Morgunblaðið - 24.11.1968, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1968
Hefur fundiö nýjar
rústir á Grænlandi
— Ungur danskur kennari leitar
norrænna bústaða
MEÐ fjárhagslegum stuðningi
frá Grænlenzka landsráðinu,
hefur ungur dan.sk ur kennari,
Ove Bak, farið í langar og erf-
iðar könnunarferðir tii syðsta
hluta Suð-Vestur Grænlands
og fundið fjöldann allan af bú-
stöðum norrænna manna og
Eskimóa. Þjóðminjasafnið
danska hefur fengið bráða-
birgðaskýrslu sem lofar góðu
og um jólaleytið er von á ná-
kvæmri skýrsiu um fundi
Baks.
í»að lítur út fyrir að hér sé
mest um að raeða staði sem
aldrei hafa fundizt áður og
eru því ekki á korti Þjóð-
minjasafnsins, yfir bústaði
norrænrua mainna og Eskimóa
á þessfu svæði
Ove Bak er toeninairi í Syd-
pröven, litkirn bæ mitli Jul-
iamháb og Namortaliik, sem er
syðsti bær Suðvestur Grærn-
lamds. Ha-nm hefur ummið þar
síðam 1965. Kenmjarimm ungi
fj allar einteuim um nýlemdu-
og kristniboðstímabil Græn-
lamds og þaðam er áhiugi hams
á form'leifafræði runnimn.
Þekkimg hanis er byggð á vamd
legum skýrsilulesitri og sam-
böndum við srtarfsmenm Þjóð-
mimjasaifnsins. í sumar fékte
hann frí í júní og september,
talik. Hamn kveðst hafa fund-
ið um 50 óþekktar rústir. Þær
fundust með nákrvæmri og
kerfisbundimni leit á strönd-
inmi og inmi á larndi. Öl'l slétt
svæði voru vandlega yfirfiar-
in og bamn leitaði sérstaklega
vel við ár og laeki. í notekrum
tilfeMum hafa græmir frjósam-
ir blettir vateið <hanm til um-
hugsumar um að þaroa hefði
norræmum mönmum þóitt líf-
værVlegt, svo að hamm hefur
gemgið á lamd og oft fundið
nýja bústaði. Á nokkrum þeim
stærri hafa verið mikiar húsa-
þyrpingar. T.d. famm hamm ekki
færri em 28 hús í þyrpimgu á
suðaiuisturströnd Sermersoq-
eyjarinnar. Hanm famm einmig
fjögur minni bæjarstæði, og
aðeins eitt þeirra var þekkt
áður.
Á frjósömum stað á megim-
lamdimu famn hanm fimm stór
og mörg mimmi hús. Noikkrum
kílómetrum fyrir vestam Her-
sjálfsnes faim hamm stóran
bóndabæ með yfir 20 húsum.
Stónt steinhús var skamwnt frá
himium. Það var á kirkjuisetr-
inu á Herjólfsnesi, sem P.
Nörl/und, forsitjóri, famm hin
heimsfrægu miðaldarkliæði
um 1920.
Loks hefur Ove Bak fundið
Við Herjólfsnes fann Ove Bak stórar og áður óþekktar rústir
af bústöðum norrænna manna.
áin launa. Samitímis fékk hamn
2000 króna stuðnimg (damskar
krónur) frá lamdisráðinu.
Harnn notaði fríið og sumar-
leyfi siitt tiil að yfirfara skýrsl-
ur og bækur í Dammörbu og
um miðjam ágúst lagði hann
af stað, með báit og fótgamg-
andi um svæðið fyrir sunnan
Sydpröven og aJlt niður að
Hvarfi. Grænilenzkur miaður,
Kristoffer Aromsen og tveir
drengir, hjalpuðu honum
við leitina.
Ove Bak, segir fréttablaði
Sydpröven að kort frá 1845,
blýamtsteikning, hafi komið
honum að mitelum notum við
að finma staðarheiti.
Það var Samvuel Klein-
schmidt sem teikmaði kortið
og það er nú í hinu Konurng-
lega sjókortasafni. Fyrir utan
þá staði sem kortið sýnir famn
hamn marga „nýja“ eskimóa-
bústaði þar sem stór sambýlis-
hús höfðu staðið.
Hvað viðkemur bústöðum
norrænma mamma segir Ove
Bak að kort Þjóðminjasaifnsins
yfir þá sé mjög ófullteomið,
sérstaklega að því er varðar
svæðið fyrir sunnam Namor-
merki um mammaibyggðir
alveg niðri við Hvarf, m.a.
stóran bóndabæ rétt við
Ibivdlerssuaq. Hamm telur að
norrænir menm hafi haift mun
meiri áhuga fyrir þessu svæði
en hirngað til hefur verið telið.
