Morgunblaðið - 06.11.1968, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 06.11.1968, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. NÖVEMBER 1968 13 Jón H. Þorbergsson: MENNING - BYLTING Abalíundur búsáhalda- og járn vörukaupmanna FRÁ ALDA öðli hefir fólkið orð ið að fást við málefni daganna. Maðurinn er gæddur skynsemi og frjálsræði til að velja og hafna, þá eiginleika á hann, fyrst og fremst, að nota til þess að gera glögga skilgreiningu á góðu og illu, réttu og röngu. Hið góða og rétta viðheldur og uppfyllir lífið, en hið illa og ranga eyðir lífinu. Það er því mikils um vert að hafa þá dómgreind, er velur jafnan það er til hins betra horfir. Það er eitt þess, sem myndar kjarna menningarinnar. í framhaldi af greindum eigin- leikum, sem skaparinn hefir gef- ið mönnunum, hefir Hann veitt þeim glöggar leiðbeiningar um það, hvað skuli velja og hverju hafna. Þær leiðbeiningar eru all ar innifaldar í kenningu Krists. Samkvæmt þessu ætti, sæmi- lega greindu fólki, ekki að vera það ofvaxið að lifa menningar- lífi. En því fer víðsfjarri að það sé almennt. Fólk hirðir ekki um að velja rétt og fer ekki eftir leiðbeiningunum, og býr til, um leið, hina margvíslegu örðugleika daglegs lífs, er mynd ar skynsamlega ómenningu. Að fara eftir leiðbeiningum, öðlast fólk visku, en að skeyta þeim ekki, fyllist það heimsku og svo þjáist það í ófriði og margs- konar misgjörðum sem það or- sakar sjálft. Afleiðingarnar koma jafnan í kjölfar orsakanna. Hvar vetna blasir þetta við, meðal hinna kristnu þjóða. — En hvað lífið er ógnum þrungið, meðal heiðingjanna, förum við ekki út í hér. Okkar stærsta félagsheild er þjóðfélagið þar sem stjórnmál in koma mikið við sögu. Þar valda ófriður og óeining mikl- um erfiðleikum, sem stafa af því að ekki er farið eftir leiðbein- ingum. Minnsta félagsheild eru heim- ilin, en þau til samans er þjóð- in, þau eru grunnurinn og varð- ar miklu að hann sé, menningar lega traustur. Erfiðleikar heimil anna stafa líka af því að ekki er farið eftir leiðbeiningunum. Það kemur venjulega meir í hlut konunnar að skapa hinn heimilis lega kjarna. Konur og mæður, sem innræta börnum sínum Guðs orð og góða siðu, eru ein sterk- asta stoð í menningu þjóðanna. Nú eru til mörg heimili, þar sem börnum er ekki kent að biðja til Drottins. Þetta mun vart hafa verið til um síðustu aldamót og er þetta afturför í menningu. Þessu valda ýms ómenningaröfl í þjóð- félaginu, sem hertaka fólkið og heimilin, og leiða frá trúnni og kenningunni eins oig gjáilífi, á- fengisnautn, efnishyggja og komm únismi. En hjá konum er trúað á höfðingjana í Kreml. En þeir fullyrða að engin guð sé til. Ríkið heldur upp miklu skóla- bákni, til að mienta þjóðina og er það, út af fyrir sig, ekki að lasta. En fjöldi skólanna leggja enga stund á það, sem mestu varðar, til menningar, sem er kennsla, upplýsingar og áminn- ingar um kenningu Kristninnar. Sú kennslugrein ein, m yndar hinn nauðsynlega menningarlega arf. Kommúnistar og aðrir trúleys- ingjar, sem allir eru óhæfir til að kenna börnum og æskufólki hafa jafnan rétt til kennslustarfa sem kristið fólk. Þetta er mót- hald við andlega menningu. Af- leiðingar þessa eru þær að aðrir skólar útskrifa fjölda trúleys- ingja.Fólk, sem móttækilegt er, fyrir heimsku