Morgunblaðið - 24.11.1968, Síða 10

10
MORGUNB'LAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1»68
„Getur ekki verið að ég
muni eftir því þegar þið lét-
uð negla saman kassa á plan-
inu við Tryggvagötu, þar sem
pylsuvagnarnir stóðu?“
„Jú, mikið rétit. Þiar byrj.
uðum við. Þar v< ru aðalbæki-
stöðvarnar. Við höfðum útveg
að okkur vélsög, henni var
komið íyrir í hjalli við portið,
en við negldu ". utan dyra.
Þá veit oft erfitt að fá at-
vinnu. Skólastrákar og full-
orðnir menn sóttu fast að
negla saman kassana í á-
kvæðisvinnu og fengu borg-
að visst á gaflinn. Fullorðnu
mennirnir voru auðvitað af-
kastameiri og báru meira úr
býtum en strákarnir Enn er
ég að hitta menn á þínum
aldri, sem „byrjuðu í Kassa-
gerðinni"
En starfið vair erfiitit í þá
daga, því að alit þurfti að
negla úti hvernig sem viðr-
aði. Samt framleiddum við
nokkur hundruð kassa á sól-
arhring, en nú eru áfköst
Kassagerðarinnar yfir 100
þúsund pappaödkjur á dag —
og gætu verið miklu meiri —
en trékassa erum við að
mestu hættir að framleiða,
nema þá helzt undir saltfisk.
Þetta litla fyrirtæki, sem
sleit barnsskónum á planinu
við Ellingsensverzlun flytur
á þesisu ári úit öskjur fyrir 5
milljónir króna.
„Hvert selduð þið kassana,
sem þið neglduð saman þarna
á planinu?"
„Þeir voru fyistu árin að-
allega notaðir mdir ísvarinn
fisk á Bretlandsmarkað. Er
þegóir trystihúsin komu tii
skjalanna, datt þessi fram-
leiðsla niður, en þá jókst stór-
kosfl Jga framleiðsla á kössum
undir frystan fisk. Það var í
byrjun stríðsin?. Þá fórum
við að buga að húsnæði fyrir
Kassagerðina en fengum
hvergi áheyrn í lánastofnun-
um, eins og sagt er á fínu
máli. Þá var það sem
Gustafson, framkvæmdastjóri
Sæn3ka frystihússins, bauð
mér að lána okkur 25 þús-
und krónur. Fyrir það byggð
mn við fyrsta hluta Kassa-
gerðarit.rar í Skúlagötu. Þar
er Vilhjálmur nú með gler-
verksmiðju, en ég fór síðan
með Kassagerðina inn á
Kleppsveg, þegar við skild-
um 1958. Þá ætlaði Sölumið-
stöðin að ná und!r sig Kassa-
gerðinni og hef ég alltaf átt
auðvelt með að skilja það,
því að hún er gott fyrirtæki
og einfær um að framleiða
nær allar umbúðir, sem við
þurfum á að hálda.“
„Heyrðu Kristián, ætlarðu
nú að fara að blanda mér
inn í það mál líka?“
„Nei, nei, blessaður góði,
skál fyrir okkur og Sölumið-
stöðinni!“
„Kjarval hefur sagt við
mig: „Þeir eru naskir þeir
sveitas t j c rn armen n. “
„Af hverju dettur þér það
í hug“, spurði Kristján Jó-
hann undrandi — „þetta
hljómar í mín eyru eins og
folald úr annarri meri.“
„Nei, það var ekkert",
sagði ég. „Mér datt þetta
bara í hug, þegar Sölumið-
stöðina bar á góma.“
„Já, svoleiðis,“ sagði Krist-
ján Jóhann, og hafði augsýni
lega ekki áhuga á að blanda
heimspeki Kjarvals inn í víet-
nam-stríðið, sem nú geisar á
öskjumarkaði okkEir.
•k
Við Krfetj'án Jóhann hðfð-
um oft hitzt í skrifstofu Pét-
urs Sæmundsens, meðan hann
var framkvæmdastjóri Félags
Þnr ættliðir í vélasal: Agnar, Kristján Jóhann Knstjánsson og Kristján Jóhann Agnarsson.
íslenzkra iðnrekenda. Það
var fyrir mörgum árum. Þá
var oft glatt á hjalla. Þá var
jafnvel farið í eina brönd-
ótta, því að Pétur er sterk-
ur. Ég tók nú til bragðs að
beina athyglinni frá Sölu-
miðstöðinni að Pétri banka-
stjóra — þótti það einhvern
veginn öruggara eins og á
stóð.
skap. Mlkið er nú Steingrím-
ur annars góður.“
„Já,“ sagði ég.
„Og rímið, það lifir “
„Já,“ sagði ég.
„Heldurðu það ekki?“,
spurði hann eins og í bænar-
tóni.
„Jú, auðvitað lifir Stein-
grímur — og ríwið" sagði ég.
„Ég get aldrei sætt migvið
rímlaysuna", sagði Kristján.
„Ekki ég heldur, ekki ein-
göngu“. sagði ég.
