Morgunblaðið - 06.11.1968, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKU»AGUR 6. NÓVEMBER 1968
27
Skáiholtsbókasafn
fær gððar gjafir —
HJÓNIN Guðbjörg og Páll
Kolka, læknir, hafa með bréfi,
dags. 21. október sl., ánafnað
væntanlegum Skálholtsskóla
verðmæta bókagjöf, sem er ætl-
að að verða stofn að erlendu
fræðibókasafni. Bækur þessar
fjalla aðallega um húmanísk
fræði, svo sem sagnfræði, forn-
leifafræði, mannfræði, heim-
speki og trúarbrögð. Einnig eru
þar ýmsar bækur um listir. Enn-
fremur fagurbókmenntir, svo
sem viðhafnarútgáfa (de luxe) í
20 bindum af verkum Shake-
speare's, ásamt ritum um slfáld-
skap hans, prentuð í aðeins eitt
þúsund tölusettum eintökum og
því næsta fágæt.
Páll Kolka lagði gjafabréfið
fram á síðasta fundi kirkjuráðs.
Þessi höfðinglega gjöf þeirra
hjóna er gefin Skálholti til minn
ingar um einkason þeirra, Guð-
mund P. Kolka, sem var fædd-
ur 21. október 1917, en fórst í
bílslvsi á Skotlandi 23. marz
1957.
Á sama fundi kirkjuráðs lagði
Páll Kolka einnig fram stóra gjöf
Sameinuðu þjóðirnar, New York,
5. nóvember — AP.
ÍSLAND lagði formlega fram
Bindindisdags-
ins minnst
BINDINDISDAGSINS verður
minnzt með ýmsum hætti hér á
landi fyrir forgöngu Landssam-
bandsins gegn áfengisbölinu. Hér
í Reykjavík verður efnt til fjöl
breyttrar dagskrár í Templara-
höllinni við Eirísgötu n.k. laug-
ardag kl. 16.00. Kaffiveitingar
verða í húsinu kl. 15-16 og mun
Tríó Moraveks leika I kaffitím-
anum.
Dagskráin hefst með ávarpi
Sindra Sigurjónssonar, þingtempl
ara, en síðan flytur séra Kristinn
Stefánsson, áfengisvarnarráðu-
nautur, erindi, er hann nefnir:
„Bindindishreyfingin og hlut-
verk hennar í þjóðfélaginu“. Þá
syngur Ingveldur Hjaltested ein
söng, Ævar Kvaran les upp, dr.
Björn Björnsson, flytur erindi
um „Fjölskylduvernd og áfengis
mál“. Gunnar og Bessi flytja
skemmtiþátt og lokaorð dagskrár
innar: Einar Hannesson, formað
ur ÍUT. Kynnir á samkomu þess
ari verður Einar Björnsson, full
trúi Áfengisvarnarnefndar Reykja
víkur.
Samkoman í Templarahöllinni
á laugardaginn er öllum opin
meðan húsrúm leyfir og aðgang-
ur er ókeypis.
- 50 NATO-SKIP
Framhald af bls. 1
hvort herskip sjöttu þjóðarinnar,
Rússa væru komin á vettvang,
en þeir hafa nú um 60 herskip
og kafbáta á Miðjarðarhafi.
NATO skipin voru dreifð um
margar hafnir þegar þau fengu
skipun um að halda til hafs og
mætast á æfingasvæðinu. Flot-
inn er undir stjórn ítalsks aðmír-
áls, sem er yfirmaður flotadeilda
NATO í Suður-Evrópu.
Innan NATO hafa menn á-
hyggjur af vaxandi flota Rússa
á Miðjarðarhafi. Það er þó ekki
enn litið á hann sem hernaðar-
lega ógnun við hinn vestræna
heim, talið, að hann sé Rússum
meira virði frá stjórnmálalegu
og sálrænu sjónarmiðL
í peningum frá manni, sem ekki
viíl láta nafns síns getið. Upp-
hæðin er 55 þúsund krónur og
er það ósk gefandans, að sjóði
þessum verði varið til þess að
auka og hlynna að þeirri deild
Skálholtsbókasafns, sem þau
hjónin, Guðbjörg og Páll Kolka,
hafa stofnað með bókagjöf sinni.
