Morgunblaðið - 23.11.1968, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1968
Hann er Snæfellingur. í ætt
við vont fólk.
„Ekki taldi séra Árni Snæ-
fellinga vont fólk. Þegar farfð
var að kryfja hann saigna um
það, hvað vondir þeir væru,
hældi hann Snæfellingum
meira en Árnesingum, sýslung
um sínum.“
Þetta sagði Kristján Jóhann
Kristjánsson í upphafi samtals
okkar. Ég hafði ætlað mér að
spjalla við hann, þegar hann
vrði 75 ára, en bá kom
skruna af afmælisgreinum frá
svo fínum mönnum og virðu-
legum að ég ákvað að geyma
mér samtalið.
Við sátum í skrifstofu hans
í Kassagerðinni, einhverju
glæsilegasta einkafyrirtæki
landsins, sem er nánast ótrú-
legur minnisvai'ði um strák,
sem spratt upp í Kolbeins-
staðahreppi eins og fífill í
túni. Lífsstarf hans er ævin-
týri líkast, þó skulum við
vona að það hafni ekki í þjóð-
sögunni. Það getur t.d. gerzt,
ef íslemzkt fyrirtæki eins og
Mjólkursamsalan neitar af ein
hverjum ástæðum að kaupa
mjólkur- og skyrumbúðir af
innlendum iðnfyrirtækjum, en
snýr sér til útlanda — kvart-
ar svo yfir tolli á útlendum
iðnvarningi og hækkar skyr-
ið! Auðvitað ætti frekar að
hækka tolla af fullunnum er-
lendum iðnaðarvörum til
Mjólkursaimsöliumnar og ann-
arra og lækka tolla atf hrá-
efni, þó að það mundi kamnske
engu breyta: islenzk fyrrrtæki
eru fylliilega samkeppniöhæf
við þau útiendu.
Um þetta spjölluðum við og
bar ekki á milli.
Þegar ég gekk um Kassa-
gerðina, þótti mér sem ég væri
í Þýzkalandi að skoða stóra
verksimiðju, með rætur í 19.
öldinni. Én hvað stoðar það?
Þeim tókst að knésetja Mjólk-
urfélag Reykjavíkur og Thor
Jensen og loka Korpúlfsstöð-
um. Merkilegt að sá hrá-
skinnaleikur skuli vera blá-
köld staðreynd, en ekki lygi-
saga.
Hví skyl'du „þeir“ ekki
einnig hafa áhuga á að ylja
Kristjáni Jóhanni undir ugg-
um? Þáð er þröngt á jötunni
eins og allir vita, lítill mark-
aður í fámennu landi.
En vonandi verður þeim
önugt að knésetja Kassagerð-
ina, eins og Skaftfellingar
mundu segja.
Kristján átti á sínum tíma
þátt í því að stofnað var til
tappagerðar hér á landi, sem
nú framleiðir milljónir tappa
á ári, samt kann hann því
betur að taka tappann úr,
þegar við á, og það gerði
hann áður en við hófum spjall
ið og skoðuðum þetta mikla
hús.
„Séra Ámi vissi að það var
töggur í Snæfellingum", sagði
Kristján, því að hann var enn
með hugann við þjóðsöguna,
sr. Áma — „hann vissi að þeir
gátu verið þrjózkir og stoltir
og létu ekki bilbug á sér
finna. Það sem ég tók fyrst
eftir“, sagði hann, „þegar ég
kom á Snæfellsnesið var það,
að bömin lærðu fyrst að segja
nei, þegar þau byrjuðu að
tala. Það gerði helvitis þrjózk
an“.“
„Þú ert einnig óhræddur að
segja nei, Kristján!“
„Ég þegi“, sagði Kristján
Jóhann.
Kassagerðin, Loftleiðir og
fleiri stórfyrirtæki eru minn-
Tveir með einbeittan vilja.
áðist á sínum tíma nokkrar
gipsmyndir eftir hana. Þær
prýða nú skrifstofurnar hjá
okkur og fara vel innan um
blómin og viðskiptavinina."
„Nú, þessar konumyndir
þarna frammi“.
,,Já“.
„En þær em allar naktar'*
„Ekki er það verra. Og ein
er múlatti í þokkabót'*.
Hann sýnir mér stóra hvíta
styttu í ganginum.
„Og þama er Móðurást“,
bætir hann við.
★
l (auntorAumsági
isvarðar þessarar snæfellsku
þagnar.
„Þú manst vel eftir séra
Áma“, sagði ég.