„Fyrst við erum sammála
um það skal ég segja þér dá-
lítið skrítið," sagði hann:
„Meðan við vorum húsnæðis-
'lausir og störfuðum undir ber
um himni á Ellingsens-plan-
inu, sóttum við um lóð hjá
bænu/n, ef ske kynni að við
llaunt
„Einu sinni ortirðu þessa
visu um Pétur“, sagð! ég:
Pétur af trúmennsku
verkin sín vinnur
og vafalaust stundum til
ábyrgðar finnur.
Húnvetningur í hár og
skinn
hann er þó ráðvandur,
auminginn.
„Já,“ sagði Kristján Jó-
hann og brosti. „Þú manst
þetta.“
„Þú yrkir mikið.“
„Ég hef gEiman Eif skáld-
SÍÐARI
GREIN
fengjum einhvers staðar pen-
inga til að byggja. Þá dreym-
ir mig eina nóttina að ég er á
nærbuxunum einum saman
langt vestur í bæ og á bágt
með að komast gegnum bæ-
inn án þess að tekið sé eftir,
að ég er svo fáklæddur. Þá
hitti ég stúlku, sem heitir
Rósbjörg, og spyr hana, hvort
hún haifi eéð uitaniyfir-
buxurnai mínar. „Eru þær
gráar og skítugsir?" spyr
hún. Ég játti bví. Þá segir
hún. „Þær eru é grjóthrúgu
hér langt inn með sjó.“
Þegar ég var á nærbuxun-
Sr. Árni er
minn maður
Samtal við
Kristján Jóhann Kristjánsson
um í draumi, táknaði það allt
af peningavaniræði. En ut-
anyfirföt velgengni.
Um 10 leytið morguninn eft-
ir fæ ég bréf frá borgar-
stjóra. Það er hikynning um
að okkur hafi verið úthlutað
lóð á horni Pkúlagötu og
Vita'stígs. Þá náði Viibaistiigiur-
inn ekki niður að sjó, svo að
ég áttaði mig eKki fylli'lega á
hvar staðurinn var, en gekk
inn eftir til að glöggva mig
á aðstæðum. Skúlagatan náði
naumast að Slátu<-félaginu.
Ég sé að verið er að
sprengja fyrir Vitastígnum,
þar sem hann átti að koma
niður á Skúlagötu og grjótið
sett í hrúgu á hornlóðina,
sem okkur hafði verið úthlut-
uð umdir verkismiðjuinia.
Þar voru buxurnar “
n.
„Þegar Bretar hættu 1944
að nota trékassana“, sagði
Kristján Jóhann nú, „og tóku
upp pappaöskjurnar, stöðvað
ist að mestu leyti framleiðsla
Kas3agerðarinnar í tvö ár,
því að okkur skorti vélEir til
að framleiða pappaumbúðir.
Ég sendi Agnar, son minn,
sem þá var aðeins 18 ára, til
Ameriku til að -læra á vé'lar
til framleiðslu á bylgjupappa
en mjög erfitt var að fá þær
á þeim tíma. Fyrir ötula milli-
göngu Hjálmars FinnssonEir í
skrifstotu Heildverzlunar
innar Heklu í New York
fengum við gamla, uppgerða
vél, sem enn er hér í saln-
um og dugar vel, að minnsta
kosti höfum við ekki mátt af
henni sjá.“
„Slík vél murvdi nú kosta
um 9 roilljónir króna “ skýtur
inn í samtalið Kristján Jó-
hann, alnafni Kristjáns Jó-
hanns Kristjánssonar og son-
arsonur. Hann er kominn að
sækja afa sinn og hlustar á
samtal okkar. Við hann eru
augsýnilega bundnar miklar
vonir. Hann er áhugasamur
um fyrirtækið og augasteinn
afa síns. Hann er 22ja ára.
„Eftir 10 mánaða dvöl í
New York ætlaði Agnar heim
með vélarnar," bélt Kristján
eldri áfram, án þess að ræða
frekar athugasomd sonarson-
arinis. „Ráð var fyrir því gert
að vélamar kaamu með Goða-
fossi. En þegar til átti að
taka, voru vélahlutarnir svo
stórir að þeir komust ekki
niður um lestaopin á skipinu.
Vélarnar urðu því eftir á
hafnarbakkanum í New York,
en Agnar fór heim með skip-
inu. Það var skotið niður hér
við landsteina, eins og þú
veizt. Agnar var annar
tveggja farþega, sem komust
af.
DettifoSs var nýrra skip,
með stór lestaop og gat tek-
ið vélarnar í næstu ferð. Og
skilaði þeim heim. En í þar
næstu ferð var honum sökt á
leið milli Englands og ír-
lands. Þá fór mér að detta í
hug að forsjónin stæði með
Kaissaigerðinni og ákveðið
væri að hún skyld' komast
upp. Ég var bjartsýnn á
framtíð hennar.
En þegar pappavélin var
komin til landsins og búið að
setja hana upp í Skúlagötu í
stríðslok, lækkuðu öll flutn-
ingsgjöld stórkostlega. Þá ótt
aðist ég að framleiðslan
mundi falla í verði og við
gætum ekki staðið við skuld-
bindingar okkar. Ég fór á
fund fjármálaráðherrans, Vil
hjálms Þórs, og spurði hvort
ég gæti ekki samið við stjórn-
arvöldin um að við seldum
kassiainia ó lítilshát'bar