daganna. Trúar- vana fólk getur ekki þróað hjá sér heilbrigða dómgreind, en fyll ir tíðum höfuð sitt með fánýtan hugsana graut, er síður en svo getur orðið til menningarlegra áhrifa, en veldur smitun og vinn ur tjón í sál þjóðarinnar. Stærsta samtaka-heild innan þjóðfélags- ins er um kirkju og kristni. Kirkja Krists og kenning Hans er höfuðmenningar stofnun þjóð arinnar, enda ráðstöfun skapar- ans. Kirkjan skipar æðra sæti til menningar þjóðinni, heldur en háskólinn og allir skólar. Krist ur er yfirkennari allra skóla- kennara. Hann innrætir fólkinu hinar háleitustu hugsjónir sem koma í mannshugann og er varða fyrst og fremst okkur sjálf, okk ar menningu og framtíð. Ef all- ir lærðu að lifa samkvæmt kenn ingunni og ástunduðu trúna, þá yrðu mikil þáttaskil: Allir félags legir örðugleikar óeining og óvild — það sem mest þjáir fólkið — yrðu úr sögunni. Þá ríkti hófsemi og óeigingirni í stað hins gagnstæða. Þá yrði verðbólgan úr sögunni. Þá kæmi menningin yfir fólkið. „Já guð- hræðslan, samfara nægjusemi, er mikill gróðavegur", segir Páll postuli (1 Tímot. 6,6). Þá yrði þetta stóra Ég úr sögunni. „Guð mótstendur dramblátum, en auð- mjúkum veitir Hann náð“. Kenningin, sem er fyrst allra kennslugreina, sem ,nema þarf, er ekki þungskilin. Kristur, sem stóð að kenningunni, sagði: Mitt ok er indælt og byrði mín létt.“ Tíminn þrýstir ekki á trúað fólk eins og í tímaleysi efnishyggjunn ar. Trúað fólk hefir nógan tíma og nýtur hans, í þakklæti, eins og alls þess, sem Drottinn gefur. Boðorðin 10 eru ekki þungskil- in og ekki erfið í framkvæmd. Kristur sagði: „Haltu boðorðin og þá munt þú lifa“. En þar gat Hann átt við fleirri boðorð en þau 10 1 Móse-lögum, því að tíann bætti mörgum boðorðum við þau. Hann sagði: „Mitt boðorð gef ég yður að þér elskið hver annan eins og ég hefi elskað yður“. — Þá er friðurinn kom- inn yfir fólkið. Og Hann sagði: „Allt, sem þér viljið að aðrir menn geri yður, það skuluð þér og þeim gera“. „Leitið fyrst rík- is Guðs og réttlætis Hans“. „Biðj ið og yður mun gefast" — til að byggja okkur upp og halda sambandi við Drottinn. „Trúið á Guð og trúið á mig“. „Trúðu aðeins og þá munt þú liía“ o.s. frv. Allt er þetta auðskilið. En kostar okkur aðeins ástundun til þess höfum við lífið og tímann og biblíuna. Hún er handbók lífsins. Þar talar Drottinn við okkur sjálf og gefur úrlausn- ir í málefnum daganna. Ef farið er fram hjá þessum staðreyndum, í baráttu þjóðar- innar fyrir menningu, þá þróast ómenningin. Því miður virðist trú, áhugi og hugsjónir í sambandi við kenningu, fara þverrandi, með þjóðinni, það leiðir eindreg- ið til ómenningar. Dæmin sýna sig, fólk tekur ómerkilegar sam- komur fram yfir samkomur í kirkjunni, með meiru. Kirkjan hefir á undangegnum öidum lagt til kjarnann í menningu þjóðar- innar, lagt til arfinn í auknum mannkostum. Frá henni, stafa líknarstörf fólks. K.F.U.M., æsku lýðsstarísemi kirkjunnar nú og margt fleira. Kirkjan á annríkt í dag, í um- róti hinna tæknilegu tíma. Hún þarf að vera á verði og vinna gegn hverskonar öflum og rödd- um, gegn kenningu Krists, sem stefna að því að veikja afstöðu fólks til Kristinsdómsins. Hún þarf að kanna betur trúarlegt ásigkomulag hjá fólki þjóðkirkj- unnar og hún þarf að halda uppi miklum áróðri fyrir sínu málefni, er leitt