Morgunblaðið - 24.09.1968, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1968
19

Á horni Kirkjustrætis og Aðalstrætis stóð þessi ferning í skjóli trjánna.

Næstsíðasti innritunardagur
Fjölbreytt og skemmtilegt nám.
Símar 10004 og 11109
Málaskólinn MÍMIR
Brautarholti 4
(Innritun kl. 1—7).
og úti á Granda, þar sem nokkrir
bílar standa af gömlum vana,
hefur auðvitað enginn orðið var
óláta.
Um ellefuleytið er uimferðin
(hvað mest í miðbænum, en eftir
klukkan hálf tólf taka bílar að
safnast kringum staði utan
Reykjavikur, sem hafa opið all
an sólarhringinn. Þar fá menn
Heilbrigðisþáttur
Um misnotkun lyfja
HÉR VERÐUR ekki minnzt á
almenna misnotkun lyfja í lækn-
isfræðilegum tilgangi, heldur
einungis tekið til umhugsunar,
hvernig lyf eru notuð nú á tím-
um í nautnaskyni, þ.e. til þess
að skapa hugarástand, sem sótzt
er eftir á svipuðum forsendum
og þegar áfengis er neytt í óhófi.
Það er ekki fyrr en á síðari áir-
um, að misnotkun þessara efna
hefur orðið svo víðtæk hér á
landi, að hún er að verða þjóð-
félagslegt vandamál á sama hátt
Oig áfengisvandamálið margum-
rædda og margtuggna.
Lyf þau, sem hér eru misnot-
uð, falla í tvo flokka, örvandi
lyf og deyfilyf. Frá lyfjafræði-
legu sjónarmiði eru þessi lyf
gagnólík, en eiga sammerkt í
því að valda annarlegu hugar-
ástandi, einskonar ölvun, sem
sumir eru sólgnir í.
Œíelztu lyf, sem misnotuð eru
hórlendis, eru þessi:
Deyfilyf:
Morfín (ópíum)
Pethidin
(Sterk kvalastillandi lyf)
Mebumalnatrium
(Svefnlyf)
Valium
Librium
Mebrobmat
(Taugaróandi, vökvaslak-
andi).
Örvandi lyf:
Amfetamin
Dexamfetamin
Phenmetrazin
Dobesin
(„Hressandi" gegn þreytu,
við svefndrunga, megrunar-
lyf, lítið notuð íæknisfræði-
lega hérlendis).
Allmörg dæmi um misnotkun
fleiri lyfja í svipuðum tilgangi
eru til, en skipta minna málL
'Deyfilyfin eru af ábyrgum
mönnum aðeins notuð, þegar
brýna nauðsyn ber til og önnur
leið er ekki aðgengileg.
Svo þjáðir geta menn orðið af
líkamskvölum, að hin sterku
kvalastillandi lyf hljóta þrátt
fyrir allt að teljast meiri blessun
en bölvun. Notkun þeirra þyrfti
alltaf að vera háð dómgreind
sannra mannúðarmanna, sem
þekkja skuggahlið þessara efna
og vilja eftir getu forða skjól-
stæðingum sínum undan því öm
urlega hlutskipti að verða for-
fallnir lyfjaneytendur.
Fólk, sem tekur inn morfín
(sem er virkasta efnið í ópium),
pethidin eða önnur skyld efni,
getur orðið þeim svo háð, að það
leitar allra bragða til að ná í þau
aftur í hvert sinn, sem áhrifin
fara að dvína og afturkastið, sem
skortur á þeim hefur í för með
sér, dynur yfir. Leiðin út úr þeim
ósköpum er löng og sársaukafull,
og margir komast aldTei aftur að
landi. Nautnin er skammvinn,
en þrældómsok ávanans langvar
andi. Sönn lífsnautn er þar eng
in. Þetta ætti að vera nægileg
ástæða til að menn noti ekki
sterkustu kvalastillandi lyfin
(sem jafnframt skapa sumu
fólki óraunhæft sælumók) nema
eftir ráði þeirra manna, sem þeir
fulltreysta. Sama á við um þau
svefnlyf, sem hér eru til um-
ræðu, og taugaróandi lyf einnig,
ekki sízt mepcrobamatið.
Það væri æskilegt að þurfa
ekki að nota mebumal og skyld
efni sem svefnlyf eða til að sefa
æstar taugar, en sá galli er á
gjöf Njarðar, að svefnleysi get-
ur verið mjög harðvítugur
kvilli, sem erfitt getuir verið að
vinna bug á án lyfja, og þessi
áðurnefndi efni eru enn sem
komið er virkustu lyfin. Samt
er ástæðulaust að grípa til slíkra
lyfja, þó svefn sé lítill eða falli
niður nótt og nótt. Oft duga önn
ur ráð eins vel; t.d. eru mörg
dæmi þess að glas af vel volgri
mjólk með teskeið af hunangi