Um leið og þessi ágæta gjöf til
styrktar bókasafninu í Skálholti
er þökkuð, er rétt að rifja það
upp, að safninu hafa borizt fleiri
Hveragerði ,5 nóvember.
SLÖKKVILIÐ Hveragerðis var
kallað út laust eftir kl. 12 í dag.
Hafði kviknað í iheyi á bæn-
um Þúfu í Ölfusi, sem liggur
skammt frá Hveragerði. Um 400
hestar munu hafa verið í hlöð-
í dag þá tillögu sína, að allt sem
mögulegt er verði gert til að
hindra mengun sjávar af völdum
borana og námuvinnslu á hafs-
botni. Það var dr. Gunnar G.
Schram, deildarstjóri í utanríkis-
ráðuneytinu, sem flutti tillöguna.
Hann lýsti ánægju sinni yfir
nær einróma stuðningi stjóm-
málanefndar allsherjarþingsins,
sem hugleiðir nú alþjóðareglur
um könnun og nýtingu hafs-
botnsins.
Hann kvaðst vona, að þegar
fram í sæktj yrði gerður al-
þjóðasamningur til að hafa hemil
á þessari nýju ógnun við lífið
i sjónum.
- ASÍUINFLÚENSA
Framhald aI bls. 28
izt tilkynning um útbreiðslu
þessarar inflúenzu síðast í
gærmorgun, og kæmi þar
fram sem fyrr, að einkenni
hennar virtist vera, að hún
breiddist fremur hægt út og
væri talin góðkynjuð. Á hinn
bóginn sagði Sigurður það
rétt vera, að inflúenza þessi
væri ný og því ekki fyrirliggj
andi bóluefni gegn henni. En
unnfð væri að þvi víða er-
lendis að rækta veiruna til að
nota í bóluefni, og héðan
hefði þegar verið send pönt-
un á þessu bóluefni til Sví-
þjóðar. Það væri þó aðeins
lítið magn, því að mjög örð-
ugt væri með pantanir vegna
þess, hve framleiðsla á bólu-
efninu gengi seint fyrir sig.
I AP-skeytinu segir, að
fyrsta tilkynningin um þessa
Ásíuinflúenzu hefði borizt frá
Hong Kong í júlí sl. Var veir-
an þá strax send til rannsókn
ar og kom í ljós, að um nýja
tegur.d af inflúenzu var að
ræða. Síðan hefur verið unn-
ið að því að rækta veiruna til
að nota í nýtt bóluefni, en
það verður vart tilbúið fyrr
en í desember, og þá af skorn
um skammti. I Bretlandi verð
ur aldrað fólk og þeir, sem
þjást af hjarta- og lungna-
sjúkdómiun, látnir ganga fyr-
ir um bólusetningu. Hið sama
mun verða hér upp á teningn-
um að sögn landlækniis.
bókagjafir frá góðum vinum
staðarins.
IÞórður Kárason, bóndi á Litla-
Fljóti í Biskupstungum, sem lézt
á sl. ári, gerði þá ráðstöfun áður
en hann dó, að bókasafn hans
skyldi gefið Skálholtsbókasafni.
Þórður var einlægur áhugamað-
ur um Skálholt alla tíð. Hann
átti talsvert safn íslenzkra bóka
og munu þær varðveita nafn
hans og minningu í SkáLholts-
bókasafni.
Þá hafa Skálholti verið gefnar
þær bækur íslenzkar, sem Árni
Eggertsson í Winnipeg lét eftir
sig. Hann var bókamaður og
safnaði nokkuð íslenzkum bók-
um. Eftirlifandi kona hans, Þór-
ey, og sonur hans, Grettir, raf-
magnsverkfræðingur, hafa ánafn
að Skálholti bækur þessar, til
minningar um Árna Eggertsson.
(Frá biskupi íslands)
unni, og munu a.m.k. yfir helm-
ingur heysins hafa eyðilagzt.