geti til almennrar trúar- vakningar hjá þjóðinni. En þess þarfnast hún í dag, mest af öllu. Hún þarf að losna við hin and- legu deyfilyf, vantrúna og tóm lætið, um eilífðarmálin. Það eru neikvæð öfl. Nú er svo komið og hvergi vantar þjóðina lærða menn til embætta, enma hjá kirkj unni. Það þarf að komast inn í vitund og skilning alþjóðar að hún á enga örugga leið til menn ingar nema að ástunda kenn- inguna svo að hún verði hæst- ráðandi á öllum sviðum einka- mála. „Ef þannig einhver er í samfélaginu við Krist, er hann ný skepna“, segir í spekinnar bók. Vakning er að ganga til samfélags og samstarfs við Krist og kenningu Hans. Það er talið til menningar að hafa allsnægt ir tímalegra hluta. Á þeirri leið, má segja, að engin takmörk séu til. Veraldarhyggjufólk heimtar alltaf meira og meira. Allsnægt- ir, án siðferðiskendar, góðrar •sjálfsstjórnar og trúar á Drott- inn allsherjar, gætu kollvarpað þjóðinni. Ekki má ala vantrúna í skjóli þess að svo langt sé um liðið síðanKristur var hér í mannheimi, að ekki megi treysta öllu því, sem biblían segir um Hann og nútíminn þurfi nýja út- leggingu í orði Drottins. Þetta er hin herfilegasta villa. Um næst áramót verða aðeins um 720 þús. dagar síðan Kristur fæddist. Frá sagnir um Hann, orð Hans og gjörðir, eru ritaðar af samtíðar- mönnum Hans og lærisveinum og geta ekki farið á milli mála. Kristur sagði: „En mín orð munu alls ekki undir lok líða“. Þau standa af sér alla tíma og hafa á öllum tímum sitt sama óbreyttanlega gildi Saga og fram vinda menningarinnar, er saga og viðburðir, sem kenningin greinir frá í spekinnar bók. Þeir sem ekki fylgjast með því, hverfa úr sögunni, sem heldur áfram kapítulum sínum inn í eilifð himn anna. Hér þarf að koma á bylt- ingu, þeirri, sem Kristur hóf og gróðursetti í jörtum mannanna, þar sem við almennt verðum ný skepna (sköpun) í hugsunum orð um og gjörðum. Þá mundi allt, í okkar þjóðfélagi, sem okkur er nauðsynlegt og Guði þóknan- legt, færast í aukana. Skírlífi og ráðvendni — sem mikil vöntun er á — friður og eining, á stærri og minni svæðum, trúboðs starfsemin, öll kristileg samtök, biblíufélagið o.s.frv. Kristindóms fræðsla og kristilegt líf mundi verða almennt, í skólum lands- ins. Kirkjulíifð blómgast. Vönt- un á prestum yrði ekki. Án þeirra má þjóðin sízt vera allra embæittismana, menningarlega séð. En þeir þurfa að vera allir brennandi í andanum og elska Meistarann. Bænahald mundi koma inn á heimilin og yfir hvern og einn. — Það er ekki feimnismál heldur knýandi nauð syn. Vel mætti svo verða t.d. að fólk á skrifstofum, í verzl- unum og verksmiðjum, hefði sam eiginlega bænastund við lok dags verks. Slíkt væri stórkostleg menning. Löggjafinn mundi, að sjálfsögðu, verða mjög hlyntur kirkjumálunum. Kommúnism- inn mundi hverfa hér úr sög- unni. Hann á enga lífsvon í al- kristnu þjóðfélagi. Það er hægð- arleikur að koma þessu á, ef fólkið vill, veit og skilur að til þess er það komið í heiminn að það lifi þar, eins og menn. Kom- ist starfandi kristið fólk í meiri hluta, með þjóðinni, kemur minni hlutinn fljótlega með. Hér blas- ir verkefnið við, sem gefurmenn inguna og öllum góða líðan. Ef ástundun yrði almenn koma hin ar hagkvæmu breytingar af sjálfu sér. Það er byltingin sem koma þarf. Við eigum ekki að móta