Á ferðalögum sínum notaði
Ove Bate 15 feta tréjullu með
utamborðsmótor. Hamm notaði
1000 lítira af benzíni í ferð-
irnrnL
Þjóðmimjaisafnið virðir það
starf sem hamm hefur þegar
unnið en bendir á að það sé
oft erfitt að greimia á milli bú-
staða norræmma mamma og
Bskimóta ám þess að uppgröft-
ur fari fram. Ove Bak hefur
ekki leyfi til að stunda slítean
uppgröft, emda hefur hann
ekki gert það. Hamm hefur
bara fundið fáa hluti á yfir-
borðinu, nokkra steina og
timnu. Ove Bak er nú að hugsa
um að taka sér nokteurra ára
frí frá kennarastörfum til
þess að haMa áfram að vinna
úr því sem hamm hefur þegar
aflað sér og til að stunda nám
við háskólann, í þessari grein
sem hanm hefiur svo mikinn
áhuga á.
Eklð n kyrr-
stæðan bíl
EKIÐ var á Y-2225, sem er hvít
Cortina, þar sem bíllimn stóð við
Hólsveg 16 frá klutekan 21 að
kvöldi sl. fimimtudags til klufck-
am hálf átta morguninm eftir.
Vinstri hurð dældaðist.
Rannsóknarlögreglam skorar a
ökumanminn, sem tjónimu olli,
svo og vitni að gefa sig fram.
Áætlun um dreifingu
hefur alveg staðizt
— 4 endurvarpssföðvar á Vestfjörðum
taka til starfa um áramót
ÁÆTLANIR um dreifingu sjón-
varps um landið hafa staðizt í
öllum meginatriðum, og verður
lokið á árinu 1972. Nú um áramót
in verða teknar í notkun fjórar
endurvarpsstöðvar á Vestfjörð-
um og stór endurvarpsstöð í
Stykkishólmi, þannig að þá fær
töluverður hluti Vestfirðinga
sjónvarp. Á þessu ári munu bæt-
ast við um 25 þús. nýir sjón-
varpsnotendur.
Framamgreimd atriði komu
fram í svari Gylfia Þ. Gíslaison-
ar, menmtamálaráðherra, við fyr-
irspurn Steingrímis Pálssonar um
sjónvarpsmál. Voru fyrirspurnir
þingmammsims svohljóðamdi:
1. Hvað Mður dreifingu sjón-
varps um Vestfirði ag Norður-
lamd vestra og hvenær mega íbú-
ar í þessum lamdsblutuim búast
við eðlilegum sjómvarpssending-
um? 2. Hvemær er talið mögu-
iegt, bæði tæknilega og fjár-
haigislega, að sjónvarpið nái til
allra íbúa á umræddu svæði.
Ráðherra sagðd, að nú væri
verið að ljúka við bygginigu 4
endurvarpsstöðva á Vestfjörðum
og yrðu þær allar teknar í notk-
un uim áramót, og um svip-
að leyti yrði tekim í notk-
un stór enöurvarpsstöð í Stykk-
Fóðurvörur hafa að sjálf-
sögðu hækkað við síðustu
gengisfellingu, en minna en
gert hefir verið ráð fyrir og
frá hefir verið skýrt.
Mbl. hefir aflað sér upplýsinga
um verð á venjulegri kúafóður-
blöndu og snúið sér í því sam-
bandi til fjögurra innflutnings-
fyrirtækja.
Nýr aðili hefir hafið innflutn-
ing á fóðurvörum, en það er
gamalgróið fyrirtæki, sem lengi
hefir verzlað við bændur. Er það
Glóbus h.f., sem flytur nú inn
danskar fóðurblöndur frá hinu
þekkta fyrirtæki Muus og er
fyrsta sendingin væatanleg nú
næstu daga.
Til þess að gefa mönnum hug-
mynd um hækkun þá sem orðið
hefir á fóðurvörum skulu hér
tekin verð á kúafóðurblöndum
bæði í ágúst og nóvember.
Fó'ðurblandan (105 fe í 100 kg.
15% hreinprótein)
ágústverð 6.310.00 nóvember-
verð 8.415.00
Mjólkurfélag Reykjavíteur (99 fe.
í 100 kg. 15% hreinprótein)
ágústverð 6.080.00 nóvember-
verð 8.445.00
Samband ísl. samvinnufél. (105
fe. í 100 kg. 15% hreinprótein)
ágústverð 6.087.00 nóvember-
verð 8.410.00
Glóbus (100 fe. í 100 kg. 14%
hreinprótein)
nóvemberverð 8.581.90
Af þessu má sjá að verðhækk-
anirnar á fóðurvörumar nema
frá 33,36% og upp í 38,90%.
Það skal fram tekið að kúa-
fóðurblandan hjá Glóbus er köggl
uð, en hjá öllum hinum í mjöl-
formi, þótt fleiri geti útvegað
köggla’ðar blöndur. Köggluð
blanda er talin talsvert betri að
öðru jöfnu, geymist betur og nýt
ist betur við gjöf, allt að 5%, að
því talið er.