Eldur var samt aldrei mikill í
sjálfri hlöðunni og skemmdist
hún ekkert. Á Þúfu býr Ragnar
Sigurðsson ásamt syni sínum Sig
urði.
Þetta er þriðji heybruninn í
Ölfusinu nú á skömmum tíma.
Hinn fyrsti var að Þórustöðum,
en annar að Þurá.
— Georg.
- KOMMÚNISTA...
Framhald af bls. 28
ið 1959 til 1967 þegar hann
sótti atkvæðastyrk til íhalds-
ins við allar kosningar í
bankaráð og allar aðrar kosn-
ingar utanþingsnefnda og
ráða.“
Hér fara á eftir kaflar úr
ræðu Björns Jónssonar eins
og þeir eru birtir í „Verka-
manninum“:
Um viðhorfin í þingflokki
Alþýðubandalagsins að loknum
þingkosningunum 1967 segir
Björn Jómsson:
„Þeir munu áreiðanlega hafa
verið fleiri en ég, sem vildu trúa
því, að nú yrðu teknir upp aðrir
og betri siðir og reynt að sam-
eina kraftana á ný eftir sundr-
unguna í kosningunum. Og í
góðri trú tókum víð þingmenn-
irnir þrír, sem höfðum haft sam-
stöðu í kosningunum, til starfa
í þingflokki og framkvæmda-
stjórn Alþýðubandalagsins.
Reynsla okkar varð nær órofin
röð vonbrigða jafnt í þinigflokki
sem framkvæmdastjórn. Tillits-
leyisi, jafnvel ögranir, varð svo
að segja daglegt brauð. Meiri-
hluti atkvæða var látinn skera
úr í hverri atkvæðagreiðslunni
af annarri um menn og málefni.
Hið óformlega málgagn meiri-
hlutans, imdir stjórn eins þing-
bróðurins, var átölulaust látið
ausa yfir okkur hverri óþveTra-
gusunni af annarri — allt upp í
þáð, að við værum njósnarar
fyrir Morgunblaðið innan þing-
flokksins. Menn geta nærri um,
hver aðstaða er til að vinna sam-
an af einlægni af málum í slíku
andrúmslofti, enda varð nú
smám sarnan augljósara, að
stefnt var markvisst að því að
hrekja okkur út úr eðlilegu sam
starfi innan þingflokksins en
gera okkur að hlægilegum fóta-
þurrkum ella. — En ég hef áður
rakið þessa sögu hér og skal
ekki endurtaka hana frekar.
Áframhaldið hefur svo farið
sem efni stóðu til og öllum hlýt-
ur áð vera augljóst. Þegar nú var
til þings gengið, áttum við þre-
menningarnir um tvennt að
velja: ganga að nýju inn í þing-
flokkinn án þess nokkuð það
hefði gerzt, sem gefið gat okk-
ur minnstu vonir um breytt hug-
arfar eða breytta stefnu um
starfshætti, beygja okkur enn á
ný undir svívirðingagusur Þjóð-
viljans, sem sjaldan höfðu verið
ferlegri en vikurnar áður en
jingið hófst — og leggja allt
okkar ráð undir atkvæ'ði og vald
minnihlutans,
eða að bíða átekta, en tryggja
jafnframt aðstöðu okkar í þing-
inu og möguleika á að hafa þar
eðlileg áhrif.“
Síðan segir Björn Jónsson:
„Hitt er staðreynd, að við þre-
menningarnir erum kjömir á
jing af um 6900 kjósendum og
teljum það skyldu okkar að ein-
angrast ekki og útilokast frá
starfsaðstöðu og áhrifum me'ð-
an við gegnum þingmennsku,
enda væri sá kosturinn jafn
slæmur hinum að þola flokks-
ræðinu að troða á rétti okkar.
En meðal annarra orða, var Lúð
vík Jósefsson á einhverjum alls-
herjar uppboðsmarkaði t.d. allt
tímabilið 1959 til 1967, þegar
hann sótti atkvæðastyrk til í-
haldsins við allar kosningar í
bankaráð og allar áðrar kosn-
ingar utanþingsnefnda og ráða?