kenninguna, en hún á að móta okkur. Það kostar ástundun stöð uglega og þá þarf að leggja henni til viljann. Ég nefni hér eitt dæmi um ástundun: Þegar prestar kalla saman fermingarbörn í eitt skipti eftir fermingu, til að minna þau á að fermingin sé ekki stimpill, heldur ákvörðun um að ganga Guði á hönd, ætti þetta að þró- ast á þá lund, að allir hópar fermingarbarna mynduðu með sér félagsskap til að hittast við og við, á æfinni og minnast ferm- ingarinnar. Að fela sig Drottni og trúa á hann. Annað dæmi: Ungum var mér kennt að lesa bæn og signa mig þegar ég kæmi út á morgnanna. Þessu hefi ég haldið við um daganna. Þessu hefir fylgt mikil blessun í breytni minni og viðburðum daganna. Orðið menning merkir það fyrst og fremst, að við öll séum sam- ir menn í hugsunum, orðum og gjörðum og séum vammlaus. Til þess erum við fædd í þenn an heim. Mannheimur þjáist í margþættum örðugleikum, af því að vantrúaðir eru í svo miklum meiri hluta. Allar þjóðir þurfa að ganga inn í byltingu þá, sem Kristur stofnaði til. — Fámenni íslenzku þjóðarinnar er henni eitt skilyrði til þess. — Það er leið okkar til frama meðal þjóðanna. Það er okkar lífsins vegur. Jón H. Þorbergsson. Lœknamál á í FORYSTUGREIN Tímans þann 25. október segir að læknislaust sé eða verði með öllu á Austur- landi í vetur. Þetta er ekki rétt. Héraðslæknir er á Egilsstöðum og mun verða þar áfrarn. Enn- fremur verða læknar á Fá- skrúðsfirði og Neskaupstað. Það er að vísu satt, að þrír læknar á öllu Austurlandi er ekki mikið, t. d. þurfti læknir- inn á Egilsstöðum, Þorsteinn Sigurðsson, síðastliðinn vetur að sinna bæði norður og austur Héraði ásamt Borgarfirði eystri, sem eru 11 hreppar með miklum vegalengdum. Það er staðreynd að þetta er alltof mikið fyrir einn lækni, því hann þarf, fyrir utan langar og érfiðar ferðir í fjarlægar sveitir, að stunda sjúkraskýlið á Egilsstöðum, svo hans frístundir jafnt á nótt og degi eru næsta fáar. Mér finnst það nálgast ósvífni af Tímanúm að kynna sér ekki betur mál læknishéraðanna áður en hann slær svona fram, og það í for- ystugreinum sínum. Lesendur gæti farið að gruna, að ekki væri alltaf leitað eins öruggra heimilda og skyldi, þegar svona er borið á borð fyrir þá. Við hér á Egilsstöðum og Héraði getum lofað guð fyrir það að hafa Þor- stein Sigurðsson lækni starf- andi hér. Hann hefur reynzt okkur vel og setið sem fastast í sínu hér- aði og bætt við sig umdæmum þeirra lækna, sem hafa leitað suður á Seltja'marnesið í rólegri og erfiðisminni störf, þó yngri væru að árum. Við Héraðsbúar teljum ekki læknislaust á Aust- urlandi meðan við höfum hann. í Neskaupstað er læknir, sem ég veit ekki annað en að verði í vetur, frú Kristín Guttorms- son. Hún er sem stendur eini sjúkrahúslaéknirinn við fjórð- ungssjúkrahúsið í Neskaupstað, og verður þar að auki að bæta á sig héraðslæknisumdæminu. Það er þriggja manna starf sem hún skilar. Læknirinn á Fáskrúðsfirði mun sinna suð- urfjörðunum éftir því sem við verður komið. Það var mjög at- hyglisvert, það sem Tíminn sagði um, að líklega yrði að greiða læknum tvöföld eða þre- föld laun, til að fá þá til að sinna héruðum út á landi. Ég er ekki sammála þessu. Mér Aðalfundur Félags blómaverzlana FÉLAG blámaverzlana hélit ný- lega aðalfund sinn. Fráfarandi formaður, Ólafur