Morgunblaðið - 04.09.1968, Side 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. SEPT. 1968
T ékkóslóvakía:
Brottflutningi herliðs haldið áfram
— sovézk blöð ráðast á Jiri Hajek
— Svoboda hefur veitt Ota Sik
lausn frá ráðherraembætti
Gott veiðiveður á
síldarmiðunum
— Síldin komin suður fyrir 74 gráður
Prag, Moskva, Belgrad, Búka-
rest, Vín, 3. sept. — AP—NTB
BROTTFLUTNINGI herliðs Var
sjárbandalagsríkjanna frá borg-
um og ýmsum mikiivægum stöð
um í Tékkóslóvakíu er haldið
áfram, en skriðdrekar eru þó
enn við margar byggingar í
Prag, m.a. við útvarpsstöðina.
Verulega hefur dregið úr lík-
um til að Sovétríkin hafi í
hyggju að ráðast inn í Rúmeníu,
eftir yfirlýsingu Sovétstjórnar-
innar um málið. Vestrænir sendi
ráðsstarfsmenn í Búkarest segja,
að andrúmsloft í borginni sé þar
nú ailt með léttari blæ en áður.
Sovézka blaðið Izvestija réðst
í dag á Jiri Hajek, utanríkis-
ráðherra Tékkóslóvakíu og sak-
ar hann um að hafa átt sam-
vinnu við nazista á stríðsárun-
um. Izvestija segir ennfremur,
að Hajek hafi gert samsæri í
samvinnu með Ota Sik, aðstoð-
arforsætisráðherra, og eru báð-
ir kallaðir hægri sinnaðir endur
skoðunarsinnOtr.
Forseti Tékkóslóvakíu, Ludvik
Svoboda, veitti í dag dr. Ota Sik
lausn frá embætti aðstoðarfor-
sætisráðherra, að því er júgó-
slavneska fréttastofan Tanjug
hermdi í kvöld. Fréttastofan
sagði, að opinber tilkynning
hefði verið gefin út í Prag um
þetta í dag.
Tékkneska sendiráðið í Bel-
grad kvaðst ekki vita, hvar dr.
Ota Sik væri niðurkominn, en
hann fór áleiðis frá Júgóslavíu
til Austurríkis. Ota Sik hefur
verið helzti sérfræðingur stjórn
ar Dubceks í efnahagsmálum og
orðið fyrir hvað mestri gagn-
rýni af hendi sovézkra stjómar
valda.
Sendinefnd Tékkóslóvaka hjá
Sameinuðu þjóðunum bar þær
fréttir til baka í dag, að Hajek
hefði áform á prjónunum um að
mynda „útlagastjórn.“ Þessi
frétt hafði verið í ýmsum v-
þýzkum útvarpsstöðvum. Jiri
Hajek er enn ekki kominn til
Prag og óvíst um framtíðarfyrir-
ætlanir hans. Talið er fullvíst, að
Sovétstjórnin hafi krafizt þess,
að hann verði sviptur embætti.
Miðstjórn tékkneska kommún-
istaflokksins hefur gefið forsæt-
isnefnd flokksins fyrirmæli um
að gera það sem í hennar valdi
stendur til að tryggja, að her-
lið Varsjárbandalagsríkjanna
verði flutt á brott úr landinu,
eins fljótt og hægt er. Þá hefur
Porsætisnefndinni einnig verið
falið að undirbúa 14. flokkáþing
ið, sem átti að hefjast 9. sept-
ember. Nú er talið, að það kunni
að dragast allmjög.
Flokksmálgagnið Rude Pravo
kom út í fullri stærð í dag í fyrsta
skipti síðan innrásin var gerð
í landið. NTB-fréttastofan segir,
að blaðið hafi borið þess merki
að það sé ritskoðað. Þar er birt
ákvörðun, sem miðstjórn flokks-
ins hefur tekið um að fallast
á Moskvusamkomulagið. Þá seg
ir, að ríkisstjórnin hvetji til að
forystumenn á hverjum stað
beiti sér fyrir því, að líf í land-
inu komist sem fyrst í eðlilegt
horf. Rude Pravo segir, að kvik
myndahús í Prag hafi byrjað sýn
ingar að nýju, en nokkrar breyt
ingar verði trúlega gerðar á vetr
ardagskrá leikhúsanna.