hafa reynzt ágætlega við svefn-
leysi.
Afar oft á svefnleysi rót sína
að rekja til persónulegra vanda-
mála, sem knýja á dyr, í næði
næturinnar og breyta þannig
næði í ónæði. Kvíðinn maður,
sem veltir sér í rúminu andvaka
og eirðarlaus, er ekki í heppi-
legu sálarástandi til að leysa
vandamál. Vandamál ber að
leysa með óþreyttum huga, ef
sér í svanginn, en að því búnu
aka menn í bæinn að nýju — og
er þá ýmist haldið áfram akstr-
inuim eða haldið til náða.
I. S. — G. S.
þess er nokkur kostur. En marg-
ir eru þannig gerðir, að þeir
skjóta frá sér vandanum á hverj
um degi undir því yfirskyni, að
önn dagsins skipti xneira málL og
mæta svo vanrækslusyndum sín-
um afturgengnum í andvökunni.
Undir engum kringumstæðum
ættu menn að leita á ráðir svefn
lyfja, nema að ráði góðra Isekna
og að öðrum ráðum frágengn-
um. Sá maður, sem gengur að
því með dugnaði að leysa eftir
beztu getu sín innri og ytri
vandamál og velur til þess þær
stundir dagsins, þegar starfsget-
an er óþvinguð af þreytu og
kvíða, þarf mjög sjaldan á lyfj-
um að halda til að skapa þá
innri ró, sem nægir til þess að
svefninn komi.
Þetta, að láta lyf koma í stað
lausnar vandamálum og viljaeng
an sársauka á sig leggja, er að
dómi Knud O. Möllers, hins
rnerka danska lyfjafræðings, að-
alundirrót hinnar miklu deyfi-
lyfjanautnar nú á dögum. Það er
mannleg eigind að vilja skjóta
sér undan sársauka á sál og lík-
ama. En allir, sem þekkja þroska
lögmál mannsins, vita, að sár-
saukalaust nær enginn mann-
þroska. Þeir sem temja sér flótta
undan sársaukanum, sem átök
við viðkvæm vandamál hafa í
för með sér, eru ekki sigur-
stranglegir í því stríðb sem
heitir mannlíf. Þeir glata auk
þess þeirri frjóu lífsnautn, sem
hreystileg barátta og unninn
sigur færa hverjum, sem þorir
að taka á og finna til. í kjölfar
sársaukaleysis og baráttudeyfð-
ar siglir lífsleiðinn, þetta ömur-
lega sólskinslausa þokulíf, sem
menn reyna svo að rífa sig upp
úr með ölvun og æði. í lánleysi
sínu reyna menn þokunnar að
skapa sér sólskin með því að
neyta örvandi lyfja eða með því
að deyfa þær homlur, sem halda
dýrinu í skefjum. Það eru bleik
og skammvinn sólskin, sem þann
ig verða til. Og svo koma timb-
urmenniirnir á eftir og sú innri
vanmetakennd, sem sprettur
upp úr því að hafa brugðizt sín-
um eigin manndómi, þeirri
skyldu, sem hvílir á öllum, sem
eru til þess bornir að vera menn
en ekki skynlausar skepnur.
Skaðánautnir þær, sem menn
iðka ('þar með talin ofnautn
matar), stafa trúlega flestar af
afvegaleiddri þrá eftir lífsnautn.
Afvegaleiðslan liggur einkum í
því, að maðurinn gerir sér ekki
grein fyrir, að sönn og frjó lífs-
nautn fullorðins manns fæst
ekki ókeypis. Hvort heldur karl
eða kona á í hlut, tapast hin upp
runalega og ókeypis fengna lífs-
Framhald á bls. 31
Engar verðhœkkanir
síðastliðin tvö ár
Vegghúsgögn í miklu úrvali t.d. 23 gerðir
aí veggskápum.
Skrifborð, skrifborðsstólar
svefnsófar, svefnbekkir
Kommóður, ýmsar stærðir
Innskotsborð, snyrtiborð
sófaborð, símabekkir
símahillur, Vipp-hvíldarstólar
Vandaðar vörur.
Hagkvæmir greiðsluskilmálar.
Húsgagnagerð
Björns T. Gunnlaugssonar
Hverfisgötu 125 — Sími 23272.
Múrhúðuriariiet
Þakpappi, enskur
Ál-einangrunnarpappi
Saumur
Gluggaplast
Gruimaplast
Báruplast

EGILL ARNASON
SLIPPFKLACSHUSINU SIMI 14310
VÖRUAFCHEIDSLA: SKEIFAN 3 SÍMI 38870
Pacer star
Sisli ©T. <3ofínsen if.
Vesturgötu 45 — Símar 12747—16647.
er
L j ósprentunarvélin
sem allir geta eignazt.
Lang-ódýrasta ljósprent-
unarvélin á markaðnum.
VERÐ AÐEINS KR. 3.084.00 (óbreytt ver8).