Helgason, baðst undan endux- kosn'imgu. Stjóm félagsáns skipa nú: Helgi Filippusson, fonmaður, Jónias S. Jónsson, Guðmundur Grímssoni, Anton Rinigelberg, Jón H. Bjömsson. Fulltrúi félagsins í Fuflltrúa- ráði Kaupmannasamtakamna var kjörinn Olafur Helgason FÉLAG búsáhalda- og járnvöru- kaupmanna hélt aðalfumd sinn 24. þ.m í stjónn félaigsims vom kjömir: Bjöm Guðmumdssom, formaður, S.igurður Sigurðsson, Henrik Biering. Fulltrúi félagsins í Fulltrúairáð Kaupmannasamtaikanna vax kjör inn Guðmundur Jónsson. Páll Jóhannesson, sem setið hefur í stjóm félagsins um ára- raðir, baðst undan endurkosn- hiigu, þar sem hann hefur látið af störfum í Verzluiminini Edin- borg. Var Páli þakkað ma.rgra ára gott samstarf Austurlandi finnst að það ætti að vera liður í starfi og þjálfun lækna að þeir væru úti á landi einhvern tíma, bæði vetur og sumar og kynntust hinum erfiðu starfsaðstæðum, sem læknar þar verða að búa við. Þar er oft ekki hægt að fá sjúklinginn í heimsendingu og hafa svífandi hjúkrunarkonur í kring um sig til aðstoðar við hvað sem gera þarf. Þá held ég að fáir læknar mundu gangast upp við það þó þeim væru boðin þreföld laun. Það er að mínum dómi ekki það sem skortir á. Læknar eru sem betur fer sæmi- lega launaðir. Það er annað, sem þarf að bæta, það er starfsað- staðan. Á þeim stöðum úti á landi, þar sem vantar lækna, þarf að vera húsnæði, sem þeir geta gengið að, búið húsgögnum og nauðsyn- legustu búsáhöldum. Það er bæði dýrt og erfitt fyrir fólk, að flytja húsmuni sína landshorna á milli, fyrir utan það að húsgögn, sem eru bæði dýr og viðkvæm, skemmst meira og minna við flutninga. Það er ekki árennilegt fyrir lækni sem verður kannske þrjá mánuði á stað úti á landi, að þurfa að flytja alla húsmuni og búsáhöld með sér. Það stenzt venjulega á endum, að þegar fjölskyldan er búin að koma sér •sæmilega fyrir, þá er kominn brottfarartími aftur og nýir •flutningar fyrir hendi. Væri ekki rétt að nota eitt- hvað af þeim peningum, sem eiga að fara til að greiða þessi þreföldu laun til að útbúa lækna- bústaðina þannig, að læknir, sem hugsaði sér að vinna á staðnum í einhverja mánuði, gæti sezt þar að með fjölskyldu sína án þess að vera í lengri tíma að koma sér fyrir. Þetta gæti líka orðið til þess, . að þegar læknirinn væri búinn að kynnast staðnum, að hann hefði ekkert á móti því að setj- ast þar að til lengri tíma. Það er varla von að ungir læknar leggi í það að flytja sig í fjarlæg héruð með allt sitt, þegar þeir þekkja ekkert til stað- hátta og vita ekki út í hvað þeir eru að fara. Svo er eitt, sem mjög er ábóta- vant í aðbúnaði við aðkomu- lækna, en það er áhaldaleysi. Læknakandídatar, sem hafa enn ekki lokið námi, eiga sjald- an mikið af áhöldum til starfs- ins. Það er ekki þægilegt fyrir lækninn að standa uppi allslaus- an og hafa ekki ráð á að kaupa hin dýru áhöld, sem til þarf. Mér finnst það vera þess virði að athuga það, hvort það er ein- göngu stórborgarást, sem er þess valdandi að læknar féist ekki úit á land. Er það ekki að eihhverju leyti aðstöðuskortinum að kenna. Mér finnst ástæða til að athuga þessa liði, áður en farið er að bjóða læknum margföld laun fyrir störf sín, þó úti á landi sé. Hákon Aðalsteinsson, Egilsstöðum.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.