„Hvort ég man“.
„Þama er Ibsen uppi á
skáp“.
„Já“.
Og nú glaðnaði yfir honum.
„Þú þekkir hann. Margir
halda að þetta sé séra
Matthías.“
„Minna má nú sjá“, sagði
ég. „Eftir hvern er þessi brjóst
mjmd?“
„Nínu Sæmundsson. Ég eign
FYRRI
GREIN
Þegar við komum aftur inn
í skrifstofuna, horfði Ibsen á
okkur ofan af veggskápnum.
Það var þótti í munnsvipn-
um. Stundum sagði hann einn
ig nei. Hann fór ekki varliluta
af öfundinni, hann lagði ekki
í að búa heima í Noregi fyrr
en á efri árum. Þegar hann
var imgur, sótti hann um toll-
varðarstöðu í Óslo. Hann fékk
neitun. Mikið megum við
þakka gu'ði fyrir þá neitun.
Ekki hafa Norðurlönd átt
meiri höfund, hvað sem Lax-
ness segir.
Tapaöi ekki
sínu striði
Samtal við
Kristján Jóhann Kristjánsson
Kristján Jóhann var mér
sammála um þetta.
„Séra Árni fermdi mig“,
sagði hann og virti Ibsen fyrir
sér. „Ég var hjá honum í
kaupavinnu tvö vor, og dag-
legur gestur á Stóra Hrauni,
sem hann keypti þegar amma
mín fluttist þaðan. Til hans
var gott að koma.
Afi minn og amma, Helga
Jóhannsdóttir og Björn Gott-
skálksson, bjuggu þair, en hjá
þeim var ég alinn upp. Faðir
minn, Kristján Benjamínsson,
lézt þegar ég var tveggja ára,
og þá fluttist Guðríður, móð-
ir mín, til foreldra sinna að
Stóra Hrauni með börnin sin
þrjú sem heima voru, en ég
var kominn til afa og ömmu
tveimur árum áður. Það atvik
aðist svo að amma mín tók á
móti mér og fór méð mig í
reifum heim til sín þriggja
vikna gamlan, af því að henni
þótti ástand og efnahagur
erfiður hjá foreldrum mínum
á Kaldárbakka.
Móðir mín giftist svo síðar
Páli Sigurðssyni, bónda í
Haukatungu, og fluttist þang-
að með systkin mín þrjú, en
ég varð eftir hjá afa og ömmu
á Stóra Hrauni til fjórtán ára
aldurs, eða þangað til aíi dó.
Þá fluttist amma mín einnig
að Haukatungu, og þar var ég
til sautján ára aldurs. Þá fór
ég til trésmíðanáms í Borgar-
nesi.“
„Af hverju kom séra Árni
að Stóra Hrauni?"
„Hann langaði til að fá jörð
ina, sem var mjög eftirsótt,
þar var ekkert örreitiskot,
þetta var tekjujörð. Þar var
silungs- og laxveiði, selveiði
og æðavarp. En jörðin var
mannfrek og amma hafði ekki
tök á að halda henni. Ég sá
eftir að fara þaðan og var þar
eins og grár köttur, þegar ég
gat. Stóra Hraun er unaðsleg-
asti staður sem ég þekki.“
„Og vel hefur þér litizt á
séra Árna.“
„Það eru engar ýkjur, að
hann var me’ð afbrigðum
skemmtilegur. Sjaldan fór
maður að sofa, fyrr en seinni
part(nætur, þegar gist var hjá
honum. Ég dáist að Þórbergi,
hvað honum tekst að hafa
sögur séra Arna réttar eftir
honum. Ég heyri gamla mann-
inn tala í ævisögu hans.
Hann talaði oft við mig um
trúmál, og þar var hann
ekkert blávatn. Hann lagði
áherzlu á að innræta mér guðs
trú. Og ef einhver heldur að
hann hafi verið hvikull í trú-
málum, þá er það mikill mis-
skilningur. Hann hélt yfir
manni þrumandi ræður um
trúmál, og ekki hægt annað
en taka eftir hverju orði
og leggja það á rninnið. Hann
var ekki myrkur í máli.
Siiguirður, vígsluibisikup, hiálf
bróðir minn, heillaðist af séra
Árna, og ég býst við að kynn-
in af honum hafi frekar ýtt
undir Sigurð að fara í guð-
fræði.“
„Datt þér aldrei í hug að
fara í guðfræði?"
„Mér-nei atdrei."