Ambassador Sovétríkjanna í
París, Zorin, sagði í gær, að Sov
étrikin myndu hafa herlið í
Tékkóslóvakíu, meðan landinu
væri ógnað af gagnbyltingaröfl-
um, sem vaðið hefðu þar uppi
svo og utanaðkomandi aðilum,
sem væru fjandsamlegir sósía-
lismanum.
Bandaríska stórblaðið The
New York Times skrifar í for-
ystugrein í dag, að Bandaríkin
beri nokkra ábyrgð á hernaðar-
íhlutun Sovétmanna í Tékkósló
vakíu. Frá því að Dubcek hafi
komizt til valda í janúar, hafi
stjórnin í Washington sýnt
stefnubreytingunni í Tékkósló-
vakiu svo mikið skeytingarleysi,
að það hafi í Moskvu verið túlk-
að á þann hátt, að leiðtogunum
í Kreml væri frjálst að gera
það sem þeir kærðu sig um til
að koma Tékkóslóvakíu á kné.
Blaðið segir, að Bandaríkjamönn
um sé hollt að gera sér ljósa
ábyrgð þjóðarinnar á því, sem
gerzt hefur.
Þá segir The New York Tim-
es einnig, að austur-þýzkar her-
sveitir, sem tóku þátt í innrás-
inni í Tékkóslóvakíu, hafi verið
fluttar á burt í kyrrþey. Orsök-
in muni vera sú, að Sovétríkin
hafi óttazt að þátttaka Austur-
Þjóðverja kynni að verða túlk-
uð sem brot á Po-tsdam samning-
unum um endurhervæðingu
Þýzkalands.
Sovézka blaðið Sovietskaya
Rossia, sem er málgagn mið-
stjórnar kommúnistaflokksins
hélt þvi fram í dag, að andbylt-
ingarúrhrök væru enn að verki
í Tékkóslóvakíu og blaðið hvatti
alla góða kommúnista til að vera
á verði og sýna fyllstu árvekni.
Pólska blaðið Zicie fagnaði
því hástötfum í dag, að Frantis-
ek Kriegel og Cestmir Cisar hafi
Framhald á bls. 23
VÍKINGUR, félag ungra Sjálf-
stæðismanna á Sauðárkróki,
gekkst fyrir aimennum fundi
til stuðnings frelsisbaráttu
Tékka og Slóvaka í Biéröst á
Sauðárkróki miðvikudaginn 21.
ágúst. Fundurinn hófst kl. 21 og
setti hann formaður félagsins
Knútur Aadnegard. Fundarstjóri
var Erlingur Pétursson og fund
arritari Kári Jónsson frá Haga
nesi. Á fundinum fluttu fram-
söguerindi Björn Daníelsson
FREMUR óhagstætt veður var á
síIdarmiðunum í fyrrakvöld og
fram eftir nóttu, ein í gærmorg-
un var komið gott veður. Síldin
heldur enn í suðiur og fannst
syðst á 73° og 40 mín. n. breidd-
ar.
Aðeins 1 skip tilkyninti um afla
sl. sólarhring: Ásberg RE, 50 lest
ir.
Að sögn vaktmanns við Síldar-
leitina á Dalatanga hefst veiði
Stokkhólmi, 3. september.
NTB.