Rétt er að geta þess að einn
ishólmi, sem yrði aðailstöðin fyr-
ir Vestfirði. Sjónvarp til Stranda
sýdu kæmi frá endurvarpsstöð á
Bilönduósi, sem reist yrði 1969.
Á árunum 1970—1972 yrðu svo
reistar nokkrar end'urvaTpsstöðv
ar á Vestfjörðum fyrir eirustök
byg'gðaríög.
Meginhluti Norðurilainds vestra
mun fá sjónvarp á árunum 1968-
1969. Tvær endurvarpsstöðvar í
Skagafirði mumu tatea til starfa
um næstu áramót og á áritnu
1969 verða rektar endurvarps-
stöðvar fyrir Siglufjörð, Ólafs-
fjörð og á Blönduóisi og Hrúta-
fjarðarhálsi.
Memntamáiaráðlherra sagði, að
síðaTÍ fyrirspurn þingmannsin^
væri vandsvarað, og væru það
tæknilegar aðetæður sem mestu
réðu um það hvenær sjóin'varpið
næði til allra landsmanna. Vít-
anlega væri hægt að koma sjón-
varpi inn á öll heimili iandskiB,
en í mörgum tilfeilhim yrði það
svo kostnaðarsamt að óskynsam-
legt væri að leggja í slítear fram-
kvæmdir. Finna þyrfti skynsam-
legan meðalveg milli þess sem
væri tæknóilega og fjárhagslega
leysanlegt.
Ráðherra vék síðarn nokkuð al-
mennt að þeim sjónvarpsfram-
aðili enn annast sölu á fóður-
blöndum, en það er Guðbjörn
Guðjónsson heildverzlun. En þar
sem hann dvelst nú erlendis
bíða upplýsingar um verð á vör
um hans.
sjónvarps
kvæmdum sem unnið er að, og
sagði ,að á næsta ári yrði reiat
stór endurvarpsstöð á Vaðla-
heiði og á næsta ári mundi einin-
ig reist stöð á Húsavík og Fljóts-
heiði og á árinu 1970 yrðu'
komnar upp endurvarpsstöðvar
fyrir flesta staði Austenilands.
Hingað till hefðu áætlanir atað-
izt í meginaitriðum og sum®stað-
ar gengið betur en áætfað var.
Kæmi það til afi því að tollatekj-
ur af sölu sjónvarpstækja hefðu
verið rneiri á áriinu 1968, en gert
var ráð fyrir. .
Ráðherra sa'gði, að þegár
ákveðið hefði verið að koma á
íslenzku sjónvarpi hefði þegar
verið mótuð heiiidarstefnia og
væru þrjú meginatriði hennar, að
irbnflutmmgsgjöld af seldum sjón
varpstækjum skyldu greiða stofn
koi 't.niað stöðvarinniar og stainda
un'di'r dreifinigu sjónvarpsins; að
afnotaigjöld skyldu standa undir
dagSkiiárkostnaði og að dreifinig
sjónvarps um landið skyldi
ganga fyrir lengri dagskrá.
Hefði ekki verið neinm ágrein-
ingur um þessa stefiniu, og yrði
henini haldið áfram unz dreif-
ingu sjónvarps væri lokið 1972.
Sigurvin Einarsson tók undir
það að réttara væri að hraða því
að Jandsmenn altór nytu sijón-
varps, í stað þess að íengja dag-
skrána og vainda meira til hemn-
ar. Þá gerði þinigmaðurinn þá
fyrirspurn hvort rétt væri að ein
stakii- staðir fenigiju að reisa end-
urvarpsstöð á eigin kostniað, sem
síðam væru keypt þegar röðim
væri komin að þeim.
Gylfi Þ. Gíslason svaraði fyr-
irspurninini á þá leið, að tveir
staðir, Hvaimmstangi og Blöndu-
ós, hefðu sótt um slík leyfi og
hefðu þaiu verið veitt með þeim
skilyrðum, að við val þeirra og
uppsetningu væri haft samráð
við hið opinbera. Ætti ekkert að
vera því til fyrirstöðu að ömn-
ur byggðarlög gætu fylgt for-
dæmi þessara staða.
Mali, 22. nóvember, AP.
Hiin nýja herforinigjastjóm í
Mali vill auka einsfiafciling®fram-
taka í la'ndinu og hefur boðið er-
liemdium aðilium að fjárfesta þar.
eld í stórri verksmiðju, til að reyna að bjarga 24 manneskj-
um, sem komust ekki út. Járnrimlar voru fyrir öllum glugg-
um, síðan húsið var notað sem áfengisgeymsla, þeir sem
lokaðir voru inni rykktu æðislega í þá og hrópuðu á hjálp,
sem enginn gat veitt þeim.
Fóöurblöndur hækka
um 33,36%-38,90%