Morgunblaðið - 24.09.1968, Page 4

4
BÍLALEIGAN
AKBRAIJT
SENDUM
SÍIVII 82347
BÍLALEIGAN
- VAKUR -
Sundlauyavcfi 12. Síml 35135.
Eítir lokun 34936 og 36217.
Sím/ 22-0-22
Rauðarárstíg 31
^siM' I-4444

Hverfiseötu 103.
Síml eftir lokun 31160.
MAGIMÚSAR
yciPMOtn 21 s*mar21190
pftíf ioi»uw •• 40381
LITLA
BÍLALEIGAN
Berestaffastrætl 11—13.
Hasstaett lei{H{jald.
Sími 14970
Eftir lokun 14970 effa 81748.
Sig;urður Jónsson.
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1968
Með því að orðabók sú, sem
Magnús tók laun fyrir að semja,
sællar minningar, hefur ekki enn
séð dagsins ljós, þá fletti ég upp
í Orðabók Sigfúsar Blöndals til
að athuga merkingu orðsins „ó-
dráttur". Þar má sjá, að samsvar-
andi orð í dönsku eru: Kæltring,
Slyngel, Umenneske, Utyske,
Svinebæst. Þetta er sú einkunn,
sem Magnús gefur samþings-
mönnum sínum. Meira er í raun-
inni ekki að segja um þessa nafn
gift hins heiðarlega umvandara.
Pistillinn gefur þó ástæðu til að
hugleiða, hvort nafngiftin geti átt
við um nokkurn alþingismann ann
am en Magnús sjálfan.
Tasaldi".
Því má bæta við, að Orðabók
Menningarsjóðs gefur þessi sam-
heiti við ódrátt: Þorpari, sludd-
menni, mannhrak.
§ Hollur er heimafeng-
inn baggi
Guðfinnur Þorbjörnsson skrifar:
„í sunnudagsblaði Morgunblaðs
ins hinn 15. þ.m. er spjall Einars
Sigurðssonar, „Úr verinu“, eins
og venja er ti.l I þessu spjallí
kemur Einar Sigurðsson óvenju-
lega víða við og er frekar léttur
í skapi þrátt fyrir alla kreppu,
sem nú er hæst á baugi f daglegu
tali, og virðist Einar Sigurðsson
sjá, ekki aðeins beint fram á við,
heldur einnig til beggja hliða
Þetta er ánægjuleg breyting til
batnaðar frá því að hann kom
fram í sjónvarpi nýlega og svar
aði (eða átti að svara) spuming-
um Haralds J. Hamars. Þar kom
hann fram eins og gamall vagn-
hestur með leðurblökur fyrir báð
um gagnaugum, enda svör hans
eftir því.
Það, sem fær mig til að stinga
niður penna í þessu sambandi,
kitmaid & WESTiiyiGHOusE
viðgerðarþjónusta.
Viðgerðir og endurbætur á raflögnum.
Hringið í okkur í síma 13881.
RAFNAUST SF. Barónsstíg 3.
Stahlfix-gluggakítti
FYRIR TVÖFALT GLER í MÁLM- OG
VIÐARGLUGGA.
HEFIR UNDANFARIN ÁR VERIÐ NOTAÐ
í FLESTAR STÓRBYGGINGAR HÉR.
Verð í 25 kg. dunkum kr. 1154.— grátt
— - 25 — — kr. 1197.— teaklitur
Plast - rúðuklossar 3 gerðir.
Skrútur fyrir glerlista, galv. og messing
Kíttisbyssur — kíttisspaðar
Verzlun O. Ellingsen
0 Ódráttur
Tasaldi skrifar:
,1 dag, 21. sept., birtir Magnús
Kjartansson alþm. og Þjóðvilja-
ritstjóri umvöndunarpistil í
blaði sínu. Fyrirsögnin er „Óheið
arlegt" og upphafið þannig:
„Leiðinlegasta einkennið á op-
inberum umræðum á íslandi er
það, hversu óheiðarlegar þær eru.
Menn klifa á einföldum staðhæf-
ingum, auðsjáanlega gegn betri
vitund, og ætlast til að staðhæf-
ingin komi í stað veruleikans hjá
almenningi". í lok pistilsins bein-
ir Magnús svo máli sínu að „ó-
dráttum þeim, sem meirihluti
þjóðarinnar valdi sér í síðustu
kosningum".
Sú staðhæfing Magnúsar, að al-
þingismenn séu að meirihluta „ó-
drættir", á sjálfsagt að hans dómi
að vera f samræmi við veruleik-
ann, en ekki að koma í stað hans.
Annað mundi hann telja óheið-
arlegt, sbr. fyrirsögn og upphaf
pistilsins.
eru ummæli hans um innlendar
skipasmíðar. Þar segir hann orð
rétt: „Er ekki kominn tími til, að
íslendingar smíði sín skip sjálfir
smá sem stór, hver veit, nema
þeir gætu þá farið að flytja út
skip, þegar aðkallandi verkefn-
um fyrir landa sína væri lokið“.
Þarna kemur Einar Sigurðsson
inn á efni, sem fyrir löngu hefði
átt að taka fastari tökum en gert
hafði verið, og hefði reyndar að
skaðlausu mátt gera því betri skil
en hann gerði í þessu „rabbi“.
Þetta er svo mikið hagsmuna-
mál fyrir íslendinga, að óþarfi
er að lauma því inn í grein um
útgerð og skipasmíðar Pólverja.
Þó er rétt stigið spor í rétta átt
og ber eins og fyrr segir
að þakka það.