SÉRFftÆÐINGAR í Stokkhólmi
halda því fram að breytingin yf-
ir í hægri umferð bafi ekki geng
ið jafn vel og talið var í fyrstu,
og að ennþá aki margir Svíar á
vinstri vegarhelmingi. Fyrst eft-
ir breytinguna voru menn mjög
skólastjóri, Jón Ormar Ormsson
og Steiingrímur Blöndial. Á eftir
framsöguerindum voru frjálsar
umræður. Fundurinn var fjöl-
sóttur og fundarmenn einhuga
um eftirfarandi ályktun:
„Almennur fundur á vegum
Víkings, félags ungra Sjálfstæð
ismanna á Saúðárkróki, lýsir
hryggð sinni og andúð á ofbeld-
isaðgerðum Sovétríkjanna gegn
Tékkóslóvakíu. Fundurinn vek-
ur athygli á því, að árásin er
ekki aðeins brot á sáttmála Sam
einuðu þjóðanna, heldur frek-
leg íhlutun um innanríkismá;
sjálfstæðrar þjóðar. Fundurinn
lýsir yfir samúð og stuðningi
sínum við frelsisbaráttu þjóða
Tékkóslóvakíu.“
dag hvem um kl. 21,30 og stend-
ur veiðihrotan venjulegast þar til
um kl. 02. í gærkvöldi var gott
veiðiveður, auðvestan 2 vindstig
og súld. Ekkert hafði heyrzt um
tíuleytið í gærkvöldi hvernig
veiði gengi.
Síldin er mjög stutt uppi og
lítill tími til að kasta, en talið
er að töluvert magin sé á miðun-
um. Er síldin kemur vestur, ætti
hún að breyta um stefmu við 72.
varkárir, en áður en langt um
leið hækkaði slysatalan aftur og
um páska og hvítasunnuhelgi
voru slysin sízt færri en áður
svo ríkisstjórnin neyddist til að
setja nýjar reglur um hámarks-
hraða á nokkrum stöðum.
September og október voru
stæmir mánuðir, en svo fór
ástandið heldur skánandi. Rann-
sókn sem fram fór í marz í ár,
leiddi þó í ljós, að enn voru þeir
margir, sem óiku á vinstri vegar-
helmingi öðru hverju. Önnur
rannsókn í maí sýndi að þetta
var heldur að lagast.
Sæns'ka umferðarráðið telur
þó ástæðu til bjartsýni og bend-
ir á að á þessu fyrsta ári hægri
umferðar hafi dauðas'lysin á
sænskum vegum verið 300 færri
en árið áður.
Sandflutninga-
bifreið valt
Stór og mikil gandflutningabif-
reið valt á Krýsuvíkurvegi,
skammt frá bænum Lambhaga í
gærkvöldi. Vegkanturinn lét und
an þunga bifreiðarinnar, sem
skemmdist talsvert, en ötoumaður
slapp ómeiddur.
lingir Framsóknarmenn ganga í
Ungir Sjálistæðismenn mót-
mæla oibeldisaðgerðunum
í Tékkóslóvakíu
graðuna.
Umferðarbreytingin
gengur stirt í Svíþjóð
— þó hefur dauðaslysum fœkkað mikið
lið með kommúnistum
— Heimta ísland varnarlaust á sama tíma
og kommúnistar ráðast inn í Tékkóslóvakíu
Jarðskjálfti í Tyrklandi
UNGIR Framsóknarmenn
hafa nú lýst því yfir í kjölfar
ofbeldisverknaðar kommún-
ista í Tékkóslóvakíu, að þeir
vilji ísland varnarlaust. Þessi
yfirlýsing ungra Framsóknar
manna um eindregna sam-
stöðu með kommúnistum í
öryggismálum þjóðarinnar
kemur fram í ályktun þings
Sambands ungra Framsókn-
armanna um utanríkismál. í
ályktun þessari segir: „12.
þing SUF telur að segja beri
upp varnarsamningnum við
Bandaríkin hið fyrsta og skuli
varnarliðið yfirgefa landið á
sem skemmstum tíma.“ Þessi
yfirlýsing er algjörlega ótví-
ræð og fer ekkert á mflli
mála, hver stefna ungra Fram
sóknarmanna er í öryggismál
um þjóðarinnar.
Það er og mjög athyglisvert
að þing það, sem samþykkti
þessa yfirlýsingu hófst tveimur
eða þremur dögum eftir, að inn-
rás kommúnistaríkjanna hófst í
Tékkóslóvakíu. Það er því með
öllu útílokað, að vrngir Fram-
sóknarmenn hafi verið búnir að
gleyma því glæpaverki.