Eða á síðasta þingi, þegar hann
leitaði til Framsóknarflokksins
við allar kosningar í fjögurra
manna ráð og nefndir? Þótt
fátt segi af einum, hefur ekki
hvarflað að mér, að hér væru
óheiðarleg brögð í tafli — en
skrif Þjóðviljans gætu visssu-
lega bent til annars."
Og í lok ræðunnar gefur Björn
þessa lýsingu á Kommúnista-
flokknum:
„Það er skilið vi'ð Sósíalista-
flokkinn sem rjukandi rúst í a.
m. k. tveim hlutum, og aðeins
annar mun fylgja Alþýðubanda-
laginu. Á hinu leitinu er svo bú-
ið að hrekja í burtu alla áhrifa-
mestu bandamennina hægra
megin við Sósíalistaflokkinn, þá
aðila, sem raunverulega gáfu
bandalaginu eitthvert gildi og
færðu því sigra á liðnum árum.
Hvar er Alfreð Gíslason nú?
Hvar er Finnbogi Rútur Valdi-
marsson? Hvar er Hannibal
Valdimarsson, svo að einhver
nöfn séu nefnd þeirra, er gerðu
Alþýðubandalagið a’ð bandalagi
og öðru meira en Sósíalista-
flokknum með nýju nafni. Og
hvar eru hinir frjálslyndari
menn Sósíalistaflokksins? Hvar
eru Magnús Torfi Ölafsson,
Karl Guðjónsson o.s.frv. o.s.frv.
Hvar er breikkunin meðal
hinna óbreyttu kjósenda?
Sannleikurinn er sá, að eftir
allt, sem á undan er gengið, get-
ur það í hæsta lagi reynzt sann-
mæli, að það Alþýðubandalag
(að nafni) sem nú á að stofna
tiþ sé endurskírður Sósíalista-
flokkurinn. Sönnu nær er þó áð
segja, að hér sé um að ræða
endurskírn eða endurskipulagn-
ingu á hluta Sósíalistaflokksins,
þess hluta, sem kenna má við
Magnús Kjartansson, Einar Ol-
geirsson og að nokkru Lúðvík
Jósefsson. Hér er ekkert raun-
verulegt Alþýðubandalag á
ferðinni, enda ekki þannig að
staðið eða að unnið.“
- ÞRÍR MENN
Framhald af bls. 28
inn er veikari var, um að
hann sæi allt tvöfalt, en var
að öðru leyti hress. Það má
telja fullvíst, að það var á
síðUstu stundu, sem björgun-
armennirnir komu á vettvang
til að forða því að illa færi,
svo að segja má þrátt fyrir
alla erfiðleika, að giftusam-
lega hafi til tekizt. Þá hefur
í dag verið unnið að því að
ná snjóbílunum af heiðinni,
og tókst að ná bíl læknishér-
aðanna þrátt fyrir vont veð-
ur, en bíll Þorbjörns er enn
fastur, og verður beðið betra
veðurs til að ná honum.
f framhaldi af frásögn frétta
ritarans ræddi Morgunblaðið
við Hrólf lngólfsson, bæjar-
stjóra, um þessar hrakningar.
— Við ætluðum yfir heið-
ina í tvennu lagi upphaflega,
við vorum þrír í Bronco-
jeppa, en Svíarnir tveir á-
samt bílstjóra á Landrover,
sagði Hrólfur. — Við urðum
að snúa við vegna veðurs og
ófærðar áður en upp á sjálfa
heiðina kom, og Svíarnir einn
ig þar sem þeir festu sinn bíl.
Ákváðum við þá að fá Þor-
björn Arnoddsson á snjóbíl sín
um frá Seyðisfirði til Egils-
staða og flytja okkur síðan til
baka.
— Ætluðum við þá í upp-
hafi að fara frá Egilsstöðum
í gær (mánudag), en þegar
ferðin sóttist svo vel hjá Þor
birni yfir heiðina til Egils-
staða, breyttum við ferðaáætl
uninni. Var lagt af stað á
sunnudagskvöldið strax og
sóttist ferðin vel, þar til við
vorum komnir um 3 km upp
á heiðina frá norðurbrúninnL
Þá lenti snjóbíllinn ofan í dá-
lítilli laut, og fór við það út
af öðru beltinu.