Eins og Einar Sigurðsson drep
ur á í spumarformi þó, er ekki
ólíklegt, að íslendingar gætu far-
ið að flytja út skip í stað þess
að kaupa þau frá útlöndum, þeg-
ar þeir væru búnir að fullnægja
þörfum heima.
0 Skipasmíði á fslandi
Þetta er ekki aðeins liklegt,
heldur ákveðin staðreynd, sem
undirritaður hefur haldið fram,
en fyrir lokuðum eyrum útgerð-
armanna, ríkisstjórnar og þjóðar
innar í heild, í áraraðir, og bendi
ég til margra greina, sem birzt
hafa I Sjómannablaðinu Vík-
ingi og víðar á undanförnum ár-
um. Þar hef ég margoft bent á,
að við eignm að smíða okkar
fleytur sjálfir, að við höfum eins
góð skilyrði og betri til þess en
aðrar þjóðir, að við getum ekki
lifað á því að kaupa vinnu, véla
afli og verzlunarálagningu, jafn-
vel þótt ódýrt þyki í bili, af
öðrum þjóðum, að um leið og við
erum okkur sjálfum nógir í þess-
um efnum er opin leið til tak-
markalítiis útflutnings.
Einar Sigurðsson hefði mátt og
á e.t.v. eftir að svara einhverj-
um spurningum Haralds J. Ham-
ars frá síðasta sjónvarpsþætti
beint eða óbeint, og væri það
gott, og líka væri gott, ef út-
gerðarmenn og útverðir þeirra
kæmu auga á hin gömlu sann-
indi, að hollt er heima hvað.
G. Þorbjörnsson".
0 Vangaveltur um
sögnina að „staðla"
Elliði skrifar:
„Á hinum siðari „hagræðingar"-
tímum hefur sögnin „að staðla"
orðið talsvert áberandi í ræðu og
riti bæði í blöðum, útvarpi og
sjónvarpi, en þessir ágætustu að-
iíar, sem ráða yfir öllum þessum
nútímafjölmiðlunartækjum virð-
ast stundum grlpa hvers konar
nýyrði á loftl og nota þau í tlma
og ótíma. Vil ég í þessu sam-
bandi benda á þættina „Daglegt
mál“ í útvarpinu og fleiri, sem
oft hafa varað við þessari áráttu
og ofnotkun lítt athugaðra ný-
yrða eða eldri orða, sem stund-
um hafa verið notuð yfir önnur
hugtök en hin upprunalegu.
Nú er það ekki ætlun mín að
fordæma sögnina að „staðla",
heldur velta henni lítillega fyrir
sér og hvaða ástæða er fyrir til-
komu hennar. Við höfum notað
nafnorðið stuðull og sagnorðið að
stuðla í árhundruð án þess að
málið biði hnekki af að því er
séð verður. Kvæði voru stuðluð
meðan skáld ortu kvæði, sem voru
lesin og lærð. Náttúran bauð upp
á „stuðlaberg", sem tekið hefur
verið til fyrirmyndar við alls
konar byggingar og er eftir því
sem mér skilst undirstaða þessa
nýyrðis — sagnarinnar að
„staðla".
Þá vakna þær spurningar, hvort
þessi sögn sé fallegra mál en að
stuðla. Hvort hér sé um nýmæli
að ræða, sem eigi rétt á sér, eða
bara dægurfluga, sem kvknað hafl
fyrir hégómaskap og áhrifagirni
framsögumanna nútíma fjölmiðl-
unartækja.
Þórbergur, sem stundum er
er nefndur meistari Þórberg-
ur, kenndi íslenzku í áratugi og
þótti góður til síns brúks, eins og
þar stendur. Að því er mig
minnir talaði hann um opið
og lokað hljóð og gerði gjarna
skýringamyndir á töfluna með
krít, þar sem hann brýndi fyrir
tornæmum nemendum, hversu
geysilegur munur væri á útliti
munnsins við hin ýmsu hljóð, svo
sem „í“ eða „e“. Þessar myndir
útskýrði hann á ósvikinni ís-
lenzku, eins og hans var vani, og
notaði bæði myndir og skýring-
ar við hina alræmdu „flámælsku",
sem sumir hafa kennt við Suður-
land. Ég held, að honum muni i
þann tíma, er hér er miðað við,
ekki hafa fallið sögnin að
„staðla" vel í geð, muni hafa
fundið eitthvert flámælsku-
bragð af henni.
Ekki man ég til að hafa enn-
þá heyrt um „stöðluð" kvæði, en
hver veit, nema þau eigi eftir að
koma á markaðinn, þegar órím-
uðu ljóðin hætta að falla í smekk
þjóðarinnar.
ElUðl".
Velvakandi hefur nú aðallega
heyrt talað um flámælsku á Aust
urlandi (og á Suðurnesjum), en
ekki á Suðurlandi.
Og þar sem merking sagnarinn
ar „að stuðla" er löngu fastákveð
in 1 íslenzku, er betra að taka
upp nýtt orð yfir nýtt hugtak.
Tvítug stúlka
með góða tungumálakunnáttu og verzlunarmenntxm,
óskar eftir atvinnu fyrir hádegi. Margt kemur til greina.
Upplýsingar í síma 14804.
Til sölu í Heimunum
4ra herta. endaíbúð í fjölbýlishúsi við Ljósheima. íbúðin
er rúml. 100 ferm., teppalögð, vandaðar innréttingar,
sérþvottaherbergi í ytri forstofu. í kjallara er geymsla,
fullkomið vélaþvottahús og fL Hitaveita er komin.
Hús og lóð fullfrágengið.
Fasteignaþjónustan
Austurstræti 17, 3. hæð
símar 16870 og 24645
kvöldsími 30587.