og var hvergi
birt gagnrýni á Varsjárbamda-
lagslöntdin, en sagt er að hvengi
hafi þó verið auðir blettir sem
bentu til rátskoðunar. Öil lýstu
biöðin yfir eintdregnium srtjuiðningi
við Dubcek og stjónn hatns. Áneið-
ainlegar heiimildir í Prag hemmdu
í dag að vikublöðim Literanii
Liisty, Reporter og Student, sem
undanfarið hafa átt miklum vin-
sældum að fagna í lamdimu, hafi
hætt útgáfu. Blöðin hafa ÖU
átoatft stutt frjálsiyndisisitefnu
Dubcetos. Literarni Listy var mól-
igagn rithöfundasambands Téktoó-
slókvaikíu og kom út í 100 þús.
eimtökuim á viku. Repoirter var
miálgagn Tékkóslóvakísku blaða-
mannasamitakanmia og naiuit mikils
áiits sem áreiðamlegt heimildar-
blað.
Tékkóslóvakískur fréttamaður
sem flúði land í gær sagði að það
væri etoki rétt að Cerniík .forsæt-
isráðherria hefði hvat't blaðamenm
og riithöfunda og aðra miennta-
menm til að flýja land. Sagði
fréttam'aðuirimm að Cermik hefði
hvaitit þá til að vera áfram, en
hefði sagt að ef þeir óttmðust um
öryggi sitt væri ekkert amnað fyr
ir þá að gera en flýja land.
Rithöfundar rotaðir og fluttir
brott.
Bandaríkjadeild PEN, alþjóða-
sambands rithöfunda, skýrði frá
því í gærkvöldi, að hún hefði
frétt að sovézkir leyniþjómustu-
menm í Tékkóslóvakíu væru að
hefja aðgerðir gegn rithöfundum
og blaðamöönnum í Tékkóslóvak
íu. Sagt var, að ekki færri en 11
rithöfundar hefðu þegar verið
handteknir af sovézkum mörnn-
um, dulbúnum sem sjúkraliðum.
Sam'kvæmt símskeyti, sem PEN-
deildinni barst, voru Ladislav
Mnactoo og prófessor Adolf Hoff-
meister, forseti PEN- deildar
Tékkóslóvakíu, meðal þessara 11
marana. Þeir hefðu verið slegnir
í rot og fluttir brott af sovézk-
um lögreglumöraraum í búmingi
sjúkraliða.
Aðrir rithöfundar, sem sagt er
að handteknir hafi verið, eru
Bohumil Krabal, Karel Kosk,
Alexander Kliment, Vaclav Have,
Milan Uhle, Jiri Kolar, Vladimir
Blazek og tveir menn úr riitstjórn
tímaritsins Literarny Listy, Lud-
vik Vaculik og A. J. Leihm.
Auk þess segir norska frétta-
stofan NTB að meðal þeixra sem
handtetonix hafa verið séu Ed-
uard Goldstuectoer, formaður Rit-
höfundasambamds Tékkóslóvakíu
varavaraformaðurinn Jan Proc-
haztoa og Peter Karvas, sem á
sæti í stjóm sambandsins.
Pen sendi í dag áskorun til
Nikolais Podgornys forseta Sovét
ríkjamna þar sem hann er beðinm
um að grípa í tumama. Einnig
er lýst yfir miklum óhug vjfcgna
fregna um handtökur tékkóslóv-
ískra rithöfumda. Talsmaður
PEN í London segir að allar PEN
deildir í heiminum 79 talsins
verði hvaittar til þess að semda
skeyti til Moskvu í sama tilgamgi.