Með því að taka þá afstö'ðu,
að ísland skuli vera vamarlaust
á slíkum óvissuttmum sem nú,
beint í kjölfar innrásarinnar í
Tékkóslóvakíu, hafa ungir Fram
sóknarmenn skipið sér á bekk
með kommúnistum um afstöðu
til öryggismála þjóðarinnar. Þeir
vilja ísland varnarlaust á sama
tíma og herir kommúnista
streyma inn í Tékkóslóvakíu og
kúga þjóðina til hlýðni. Þeir
vilja ísland varnarlaust á sama
tíma og aðrar vestrænar þjóðir
gera ráðstafanir til þess að efla
og treysta vamir sínar vegna
þess hættu- og óvissuástands,
sem skapast hefur í kjölfar inn-
rásarinnar í Tékkóslóvakíu.
Það er sérstök ástæða til, að
almenningur á íslandi leggi þessa
staðreynd sér vel á minni: ungir
Framsóknarmenn hafa gengið í
lið með útsendurum Moskvu-
valdsins á íslandi til þess að
gera ísland vamarlaust á mikl-
um hættutímum.
Þá vekur einnig athygli af-
staða sú sem þing ungra Fram-
sóknarmanna tók til aðildar Is-
lands að Atlantshafsbandalaginu.
I ályktun þeirra segir: „Sem
stendur er ekki ástæða til úr-
sagnar okkar úr NATO . . .“
Þessi samþykkt er einnig gerð
skömmu eftir innrásina í Tékkó-
slóvakíu og sýnir að jafnvel þeir
atburðir hafa ekki opnað augu
ungra Framsóknarmanna fyrir
nauðsyn þess að lýðræðisríkin í
V-Evrópu efli varnarsamstarf
sitt innan Atlantshafsbandalags-
ins, sem þó er augljóst svar við
árásarstefnu kommúnista í Tékkó
slóvakíu.
í FRÉTT ATILKYNNIN GU,
sem Mbl. hefur borizt er
skýrt frá því að Tómas Guð-
mundsson, forseti hins ís-
lenzka PEN-félags hafi sent
Podgorny, forseta Sovétríkj-
anna skeyti, þar sem mót-
mælt er handtöku tékkneskra
og slóvakískra rithöfunda. í
Istanbul, 3. sepf. AP.
Allsnarpur jarðskjálfti varð á
Svartahafsströnd Tyrklands í
morgun. Vitað er að ekki færri
en 16 manns létu lífið og um 200
mieidduist, en óttazt er að ekki
séu öll kurl komin til grafar.
Upptök jarðskjálftans voru í
borginni Bartin, um 320 km í
norðaustur frá Istanbul. Mörg
hús hrundu og voru tyrkneskar
hersveitir kvaddar á vettvang til
hjálparstarfs.
fréttatilkyningunni segir:
, Forseti alþjóðasambands
PEN, Arthur Miller.og ritari þess
David Carver hafa fyrir hönd
sambandsins sent Podgorny for-
seta Sovétríkj anna mótmæli
vegna frétta um handtökur tékk
neskra og slóvakískra rithöfunda
og lýst óhugnaði yfiir þessum at-
burðum. Skorar alþjóðasamband
staðar'tíma (8,20 að íslenzkum
tíma) og famnst hann á mjög
stóru svæði, allt frá Sdvas, um
900 !km suðaustur af Istanbul, til
Edirne ,um 240 km vetur af Ist-
anbul.
Á síðastia ári, þegar Páll páfi
var í hinni sögufrægu heimtsókn
sinni í Tyrklandi, varð þar mikill
jarðskjálfti og fórust um 100
manns í Adapazari. Jarðskjálft-
inn núna varð eklki langt frá
þeim stað.
ið á forseta Sovétríkjanna að
beita valdi sínu til þess, að hinir
fangelsuðu rithöfundar verði taf
arlaust látnir lausir.
Fyrir hönd hins ísleðzka PEN-
félags hefir forseti þess, Tómas
Guðmundsson, í skeyti til Pod-
gomys eindregið tekið undir á-
skonm £ilþjóðasambandsins. Hið
sama mun hin mörgu PEN-félög
víðsvegar um heim hafa gjört.“
Jarðskjálftin var kl. 10,20 að
PEN-félagiö mðtmælir handtök-
um rithöfunda í Tékkóslóvakíu