— Þeir Þorbjörn, Sigfús
Árnason og Árni Stefánsson
glímdu síðan við það á þriðju
klukkustund að koma beltinu
aftur á, en urðu að gefast upp
þar sem aðstaða var slæm og
veður mjög óhagstætt. Þá á-
kváðu þeir þrír að ganga nið
ur að Egilsstöðum eftir að-
stoð, en ég varð eftir í bíln-
um ásamt Svíunum. Var
klukkan þá um tvö um nótt-
ina, en Þorbjörn áætlaði að
bensín nægði til kl. 6 um
morguninn, þannig að úr ráði
varð að hafa bílinn í gangi.
Við áttuðum okkur ekki á, að
gífurlegur skafrenningur var
og bílinn fennti brátt í kaf,
þannig að eiturloftið streymdi
inn í bílinn. Reyndum við því
ekkert til þess að halda okk-
ur vakandi. Ég man það að
mig sótti svefn, og ákvað að
blunda, en þá voru báðir Sví
arnir sofnaðir. Ég vaknaði svo
ekki fyrr en aðstoðarmennirn-.
ir komu að bílnum og vöktu
mig, og var ég þá heldur rugl
aður. En komið var með okk
ur niður á Hótel Egilsstaði
kl. 6 í gær, og voru þá liðn-
ar 20 klukkustundir frá því
að lagt var af stað, sagði
Hrólfur.
Þá náðurn við sambandi við
Þorbjörn Arnoddsson, öku-
mann snjóbilsins. — Ég hef
oft séð hann svartari á heið-
inni, sagði Þorbjörn, sem nú
er um sjötugt — en hef hins
vegar aldrei orðið áður fyrir
því óhappi að missa beltið af
bílnum.
Ekki vildi Þorbjörn heldur
gera mikið úr ferð þeirra þre-
menninga niður af heiðinni.
— Við áttum undan að sækja
og enginn okkar þriggja er
óvanur svona ferð. Að vísu
var stórhríð og færðin mjög
slæm, urðum oft að ganga
snjóinn í mitti. En ég held að
enginn okkar hafi verið veru
lega þrekaður, þegar að Stein
holti kom, en það er sá bær,
sem næst er heiðinni. Tók
gangan okkur þangað 2 og %
tíma.
Þorbjörn sagði ennfremur,
að hann hefði lært þá lexiu
af þessum erfiðleikum, að all
ur búnaður snjóbílanna til að
koma beltunum aftur á dyttu
þau af, væri mjög lélegur af
hálfu framleiðenda, og væri
nauðsyn að bæta hann mjög.
Kvaðst Þorbjörn sjálfur hafa
í huga að gera endurbætur í
þessum efnum á sínum bíl.
Morgunblaðið náði loks
sem snöggvast tali af öðrum
Svíanum, sem var í snjóbiln-
um. Hann heitir Axel Pihl.
Axel kvaðst sem minnst
vilja tala um dvöl þeirra í
bílnum. Hann kvaðst hafa
komið á hverju ári til íslands
allt frá 1953 Stundum hefði
hann lent í ófærð á fjallveg-
um, en aldrei í líkingu við
það, sem nú var.
Axel Pihl kvaðst vera við
góða heilsu, en þó hefði hann
sviða í augum. Hefði læknir-
inn tjáð sér, að sviðinn hyrfi
fljótlega.
Axel Phil kvaðst vilja
benda á nauðsyn þess, að hafa
talstöðvar í snjóbílum, svo
unnt væri að gera viðvart, ef
eitthvað bjátaði á.
Loks kvaðst hann vilja
þakka öllum þeim, sem veitt
hefðu aðstoð og hjálp og vildi
hann einnig koma á framfæri
þökkum félaga síns, Henry
Farnells.
Tillaga íslands um varnir
við mengun sjóvarins —
—lögð fram á þingi Sameinuðu þjóðanna
ÞRIÐJIHEYBRUNINN
— i Ölfusi á skömmum tíma — Um 200
hestar ónýttust á bœnum Þúfu